01.01.2024 - * / In Kraft
01.09.2023 - 31.12.2023
23.01.2023 - 31.08.2023
01.01.2023 - 22.01.2023
01.07.2022 - 31.12.2022
  DEFRITRMEN • (html)
  DEFRITRMEN • (pdf)

01.01.2022 - 30.06.2022
01.01.2021 - 31.12.2021
01.07.2020 - 31.12.2020
01.01.2020 - 30.06.2020
01.01.2019 - 31.12.2019
01.01.2018 - 31.12.2018
01.09.2017 - 31.12.2017
01.01.2017 - 31.08.2017
01.04.2016 - 31.12.2016
01.01.2016 - 31.03.2016
01.07.2014 - 31.12.2015
01.07.2013 - 30.06.2014
01.01.2013 - 30.06.2013
01.01.2012 - 31.12.2012
01.01.2011 - 31.12.2011
01.02.2010 - 31.12.2010
01.01.2010 - 31.01.2010
05.12.2008 - 31.12.2009
01.07.2008 - 04.12.2008
01.01.2008 - 30.06.2008
01.12.2007 - 31.12.2007
01.07.2007 - 30.11.2007
01.05.2007 - 30.06.2007
01.01.2007 - 30.04.2007
01.01.2006 - 31.12.2006
01.06.2005 - 31.12.2005
01.01.2005 - 31.05.2005
01.07.2004 - 31.12.2004
01.06.2004 - 30.06.2004
01.04.2004 - 31.05.2004
01.01.2004 - 31.03.2004
01.04.2003 - 31.12.2003
01.01.2003 - 31.03.2003
01.03.2002 - 31.12.2002
01.01.2001 - 28.02.2002
01.01.2000 - 31.12.2000
Fedlex DEFRITRMEN
Versionen Vergleichen

210

Rumantsch è ina lingua naziunala, ma ina lingua parzialmain uffiziala da la Confe­deraziun, numnadamain en la correspundenza cun persunas da lingua rumantscha. La translaziun d'in decret federal serva a l'infurmaziun, n'ha dentant nagina vali­ditad legala.

Cudesch civil svizzer

dals 10 da december 1907 (versiun dal 1. da fanadur 2022)

L'Assamblea federala da la Confederaziun svizra,

sa basond sin l'art. 64 da la Constituziun federala1,2
suenter avair gì invista d'ina missiva dal Cussegl federal dals 28 da matg 19043,

concluda:

1 [BS 1 3]. Questa disposiziun correspunda a l'art. 122 da la Cst. dals 18 d'avr. 1999 (SR 101).

2 Versiun tenor la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 24 da mars 2000 davart la cumpetenza en chaussas civilas, en vigur dapi il 1. da schan. 2001 (AS 2000 2355; BBl 1999 2829).

3 BBl 1904 IV 1, 1907 VI 367

Introducziun

Art. 1

1 La lescha vegn applitgada per tut las dumondas giuridicas, a las qua­las il text u l'interpretaziun d'ina da sias disposiziuns po sa referir.

2 Sche la lescha na cuntegna betg ina disposiziun legala, duai la dre­tgira4 decider tenor il dretg da disa e - nua che er in tal manca - tenor la regla ch'ella fixass sco legislatura.

3 El suonda en quest connex la scienza giuridica e la giurisprudenza approvada.

4 Noziun tenor la cifra I 1 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1). Questa midada è resguar­dada en l'entir decret.

Art. 2

1 Mintgin sto agir en buna fai faschond valair ses dretgs ed ademplind sias obligaziuns.

2 L'abus evident d'in dretg na vegn betg protegì da la lescha.

Art. 3

1 Sche la lescha fa dependent l'effect giuridic da la buna fai d'ina per­suna, vegn quella presumada.

2 Tgi che n'avess betg pudì agir en buna fai, sch'el fiss stà attent en la dimensiun che las circumstanzas permettevan, n'ha betg il dretg da sa referir a la buna fai.

5 Noziun tenor la cifra I 1 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1). Questa midada è resguar­dada en l'entir decret.

Art. 4

La dretgira sto decider tenor dretg e giustia, sche la lescha la per­metta da giuditgar tenor ses appreziar u la prescriva da tegnair quint da las circumstanzas u da motivs relevants.

Art. 5

1 Ils chantuns èn autorisads da decretar u d'abolir disposiziuns dal dretg civil, uschenavant ch'il dretg federal resalva quai al dretg chan­tunal.

2 Nua che la lescha renviescha a la pratica u a l'isanza locala, vala il dretg chantunal vertent sco expressiun da quellas, uschè ditg ch'ina pratica divergenta n'è betg cumprovada.

Art. 6

1 Il dretg civil federal na limitescha betg las cumpetenzas dals chan­tuns concernent lur dretg public.

2 Entaifer ils limits da lur suveranitad pon ils chantuns restrenscher u scumandar il traffic cun tschertas spezias da chaussas u declerar nunvalaivels ils acts giuridics che sa refereschan a talas chaussas.

Art. 7

Las disposiziuns generalas dal Dretg d'obligaziuns6 davart la conclu­siun, davart l'adempliment e davart l'aboliziun da contracts vegnan er applitgadas per autras relaziuns da dretg civil.

Art. 8

Nua che la lescha na dispona betg autramain, sto mintgin che vul dedu­cir ses dretgs d'in fatg pretendì, cumprovar l'existenza da quel.

Art. 9

1 Registers e documents publics cumprovan cumplainamain ils fatgs ch'els attestan, uschè ditg che l'incorrectadad da lur cuntegn n'è betg cumprovada.

2 Questa cumprova n'è betg liada vi d'ina furma speziala.

Emprima part: Il dretg da persunas

Emprim titel: Las persunas natiralas

Emprim chapitel: Il dretg da la persunalitad

Art. 11

1 Mintgin è capabel da giudair dretgs.

2 Per consequenza han tut ils umans - entaifer ils limits fixads da la lescha - la medema abilitad d'avair dretgs ed obligaziuns.

Art. 12

Tgi ch'è abel d'agir, po acquistar dretgs ed obligaziuns tras l'agen agir.

Art. 138

Tut las persunas maiorennas ch'èn ablas da giuditgar han l'abilitad d'agir.

8 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 149

Tgi che ha cumplenì 18 onns è maioren.

9 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 1510

10 Abolì tras la cifra I da la LF dals 7 d'oct. 1994, cun effect dapi il 1. da schan. 1996 (AS 1995 1126; BBl 1993 II 1169).

Art. 1611

Abel da giuditgar en il senn da questa lescha è mintga persuna che n'è betg privada da l'abilitad d'agir raschunaivlamain, perquai ch'ella è anc fitg giuvna u perquai ch'ella ha in impediment spiertal, in disturbi psichic u sa chatta en in stadi d'aivradad u en stadis sumegliants.

11 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 1712

Inablas d'agir èn persunas inablas da giuditgar, persunas minorennas e persunas sut curatella cumplessiva.

12 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 18

Tgi che n'è betg abel da giuditgar na po betg - cun resalva da las excepziuns legalas - chaschunar in effect giuridic tras l'agen agir.

13 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 19

1 Persunas ablas da giuditgar, ma inablas d'agir pon surpigliar obliga­ziuns u renunziar a dretgs mo cun il consentiment da lur represchen­tant legal.14

2 Senza quest consentiment pon ellas cuntanscher avantatgs gratuits sco er reglar affars pitschens da la vita da mintgadi.15

3 Ellas èn responsablas per donns che resultan tras acts illegals.

14 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

15 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 19a16

1 Sche la lescha na dispona betg autramain, po il represchentant legal dar gia ordavant ses consentiment expressiv u taciturn u approvar posteriuramain l'affar.

2 L'autra partida vegn deliberada da sia obligaziun, sche l'appro­va­ziun na vegn betg fatga entaifer in termin adequat ch'ella fixescha sezza u ch'ella lascha fixar da la dretgira.

16 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 19b17

1 Sch'il represchentant legal n'approvescha betg l'affar, po mintga partida pretender enavos las prestaziuns furnidas. La persuna inabla d'agir sto dentant star buna mo per quella part da la prestaziun, da la quala ella ha gì in profit, da la quala ella è anc enritgida cur che la restituziun vegn pretendida u da la quala ella è s'alienada cun malart.

2 Sche la persuna inabla d'agir ha dà da crair a l'autra partida ch'ella saja abla d'agir, è ella responsabla per il donn ch'ella ha chaschunà a la partida manada en errur.

17 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 19c18

1 Persunas ablas da giuditgar, ma inablas d'agir exerciteschan en moda autonoma lur dretgs persunals inalienabels; resalvads restan cas, nua che la lescha prevesa il consentiment dal represchentant legal.

2 En num da las persunas inablas da giuditgar agescha il represchen­tant legal, nun ch'in dretg saja collià uschè stretgamain cun la persu­nalitad che mintga represchentanza è exclusa.

18 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 19d19

L'abilitad d'agir po vegnir restrenschida tras ina mesira da la protec­ziun da creschids.

19 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

20 Versiun da la marginala tenor la cifra I 3 da la LF dals 30 da zer. 1972, en vigur dapi il 1. d'avr. 1973 (AS 1972 2819, 1973 92; BBl 1971 I 1200).

Art. 20

1 Il grad da la parentella21 vegn fixà tenor il dumber da las genera­ziuns.

2 Duas persunas èn parentadas en lingia directa, sch'ina descenda da l'autra, ed en lingia laterala, sch'ellas descendan d'in genitur cuminai­vel, dentant betg l'ina da l'autra.

21 Versiun da quest pled tenor la cifra I 3 da la LF dals 30 da zer. 1972, en vigur dapi il 1. d'avr. 1973 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200).

Art. 2122

1 Tgi ch'è parentà cun ina persuna, stat en la medema lingia ed en il medem grad da quinanza cun il consort da quella u cun il partenari registrà da quella.

2 La quinanza na finescha betg cun la schliaziun da la lètg u dal partenadi registrà ch'è la basa da la quinanza.

22 Versiun tenor la cifra 8 da l'agiunta da la Lescha da partenadi dals 18 da zer. 2004, en vigur dapi il 1. da schan. 2007 (AS 2005 5685; BBl 2003 1288).

Art. 22

1 Il dretg da burgais determinescha il lieu d'origin d'ina persuna.

2 Il dretg public determinescha il dretg da burgais.

3 Sch'ina persuna ha il dretg da burgais en plirs lieus, è ses lieu d'ori­gin il lieu, nua ch'ella ha actualmain ses domicil u nua ch'ella ha gì ses ultim domicil; manca in tal domicil è quai il lieu, nua ch'ella u ses perdavants han acquistà lur ultim dretg da burgais.

Art. 23

1 Il domicil d'ina persuna sa chatta là, nua ch'ella sa trategna cun l'intenziun da restar permanentamain; la dimora per intents da sco­laziun u il plazzament d'ina persuna en in institut d'educaziun u da tgira, en in ospital u en ina praschun na constituescha en sasez betg in domicil.23

2 Nagin na po avair ses domicil a medem temp a plirs lieus.

3 Questa disposiziun na vala betg per il domicil da fatschenta.

23 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 24

1 Mintga persuna mantegna ses domicil uschè ditg ch'ella n'ha betg acquistà in auter.

2 Il lieu da dimora d'ina persuna vala sco ses domicil, sch'i n'è betg pussaivel da cumprovar l'existenza d'in anteriur domicil u sch'ella ha bandunà ses domicil a l'exteriur senza fundar in nov domicil en Svizra.

24 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 2525

1 Sco domicil da l'uffant sut tgira genituriala26 vala il domicil dals geniturs u, sch'ils geniturs n'han betg in domicil cuminaivel, il domi­cil dal genitur che ha la tgira genituriala; en ils ulteriurs cas vala il lieu da dimora da l'uffant sco ses domicil.

2 Uffants sut avugà han lur domicil a la sedia da l'autoritad per la pro­tecziun d'uffants.27

25 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

26 Noziun tenor la cifra I 1 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1). Questa midada è resguar­dada en l'entir decret.

27 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 2628

Persunas maiorennas sut curatella cumplessiva han lur domicil a la sedia da l'autoritad per la protecziun da creschids.

28 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

29 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 16 da dec. 1983, en vigur dapi il 1. da fan. 1985 (AS 1984 778; BBl 1982 II 636).

Art. 27

1 Nagin na po renunziar ni dal tuttafatg ni parzialmain a ses dretgs civils ed a sia abilitad d'agir.

2 Nagin na po alienar sia libertad u sa restrenscher en il diever da quella en in grad che violescha il dretg u la morala.

Art. 2830

1 Tgi che vegn violà illegalmain en sia persunalitad, po - per sa prote­ger - appellar a la dretgira cunter mintgin che sa participescha a la violaziun.

2 Ina violaziun è illegala, sch'ella n'è betg giustifitgada tras il consen­timent da la persuna violada, tras in interess privat u public predomi­nant u tenor la lescha.

30 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 16 da dec. 1983, en vigur dapi il 1. da fan. 1985 (AS 1984 778; BBl 1982 II 636).

31 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 23 da zer. 2006 (protecziun da la persunalitad cunter violenza, cunter smanatschas u cunter persecuziuns), en vigur dapi il 1. da fan. 2007 (AS 2007 137; BBl 2005 6871 6897).

Art. 28a32

1 L'accusader po dumandar la dretgira:

1.
da scumandar ina violaziun smanatschanta;
2.
d'eliminar ina violaziun existenta;
3.
da constatar ch'ina violaziun è vegnida fatga illegalmain, sche quella disturba vinavant.

2 En spezial po el pretender che la rectificaziun u che la sentenzia vegnian communitgadas a terzas persunas u publitgadas.

3 Resalvads restan ils plants per pretender ina indemnisaziun dal donn ed ina bunificaziun sco er per pajar ora in gudogn tenor las dispo­siziuns davart la gestiun senza mandat.

32 Integrà tras la cifra I da la LF dals 16 da dec. 1983, en vigur dapi il 1. da fan. 1985 (AS 1984 778; BBl 1982 II 636).

Art. 28b33

1 Per la protecziun cunter violenza, cunter smanatschas u cunter perse­cuziuns po la persuna che porta plant dumandar la dretgira da scu­mandar a la persuna che violescha, en spezial:

1.
da s'approximar u da sa trategnair en in tschert conturn da sia abitaziun;
2.
da sa trategnair en tscherts lieus, en spezial en tschertas vias, sin tschertas plazzas u en tscherts quartiers;
3.
da la contactar, en spezial per telefon, en scrit u sin via elec­tronica, ubain da la mulestar en in'autra moda e maniera.

2 Sche la persuna che porta plant viva en in'abitaziun ensemen cun la persuna che violescha, po ella ultra da quai dumandar la dretgira da metter per in tschert temp davant porta la persuna che violescha. Per motivs relevants po quest termin vegnir prolungà ina giada.

