(art. 4 al. 2 LLing)

Sch'ina unitad da l'administraziun federala prepara en ils cas tenor l'artitgel 4 alinea 2 LLing la fixaziun da finamiras strategicas u la conclusiun d'ina cunvegna da prestaziun u d'in instrument sumegliant e sche l'organisaziun u la persuna respectiva è activa en l'entira Svizra, examinescha ella, sche:

a.

criteris u finamiras, che correspundan a las pretensiuns da la 2. part LLing, duain vegnir integrads en las finamiras strategicas u en ils instruments;

b.

disposiziuns da la 2. part LLing duain vegnir decleradas sco applitgablas sin la via d'ordinaziun.

(art. 7 LLing)

¹ Ils texts da la Confederaziun che duain vegnir publitgads ston vegnir formulads en tut las linguas uffizialas en moda adequata, clera e chapaivla sco er tenor ils princips dal tractament linguistic egual da las schlattainas.³

² Las unitads da l'administraziun federala prendan las mesiras organisatoricas ch'èn necessarias per che la qualitad redacziunala e formala dals texts saja garantida. La Chanzlia federala fixescha ils standards da qualitad redacziunals e formals en instrucziuns.⁴

(art. 11 LLing)

¹ La Chanzlia federala coordinescha entaifer l'administraziun federala las translaziuns en rumantsch e la publicaziun dals texts rumantschs.

² Ils texts vegnan translatads en rumantsch en collavuraziun cun la Chanzlia chantunala dal Grischun.

³ La Chanzlia federala procura ch'ils decrets translatads en rumantsch vegnian actualisads cuntinuadamain.

⁴ Ella è responsabla per la terminologia rumantscha entaifer l'administraziun federala e publitgescha questa terminologia en l'internet.

(art. 12 al. 2 LLing)

¹ Las unitads da l'administraziun federala mettan a disposiziun ils cuntegns ils pli impurtants da lur paginas d'internet per tudestg, per franzos e per talian. Ils cuntegns ils pli impurtants vegnan determinads tenor l'impurtanza dal text e tenor il circul d'adressats.⁵

² Tenor cunvegnientscha cun la Chanzlia federala porschan ellas ultra da quai tschertas paginas d'internet en rumantsch.

(art. 13 LLing)

¹ Contracts internaziunals pon vegnir concludids en englais, sche:

a.

igl è avant maun in'urgenza speziala;

b.

ina furma specifica da la cunvegna pretenda quai; u

c.

quai correspunda a la pratica usitada da las relaziuns internaziunalas da la Svizra en il sectur respectiv.

² Ina versiun originala en ina da las linguas uffizialas duai dentant vegnir prendida en mira.

(art. 9 e 20 LLing)

¹ Ils patruns dal persunal da las unitads administrativas tenor l'artitgel 1 alinea 1 da l'Ordinaziun dals 3 da fanadur 2001⁷ davart il persunal da la Confederaziun (OPers), cun excepziun da quellas che appartegnan al sectur da las scolas politecnicas federalas, garanteschan ch'ils emploiads na vegnian betg discriminads pervia da lur appartegnientscha ad ina tscherta cuminanza linguistica.

² Els garanteschan oravant tut che tut ils emploiads, independentamain dal fatg, da tge cuminanza linguistica ch'els fan part:

a.

pon tscherner, sch'els vulan lavurar per tudestg, per franzos u per talian, nun che motivs impurtants pretendian da lavurar en in'autra lingua che quella tschernida;

b.

pon sa participar - correspundentamain a qualificaziuns - da medema maniera al process da decisiun;

c.

han las medemas schanzas da svilup e da far carriera.

(art. 20 al. 2 LLing ed art. 4 al. 2 lit. e LPers)

¹ Per la represchentanza da las cuminanzas linguisticas en las unitads administrativas tenor l'artitgel 1 alinea 1 literas a e b LPers⁹, cun excepziun da quellas che appartegnan al sectur da las scolas politecnicas federalas, en spezial er en las funcziuns da cader, duain vegnir prendidas en mira las suandantas procentualas:

² Las represchentanzas da las cuminanzas linguisticas latinas pon esser pli grondas che las procentualas tenor l'alinea 1 literas b-d.

³ Sche plazzas da lavur vegnan occupadas, garantescha il patrun tenor l'alinea 1 che persunas da tut las cuminanzas linguisticas vegnan resguardadas tar la preselecziun ed envidadas al discurs da preschentaziun, sch'ellas adempleschan ils criteris objectivs. Sche las qualificaziuns èn equivalentas, vegnan engaschadas en emprima lingia persunas che appartegnan ad ina cuminanza linguistica ch'è sutrepreschentada en l'unitad administrativa respectiva; quai vala particularmain per plazzas da cader.