3 La dretgira po, uschenavant che quai para giustifitgabel tenor las circumstanzas:

1.
adossar a la persuna che violescha ina indemnisaziun adequata a favur da la persuna che porta plant per l'utilisaziun exclusiva da l'abitaziun; u
2.
transferir ils dretgs e las obligaziuns che resultan dal contract da locaziun cun il consentiment dal locatur mo a la persuna che porta plant.

3bis El communitgescha sia decisiun a las autoritads cumpetentas per la protecziun d'uffants e da creschids ed al post chantunal cumpetent tenor l'alinea 4 sco er ad ulteriuras autoritads ed a terzas persunas, sche quai para necessari per ademplir lur incumbensas u per proteger la persuna che porta plant u sche quai serva ad exequir la decisiun.34

4 Ils chantuns determineschan - en cas da crisa - in post che po dispo­ner immediatamain che la persuna che violescha vegnia messa davant porta da l'abitaziun cuminaivla e reglan la procedura.

33 Integrà tras la cifra I da la LF dals 16 da dec. 1983 (AS 1984 778; BBl 1982 II 636), versiun tenor la cifra I da la LF dals 23 da zer. 2006 (protecziun da la persunalitad cunter violenza, cunter smanatschas u cunter persecuziuns), en vigur dapi il 1. da fan. 2007 (AS 2007 137; BBl 2005 6871 6897).

34 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 14 da dec. 2018 davart la meglieraziun da la protecziun da victimas da violenza, en vigur dapi il 1. da fan. 2020 (AS 2019 2273; BBl 2017 7307).

Art. 28c35

1 La dretgira che ordinescha in scumond tenor la disposiziun davart violenza, smanatschas u persecuziuns sco er la dretgira d'execuziun pon ordinar - sin dumonda da la persuna che porta plant - l'applica­ziun d'in indriz electronic ch'è collià fixamain cun la persuna che violescha e che permetta d'eruir e da registrar cuntinuadamain ses lieu da dimora.

2 La mesira po vegnir ordinada per maximalmain 6 mais. Ella po vegnir prolungada mintgamai per maximalmain 6 mais. Preventiva­main po la mesira vegnir ordinada per maximalmain 6 mais.

3 Ils chantuns designeschan in post ch'è cumpetent per l'execuziun da la mesira e reglan la procedura d'execuziun. Els procuran che las datas registradas davart las persunas pertutgadas vegnian duvradas mo per exequir il scumond e vegnian stizzadas il pli tard 12 mais suenter la terminaziun da la mesira.

4 Per la persuna che porta plant na dastgan resultar nagins custs tras l'execuziun da la mesira. Ils custs da la mesira pon vegnir adossads a la persuna survegliada.

35 Integrà tras la cifra I da la LF dals 16 da dec. 1983 (AS 1984 778; BBl 1982 II 636). Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 14 da dec. 2018 davart la meglieraziun da la protecziun da victimas da violenza, en vigur dapi il 1. da schan. 2022 (AS 2019 2273; BBl 2017 7307).

37 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 23 da zer. 2006 (protecziun da la persunalitad cunter violenza, cunter smanatschas u cunter persecuziuns), en vigur dapi il 1. da fan. 2007 (AS 2007 137; BBl 2005 6871 6897).

Art. 28g38

1 Tgi che vegn pertutgà directamain en sia persunalitad tras preschen­taziuns dals fatgs en meds da communicaziun che cumparan periodi­camain, en spezial en la pressa, al radio u en la televisiun, ha il dretg da far ina replica.

2 Nagin dretg da far ina replica exista, sch'igl è vegnì rapportà te­nor la vardad davart tractativas publicas d'ina autoritad e sche la persuna pertutgada ha fatg part da las tractativas.

38 Integrà tras la cifra I da la LF dals 16 da dec. 1983, en vigur dapi il 1. da fan. 1985 (AS 1984 778; BBl 1982 II 636).

Art. 28h39

1 La replica duai esser concisa e sa restrenscher sin l'object da la pre­schen­taziun contestada.

2 La replica po vegnir refusada, sch'ella è evidentamain incorrecta u sch'ella violescha il dretg u la morala.

39 Integrà tras la cifra I da la LF dals 16 da dec. 1983, en vigur dapi il 1. da fan. 1985 (AS 1984 778; BBl 1982 II 636).

Art. 28i40

1 La persuna pertutgada sto trametter la replica a l'interpresa respon­sabla dal med da communicaziun entaifer 20 dis suenter avair prendì enconuschientscha da la preschentaziun dals fatgs contestada, dentant fin il pli tard 3 mais suenter la derasaziun da questa preschentaziun.

2 L'interpresa communitgescha immediatamain a la persuna pertutga­da, cur ch'ella publitgescha la replica u per tge motivs ch'ella refusa quella.

40 Integrà tras la cifra I da la LF dals 16 da dec. 1983, en vigur dapi il 1. da fan. 1985 (AS 1984 778; BBl 1982 II 636).

Art. 28k41

1 La replica sto vegnir communitgada uschè baud sco pussaivel e però uschia ch'ella cuntanscha il medem circul da persunas sco la pre­schen­taziun dals fatgs contestada.

2 La replica sto vegnir segnada sco tala; l'interpresa dal med da com­municaziun responsabla dastga mo agiuntar la decleraziun, nua ch'ella inditgescha ch'ella mantegnia sia versiun dals fatgs u sin tge funtaunas ch'ella sa basia.

3 La publicaziun da la replica vegn fatga gratuitamain.

41 Integrà tras la cifra I da la LF dals 16 da dec. 1983, en vigur dapi il 1. da fan. 1985 (AS 1984 778; BBl 1982 II 636).

Art. 28l42

1 Sche l'interpresa dal med da communicaziun responsabla impe­descha l'execuziun dal dretg da far ina replica, sch'ella refusa da publitgar la replica u sch'ella na publitgescha betg en moda correcta la replica, po la persuna pertutgada appellar a la dretgira.

2 ...43

3 e 4 ...44

42 Integrà tras la cifra I da la LF dals 16 da dec. 1983, en vigur dapi il 1. da fan. 1985 (AS 1984 778; BBl 1982 II 636).

43 Abolì tras la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 24 da mars 2000 davart la cumpetenza en chaussas civilas, cun effect dapi il 1. da schan. 2001 (AS 2000 2355; BBl 1999 2829).

44 Abolì tras la cifra II 3 da l'agiunta 1 da la Procedura civila dals 19 da dec. 2008, cun effect dapi il 1. da schan. 2011 (AS 2010 1739; BBl 2006 7221).

Art. 29

1 Sch'i vegn contestà ad ina persuna da purtar ses num, po ella purtar plant per laschar fixar ses dretg.

2 Sch'ina persuna vegn pregiuditgada tras quai ch'ina autra persuna usurpescha ses num, po ella purtar plant per tralaschar quai sco er - en cas da culpa - per survegnir ina indemnisaziun e - sch'il gener da la pregiudicaziun giustifitgescha quai - per survegnir ina summa da daners sco satisfacziun.

45 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 30 da sett. 2011 (num e dretg da burgais), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2012 2569; BBl 2009 7573 7581).

Art. 30

1 La regenza dal chantun da domicil po permetter ad ina persuna da midar il num, sch'i existan motivs respectabels.46

2 ...47

3 Tgi che vegn violà tras ina midada dal num po - entaifer 1 onn suen­ter avair prendì enconuschientscha da tala - contestar quella davant dretgira.

46 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 30 da sett. 2011 (num e dretg da burgais), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2012 2569; BBl 2009 7573 7581).

47 Abolì tras la cifra I da la LF dals 30 da sett. 2011 (num e dretg da burgais), cun effect dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2012 2569; BBl 2009 7573 7581).

Art. 30a48

Sch'in consort mora, po l'auter consort, che ha midà ses num a chaschun da la maridaglia, declerar da tut temp al funcziunari dal stadi civil ch'el veglia puspè purtar ses num da nubil.

48 Integrà tras la cifra I da la LF dals 30 da sett. 2011 (num e dretg da burgais), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2012 2569; BBl 2009 7573 7581).

Art. 30b49

1 Mintga persuna che ha la ferma persvasiun interna da betg appar­tegnair a la schlattaina inscritta en il register dal stadi civil po declerar envers il funcziunari dal stadi civil ch'ella veglia laschar midar l'inscripziun.

2 La persuna che fa la decleraziun po laschar inscriver in u plirs novs prenums en il register dal stadi civil.

3 La decleraziun n'ha naginas consequenzas per las relaziuns dal dretg da famiglia.

4 Il consentiment dal represchentant legal è necessari, sche:

1.
la persuna che fa la decleraziun n'ha anc betg cumplenì 16 onns;
2.
la persuna che fa la decleraziun stat sut curatella cumplessiva; u
3.
l'autoritad per la protecziun da creschids ha ordinà quai.

49 Integrà tras la cifra I da la LF dals 18 da dec. 2020 (midada da la schlattaina en il register dal stadi civil), en vigur dapi il 1. da schan. 2022 (AS 2021 668; BBl 2020 799).

Art. 31

1 La persunalitad cumenza cun la naschientscha accumplida da l'uf­fant vivent e finescha cun la mort.

2 Avant la naschientscha è l'uffant capabel da giudair dretgs cun la resalva ch'el naschia viv.

Art. 32

1 Tgi che pretenda - per far diever d'in dretg - ch'ina persuna vivia u ch'ella saja morta ubain ch'ella era en vita in tschert mument u ch'ella haja survivì in'autra persuna, sto cumprovar quai.

2 Sche pliras persunas èn mortas, senza ch'ins po cumprovar ch'ina persuna haja survivì l'autra, vegni presumà ch'ellas sajan mortas il medem mument.

Art. 33

1 La cumprova per la naschientscha u per la mort d'ina persuna vegn prestada cun ils documents dal stadi civil.

2 Sch'i mancan tals u sche quels ch'èn avant maun n'èn betg corrects, po la cumprova vegnir prestada en in'autra moda e maniera.

Art. 34

La mort d'ina persuna po - er sche nagin n'ha vis la bara - vegnir re­sguardada sco cumprovada, sch'ina persuna è sparida sut circum­stanzas che laschan parair sia mort sco segira.

Art. 35

1 Sch'ina persuna è probablamain morta, essend sparida en grond pri­vel da mort u essend absenta daditg senza messadi, po la dretgira - sin dumonda da quellas persunas che fan valair dretgs da la mort da la persuna sparida - declerar la persuna sco sparida.

2 ...50

50 Abolì tras la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 24 da mars 2000 davart la cumpetenza en chaussas civilas, cun effect dapi il 1. da schan. 2001 (AS 2000 2355; BBl 1999 2829).

Art. 36

1 La dumonda po vegnir fatga suenter la scadenza d'almain 1 onn dapi che la persuna è sparida en privel da mort u da 5 onns suenter l'ultim messadi.

2 Cun in appel uffizial ed adequat envida la dretgira tuts che pon far indicaziuns davart la persuna sparida u absenta da s'annunziar entaifer in tschert termin fixà.

3 Quest termin sto vegnir fixà ad almain 1 onn dapi l'emprima publi­caziun.

Art. 37

La dumonda scada, sche la persuna ch'era sparida u absenta s'annun­zia entaifer il termin, sch'i vegnan fatgas indicaziuns davart ella ubain sch'i vegn cumprovada la data da sia mort.

Art. 38

1 Sch'i n'entran naginas annunzias entaifer il termin fixà, vegn la persuna ch'era sparida u absenta declerada sco sparida ed i pon vegnir fatgs valair ils dretgs che vegnan deducids da sia mort, sco sche la mort fiss cumprovada.

2 L'effect da la decleraziun da spariziun cumenza il mument che la per­suna è sparida en privel da mort u il mument da l'ultim messadi.

3 Cun la decleraziun da spariziun vegn schliada la lètg.51

51 Integrà tras la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

Segund chapitel:52 La documentaziun dal stadi civil d'ina persuna

52 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).


Art. 3953

1 Il stadi civil vegn documentà en in register electronic (register dal stadi civil).

2 Tar il stadi civil d'ina persuna tutgan oravant tut:

1.
ils fatgs da stadi civil sco la naschientscha, la maridaglia, la documentaziun d'in partenadi registrà, la mort;
2.
la situaziun giuridica persunala e famigliara sco la maiorenni­tad, la derivanza, la lètg, il partenadi registrà;
3.
ils nums;
4.
ils dretgs da burgais chantunals e communals;
5.
la naziunalitad.

53 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 15 da dec. 2017 (documentaziun publica dal stadi civil e register funsil), en vigur dapi il 1. da schan. 2019 (AS 2018 4017; BBl 2014 3551).

54 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 5 d'oct. 2001 (administraziun electronica dal register dal stadi civil), en vigur dapi il 1. da fan. 2004 (AS 2004 2911; BBl 2001 1639).

Art. 40

1 Il Cussegl federal fixescha las persunas e las autoritads ch'èn obliga­das d'annunziar las infurmaziuns necessarias per documentar il stadi civil d'ina persuna.

2 El po prevair che cuntravenziuns cunter l'obligaziun d'annunzia ve­gnan chastiads cun ina multa.

3 ...55

55 Abolì tras la cifra I da la LF dals 5 d'oct. 2001 (administraziun electronica dal register dal stadi civil), cun effect dapi il 1. da fan. 2004 (AS 2004 2911; BBl 2001 1639).

Art. 41

1 Sch'i ston vegnir cumprovadas indicaziuns davart il stadi civil tras documents, po l'autoritad chantunala da surveglianza autorisar la cum­prova tras la consegna d'ina decleraziun dal funcziunari dal stadi civil, uschenavant ch'igl è - suenter stentas suffizientas - nunpussaivel u insupportabel da procurar per ils documents ed uschenavant che las indicaziuns n'èn betg dispitaivlas.

2 Il funcziunari dal stadi civil renda attenta la persuna che dat la decleraziun a sia obligaziun da dir la vardad ed a las consequenzas penalas d'ina decleraziun faussa.

Art. 42

1 Tgi che cumprova in interess persunal ch'è degn da vegnir protegì, po dumandar la dretgira da registrar indicaziuns dispitaivlas davart il stadi civil, da curreger u d'annullar ina registraziun. La dretgira taid­la las autoritads chantunalas da surveglianza pertutgadas e las tra­met­ta la sentenzia.

2 Las autoritads chantunalas da surveglianza han er il dretg da purtar plant.

Art. 43

Las autoritads dal stadi civil rectifitgeschan d'uffizi sbagls che sa basan evidentamain sin ina svista u sin in'errur.

Art. 43a56

1 En il sectur da la documentaziun publica dal stadi civil procura il Cussegl federal per la protecziun da la persunalitad e dals dretgs fun­damentals da quellas persunas, da las qualas vegnan elavuradas las datas.

2 El regla la communicaziun da las datas a persunas privatas che pon cumprovar in interess direct ch'è degn da vegnir protegì.

3 El numna las autoritads ordaifer il sectur dal stadi civil, a las qualas vegnan communitgadas regularmain u sin dumonda las datas ch'èn necessarias per ademplir lur incumbensas legalas. Resalvadas restan las prescripziuns davart la communicaziun tenor ina lescha chantu­nala.

3bis Las autoritads dal stadi civil èn obligadas da denunziar a l'autoritad cumpetenta tut ils malfatgs ch'ellas constateschan tar lur activitad uffi­ziala.57

4 A las datas ch'èn necessarias per controllar l'identitad d'ina persuna han - en la procedura d'invista - access:

1.
las autoritads emettentas tenor la Lescha federala dals 22 da zercladur 200158 davart ils documents d'identitad dals burgais svizzers;
2.59
il post federal ch'è cumpetent per l'administraziun dal sistem informatisà da retschertga da la polizia tenor l'artitgel 15 da la Lescha federala dals 13 da zercladur 200860 davart ils sistems d'infurmaziun da polizia federala ed ils posts da filtrar dals corps chantunals e municipals da polizia ch'èn affiliads al sistem da retschertga;
3.
il post federal ch'è cumpetent per l'administraziun dal register penal informatisà tenor l'artitgel 35961 dal Cudesch penal sviz­zer;
4.
il post federal62 ch'è cumpetent per far retschertgas da persu­nas sparidas;
5.63
il Servetsch d'infurmaziun da la Confederaziun per scuvrir a temp e per impedir smanatschas per la segirezza interna u externa tenor l'artitgel 6 alinea 1 litera a da la Lescha federala dals 25 da settember 201564 davart il servetsch d'infurmaziun;
6.65
las autoritads ch'èn cumpetentas per administrar ils registers chantunals e communals d'abitants tenor la Lescha dals 23 da zercladur 200666 davart l'armonisaziun dals registers;
7.67
il post federal ch'è cumpetent per administrar il register central da las persunas assicuradas tenor l'artitgel 71 alinea 4 litera a da la Lescha federala dals 20 da december 194668 davart l'assicuranza per vegls e survivents;
8.69
il posts federals ch'èn cumpetents per administrar il register dals Svizzers a l'exteriur tenor l'artitgel 4 alinea 1 da la Lescha federala dals 24 da mars 200070 davart l'elavuraziun da datas persunalas en il Departament federal d'affars exte­riurs.

56 Integrà tras la cifra I da la LF dals 5 d'oct. 2001 (administraziun electronica dal register dal stadi civil), en vigur dapi il 1. da fan. 2004 (AS 2004 2911; BBl 2001 1639).

57 Integrà tras la cifra I 3 da la LF dals 15 da zer. 2012 davart mesiras cunter mari­daglias sfurzadas, en vigur dapi il 1. da fan. 2013 (AS 2013 1035; BBl 2011 2185).

58 SR 143.1

59 Versiun tenor la cifra 4 da l'agiunta 1 da la LF dals 13 da zer. 2008 davart ils sistems d'infurmaziun da polizia da la Confederaziun, en vigur dapi ils 5 da dec. 2008 (AS 2008 4989; BBl 2006 5061).

60 SR 361

61 Ussa: art. 365.

62 Actualmain l'Uffizi federal da polizia.

63 Integrà tras la cifra II 4 da l'agiunta da la LF dals 25 da sett. 2015 davart il servetsch d'infurmaziun, en vigur dapi il 1. da sett. 2017 (AS 2017 4095; BBl 2014 2105).

64 SR 121

65 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 15 da dec. 2017 (documentaziun publica dal stadi civil e register funsil), en vigur dapi il 1. da schan. 2019 (AS 2018 4017; BBl 2014 3551).

66 SR 431.02

67 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 15 da dec. 2017 (documentaziun publica dal stadi civil e register funsil), en vigur dapi il 1. da schan. 2019 (AS 2018 4017; BBl 2014 3551).

68 SR 831.10

69 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 15 da dec. 2017 (documentaziun publica dal stadi civil e register funsil), en vigur dapi il 1. da schan. 2019 (AS 2018 4017; BBl 2014 3551).

70 SR 235.2

Art. 44

1 Ils funcziunaris dal stadi civil adempleschan en spezial las suandantas incumbensas:

1.
manar ils registers;
2.
scriver las communicaziuns ed emetter ils extracts;
3.
realisar la procedura da preparaziun per la maridaglia e cele­brar la maridaglia;
4.
retschaiver decleraziuns davart il stadi civil.

2 Il Cussegl federal po excepziunalmain incaricar in represchentant da la Svizra a l'exteriur cun incumbensas dal stadi civil.

Art. 45

1 Mintga chantun nominescha l'autoritad da surveglianza.

2 Questa autoritad ha spezialmain las suandantas incumbensas:

1.
survegliar ils uffizis dal stadi civil;
2.
sustegnair e cussegliar ils uffizis dal stadi civil;
3.
collavurar tar la gestiun dals registers e tar la procedura da pre­paraziun per la maridaglia;
4.
decretar disposiziuns davart la renconuschientscha e davart l'inscripziun da fatgs da stadi civil che han gì lieu a l'exteriur sco er da decisiuns a l'exteriur che pertutgan il stadi civil;
5.
procurar per la scolaziun e per la furmaziun supplementara da persunas che lavuran en il sectur dal stadi civil.

3 La Confederaziun ha la surveglianza suprema. Ella po inoltrar meds legals chantunals cunter disposiziuns dals funcziunaris dal stadi civil sco er cunter quellas da las autoritads da surveglianza.71

71 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 5 d'oct. 2001 (administraziun electronica dal register dal stadi civil), en vigur dapi il 1. da fan. 2004 (AS 2004 2911; BBl 2001 1639).

Art. 45a72

1 La Confederaziun maina e sviluppa in sistem d'infurmaziun central da persunas per l'administraziun dal register dal stadi civil.

2 Ella surpiglia ils custs da gestiun e da svilup.

3 Ils chantuns pajan a la Confederaziun ina taxa annuala per duvrar il sistem per intents dals fatgs dal stadi civil.

4 La Confederaziun includa ils chantuns en il svilup dal sistem. Ella als porscha sustegn professiunal per duvrar il sistem.

5 En cooperaziun cun ils chantuns regla il Cussegl federal:

1.
ils detagls da l'inclusiun dals chantuns en il svilup dal sistem;
2.
l'autezza da la taxa dals chantuns per duvrar il sistem;
3.
ils dretgs d'access da las autoritads dal stadi civil e dals ulte­riurs posts che han in dretg d'access;
4.
la collavuraziun operaziunala tranter la Confederaziun ed ils chantuns;
5.
las mesiras tecnicas ed organisatoricas ch'èn necessarias per garantir la protecziun e la segirezza da las datas;
6.
l'archivaziun da las datas.

6 La Confederaziun po prevair ch'ils custs da prestaziuns per terzas persunas ordaifer ils fatgs dal stadi civil vegnian mess a quint a questas terzas persunas.

72 Integrà tras la cifra I da la LF dals 5 d'oct. 2001 (administraziun electronica dal register dal stadi civil) (AS 2004 2911; BBl 2001 1639). Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 15 da dec. 2017, en vigur dapi il 1. da schan. 2019 (AS 2018 4017; BBl 2014 3551).

Art. 46

1 Tgi che vegn violà illegalmain tras las persunas che lavuran en il sectur dal stadi civil e che exequeschan lur activitad uffiziala, ha il dretg da survegnir ina indemnisaziun dal donn ed - en cas che la gre­vezza da la violaziun giustifitgescha quai - ina bunificaziun

2 Star bun sto il chantun; el po prender regress sin las persunas che han chaschunà la violaziun intenziunadamain u per greva negligientscha.

3 Per las persunas che vegnan engaschadas da la Confederaziun vegn applitgada la Lescha da responsabladad dals 14 da mars 195873.

Art. 47

1 Las persunas che lavuran tar ils uffizis dal stadi civil e che violeschan sapientivamain u per negligientscha l'obligaziun d'uffizi, vegnan cha­stiadas da l'autoritad da surveglianza cun mesiras disciplinaras.

2 La mesira disciplinara cumpiglia ina reprimanda, ina multa fin 1 000 francs u - en cas grevs - ina destituziun da l'uffizi.

3 La persecuziun penala resta resalvada.

Art. 48

1 Il Cussegl federal decretescha las disposiziuns executivas.

2 El regla cunzunt:

1.
ils registers che ston vegnir manads e las indicaziuns che ston vegnir inscrittas;
2.
il diever dal numer da la AVS74 tenor l'artitgel 50c da la Lescha federala dals 20 da december 194675 davart l'assicuranza per vegls e survivents per barattar en furma electronica las datas tranter ils registers uffizials da persunas;
3.
l'administraziun dal register;
4.
la surveglianza.76

3 Per garantir in'execuziun fidada e professiunala po il Cussegl federal decretar pretensiuns minimalas a la scolaziun ed a la furmaziun sup­plementara da las persunas che lavuran en il sectur dal stadi civil sco er al grad d'occupaziun dals funcziunaris dal stadi civil.

4 El fixescha las taxas che ston vegnir incassadas en il sectur dal stadi civil.

5 El determinescha las premissas, tenor las qualas igl è admess, sin via electronica, da:

1.
annunziar cas dal stadi civil;
2.
far decleraziuns davart il stadi civil;
3.
trametter communicaziuns ed extracts dal register.77

74 Expressiun tenor la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 18 da dec. 2020 (diever sistematic dal numer da la AVS tras las autoritads), en vigur dapi il 1. da schan. 2022 (AS 2021 758; BBl 2019 7359). Questa midada è vegnida fatga en las disposiziuns numnadas en la AS.

75 SR 831.10

76 Versiun tenor la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 23 da zer. 2006 davart l'armoni­saziun dals re­gisters, en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2006 4165; BBl 2006 427).

77 Integrà tras la cifra I da la LF dals 5 d'oct. 2001 (administraziun electronica dal register dal stadi civil), en vigur dapi il 1. da fan. 2004 (AS 2004 2911; BBl 2001 1639).

Art. 49

1 Ils chantuns fixeschan ils circuls dal stadi civil.

2 Els decreteschan las disposiziuns executivas necessarias en il rom dal dretg federal.

3 Las prescripziuns chantunalas - cun excepziun da quellas davart la salarisaziun da las persunas che lavuran en il sectur dal stadi civil - ston vegnir approvadas da la Confederaziun per esser valaivlas.

Segund titel: Las persunas giuridicas

Emprim chapitel: Disposiziuns generalas

Art. 52

1 Las cuminanzas da persunas ch'èn organisadas corporativamain sco er ils instituts che han in intent spezial ed ils instituts autonoms acqui­stan la persunalitad giuridica tras l'inscripziun en il register da com­merzi.

2 Dispensads da l'inscripziun èn las corporaziuns ed ils instituts da dretg public sco er las uniuns che n'han betg finamiras economicas.78

3 Cuminanzas da persunas ed instituts cun intents immorals u illegals na pon betg acquistar la persunalitad giuridica.

78 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 12 da dec. 2014 davart la realisaziun da las recumandaziuns dal «Groupe d'action financière», revedidas l'onn 2012, en vigur dapi il 1. da schan. 2016 (AS 2015 1389; BBl 2014 605).

Art. 53

Las persunas giuridicas èn ablas da giudair tut ils dretgs e d'ademplir tut las obligaziuns che na dependan betg obligatoricamain da las quali­tads natiralas da l'uman, sco la schlattaina, la vegliadetgna u la paren­tella.

Art. 54

Las persunas giuridicas èn ablas d'agir, uschespert ch'i èn vegnids nominads ils organs che la lescha u ch'ils statuts pretendan per quest intent.

Art. 55

1 Ils organs han l'incumbensa d'exprimer la voluntad da la persuna giu­ridica.

2 Els obligheschan la persuna giuridica tant tras la conclusiun d'acts giuridics sco er tras lur ulteriur cumportament.

3 Las persunas che ageschan èn ultra da quai responsablas persunal­main per lur falliments.

Art. 5679

La sedia da la persuna giuridica sa chatta al lieu da sia administraziun, nun ch'ils statuts fixeschian insatge auter.

79 Versiun tenor la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 (dretg da ScRL sco er adattaziuns en il dretg d'aczias, en il dretg d'associaziun, en il dretg dal re­gister da com­merzi ed en il dretg da firmas), en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 4791; BBl 2002 3148, 2004 3969).

Art. 57

1 Sch'ina persuna giuridica vegn dissolvida, croda sia facultad a la communitad (Confederaziun, chantun, vischnanca), a la quala ella ha appartegnì tenor ses intent, nun che la lescha, ils statuts, il document da fundaziun u ils organs cumpetents hajan fixà insatge auter.

2 La facultad sto vegnir utilisada uschenavant sco pussaivel tenor l'in­tent da fin ussa.

3 Sch'ina persuna giuridica vegn dissolvida, perquai ch'ella ha fina­miras immoralas u illegalas, croda sia facultad a la communitad, er sch'igl è vegnì fixà insatge auter.80

80 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 8 d'oct. 2004 (dretg da fundaziuns), en vigur dapi il 1. da schan. 2006 (AS 2005 4545; BBl 2003 8153 8191).

Art. 58

La facultad da las persunas giuridicas vegn liquidada tenor las pre­scripziuns che valan per las associaziuns.

Art. 59

1 Per las corporaziuns e per ils instituts da dretg public e da caracter ecclesiastic resta resalvà il dretg public da la Confederaziun e dals chantuns.

2 Cuminanzas da persunas che han ina finamira economica èn sut­tamessas a las disposiziuns davart las societads e davart las associa­ziuns.

3 Associaziuns da pastgira cuminaivla e corporaziuns sumegliantas restan suttamessas a las disposiziuns dal dretg chantunal.

Segund chapitel: Las uniuns

Art. 60

1 Uniuns che sa deditgeschan ad ina incumbensa politica, religiusa, scientifica, artistica, da beneficenza u da divertiment ubain ad in'autra incumbensa betg economica acquistan la persunalitad, uschespert che la voluntad d'exister sco corporaziun resulta da lur statuts.

2 Ils statuts ston esser redigids en scrit e cuntegnair las disposiziuns necessarias davart l'intent, davart ils meds finanzials e davart l'organi­saziun da l'uniun.

81 Versiun tenor la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 (dretg da ScRL sco er adattaziuns en il dretg d'aczias, en il dretg d'associaziun, en il dretg dal re­gister da com­merzi ed en il dretg da firmas), en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 4791; BBl 2002 3148, 2004 3969).