(art. 20 al. 1 LLing ed art. 4 al. 2 lit. e^bis LPers)

¹ Ils patruns tenor l'artitgel 6 alinea 1 procuran che:

a.

mintga emploià haja - a bucca ed en scrit - las enconuschientschas d'ina segunda lingua uffiziala ch'èn necessarias per exequir sia funcziun;

b.

mintga emploià dal cader mesaun haja bunas enconuschientschas activas d'almain ina segunda lingua uffiziala e, sche pussaivel, enconuschientschas passivas d'ina terza lingua uffiziala;

c.

mintga emploià dal cader superiur e mintga emploià dal cader mesaun cun funcziun directiva haja bunas enconuschientschas activas d'almain ina segunda lingua uffiziala ed enconuschientschas passivas d'ina terza lingua uffiziala.

² Ils patruns porschan a lur emploiads curs da lingua en tudestg, en franzos ed en talian.

³ En cas ch'in commember dal cader n'ademplescha betg las pretensiuns linguisticas il mument da ses engaschament, prenda il patrun entaifer 1 onn las mesiras ch'èn necessarias per meglierar las enconuschientschas linguisticas da quel.

⁴ La scolaziun ch'è necessaria per cuntanscher las enconuschientschas linguisticas vala sco scolaziun e furmaziun supplementara che s'orientescha al basegn tenor l'artitgel 4 alinea 4 OPers¹¹.

(art. 20 al. 1 e 2 LLing)

Il Cussegl federal fixescha per mintga perioda da legislatura las finamiras strategicas en connex cun la promoziun da la plurilinguitad.

(art. 20 al. 1 e 2 LLing)

¹ Il Cussegl federal nominescha in delegà per la plurilinguitad (delegà federal per la plurilinguitad). El è attribuì al Departament federal da finanzas.

² El ha en spezial las suandantas incumbensas:

a.

sustegnair il Cussegl federal tar la fixaziun da las finamiras strategicas e tar la controlla da lur realisaziun;

b.

coordinar ed evaluar la realisaziun da las finamiras strategicas tras ils departaments e tras la Chanzlia federala;

c.

cussegliar e sustegnair ils departaments, la Chanzlia federala e las unitads administrativas sutordinadas sco er lur persunal en dumondas da la plurilinguitad e sensibilisar quellas per questas dumondas;

d.

collavurar cun posts chantunals e cun autras administraziuns publicas e tgirar contacts cun instituziuns externas che s'occupan da la promoziun da la plurilinguitad;

e.

infurmar regularmain la publicitad en il sectur da la plurilinguitad;

f.

represchentar la Confederaziun en gremis naziunals che s'occupan da la promoziun da la plurilinguitad.

(art. 20 al. 1 e 2 LLing)

¹ Ensemen cun las unitads administrativas sutordinadas fan ils departaments e la Chanzlia federala per ina perioda da mintgamai 4 onns in catalog da mesiras per realisar las finamiras strategicas.

² Las unitads administrativas èn responsablas per realisar il catalog da mesiras e mettan a disposiziun las resursas finanzialas e persunalas ch'èn necessarias per promover la plurilinguitad.

(art. 20 al. 1 e 2 LLing)

¹ Il svilup da la represchentanza da las cuminanzas linguisticas en las unitads administrativas tenor l'artitgel 7 alinea 1 sto vegnir preschentà en il rapport annual davart la gestiun dal persunal a las cumissiuns parlamentaras da surveglianza.

² L'Uffizi federal da persunal metta a disposiziun al delegà federal per la plurilinguitad indicaziuns statisticas detagliadas davart la represchentanza da las cuminanzas linguisticas tar ils emploiads da las unitads administrativas tenor l'artitgel 7 alinea 1, particularmain en las funcziuns da cader. Las statisticas vegnan fatgas sin basa da las datas e da las evaluaziuns ch'èn avant maun en il sistem d'infurmaziun dal persunal da l'administraziun federala (SIB Plus).

³ Ils departaments e la Chanzlia federala preschentan al delegà federal per la plurilinguitad mintga 4 onns in rapport cun infurmaziuns quantitativas e qualitativas davart il stadi da la plurilinguitad e davart la realisaziun dals artitgels 6-8 entaifer lur unitads administrativas. Sin dumonda al furneschan els infurmaziuns supplementaras en dumondas da la plurilinguitad entaifer lur departament ed entaifer lur unitads administrativas.