Art. 61

1 Cur ch'ils statuts èn approvads e cur che la suprastanza è nominada, è l'uniun autorisada da sa laschar inscriver en il register da commerzi.

2 L'inscripziun è obligatorica, sche l'uniun:

1.
maina in manaschi en moda commerziala per cuntanscher ses intent;
2.
è suttamessa a l'obligaziun da laschar reveder ils quints.82

3 A l'annunzia da l'inscripziun ston vegnir agiuntads ils statuts e la gli­sta dals commembers da la suprastanza.

82 Versiun tenor la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 (dretg da ScRL sco er adattaziuns en il dretg d'aczias, en il dretg d'associaziun, en il dretg dal re­gister da com­merzi ed en il dretg da firmas), en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 4791; BBl 2002 3148, 2004 3969).

Art. 62

Las uniuns che na pon betg acquistar u che n'han betg anc acquistà la persunalitad vegnan tractadas sco las societads simplas.

Art. 63

1 Sch'ils statuts na cuntegnan naginas prescripziuns davart l'organisa­ziun e davart la relaziun da l'uniun tar ses commembers, vegnan appli­tgadas las disposiziuns qua sutvart.

2 Ils statuts na pon betg midar disposiziuns che ston vegnir applitgadas tenor la lescha.

Art. 64

1 La radunanza generala è l'organ suprem da l'uniun.

2 Ella vegn convocada da la suprastanza.

3 La convocaziun vegn fatga tenor las prescripziuns dals statuts ed ultra da quai tenor la lescha, sch'in tschintgavel dals commembers pretenda quai.

Art. 65

1 La radunanza generala decida davart la recepziun e davart l'exclu­siun da commembers, elegia la suprastanza e concluda tut las chaussas che n'èn betg vegnidas surdadas ad auters organs da l'uniun.

2 Ella surveglia l'activitad dals organs ed als po revocar da tut temp, senza pregiuditgar lur dretgs che sa basan sin contracts existents.

3 Il dretg da revocaziun exista tenor la lescha, sch'in motiv relevant giu­stifitgescha la revocaziun.

Art. 66

1 Ils conclus da l'uniun vegnan prendids da la radunanza generala.

2 Sche tut ils commembers dattan lur consentiment en scrit ad ina proposta, ha quai la medema vigur sco in conclus da la radunanza generala.

Art. 67

1 En la radunanza generala han tut ils commembers il medem dretg da votar.

2 Ils conclus da l'uniun vegnan prendids cun la maioritad da las vuschs dals commembers preschents.

3 Davart chaussas che n'èn betg vegnidas annunziadas ordavant te­nor l'urden dastgi vegnir concludì mo, sch'ils statuts permettan expressi­vamain quai.

Art. 68

Mintga commember è exclus dal dretg da votar tenor la lescha, sche l'uniun concluda davart in act giuridic u davart ina dispita giuridica tranter el, ses consort u in parent en lingia directa d'ina vart e l'uniun da l'autra vart.

83 Versiun tenor la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 (dretg da ScRL sco er adattaziuns en il dretg d'aczias, en il dretg d'associaziun, en il dretg dal re­gister da com­merzi ed en il dretg da firmas), en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 4791; BBl 2002 3148, 2004 3969).

Art. 69

La suprastanza ha il dretg e l'obligaziun da manar ils affars da l'uniun e da la represchentar tenor las cumpetenzas concedidas tras ils statuts.

Art. 69a84

La suprastanza maina ils cudeschs da fatschenta da l'uniun. Las pre­scripziuns dal Dretg d'obligaziuns85 davart la conta­bilitad commer­ziala e davart il rendaquint valan tenor il senn.

84 Integrà tras la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 (dretg da ScRL sco er adattaziuns en il dretg d'aczias, en il dretg d'associaziun, en il dretg dal register da com­merzi ed en il dretg da firmas; AS 2007 4791; BBl 2002 3148, 2004 3969). Versiun tenor la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 23 da dec. 2011 (dretg da rendaquint), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2012 6679; BBl 2008 1589).

85 SR 220

Art. 69b86

1 L'uniun sto laschar far in post da revisiun ina controlla ordinaria da sia contabilitad, sche duas da las suandantas grondezzas vegnan sur­passadas durant 2 onns da gestiun consecutivs:

1.
summa da bilantscha da 10 milliuns francs;
2.
retgav da la svieuta da 20 milliuns francs;
3.
50 plazzas a temp cumplain en la media annuala.

2 L'uniun sto laschar far in post da revisiun ina controlla limitada da sia contabilitad, sche quai vegn pretendì d'in commember da l'uniun ch'è suttamess ad ina responsabladad persunala u ch'è obligà da far pajaments supplementars.

3 Las prescripziuns dal Dretg d'obligaziuns87 davart il post da revisiun da societads anonimas èn applitgablas correspundentamain.

4 En ils ulteriurs cas èn ils statuts e la radunanza generala88 libers da reglar la revisiun.

86 Integrà tras la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 (dretg da ScRL sco er adattaziuns en il dretg d'aczias, en il dretg d'associaziun, en il dretg dal re­gister da com­merzi ed en il dretg da firmas), en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 4791; BBl 2002 3148, 2004 3969).

87 SR 220

88 Rectifitgà da la Cumissiun da redacziun da l'AF (art. 58 al. 1 LParl; SR 171.10).

Art. 69c89

1 Sch'ina uniun n'ha betg tut ils organs prescrits u n'ha betg pli in domicil legal a sia sedia, po in commember u in creditur dumandar la dretgira da prender las mesiras necessarias.90

2 La dretgira po en spezial fixar a l'uniun in termin per restabilir il stadi legal e - sche necessari - nominar in curatur.

3 L'uniun surpiglia ils custs da questas mesiras. La dretgira po obli­gar l'uniun da pajar ina provisiun a las persunas nominadas.

4 En cas da motivs relevants po l'uniun pretender da la dretgira ch'ella revocheschia persunas ch'ella ha nominà.

89 Integrà tras la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 (dretg da ScRL sco er adattaziuns en il dretg d'aczias, en il dretg d'associaziun, en il dretg dal re­gister da com­merzi ed en il dretg da firmas), en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 4791; BBl 2002 3148, 2004 3969).

90 Versiun tenor la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 17 da mars 2017 (dretg dal register da commerzi), en vigur dapi il 1. da schan. 2021 (AS 2020 957; BBl 2015 3617).

Art. 70

1 Novs commembers pon entrar da tut temp en l'uniun.

2 L'extrada è admissibla tenor la lescha, sch'ella vegn annunziada 6 mais avant la fin da l'onn chalendar u - sch'igl è previsa ina perioda admi­ni­strativa - 6 mais avant la fin da quella.

3 La commembranza na po betg vegnir alienada u ertada.

Art. 7191

Contribuziuns pon vegnir pretendidas dals commembers, sch'ils sta­tuts prevesan quai.

91 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da dec. 2004 (fixaziun da las contribuziuns dals commembers d'uniuns), en vigur dapi il 1. da zer. 2005 (AS 2005 2117; BBl 2004 4835 4843).

Art. 72

1 Ils statuts pon fixar ils motivs per excluder in commember; els pon permetter l'exclusiun er senza inditgar ils motivs.

2 En quests cas na po l'exclusiun betg vegnir contestada davant la dretgira pervia dals motivs d'exclusiun.

3 Sch'ils statuts na cuntegnan naginas disposiziuns en quest reguard, dastga in commember vegnir exclus mo tras in conclus da l'uniun e per motivs relevants.

Art. 73

1 Commembers ch'extreschan u che vegnan exclus n'han nagin dretg da la facultad da l'uniun.

2 Els ston pajar lur contribuziun per il temp ch'els èn stads commem­bers.

Art. 74

Nagin commember na po vegnir sfurzà d'acceptar ina midada da l'in­tent da l'uniun.

Art. 75

Mintga commember che n'ha betg approvà conclus che violeschan la lescha u ils statuts po - tenor la lescha ed entaifer 1 mais suenter ch'el ha survegnì enconuschientscha da tals - contestar quels davant dre­tgira.

Art. 75a92

Per las obligaziuns da l'uniun stat buna la facultad da l'uniun. Ella stat buna exclusivamain, nun ch'ils statuts fixeschian insatge auter.

92 Integrà tras la cifra I da la LF dals 17 da dec. 2004 (fixaziun da las contribuziuns dals commembers d'uniuns), en vigur dapi il 1. da zer. 2005 (AS 2005 2117; BBl 2004 4835 4843).

Art. 76

L'uniun po concluder da tut temp da sa dissolver.

Art. 77

L'uniun vegn dissolvida tenor la lescha, sch'ella è insolventa u sche la su­pra­stan­za na po betg pli vegnir nominada tenor ils statuts.

Art. 78

L'uniun vegn dissolvida tras la dretgira sin basa d'in plant da l'au­to­ritad cumpetenta u d'ina persuna participada, sche l'intent da l'uniun è immoral u illegal.

Art. 79

Sche l'uniun è inscritta en il register da commerzi, ha la suprastanza u la dretgira da communitgar la dissoluziun al manader dal register, per che quel extinguia l'inscripziun.

Terz chapitel: Las fundaziuns

Art. 80

Per constituir ina fundaziun sto ina facultad vegnir deditgada ad in in­tent spezial.

Art. 81

1 La fundaziun vegn constituida tras in document public u tras ina di­sposiziun per causa da mort.93

2 L'inscripziun en il register da commerzi ha lieu sin basa dal docu­ment da fundaziun ed - en cas da basegn - sin ordinaziun da l'autori­tad da surveglianza, inditgond ils commembers da l'administraziun.

3 L'autoritad che avra la disposiziun per causa da mort, communitge­scha a l'administratur dal register da commerzi la constituziun da la fundaziun.94

93 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 8 d'oct. 2004 (dretg da fundaziuns), en vigur dapi il 1. da schan. 2006 (AS 2005 4545; BBl 2003 8153 8191).

94 Integrà tras la cifra I da la LF dals 8 d'oct. 2004 (dretg da fundaziuns), en vigur dapi il 1. da schan. 2006 (AS 2005 4545; BBl 2003 8153 8191).

Art. 82

Ina fundaziun po vegnir contestada dals ertavels u dals crediturs dal fundatur da medema maniera sco ina donaziun.

Art. 8395

Ils organs da la fundaziun e la moda da l'administraziun vegnan deter­minads tras il document da fundaziun.

95 Versiun tenor la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 (dretg da ScRL sco er adattaziuns en il dretg d'aczias, en il dretg d'associaziun, en il dretg dal re­gister da com­merzi ed en il dretg da firmas), en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 4791; BBl 2002 3148, 2004 3969).

Art. 83a96

L'organ suprem da la fundaziun maina ils cudeschs da fatschenta da la fundaziun. Las pre­scripziuns dal Dretg d'obligaziuns97 davart la con­ta­bilitad commerziala e davart il rendaquint valan tenor il senn.

96 Integrà tras la cifra I da la LF dals 8 d'oct. 2004 (dretg da fundaziuns; AS 2005 4545; BBl 2003 8153 8191). Versiun tenor la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 23 da dec. 2011 (dretg da rendaquint), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2012 6679; BBl 2008 1589).

97 SR 220

Art. 83b98

1 L'organ suprem da la fundaziun designescha in post da revisiun.

2 L'autoritad da surveglianza po deliberar ina fundaziun da l'obliga­ziun da designar in post da revisiun. Il Cussegl federal fixescha las pre­mis­sas per la deliberaziun.

3 Sch'i n'existan naginas prescripziuns spezialas per las fundaziuns, èn applitgablas correspundentamain las prescripziuns dal Dretg d'obliga­ziuns99 davart il post da revisiun da societads anonimas.

4 Sche la fundaziun è obligada da far ina revisiun limitada, po ella pre­tender da l'autoritad da surveglianza ina revisiun ordinaria, sche quai è necessari per giuditgar en moda fidada la situaziun da facultad e da rendita da la fundaziun.

98 Integrà tras la cifra I da la LF dals 8 d'oct. 2004 (dretg da fundaziuns; AS 2005 4545; BBl 2003 8153 8191). Versiun tenor la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 (dretg da ScRL sco er adattaziuns en il dretg d'aczias, en il dretg d'associaziun, en il dretg dal re­gister da com­merzi ed en il dretg da firmas), en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 4791; BBl 2002 3148, 2004 3969).

99 SR 220

Art. 83c100

Il post da revisiun transmetta a l'autoritad da surveglianza ina copia dal rapport da revisiun sco er da tut las communicaziuns relevantas ch'èn vegnidas adressadas a la fundaziun.

100 Integrà tras la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 (dretg da ScRL sco er adattaziuns en il dretg d'aczias, en il dretg d'associaziun, en il dretg dal re­gister da com­merzi ed en il dretg da firmas), en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 4791; BBl 2002 3148, 2004 3969).

Art. 83d101

1 Sche l'organisaziun previsa n'è betg suffizienta, sche la fundaziun n'ha betg tut ils organs prescrits, sche la cumposiziun d'in da quests organs na correspunda betg a las prescripziuns u sche la fundaziun n'ha betg pli in domicil legal a sia sedia, sto l'autoritad da surve­glianza prender las mesiras necessarias. En spezial po ella:102

1.
fixar a la fundaziun in termin per restabilir il stadi legal; u
2.
nominar l'organ mancant u in curatur.

2 Sche la fundaziun na po betg vegnir organisada tenor ses intent, sto l'autoritad da surveglianza attribuir la facultad ad in'autra funda­ziun che ha in intent uschè sumegliant sco pussaivel.

3 La fundaziun surpiglia ils custs da questas mesiras. L'autoritad da surveglianza po obligar la fundaziun da pajar ina provisiun a las persu­nas nominadas.

4 En cas da motivs relevants po la fundaziun pretender da l'autoritad da surveglianza ch'ella revocheschia persunas ch'ella ha nominà.

101 Integrà tras la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 (dretg da ScRL sco er adattaziuns en il dretg d'aczias, en il dretg d'associaziun, en il dretg dal re­gister da com­merzi ed en il dretg da firmas), en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 4791; BBl 2002 3148, 2004 3969).

102 Versiun tenor la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 17 da mars 2017 (dretg dal register da commerzi), en vigur dapi il 1. da schan. 2021 (AS 2020 957; BBl 2015 3617).

Art. 84

1 Las fundaziuns èn suttamessas a la surveglianza da quella communi­tad (Confederaziun, chantun, vischnanca), a la quala ellas appartegnan tenor lur intent.