⁴ Sin basa dals rapports dals departaments e da la Chanzlia federala fa il delegà per la plurilinguitad mintga 4 onns in rapport d'evaluaziun per mauns dal Cussegl federal. En il rapport d'evaluaziun fa el ultra da quai recumandaziuns per la direcziun futura da la politica da plurilinguitad.

⁵ Sch'in departament u sche la Chanzlia federala n'ademplescha evidentamain betg las directivas per promover la plurilinguitad, po il delegà federal per la plurilinguitad far recumandaziuns al departament pertutgà u a la Chanzlia federala.

(art. 14 LLing)

Cun l'intent da promover il barat scolastic vegnan concedids a la Fundaziun svizra per la promoziun dal barat e da la mobilitad Movetia agids finanzials per:

a.

il svilup e la realisaziun da programs per la promoziun dal barat scolastic;

b.

la cussegliaziun, l'accumpagnament ed il sustegn da projects da barat;

c.

la documentaziun, l'evaluaziun e l'infurmaziun davart purschidas e davart activitads da barat.

(art. 16 lit. a e b LLing)¹⁷

Cun l'intent da promover las linguas naziunalas en l'instrucziun vegnan concedids als chantuns agids finanzials per:

a.¹⁸

projects che han l'intent da sviluppar concepts e meds didactics per l'instrucziun d'ina segunda e d'ina terza lingua naziunala, ch'èn innovativs u che han in connex cun las finamiras cuminaivlas da la Confederaziun e dals chantuns concernent la politica da furmaziun;

b.

projects che han l'intent d'intermediar ina lingua naziunala sur l'instrucziun bilingua;

c.

la promoziun da las enconuschientschas da la lingua naziunala locala da las persunas d'ina autra lingua avant l'entrada en la scola primara.

(art. 16 lit. c LLing)

Cun l'intent da promover las enconuschientschas da las persunas d'ina autra lingua en lur emprima lingua vegnan concedids als chantuns agids finanzials per:

a.

il svilup da concepts per l'instrucziun integrada en la lingua ed en la cultura da la patria;

b.

la furmaziun supplementara da las persunas d'instrucziun;

c.

il svilup da meds didactics.

(art. 17 LLing)

¹ Cun l'intent da promover la perscrutaziun applitgada en il sectur da las linguas e da la plurilinguitad vegnan concedids a l'Institut da plurilinguitad da l'Universitad e da la Scola auta da pedagogia da Friburg agids finanzials per:

a.

la coordinaziun, la direcziun e la realisaziun da la perscrutaziun;

b.

la gestiun d'in post da documentaziun;

c.

la gestiun d'ina rait naziunala da perscrutaziun;

d.

la collavuraziun a raits internaziunalas da perscrutaziun ed ad organisaziuns scientificas internaziunalas.

² L'Uffizi federal da cultura (UFC) fa ina cunvegna da prestaziun cun l'Institut da plurilinguitad.

(art. 18 lit. a LLing)

Ad agenturas da novitads d'impurtanza naziunala pon vegnir concedids agids finanzials, sch'ellas rapportan regularmain en almain trais linguas naziunalas davart temas da la politica da linguas, da cultura e da chapientscha da tut las quatter regiuns linguisticas.

(art. 18 lit. b LLing)

¹ Cun l'intent da promover la chapientscha tranter las cuminanzas linguisticas pon vegnir concedids ad organisaziuns ed ad instituziuns agids finanzials per:

a.

activitads che gidan a sensibilisar la populaziun per la plurilinguitad, e quai cun:

1.

promover la pratica, la percepziun e la stima da la plurilinguitad, e

2.

pussibilitar la participaziun ad activitads culturalas plurilinguas;

b.

activitads che gidan a crear raits tranter ils acturs che s'engaschan per la chapientscha tranter las cuminanzas linguisticas, e quai cun:

1.

promover il barat da savida e d'experientschas, e

2.

etablir e tgirar la collavuraziun.

² Las organisaziuns e las instituziuns ston ademplir las suandantas premissas:

a.

ellas ston esser activas en almain duas regiuns linguisticas;

b.

ellas na dastgan avair naginas finamiras da rendita;

c.

ellas ston exequir dapi almain 3 onns activitads da sensibilisaziun e da creaziun da raits en il senn da l'alinea 1.