1bis Ils chantuns pon suttametter las fundaziuns, per las qualas lur visch­nancas èn cumpetentas, a l'autoritad da surveglianza chantu­nala.103

2 L'autoritad da surveglianza ha da procurar che la facultad da la fun­daziun vegnia duvrada tenor ses intents.

103 Integrà tras la cifra I da la LF dals 8 d'oct. 2004 (dretg da fundaziuns), en vigur dapi il 1. da schan. 2006 (AS 2005 4545; BBl 2003 8153 8191).

Art. 84a104

1 Sch'igl exista ina tema fundada che la fundaziun saja surdebitada u na possia betg pli ademplir sias obligaziuns a lunga vista, fa l'organ suprem da la fundaziun ina bilantscha intermediara sin basa da las va­lurs d'alienaziun e la suttametta a la controlla dal post da revisiun. Sche la fundaziun n'ha betg in post da revisiun, suttametta l'organ su­prem da la fundaziun la bilantscha intermediara a l'autoritad da surve­glianza.

2 Sch'il post da revisiun constatescha che la fundaziun è surdebitada u na po betg ademplir sias obligaziuns a lunga vista, suttametta el la bi­lantscha intermediara a l'autoritad da surveglianza.

3 L'autoritad da surveglianza cumonda a l'organ suprem da la funda­ziun da prender las mesiras necessarias. Sche quel na fa nagut, prenda l'autoritad da surveglianza las mesiras necessarias.

4 En cas da basegn dumonda l'autoritad da surveglianza mesiras d'exe­cuziun sfurzada; las disposiziuns dal dretg d'aczias davart la decleraziuns u davart la suspensiun dal concurs èn applitgablas tenor il senn.

104 Integrà tras la cifra I da la LF dals 8 d'oct. 2004 (dretg da fundaziuns), en vigur dapi il 1. da schan. 2006 (AS 2005 4545; BBl 2003 8153 8191).

Art. 84b105

105 Integrà tras la cifra I da la LF dals 8 d'oct. 2004 (dretg da fundaziuns; AS 2005 4545; BBl 2003 8153 8191). Abolì tras la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 (dretg da ScRL sco er adattaziuns en il dretg d'aczias, en il dretg d'associaziun, en il dretg dal re­gister da commerzi ed en il dretg da firmas), cun effect dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 4791; BBl 2002 3148, 2004 3969).

Art. 85106

Sin dumonda da l'autoritad da surveglianza e suenter avair tadlà l'or­gan suprem da la fundaziun po l'autoritad federala u chantunala cum­petenta midar l'organisaziun da la fundaziun, sche quai è urgentamain necessari per conservar la facultad u per mantegnair l'intent da la fun­daziun.

106 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 8 d'oct. 2004 (dretg da fundaziuns), en vigur dapi il 1. da schan. 2006 (AS 2005 4545; BBl 2003 8153 8191).

107 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 8 d'oct. 2004 (dretg da fundaziuns), en vigur dapi il 1. da schan. 2006 (AS 2005 4545; BBl 2003 8153 8191).

Art. 86

1 Sin dumonda da l'autoritad da surveglianza u da l'organ suprem da la fundaziun po l'autoritad federala u chantunala cumpetenta midar l'in­tent da la fundaziun, sche ses intent oriund ha survegnì in caracter u in effect tut different, uschia che la fundaziun na correspunda appa­renta­main betg pli a la voluntad dal fundatur.108

2 Sut las medemas premissas pon vegnir abolidas u midadas grevezzas u cundiziuns, sche quellas restrenschan l'intent da la fundaziun.

108 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 8 d'oct. 2004 (dretg da fundaziuns), en vigur dapi il 1. da schan. 2006 (AS 2005 4545; BBl 2003 8153 8191).

Art. 86a109

1 L'autoritad federala u chantunala cumpetenta mida l'intent d'ina fun­daziun sin dumonda dal fundatur u sin basa da sia disposiziun per cau­sa da mort, sch'ina midada d'intent è resalvada en il document da fun­daziun e sch'i èn passads almain 10 onns dapi che la fundaziun è vegnida constituida u dapi ch'il fundatur ha dumandà l'ultima midada.

2 Sche la fundaziun ha in intent public u d'utilitad publica tenor l'arti­tgel 56 litera g da la Lescha federala dals 14 da december 1990110 davart la taglia federala directa, sto il nov intent medemamain esser public u d'utilitad publica.

3 Il dretg da midar l'intent da la fundaziun na po betg vegnir ertà u transferì. Sch'il fundatur è ina persuna giuridica, extingua quest dretg il pli tard 20 onns suenter che la fundaziun è vegnida constituida.

4 Sche pliras persunas han constituì la fundaziun, pon ellas dumandar mo cuminaivlamain da midar l'intent da la fundaziun.

5 L'autoritad che avra la disposiziun per causa da mort, communitge­scha a l'autoritad da surveglianza cumpetenta l'ordinaziun da midar l'intent da la fundaziun.

109 Integrà tras la cifra I da la LF dals 8 d'oct. 2004 (dretg da fundaziuns), en vigur dapi il 1. da schan. 2006 (AS 2005 4545; BBl 2003 8153 8191).

110 SR 642.11

Art. 86b111

Suenter avair tadlà l'organ suprem da la fundaziun po l'autoritad da surveglianza far midadas minimalas vi dal document da fundaziun, sche quai para dad esser inditgà per motivs objectivamain giustifitgads e sch'i na vegnan violads nagins dretgs da terzas persunas.

111 Integrà tras la cifra I da la LF dals 8 d'oct. 2004 (dretg da fundaziuns), en vigur dapi il 1. da schan. 2006 (AS 2005 4545; BBl 2003 8153 8191).

Art. 87

1 Cun resalva dal dretg public n'èn las fundaziuns da famiglia e las fundaziuns ecclesiasticas betg suttamessas a l'autoritad da surveglian­za.

1bis Ellas èn deliberadas da l'obligaziun da designar in post da revi­siun.112

2 Davart dispitas da dretg privat decida la dretgira.

112 Integrà tras la cifra I da la LF dals 8 d'oct. 2004 (dretg da fundaziuns), en vigur dapi il 1. da schan. 2006 (AS 2005 4545; BBl 2003 8153 8191).

Art. 88113

1 L'autoritad federala u chantunala cumpetenta dissolva la fundaziun sin dumonda u d'uffizi, sche:

1.
l'intent da la fundaziun è daventà nuncuntanschibel e la funda­ziun na po betg vegnir mantegnida tras ina midada dal docu­ment da fundaziun; u
2.
l'intent da la fundaziun è daventà illegal u immoral.

2 Fundaziuns da famiglia e fundaziuns ecclesiasticas vegnan dissolvi­das da la dretgira.

113 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 8 d'oct. 2004 (dretg da fundaziuns), en vigur dapi il 1. da schan. 2006 (AS 2005 4545; BBl 2003 8153 8191).

Art. 89114

1 Il dretg da proponer u da purtar plant sin dissoluziun da la fundaziun ha mintga persuna che ha in interess.

2 La dissoluziun sto vegnir annunziada al manader dal register, per che quel extinguia l'inscripziun.

114 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 8 d'oct. 2004 (dretg da fundaziuns), en vigur dapi il 1. da schan. 2006 (AS 2005 4545; BBl 2003 8153 8191).

115 Versiun tenor la cifra II art. 2 cifra 2 da la LF dals 25 da zer. 1971, en vigur dapi il 1. da schan. 1972 (AS 1971 1465; BBl 1967 II 241).

Art. 89a116

1 Per instituziuns da provediment per il persunal, ch'èn vegnidas consti­tuidas en furma da fundaziuns tenor l'artitgel 331 dal Dretg d'obli­ga­ziuns117, valan ultra da quai las suandantas disposiziuns.118

2 Ils organs da la fundaziun han da dar als benefiziaris las infurma­ziuns necessarias davart l'organisaziun, davart l'activitad e davart la si­tuaziun finanziala da la fundaziun.

3 Sch'ils lavurants pajan contribuziuns a la fundaziun, ston els pudair sa participar a l'administraziun almain en la dimensiun da questas con­tribuziuns; sche pussaivel han ils lavurants d'eleger lur represchen­tan­za or dal ravugl dal persunal dal patrun.119

4 ...120

5 Ils benefiziaris pon pretender davant la dretgira da survegnir las prestaziuns da la fundaziun, sch'els han pajà contribuziuns a la funda­ziun u sch'els han il dretg da survegnir prestaziuns tenor las disposi­ziuns da la fundaziun.

6 Per fundaziuns per il provediment dal persunal, ch'èn activas sin il champ dal provediment per vegls, survivents ed invaliditad e ch'èn suttamessas a la Lescha dals 17 da december 1993121 davart la libra circulaziun (LFLP), valan ultra da quai las suandantas disposiziuns da la Lescha federala dals 25 da zercladur 1982122 davart il provediment professiunal per vegls, survivents ed invaliditad (LPP) davart:123

1.124
la definiziun ed ils princips dal provediment professiunal sco er dal salari assicurabel u da las entradas assicurablas (art. 1. 33a e 33b),
2.125
l'attribuziun da las persunas a la AVS (art. 5 al. 1);
3.
ils benefiziaris da prestaziuns per survivents (art. 20a),
3a.126
l'adattaziun da la renta d'invaliditad suenter la cumpensa­ziun dal provediment professiunal (art. 24 al. 5),
3b.127
la cuntinuaziun provisorica da l'assicuranza ed il mantegni­ment dal dretg da prestaziuns en cas che la renta da l'assi­cu­ranza d'invaliditad vegn reducida u abolida (art. 26a),
4a.128
il consentiment en cas d'ina cumpensaziun en chapital (art. 37a),
4b.129
las mesiras en cas che l'obligaziun da mantegniment vegn negligida (art. 40),
4.130
l'adattaziun da las prestaziuns reglamentaras al svilup dals pretschs (art. 36 al. 2-4),
5.
la surannaziun da dretgs e la conservaziun da documents da provediment (art. 41),
5a.131
l'utilisaziun, l'elavuraziun e la communicaziun dal numer da la AVS (art. 48 al. 4, art. 85a lit. f ed art. 86a al. 2 lit. bbis),
6.
la responsabladad (art. 52),
7.132
l'admissiun e las incumbensas dals organs da controlla (art. 52a-52e),
8.133
l'integritad e la loialitad da las persunas responsablas, ils acts giuridics cun persunas da confidenza ed ils conflicts d'interess (art. 51b, 51c e 53a),
9.
la liquidaziun parziala u totala (art. 53b-53d),
10.134
l'annullaziun da contracts (art. 53e e 53f),
11.
il fond da garanzia (art. 56 al. 1 lit. c ed al. 2-5, art. 56a, 57 e 59),
12.135
la surveglianza e la surveglianza suprema (art. 61-62a e 64-64c),
13.136 ...
14.137
la segirezza finanziala (art. 65 al. 1, 3 e 4, art. 66 al. 4, art. 67 ed art. 72a-72g),
15.
la transparenza (art. 65a),
16.
las reservas (art. 65b),
17.
ils contracts d'assicuranza tranter las instituziuns da provediment e las instituziuns d'assicuranza (art. 68 al. 3 e 4),
18.
l'administraziun da la facultad (art. 71),
19.
la giurisdicziun (art 73 e 74),
20.
las disposiziuns penalas (art. 75-79),
21.
il sa cumprar en (art. 79b),
22.
il salari assicurabel e las entradas assicurablas (art. 79c),
23.
l'infurmaziun da las persunas assicuradas (art. 86b).138

7 Per fundaziuns per il provediment dal persunal, ch'èn activas sin il champ dal provediment per vegls, survivents ed invaliditad, ma che n'èn betg suttamessas a la LFLP, sco ils uschenumnads fonds da pro­vediment da patruns cun prestaziuns a discreziun u las fundaziuns da finanziaziun, valan mo las suandantas disposiziuns da la LPP:

1.
l'attribuziun da las persunas a la AVS (art. 5 al. 1);
2.
l'utilisaziun, l'elavuraziun e la communicaziun dal numer da la AVS (art. 48 al. 4, art. 85a lit. f ed art. 86a al. 2 lit. bbis);
3.
la responsabladad (art. 52);
4.
l'admissiun e las incumbensas dal post da revisiun (art. 52a, 52b e 52c al. 1 lit. a-d e g, 2 e 3);
5.
l'integritad e la loialitad da las persunas responsablas, ils acts giuridics cun persunas da confidenza ed ils conflicts d'interess (art. 51b, 51c e 53a);
6.
la liquidaziun totala (art. 53c);
7.
la surveglianza e la surveglianza suprema (art. 61-62a e 64-64b);
8.
la giurisdicziun (art 73 e 74);
9.
las disposiziuns penalas (art. 75-79);
10.
il tractament fiscal (art. 80, 81 al. 1 ed 83).139

8 Per las fundaziuns per il provediment dal persunal tenor l'alinea 7 valan plinavant las suandantas disposiziuns:

1.
ellas administreschan lur facultad en ina moda che garantescha per segirezza, per in retgav suffizient sin las investiziuns e per ils meds liquids necessaris per ademplir lur incumbensas;
2.
davart la liquidaziun parziala da fonds da provediment da patruns cun prestaziuns a discreziun dispona l'autoritad da surveglianza sin dumonda dal cussegl da fundaziun;
3.
ellas tegnan quint, tenor il senn, dals princips dal tractament egual e da l'adequatezza.140

116 Integrà tras la cifra II da la LF dals 21 da mars 1958, en vigur dapi il 1. da fan. 1958 (AS 1958 379; BBl 1956 II 825). Fin a l'entrada en vigur da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants) il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725): art. 89bis.

117 SR 220

118 Versiun tenor la cifra II art. 2 cifra 2 da la LF dals 25 da zer. 1971, en vigur dapi il 1. da schan. 1972 (AS 1971 1465; BBl 1967 II 241).

119 Versiun tenor la cifra II art. 2 cifra 2 da la LF dals 25 da zer. 1971, en vigur dapi il 1. da schan. 1972 (AS 1971 1465; BBl 1967 II 241).

120 Abolì tras la cifra III da la LF dals 21 da zer. 1996, cun effect dapi il 1. da schan. 1997 (AS 1996 3067; BBl 1996 I 564 580).

121 SR 831.42

122 SR 831.40

123 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 25 da sett. 2015 (fundaziuns per il provediment dal persunal), en vigur dapi il 1. d'avr. 2016 (AS 2016 935; BBl 2014 6143 6649).

124 Versiun tenor la cifra II 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (mesiras per facilitar a lavurants pli vegls la participaziun al martgà da lavur), en vigur dapi il 1. da schan. 2011 (AS 2010 4427; BBl 2007 5669).

125 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 25 da sett. 2015 (fundaziuns per il provediment dal persunal), en vigur dapi il 1. d'avr. 2016 (AS 2016 935; BBl 2014 6143 6649).

126 Integrà tras la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 18 da mars 2011 (6. revisiun da la AI, emprim pachet da mesiras) (AS 2011 5659; BBl 2010 1817). Versiun tenor la cifra I da la LF dals 19 da zer. 2015 (cumpensaziun dal provediment professiunal en cas da divorzi), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2016 2313; BBl 2013 4887).

127 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da zer. 2015 (cumpensaziun dal provediment professiunal en cas da divorzi), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2016 2313; BBl 2013 4887).

128 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da zer. 2015 (cumpensaziun dal provediment professiunal en cas da divorzi), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2016 2313; BBl 2013 4887).

129 Integrà tras la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2022 (AS 2015 4299, 2020 5; BBl 2014 529).

130 Versiun tenor la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 18 da zer. 2004, en vigur dapi il 1. da schan. 2005 (AS 2004 4635; BBl 2003 6399).

131 Integrà tras la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 23 da zer. 2006 (nov numer d'assicuranza da la AVS), en vigur dapi il 1. da dec. 2007 (AS 2007 5259; BBl 2006 501).

132 Versiun tenor la cifra II 1 da la LF dals 19 da mars 2010 (refurma structurala da la LPP), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 3393; BBl 2007 5669).

133 Versiun tenor la cifra II 1 da la LF dals 19 da mars 2010 (refurma structurala da la LPP), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 3393; BBl 2007 5669).

134 Versiun tenor la cifra II da la LF dals 20 da dec. 2006 (midada da l'instituziun da provediment), en vigur dapi il 1. da matg 2007 (AS 2007 1803; BBl 2005 5941 5953).

135 Versiun tenor la cifra II 1 da la LF dals 19 da mars 2010 (refurma structurala da la LPP), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 3393; BBl 2007 5669).

136 Abolì tras la cifra II 1 da la LF dals 19 da mars 2010 (refurma structurala da la LPP), cun effect dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 3393; BBl 2007 5669).

137 Versiun tenor la cifra II 1 da la LF dals 17 da dec. 2010 (finanziaziun da las insti­tuziuns da provediment da corporaziuns da dretg public), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 3385; BBl 2008 8411).

138 Integrà tras la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 25 da zer. 1982 davart il provediment professiunal per vegls, survivents ed invaliditad (AS 1983 797; BBl 1976 I 149). Versiun tenor la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 3 d'oct. 2003 (1. revi­siun da la LPP), cifras 6, 7, 10-12, 14 (cun excepziun da l'art. 66 al. 4), 15, 17-20 e 23 en vigur dapi il 1. d'avr. 2004, cifras 3-5, 8, 9, 13, 14 (art. 66 al. 4) e 16 en vigur dapi il 1. da schan. 2005, cifras 1, 21 e 22 en vigur dapi il 1. da schan. 2006 (AS 2004 1677; BBl 2000 2637).

139 Integrà tras la cifra I da la LF dals 25 da sett. 2015 (fundaziuns per il provediment dal persunal), en vigur dapi il 1. d'avr. 2016 (AS 2016 935; BBl 2014 6143 6649).

140 Integrà tras la cifra I da la LF dals 25 da sett. 2015 (fundaziuns per il provediment dal persunal), en vigur dapi il 1. d'avr. 2016 (AS 2016 935; BBl 2014 6143 6649).

Segund titelbis:141 142 Las facultads collectadas

141 Rectifitgà da la Cumissiun da redacziun da l'AF (art. 58 al. 1 LParl; SR 171.10).

142 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 89b

1 Sch'i n'è betg vegnì procurà per l'administraziun u per utilisaziun da la facultad collectada tar ina collecta publica per intents d'utilitad pu­blica, ordinescha l'autoritad cumpetenta las mesiras necessarias.

2 Ella po nominar in curatur per la facultad collectada u attribuir la facultad ad in'uniun u ad ina fundaziun che ha in intent uschè sume­gliant sco pussaivel.

3 Per il curatur èn applitgablas tenor il senn las prescripziuns davart las curatellas en la protecziun da creschids.

Art. 89c

1 Cumpetent è il chantun, en il qual la gronda part da la facultad col­lectada è vegnida administrada.

2 Sch'il chantun na dispona betg autramain, è cumpetenta l'autoritad che surveglia las fundaziuns.

Segunda part: Il dretg da famiglia

Emprima partiziun: Il dretg matrimonial

Terz titel:143 La maridaglia

143 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

Emprim chapitel: Il spusalizi

Art. 90

1 Il spusalizi vegn fundà cun l'empermischun da lètg.

2 Persunas minorennas na pon betg s'obligar cun l'empermischun da lètg senza che lur represchentanza legala dettia il consentiment.144

3 Il spusalizi na dat betg il dretg da purtar plant vers in spus che na vul betg maridar.

144 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 91

1 En cas ch'il spusalizi vegn schlià pon ils spus pretender ch'ils regals, ch'els han fatg in a l'auter, vegnian restituids cun excepziun dals re­gals occasiunals normals, nun ch'il spusalizi vegnia schlià tras la mort.

2 Sch'ils regals n'èn betg pli avant maun, sa drizza la restituziun tenor las disposiziuns davart l'enritgiment nungiustifitgà.

Art. 92145

Sch'ina da las spusas u in dals spus ha fatg spesas en buna fai en vista a la maridaglia, po ella u el - en cas ch'il spusalizi vegn schlià - pre­tender da l'autra spusa u da l'auter spus ina indemnisaziun adequata, sche quai na para betg dad esser malgist en vista a tut las circum­stanzas.

145 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 18 da dec. 2020 (lètg per tuts), en vigur dapi il 1. da fan. 2022 (AS 2021 747; BBl 2019 8595; 2020 1273).

Art. 93

Las pretensiuns che resultan dal spusalizi suranneschan 1 onn suenter la schliaziun.

Segund chapitel: Las premissas per la lètg

Art. 94146

Pudair maridar pon duas persunas che han cumplenì il 18avel onn da vegliadetgna e ch'èn ablas da giuditgar.

146 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 18 da dec. 2020 (lètg per tuts), en vigur dapi il 1. da fan. 2022 (AS 2021 747; BBl 2019 8595; 2020 1273).

147 Versiun tenor la cifra 8 da l'agiunta da la Lescha da partenadi dals 18 da zer. 2004, en vigur dapi il 1. da schan. 2006 (AS 2005 5685; BBl 2003 1288).

Art. 95

1 La maridaglia tranter parents en lingia directa sco er tranter fragliuns u mezs fragliuns è scumandada, e quai independentamain dal fatg sch'els èn parents in cun l'auter tras derivanza u tras adopziun.148

2 L'adopziun n'annullescha betg l'impediment per la lètg da la paren­tella tranter l'uffant adoptà e sia descendenza d'ina vart e tranter sia famiglia natirala da l'autra vart.

148 Versiun tenor la cifra 8 da l'agiunta da la Lescha da partenadi dals 18 da zer. 2004, en vigur dapi il 1. da schan. 2006 (AS 2005 5685; BBl 2003 1288).

Art. 96149

Tgi che vul maridar sto cumprovar che la lètg precedenta u il parte­nadi registrà precedent ch'è vegnì constituì cun ina terza persuna saja vegnì declerà sco nunvalaivel u saja vegnì schlià.

149 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 18 da dec. 2020 (lètg per tuts), en vigur dapi il 1. da fan. 2022 (AS 2021 747; BBl 2019 8595; 2020 1273).

Terz chapitel: Publicaziun e celebraziun da la maridaglia

Art. 97

1 La lètg vegn concludida davant il funcziunari dal stadi civil suenter la procedura da preparaziun.

2 Ils spus pon maridar en il circul dal stadi civil da lur tscherna.

3 Ina maridaglia religiusa na dastga betg vegnir fatga avant la marida­glia civila.

Art. 97a150

1 Il funcziunari dal stadi civil n'entra betg en la dumonda, sch'ina da las spusas u in dals spus na vul evidentamain betg fundar ina commu­nitad da vita, mabain vul guntgir las disposiziuns davart l'admissiun e davart la dimora da persunas estras.

2 Il funcziunari dal stadi civil taidla las spusas ed ils spus e po procurar per infurmaziuns tar autras autoritads u tar terzas persunas.

150 Integrà tras la cifra II 4 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 davart las persunas estras (AS 2007 5437; BBl 2002 3709). Versiun tenor la cifra I da la LF dals 18 da dec. 2020 (lètg per tuts), en vigur dapi il 1. da fan. 2022 (AS 2021 747; BBl 2019 8595; 2020 1273).

Art. 98

1 Las spusas ed ils spus fan la dumonda per manar tras la procedura da preparaziun tar l'uffizi dal stadi civil dal lieu da domicil d'ina da las spusas u d'in dals spus.151

2 Els ston cumparair persunalmain. Sch'els cumprovan che quai na po evidentamain betg vegnir pretendì dad els, vegni permess da realisar la procedura da preparaziun en scrit.

3 Els ston cumprovar lur persunalias cun documents e ston declerar persunalmain tar l'uffizi dal stadi civil ch'els adempleschian las pre­missas per la lètg; els preschentan ils consentiments necessaris.

4 Spus che n'èn betg burgais svizzers ston cumprovar durant la proce­dura da preparaziun che lur dimora en Svizra saja legala.152

151 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 18 da dec. 2020 (lètg per tuts), en vigur dapi il 1. da fan. 2022 (AS 2021 747; BBl 2019 8595; 2020 1273).

152 Integrà tras la cifra I da la LF dals 12 da zer. 2009 (impedir lètgs en cas da dimora illegala), en vigur dapi il 1. da schan. 2011 (AS 2010 3057; BBl 2008 2467 2481).

Art. 99

1 L'uffizi dal stadi civil examinescha, sche:

1.
la dumonda è vegnida inoltrada tenor l'urden;
2.
l'identitad dals spus constat;
3.153
las premissas per la lètg èn ademplidas, en spezial sch'i n'exi­stan naginas circumstanzas, tenor las qualas la dumonda na correspunda evidentamain betg a la libra voluntad dals spus.

2 Sche questas pretensiuns èn ademplidas, communitgescha el als spus la terminaziun da la procedura da preparaziun sco er il termin legal per la maridaglia.154

3 En enclegientscha cun ils spus fixescha el il termin da la maridaglia en il rom da las prescripziuns chantunalas u emetta sin dumonda in'au­torisaziun per maridar en in auter circul dal stadi civil.

4 L'uffizi dal stadi civil communitgescha a l'autoritad cumpetenta l'identitad da spus che n'han betg cumprovà che lur dimora en Svizra saja legala.155

153 Versiun tenor la cifra I 3 da la LF dals 15 da zer. 2012 davart mesiras cunter mari­daglias sfurzadas, en vigur dapi il 1. da fan. 2013 (AS 2013 1035; BBl 2011 2185).

154 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 28 da sett. 2018, en vigur dapi il 1. da schan. 2020 (AS 2019 3813; BBl 2017 6769).

155 Integrà tras la cifra I da la LF dals 12 da zer. 2009 (impedir lètgs en cas da dimora illegala), en vigur dapi il 1. da schan. 2011 (AS 2010 3057; BBl 2008 2467 2481).

Art. 100156

La maridaglia po avair lieu entaifer 3 mais suenter che la terminaziun da la procedura da preparaziun è vegnida communitgada.

156 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 28 da sett. 2018, en vigur dapi il 1. da schan. 2020 (AS 2019 3813; BBl 2017 6769).

Art. 101

1 La maridaglia vegn celebrada en il local da maridaglia dal circul dal stadi civil ch'ils spus han tschernì.

2 Sche la procedura da preparaziun è vegnida fatga en in auter circul dal stadi civil, ston ils spus preschentar in'autorisaziun da maridaglia.

3 Sch'ils spus cumprovan ch'i na po evidentamain betg vegnir pretendì dad els da sa render en il local da maridaglia, po la maridaglia vegnir celebrada en in auter lieu.

Art. 102

1 La maridaglia vegn celebrada publicamain ed en preschientscha da duas perditgas maiorennas ed ablas da giuditgar.157

2 Il funcziunari dal stadi civil dumonda separadamain las spusas ed ils spus, sch'ellas ed els veglian s'unir tras il liom da la lètg.158

3 Sch'ils spus dattan ina resposta affirmativa, declera il funcziunari dal stadi civil che la lètg saja concludida en virtid dal consentiment vicendaivel.

157 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

158 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 18 da dec. 2020 (lètg per tuts), en vigur dapi il 1. da fan. 2022 (AS 2021 747; BBl 2019 8595; 2020 1273).

Art. 103

Il Cussegl federal ed - en il rom da lur cumpetenzas - ils chantuns decreteschan las disposiziuns executivas necessarias.

Quart chapitel: La nunvalaivladad da la lètg

Art. 104

La lètg ch'è vegnida concludida davant il funcziunari dal stadi civil po mo vegnir declerada sco nunvalaivla per in dals motivs ch'èn num­nads en quest chapitel.

Art. 105

In motiv da nunvalaivladad è avant maun, sche:

1.159
in dals consorts è gia maridà u viva en in partenadi registrà cun ina terza persuna il mument da la celebraziun da la mari­daglia e la lètg precedenta u il partenadi registrà precedent n'è betg vegnì schlià;
2.
in dals consorts n'è betg abel da giuditgar il mument da la celebraziun da la maridaglia ed el n'ha dapi lura betg pli recu­perà l'abilitad da giuditgar;
3.160
la maridaglia è scumandada pervia da parentella tranter con­sorts;
4.161
in dals consorts na vul betg fundar ina communitad da vita, mabain vul guntgir las disposiziuns davart l'admissiun e da­vart la dimora da persu­nas estras.
5.162
in dals consorts n'ha betg concludì la lètg da libra voluntad;
6.163
in dals consorts è minoren, nun che la cuntinuaziun da la lètg correspundia als interess predominants da quest consort.

159 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 18 da dec. 2020 (lètg per tuts), en vigur dapi il 1. da fan. 2022 (AS 2021 747; BBl 2019 8595; 2020 1273).

160 Versiun tenor la cifra 8 da l'agiunta da la Lescha da partenadi dals 18 da zer. 2004, en vigur dapi il 1. da schan. 2006 (AS 2005 5685; BBl 2003 1288).

161 Integrà tras la cifra II 4 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 davart las persu­nas estras, en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 5437; BBl 2002 3709).

162 Integrà tras la cifra I 3 da la LF dals 15 da zer. 2012 davart mesiras cunter mari­daglias sfurzadas, en vigur dapi il 1. da fan. 2013 (AS 2013 1035; BBl 2011 2185).

163 Integrà tras la cifra I 3 da la LF dals 15 da zer. 2012 davart mesiras cunter mari­daglias sfurzadas, en vigur dapi il 1. da fan. 2013 (AS 2013 1035; BBl 2011 2185).