³ L'autezza dals agids finanzials vegn calculada tenor:

a.

il gener e l'impurtanza da las activitads;

b.

la qualitad e l'effect da las activitads;

c.

las atgnas prestaziuns e las contribuziuns da terzas persunas.

⁴ Ils agids finanzials importan maximalmain 50 pertschient dals custs che resultan per l'organisaziun u per l'instituziun tras l'execuziun da las activitads. La lavur en uffizi d'onur po vegnir resguardada sco atgna prestaziun fin ad in'autezza da maximalmain 10 pertschient da quests custs.

(art. 18 lit. c LLing)

¹ A communitads pon vegnir concedids agids finanzials per projects che servan a la sensibilisaziun ed a la creaziun da raits en il senn da l'artitgel 14 alinea 1.²³

² L'autezza dals agids finanzials vegn calculada tenor:

a.

il gener e l'impurtanza da l'activitad u d'in project;

b.

la qualitad e l'effect dal project;

c.

las atgnas prestaziuns e las contribuziuns da terzas persunas.

(art. 19 LLing)

¹ Agids finanzials per translaziuns pon vegnir concedids ad organisaziuns ed ad instituziuns per lur activitad da communicaziun en las differentas regiuns linguisticas, en spezial per la communicaziun cun persunas, a las qualas è destinada lur activitad d'utilitad publica.

² Las organisaziuns e las instituziuns ston ademplir las suandantas premissas:

a.

ellas ston esser activas en almain trais regiuns linguisticas;

b.

ellas na dastgan avair naginas finamiras da rendita;

c.

ellas ston avair in'activitad d'utilitad publica;

d.

ellas ston esser politicamain e confessiunalmain neutralas;

e.

ellas ston ademplir ina incumbensa ch'è relevanta per la politica da linguas e da chapientscha e lur activitad sto avair ina impurtanza en l'entira Svizra.

³ Organisaziuns ed instituziuns che survegnan agids finanzials tenor l'artitgel 14 n'han nagin dretg d'agids finanzials per translaziuns.

¹ Cun l'intent da promover la plurilinguitad en las autoritads ed en las administraziuns chantunalas e communalas vegnan concedids als chantuns plurilings agids finanzials per ademplir lur incumbensas particularas, e quai en spezial a favur:²⁴

a.

d'incumbensas da translaziun e da terminologia per la communicaziun entaifer ed ordaifer il chantun;

b.²⁵

da la scolaziun e da la furmaziun supplementara linguistica e professiunala dals emploiads da las administraziuns en dumondas da la plurilinguitad;

c.

da projects che han l'intent da sensibilisar la publicitad per la plurilinguitad.

² Cun l'intent da promover la plurilinguitad en il sectur da la furmaziun vegnan concedids als chantuns plurilings agids finanzials per ademplir lur incumbensas particularas, e quai en spezial a favur:

a.

da l'acquisiziun da meds didactics per l'instrucziun linguistica;

b.

da la scolaziun e da la furmaziun supplementara linguistica da las persunas d'instrucziun;

c.

da projects che han l'intent d'intermediar ina lingua naziunala sur l'instrucziun bilingua sin tut ils stgalims da furmaziun;

d.

da projects che han l'intent da laschar frequentar l'instrucziun en in'autra lingua uffiziala dal chantun sin tut ils stgalims da furmaziun;

e.²⁶

…

(art. 22 al. 1 lit. a LLing)

Cun l'intent da mantegnair e da promover la lingua e cultura rumantscha e taliana vegnan concedids al chantun Grischun agids finanzials per sustegnair mesiras ch'il chantun prenda sez en ils suandants secturs:

a.

instrucziun linguistica en scolas publicas;

b.

activitad da translaziun;

c.

publicaziuns en rumantsch ed en talian;

d.

promoziun da la plurilinguitad entaifer l'administraziun chantunala;

e.

mantegniment e promoziun da l'identitad linguistica e culturala;

f.

promoziun da projects da terzas persunas, che cumpiglian la plurilinguitad sco er il mantegniment e la promoziun da l'identitad linguistica e culturala.