Art. 106

1 Il plant sto vegnir purtà d'uffizi da l'autoritad chantunala cumpetenta al lieu da domicil dals consorts; ultra da quai po mintgin purtar plant che ha in interess londervi. Uschenavant che quai è cumpatibel cun lur incumbensas, annunzian las autoritads federalas e chantunalas a l'au­toritad ch'è cumpetenta per il plant, sch'ellas han motivs da supponer ch'igl existia in motiv da nunvalaivladad.164

2 Suenter la schliaziun da la lètg na vegn sia nunvalaivladad betg pli persequitada d'uffizi; dentant po mintgin che ha in interess londervi pretender la decleraziun da nunvalaivladad.

3 Quest plant po vegnir inoltrà da tut temp.

164 Integrà l'ultima frasa tras la cifra I 3 da la LF dals 15 da zer. 2012 davart mesiras cunter maridaglias sfurzadas, en vigur dapi il 1. da fan. 2013 (AS 2013 1035; BBl 2011 2185).

Art. 107

In consort po pretender che la lètg vegnia declerada sco nunvalaivla, sch'el:

1.
n'è betg stà abel da giuditgar il mument da la celebraziun da la maridaglia per in motiv temporar;
2.
ha consentì per sbagl a la maridaglia, saja quai ch'el n'ha in­summa betg vulì la lètg sco tala u ch'el n'ha betg vulì la ma­ridaglia cun la persuna respectiva;
3.
ha concludì la lètg, perquai ch'el è vegnì engianà intenziuna­damain davart qualitads persunalas essenzialas da l'autra per­suna;
4.165 ...

165 Abolì tras la cifra I 3 da la LF dals 15 da zer. 2012 davart mesiras cunter marida­glias sfurzadas, cun effect dapi il 1. da fan. 2013 (AS 2013 1035; BBl 2011 2185).

Art. 108

1 Il plant da nunvalaivladad sto vegnir inoltrà entaifer 6 mais dapi ch'il motiv da nunvalaivladad è vegnì enconuschent u dapi che l'influenza da la smanatscha è crudada davent, en mintga cas dentant avant la sca­denza da 5 onns dapi la celebraziun da la maridaglia.

2 Il dretg da purtar plant na vegn betg transferì als ertavels; in ertavel po dentant cuntinuar cun il plant ch'è gia vegnì inoltrà.

Art. 109

1 Ina lètg daventa nunvalaivla pir suenter che la dretgira ha pronun­zià la decleraziun da nunvalaivladad; fin che questa sentenzia n'è betg pronunziada, ha la lètg - cun excepziun da las pretensiuns dal dretg d'ierta ch'il consort survivent perda en mintga cas - tut ils effects d'ina lètg valaivla.

2 Per las consequenzas da la decleraziun da nunvalaivladad giudiziala per ils consorts e per ils uffants valan tenor il senn las disposi­ziuns davart il divorzi.

3 La presumziun da paternitad dal consort scada, sche la lètg è vegnida declerada sco nunvalaivla, perquai ch'ella era vegnida serrada per gun­tgir las disposiziuns davart l'admissiun e davart la dimora da per­su­nas estras.166

166 Integrà tras la cifra II 4 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 davart las persu­nas estras, en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 5437; BBl 2002 3709).

Quart titel:168 Il divorzi e la separaziun da la lètg

168 Versiun tenor la cifra I 3 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

Emprim chapitel: Las premissas per il divorzi

Art. 111169

1 Sch'ils consorts dumondan cuminaivlamain il divorzi e sch'els inol­treschan ina cunvegna cumpletta davart las consequenzas dal di­vorzi, inclusiv ils mussaments necessaris e lur propostas cuminaivlas con­cernent ils uffants, als taidla la dretgira separadamain ed ense­men. L'audiziun po cumpigliar pliras sesidas.

2 Sche la dretgira è sa persvadida ch'els hajan inoltrà la dumonda da di­vorzi e fatg ina cunvegna da libra voluntad e suenter madira refle­xiun e che la cunvegna cun lur propostas concernent ils uffants possia ve­gnir approvada, pronunzia la dretgira il divorzi.

169 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 25 da sett. 2009 (temp da reflexiun en la proce­dura da divorzi sin dumonda cuminaivla), en vigur dapi il 1. da favr. 2010 (AS 2010 281; BBl 2008 1959 1975).

Art. 112

1 Ils consorts pon dumandar cuminaivlamain il divorzi e declerar ch'els laschian giuditgar la dretgira las consequenzas dal divorzi, tar las qualas els n'èn betg perina.

2 La dretgira als taidla - sco tar la cunvegna cumpletta - davart la du­monda da divorzi, davart las consequenzas dal divorzi, tar las qua­las els èn perina, sco er davart la decleraziun da laschar giuditgar la dretgira las ulteriuras consequenzas.

3 ...170

170 Abolì tras la cifra II 3 da l'agiunta 1 da la Procedura civila dals 19 da dec. 2008, cun effect dapi il 1. da schan. 2011 (AS 2010 1739; BBl 2006 7221).

Art. 114172

In consort po dumandar il divorzi, sch'ils consorts han vivì - al cu­menzament da la litispendenza dal plant u tar la midada al divorzi sin basa d'in plant - dapi almain 2 onns separadamain.

172 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 19 da dec. 2003 (termin da separaziun en il dretg da divorzi), en vigur dapi il 1. da zer. 2004 (AS 2004 2161; BBl 2003 3927 5825).

Art. 115173

Avant la scadenza dal termin da 2 onns po in consort dumandar il di­vorzi, sche la cuntinuaziun da la lètg è insupportabla per el per motivs gravants che na pon betg vegnir attribuids ad el.

173 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 19 da dec. 2003 (termin da separaziun en il dretg da divorzi), en vigur dapi il 1. da zer. 2004 (AS 2004 2161; BBl 2003 3927 5825).

Segund chapitel: La separaziun da la lètg

Art. 117

1 Ils consorts pon dumandar la separaziun sut las medemas premissas sco il divorzi.

2 ...175

3 Il dretg da dumandar il divorzi na vegn betg tangà tras la sentenzia da separaziun.

175 Abolì tras la cifra II 3 da l'agiunta 1 da la Procedura civila dals 19 da dec. 2008, cun effect dapi il 1. da schan. 2011 (AS 2010 1739; BBl 2006 7221).

Art. 118

1 Tras la separaziun cumenza tenor la lescha la separaziun dals bains.

2 Dal rest vegnan applitgadas tenor il senn las disposiziuns davart la protecziun da la cuminanza conjugala.

Terz chapitel: Las consequenzas dal divorzi

Art. 119176

Il consort che ha midà ses num a chaschun da la maridaglia salva quest num suenter il divorzi; el po dentant declerar da tut temp al funcziunari dal stadi civil ch'el veglia puspè purtar ses num da nubil.

176 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 30 da sett. 2011 (num e dretg da burgais), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2012 2569; BBl 2009 7573 7581).

Art. 120

1 Per la liquidaziun dals bains matrimonials valan las disposiziuns da­vart il dretg dals bains matrimonials.

2 Ils consorts divorziads n'han nagin dretg d'ierta legal in visavi l'au­ter e na pon far valair nagins dretgs tras disposiziuns per causa da mort ch'els han constituì avant la litispendenza da la procedura da divorzi.

Art. 121

1 Sch'in consort è dependent da l'abitaziun da la famiglia pervia dals uffants u per auters motivs relevants, po la dretgira attribuir ad el sulet ils dretgs e las obligaziuns che resultan tras il contract da loca­ziun, sche quai po vegnir pretendì raschunaivlamain da l'auter con­sort.

2 Il consort che n'è betg pli locatari stat bun solidaricamain per il tschains da locaziun, fin il mument che la relaziun da locaziun fine­scha u po vegnir terminada tenor contract u tenor lescha, maximal­main dentant durant 2 onns; sch'el vegn cità davant dretgira per pajar il tschains da locaziun, po el scuntrar l'import pajà cun las con­tri­buziuns da mantegniment ch'el debitescha a l'auter con­sort, e quai en ratas en l'autezza dal tschains da locaziun mensil.

3 Sche l'abitaziun da la famiglia appartegna ad in consort, po la dre­tgira conceder a l'auter consort - sut las medemas cundiziuns - in dretg d'abitar per ina durada limitada e cunter ina indemnisaziun ade­quata u tegnend quint da las contribuziuns da mantegniment. Sche novs fatgs relevants pretendan quai, sto il dretg d'abitar vegnir restren­schì u abolì.

Art. 122177

Las pretensiuns dal provediment professiunal ch'èn vegnidas acqui­stadas durant la lètg fin al mument da l'introducziun da la procedura da divorzi, vegnan cumpensadas tar il divorzi.

177 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 19 da zer. 2015 (cumpensaziun dal provediment professiunal en cas da divorzi), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2016 2313; BBl 2013 4887).

Art. 123178

1 Las prestaziuns d'extrada acquistadas, inclusiv ils dabuns da libra circulaziun e las retratgas anticipadas per proprietad d'abitar, vegnan partidas mez a mez.

2 L'alinea 1 n'è betg applitgabel per pajaments unics da bains propris tenor lescha.

3 Las prestaziuns d'extrada ch'èn da parter vegnan calculadas tenor ils artitgels 15-17 e 22a u 22b da la Lescha dals 17 da december 1993179 davart la libra circulaziun.

178 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 19 da zer. 2015 (cumpensaziun dal provediment professiunal en cas da divorzi), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2016 2313; BBl 2013 4887).

179 SR 831.42

Art. 124180

1 Sch'in consort retira il mument da l'introducziun da la procedura da divorzi ina renta d'invaliditad avant la vegliadetgna reglamentarica da renta, vala la summa ch'el survegniss tenor l'artitgel 2 alinea 1ter da la Lescha dals 17 da december 1993181 davart la libra circulaziun suenter l'aboliziun da la renta d'invaliditad, sco prestaziun d'extrada.

2 Las disposiziuns davart la cumpensaziun en cas da prestaziuns d'extrada valan tenor il senn.

3 Il Cussegl federal regla en tge cas che la summa tenor l'alinea 1 na po betg vegnir utilisada per la cumpensaziun pervia d'ina reducziun da la renta d'invaliditad causa surindemnisaziun.

180 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 19 da zer. 2015 (cumpensaziun dal provediment professiunal en cas da divorzi), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2016 2313; BBl 2013 4887).

181 SR 831.42

Art. 124a182

1 Sch'in consort retira il mument da l'introducziun da la procedura da divorzi ina renta d'invaliditad suenter la vegliadetgna reglamentarica da renta u ina renta da vegliadetgna, decida la dretgira tenor appre­ziar davart la partiziun da la renta. En quest connex resguarda ella en spezial la durada da la lètg ed ils basegns da provediment da tuts dus consorts.

2 La part da la renta che vegn attribuida al consort creditur vegn convertida en ina renta per vita duranta. Quella al vegn pajada da l'instituziun da provediment dal consort debitur u transferida en ses provediment.

3 Il Cussegl federal regla:

1.
la conversiun tecnica d'assicuranza da la part da la renta en ina renta per vita duranta;
2.
il proceder en cas nua che la prestaziun da vegliadetgna è suspendida u nua che la renta d'invaliditad è reducida causa surindemnisaziun.

182 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da zer. 2015 (cumpensaziun dal provediment professiunal en cas da divorzi), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2016 2313; BBl 2013 4887).

Art. 124b183

1 En ina cunvegna davart las consequenzas dal divorzi pon ils consorts divergiar da la partiziun mez a mez u desister da la cumpensaziun dal provediment professiunal, sch'in provediment adequat da veglia­detgna e d'invaliditad resta garantì.

2 La dretgira conceda al consort creditur main che la mesadad da la prestaziun d'extrada u refusa dal tuttafatg la partiziun, sch'i èn avant maun motivs relevants. In motiv relevant è en spezial avant maun, sche la partiziun mez a mez fiss malgista:

1.
pervia da la liquidaziun dals bains matrimonials u pervia da las relaziuns economicas suenter il divorzi;
2.
pervia dals basegns da provediment, en spezial resguardond la differenza da vegliadetgna tranter ils consorts.

3 La dretgira po conceder al consort creditur dapli che la mesadad da la prestaziun d'extrada, sche quel ha quità dals uffants cuminaivels suenter il divorzi e sch'il consort debitur dispona er vinavant d'in pro­vediment adequat da vegliadetgna e d'invaliditad.

183 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da zer. 2015 (cumpensaziun dal provediment professiunal en cas da divorzi), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2016 2313; BBl 2013 4887).

Art. 124c184

1 Pretensiuns reciprocas dals consorts sin prestaziuns d'extrada u sin parts da rentas vegnan scuntradas. Las pretensiuns sin rentas vegnan scuntradas avant che la part da la renta concedida al consort creditur vegn convertida en ina renta per vita duranta.

2 Las prestaziuns d'extrada pon vegnir scuntradas cun parts da rentas mo, sch'ils consorts e las instituziuns da provediment professiunal dattan lur consentiment.

184 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da zer. 2015 (cumpensaziun dal provediment professiunal en cas da divorzi), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2016 2313; BBl 2013 4887).

Art. 124d185

Sch'ina consideraziun dals basegns da provediment da tuts dus consorts mussa ch'ina cumpensaziun or dals meds dal provediment professiunal n'è betg supportabla, debitescha il consort debitur al consort creditur ina cumpensaziun en chapital.

185 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da zer. 2015 (cumpensaziun dal provediment professiunal en cas da divorzi), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2016 2313; BBl 2013 4887).

Art. 124e186

1 Sch'ina cumpensaziun or dals meds dal provediment professiunal n'è betg pussaivla, debitescha il consort debitur al consort creditur ina indemnisaziun adequata en furma d'ina cumpensaziun en chapital u d'ina renta.

2 Ina sentenzia svizra po vegnir midada sin dumonda dal consort de­bitur, sche pretensiuns da provediment existentas a l'exteriur vegnan cumpensadas tras ina indemnisaziun adequata tenor l'alinea 1 e sche questas pretensiuns da provediment vegnan lura partidas tras ina deci­siun estra lianta per il debitur ester dal provediment.

186 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da zer. 2015 (cumpensaziun dal provediment professiunal en cas da divorzi), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2016 2313; BBl 2013 4887).

Art. 125

1 Sch'i na po betg vegnir pretendì d'in consort ch'el surpiglia sez l'agen mantegniment duì, inclusiv in provediment adequat per la ve­gliadetgna, al sto l'auter consort pajar ina contribuziun adequata.