(art. 22 al. 1 lit. b LLing)

¹ Al chantun Grischun vegnan concedids agids finanzials per sustegnair activitads surregiunalas d'organisaziuns e d'instituziuns rumantschas en ils suandants secturs:

a.

svilup e realisaziun da mesiras che han l'intent da mantegnair e da promover la lingua e cultura rumantscha;

b.

svilup e renovaziun da la lingua;

c.

instrucziun da la lingua e cultura rumantscha ordaifer la scola;

d.

cussegliaziun, intermediaziun e documentaziun.²⁸

² Al chantun Grischun vegnan concedids agids finanzials per sustegnair activitads surregiunalas d'organisaziuns e d'instituziuns italofonas en ils suandants secturs:

a.

svilup e realisaziun da mesiras che han l'intent da promover la lingua e cultura taliana;

b.

publicaziuns davart la lingua e cultura taliana;

c.

svilup e gestiun d'in post da documentaziun per la lingua e cultura taliana.

³ Ils agids finanzials da la Confederaziun cuvran maximalmain 90 pertschient dals custs totals da l'organisaziun u da l'instituziun.

(art. 22 al. 1 lit. c LLing)

¹ Al chantun Grischun vegnan concedids agids finanzials per sustegnair chasas edituras rumantschas che han la finamira da promover la litteratura rumantscha, e quai tant per uffants e per giuvenils sco er per persunas creschidas.²⁹

² Questas chasas edituras ston publitgar ovras rumantschas. Ellas ston en spezial:

a.

tscherner e lectorar ils texts;

b.

organisar la stampa e la producziun;

c.

promover la distribuziun.

(art. 22 al. 2 LLing)

¹ Al chantun Grischun vegnan concedids agids finanzials per sustegnair agenturas da novitads.

² Questas agenturas da novitads ston en spezial:

a.

furnir mintga di prestaziuns redacziunalas en rumantsch, e quai cun texts e cun maletgs;

b.

resguardar ils idioms rumantschs sco er rumantsch grischun;

c.

metter a disposiziun lur prestaziuns redacziunalas a las medias en furma electronica.

(art. 22 al. 1 lit. a e c LLing)

Cun l'intent da mantegnair e da promover la lingua e cultura taliana vegnan concedids al chantun Tessin agids finanzials per sustegnair mesiras ch'il chantun prenda sez en ils suandants secturs:

a.

programs e projects da perscrutaziun en il sectur da la lingua e da la cultura;

b.

publicaziuns d'impurtanza speziala per la promoziun da la lingua e cultura taliana;

c.

occurrenzas e projects per promover la lingua e cultura taliana;

d.

projects da terzas persunas en il sectur da la promoziun da la plurilinguitad sco er dal mantegniment e da la promoziun da l'identitad linguistica e culturala.

(art. 22 al. 1 lit. b LLing)

¹ Al chantun Tessin vegnan concedids agids finanzials per sustegnair activitads surregiunalas d'organisaziuns e d'instituziuns, en spezial per:

a.

projects che han l'intent da mantegnair e da promover l'ierta culturala;

b.

mesiras che han l'intent da promover la lavur litterara e culturala;

c.

l'organisaziun e la realisaziun d'occurrenzas linguisticas e culturalas relevantas.

² Al chantun Tessin vegnan plinavant concedids agids finanzials per sustegnair l'activitad dal «Osservatorio linguistico della Svizzera italiana».

³ Ils agids finanzials da la Confederaziun cuvran maximalmain 90 pertschient dals custs totals da l'organisaziun u da l'instituziun.

¹ Dumondas per agids finanzials ston vegnir inoltradas al UFC.

² Il UFC communitgescha il termin per inoltrar las dumondas en ina concurrenza che vegn publitgada sin sia pagina d'internet.

³ Las dumondas ston cumprovar ch'ellas adempleschian las premissas da promoziun e cuntegnair tut las indicaziuns necessarias davart ils criteris da promoziun.

⁴ La precedenza vegn dada a quellas dumondas che adempleschan tut en tut il meglier ils criteris.

¹ Davart las dumondas per agids finanzials decida il UFC. Per las dumondas da promoziun tenor ils artitgels 10 ed 11 sa basa el sin ina recumandaziun da la Conferenza svizra dals directurs chantunals da l'educaziun publica.³⁴

² La procedura ed ils meds legals sa drizzan tenor las disposiziuns generalas da la giurisdicziun federala.

¹ Ils agids finanzials vegnan concedids en il rom dals credits permess.

² Sch'ils agids finanzials dumandads surpassan ils meds disponibels, fa il Departament federal da l'intern - sa basond sin l'artitgel 13 alinea 2 da la Lescha da subvenziuns dals 5 d'october 1990³⁵ - in urden da prioritads, tenor il qual las dumondas vegnan giuditgadas.

L'aboliziun e la midada dal dretg vertent vegnan regladas en l'agiunta.

Questa ordinaziun entra en vigur il 1. da fanadur 2010.