2 Per decider, sch'ina contribuziun sto vegnir pajada, e - sche quai è il cas - per fixar l'import e la durada, ston vegnir resguardads en spezial ils suandants puncts:

1.
la repartiziun da las incumbensas durant la lètg;
2.
la durada da la lètg;
3.
il nivel da vita dals consorts durant la lètg;
4.
la vegliadetgna e la sanadad dals consorts;
5.
las entradas e la facultad dals consorts;
6.
la dimensiun e la durada da la tgira che sto anc vegnir purschi­da als uffants;
7.
la scolaziun professiunala e las perspectivas da gudogn dals consorts sco er ils custs probabels per l'integraziun professiu­nala da la persuna sustegnida;
8.
las aspectativas da l'assicuranza federala per vegls e survi­vents e dal provediment professiunal u d'in auter provediment pri­vat u statal, inclusiv ils resultats previsibels da la partiziun da las prestaziuns d'extrada.

3 Excepziunalmain po ina contribuziun vegnir refusada u reducida, sch'ella fiss evidentamain malgista, en spezial perquai che la persuna sustegnida:

1.
ha violà grevamain sia obligaziun da contribuir al mantegni­ment da la famiglia;
2.
ha chaschunà da levsenn sia basegnusadad;
3.
ha commess in act chastiabel grev cunter il debitur u cunter ina persuna che stat datiers a quel;
Art. 126

1 La dretgira determinescha la contribuziun da mantegniment en fur­ma d'ina renta e fixescha il termin, a partir dal qual la contribuziun sto vegnir pajada.

2 Sche circumstanzas spezialas giustifitgeschan quai, po vegnir fixada er ina indemnisaziun empè d'ina renta.

3 La dretgira po colliar tschertas cundiziuns cun la contribuziun da mantegniment.

Art. 127

En la cunvegna pon ils consorts disponer che la renta fixada là na possia betg vegnir midada u possia vegnir midada mo per part.

Art. 128

La dretgira po ordinar che la contribuziun da mantegniment s'aug­men­tia u sa reduceschia automaticamain en cas da tschertas midadas dals custs da viver.

Art. 129

1 Sche las relaziuns sa midan considerablamain u permanentamain, po la renta vegnir reducida, abolida u suspendida per in tschert temp; ina meglieraziun da las relaziuns da la persuna sustegnida sto vegnir re­sguardada mo, sch'ina renta che cuvra il mantegniment duì ha pudì ve­gnir fixada en la sentenzia da divorzi.

2 La persuna sustegnida po pretender per l'avegnir che la renta vegnia adattada a la chareschia, sche las entradas dal debitur èn creschidas en moda imprevisa suenter il divorzi.

3 Entaifer 5 onns dapi il divorzi po la persuna sustegnida pretender ch'i vegnia fixada ina renta u che quella vegnia auzada, sch'igl è vegnì menziunà en la sentenzia ch'i na saja betg stà pussaivel da fixar ina renta che basta per cuvrir il mantegniment duì, ma sche la situaziun eco­nomica dal debitur è sa meglierada en il fratemp.

Art. 130

1 L'obligaziun da mantegniment extingua tras la mort da la persuna sustegnida u dal debitur.

2 Cun resalva d'ina autra cunvegna extingua ella er, sche la persuna sustegnida marida puspè.

Art. 131187

1 Sch'il debitur n'ademplescha betg l'obligaziun da mantegniment, gida in post spezialisà designà dal dretg chantunal adequatamain e per regla gratuitamain il debitur, che dumonda quai, tar l'execuziun da la contribuziun da mantegniment.

2 Il Cussegl federal fixescha las prestaziuns da l'agid d'incasso.

187 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

Art. 131a188

1 Al dretg public resti resalvà da reglar il pajament d'anticipaziuns, sch'il debitur n'ademplescha betg sia obligaziun da mantegniment.

2 Sche la cuminanza publica procura per il mantegniment da la per­suna sustegnida, van las contribuziuns da mantegniment cun tut ils dretgs a la cuminanza publica.

188 Integrà tras la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

189 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

Art. 132

1 Sch'il debitur tralascha d'ademplir l'obligaziun da mantegniment, po la dretgira avisar ses debiturs da prestar ils pajaments dal tuttafatg u per part a la persuna sustegnida.

2 Sch'il debitur tralascha persistentamain d'ademplir sia obligaziun da mantegniment u sch'i po vegnir supponì ch'el prendia mesiras per fugir u ch'el sfarlattia u laschia svanir sia facultad, al po la dretgira obli­gar da prestar ina garanzia adequata per las contribuziuns da man­te­gniment futuras.

Art. 133190

1 La dretgira regla ils dretgs e las obligaziuns dals geniturs tenor las disposiziuns davart ils effects da la relaziun da figlialanza. En spezial regla ella:

1.
la tgira genituriala;
2.
la surveglianza da l'uffant;
3.
las relaziuns persunalas (art. 273) u la participaziun da mintga genitur a la tgira da l'uffant; e
4.
la contribuziun da mantegniment.

2 La dretgira tegna quint da tut las circumstanzas ch'èn relevantas per il bainstar da l'uffant. Ella resguarda ina proposta cuminaivla dals geniturs ed uschenavant sco pussaivel l'opiniun da l'uffant.

3 Ella po fixar la contribuziun da mantegniment uschia, ch'ella sto vegnir pajada er suenter che l'uffant ha cuntanschì la maiorennitad.

190 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

Art. 134

1 Sin giavisch d'in genitur, da l'uffant u da l'autoritad per la protec­ziun d'uffants sto la repartiziun da la tgira genituriala vegnir reglada da nov, sche midadas essenzialas da las relaziuns pretendan quai per il bainstar da l'uffant.

2 Las premissas per midar ils ulteriurs dretgs e las ulteriuras obliga­ziuns dals geniturs sa drizzan tenor las disposiziuns davart ils effects da la relaziun da figlialanza.191

3 Sch'ils geniturs èn d'accord, è l'autoritad per la protecziun d'uffants cumpetenta per reglar da nov la tgira genituriala e la surveglianza da l'uffant sco er per approvar in contract da mantegniment. En ils ulte­riurs cas decida la dretgira ch'è cumpetenta per midar la sentenzia da divorzi.192

4 Sche la dretgira ha da decider davart la midada da la tgira geni­turiala, da la surveglianza da l'uffant u da la contribuziun da mante­gniment per l'uffant minoren, regla ella sche necessari er da nov las relaziuns persunalas u la participaziun da mintga genitur a la tgira da l'uffant; en ils auters cas decida l'autoritad per la protecziun d'uffants davart la midada da las relaziuns persunalas u davart la participaziun da mintga genitur a la tgira da l'uffant.193

191 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

192 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

193 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

Art. 135-149194

194 Abolì tras la cifra II 3 da l'agiunta 1 da la Procedura civila dals 19 da dec. 2008, cun effect dapi il 1. da schan. 2011 (AS 2010 1739; BBl 2006 7221).

Tschintgavel titel:195 Ils effects generals da la lètg

195 Versiun dal tschintgavel titel tenor la cifra I 1 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191). Guardar er ils art. 8-8b dal titel final qua sutvart.

Art. 159

1 La celebraziun da la maridaglia fundescha la cuminanza conjugala.

2 Ils consorts s'obligheschan da cooperar en armonia al bainstar da la cuminanza e d'avair quità cuminaivlamain dals uffants.

3 Els duain esser fidaivels ed assister in a l'auter.

Art. 160196

1 Mintga consort salva ses num.

2 Las spusas ed ils spus pon dentant declerar al funcziunari dal stadi civil ch'ellas u els veglian purtar in da lur nums da nubil sco num da famiglia cuminaivel.197

3 Sche las spusas ed ils spus salvan lur num, fixeschan ellas u els, tgenin da lur nums da nubil ch'ils uffants duain purtar. En cas moti­vads po il funcziunari dal stadi civil liberar las spusas ed ils spus da questa obligaziun.198

196 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 30 da sett. 2011 (num e dretg da burgais), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2012 2569; BBl 2009 7573 7581).

197 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 18 da dec. 2020 (lètg per tuts), en vigur dapi il 1. da fan. 2022 (AS 2021 747; BBl 2019 8595; 2020 1273).

198 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 18 da dec. 2020 (lètg per tuts), en vigur dapi il 1. da fan. 2022 (AS 2021 747; BBl 2019 8595; 2020 1273).

Art. 161199

Mintga consort salva ses dretg da burgais chantunal e communal.

199 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 30 da sett. 2011 (num e dretg da burgais), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2012 2569; BBl 2009 7573 7581).

Art. 162

Ils consorts fixeschan cuminaivlamain l'abitaziun conjugala.

Art. 163

1 Ils consorts procuran cuminaivlamain, mintgin tenor sias forzas, per il mantegniment adequat da la famiglia.

2 Els sa cunvegnan davart la contribuziun che mintgin duai prestar, numnadamain tras pajaments en daners, cun far il tegnairchasa, cun tgirar ils uffants u tras l'agid en la professiun u en l'interpresa da l'au­ter.

3 Faschond quai resguardan els ils basegns da la cuminanza conjugala e lur circumstanzas persunalas.

Art. 164

1 Il consort che fa il tegnairchasa, che tgira ils uffants ubain che gida l'auter en la professiun u en l'interpresa ha il dretg da survegnir da l'auter in import regular ed adequat a libra disposiziun.

2 Tar la fixaziun da quest import ston vegnir resguardadas las atgnas entradas dal consort che ha il dretg da survegnir quest import ed in provediment plain responsabladad per la famiglia, per la professiun u per l'interpresa.

Art. 165

1 Sch'in consort ha collavurà en la professiun u en l'interpresa da l'auter considerablamain dapli che quai che sia contribuziun al mante­gniment da la famiglia pretenda, ha el persuenter il dretg da survegnir ina indemnisaziun adequata.

2 Quai vala er, sch'in consort ha prestà or da sias entradas u or da sia facultad vi dal mantegniment da la famiglia considerablamain dapli che quai ch'el era obligà da far.

3 In consort na po dentant betg pretender ina indemnisaziun, sch'el ha prestà sia contribuziun extraordinaria sin basa d'in contract da lavur, d'in contract d'emprest u d'in contract da societad ubain d'ina autra relaziun giuridica.

Art. 166

1 Durant la vita cuminaivla represchenta mintga consort la cuminan­za conjugala per ils basegns currents da la famiglia.

2 Per ils auters basegns da la famiglia po in consort represchentar la cuminanza conjugala mo:

1.
sch'el è vegnì autorisà latiers da l'auter consort u da la dretgira;
2.
sche l'interess da la cuminanza conjugala na tolerescha nagina suspensiun da l'affar e l'auter consort na po betg dar ses con­sentiment pervia da malsogna, pervia d'absenza u per motivs sumegliants.

3 Mintga consort s'oblighescha persunalmain tras ses acts ed el obli­ghescha solidaricamain er l'auter consort, uschenavant che ses acts na surpassan betg l'autorisaziun da represchentanza en moda vesaivla per terzas persunas.

Art. 167

Tar la tscherna e tar l'execuziun da sia professiun u da sia interpresa prenda mintga consort resguard da l'auter e dal bainstar da la cumi­nanza conjugala.

Art. 168

Mintga consort po concluder acts giuridics cun l'auter u cun terzas persunas, sche la lescha na dispona betg autramain.

Art. 169

1 Senza il consentiment expressiv da l'auter consort na po in consort ni disdir in contract da locaziun ni vender la chasa u l'abitaziun da la fa­miglia ni restrenscher ils dretgs vi da quella tras auters acts giuridics.

2 Sch'il consort na po betg cuntanscher quest consentiment u sche quel al vegn refusà senza in motiv plausibel, po el appellar a la dretgira.

Art. 170

1 Mintga consort po pretender da l'auter infurmaziuns davart sias en­tradas, davart sia facultad e davart ses debits.

2 Sin dumonda po la dretgira obligar l'auter consort u terzas persu­nas da dar las infurmaziuns necessarias e da preschentar ils documents necessaris.

3 Resalvà resta il secret professiunal dals advocats, dals notars, dals medis, dals spirituals e da lur persunas auxiliaras.

Art. 171

Ils chantuns procuran ch'ils consorts possian sa drizzar cuminaivla­main u individualmain ad in post da cussegliaziun per dumondas da lètg e da famiglia en cas da difficultads en la lètg.

Art. 172

1 Sch'in consort n'ademplescha betg sias obligaziuns vers la famiglia u sch'ils consorts n'èn betg perina en ina chaussa ch'è relevanta per la cuminanza conjugala, pon els appellar cuminaivlamain u individual­main a la dretgira per ina intermediaziun.

2 La dretgira admonescha ils consorts d'ademplir lur obligaziuns ed emprova d'als reconciliar; cun lur consentiment po ella consultar ex­perts u recumandar als consorts da sa drizzar ad in post da cusseglia­ziun per dumondas da lètg e da famiglia.

3 Sin giavisch d'in consort prenda la dretgira las mesiras ch'èn pre­visas da la lescha, sche quai è necessari. La disposiziun davart la pro­tecziun da la persunalitad cunter violenza, cunter smanatschas u cunter persecuziuns è applitgabla tenor il senn.200

200 Integrà la segunda frasa tras la cifra I da la LF dals 23 da zer. 2006 (protecziun da la persunalitad cunter violenza, cunter smanatschas u cunter persecuziuns), en vigur dapi il 1. da fan. 2007 (AS 2007 137; BBl 2005 6871 6897).

Art. 173

1 Sin dumonda d'in consort fixescha la dretgira las prestaziuns en daners per il mantegniment da la famiglia.

2 Medemamain sin dumonda d'in consort fixescha ella l'import per quel consort che fa il tegnairchasa, che tgira ils uffants ubain che gida l'au­ter en la professiun u en l'interpresa.

3 Questas contribuziuns pon vegnir pretendidas per il futur e per l'onn avant l'inoltraziun da la dumonda.

Art. 174

1 Sch'in consort surpassa sia autorisaziun per la represchentanza da la cuminanza conjugala u sch'el sa mussa dad esser inabel da l'exequir, po la dretgira - sin dumonda da l'auter consort - retrair ad el dal tutta­fatg u per part l'autorisaziun da represchentanza.

2 Il consort che fa la dumonda dastga communitgar la retratga a ter­zas persunas mo cun in avis persunal.

3 Vers terzas persunas da buna fai vala la retratga mo, sche quella è vegnida publitgada sin ordinaziun da la dretgira.

Art. 175

In consort ha il dretg da schliar la chasada cuminaivla per uschè ditg che sia persunalitad, sia segirezza economica u il bainstar da la fami­glia è periclità seriusamain tras la convivenza.

Art. 176

1 Sche la schliaziun da la chasada cuminaivla è giustifitgada, sto la dretgira sin dumonda d'in consort:

1.201
fixar las contribuziuns da mantegniment als uffants e la contri­buziun da mantegniment al consort;
2.
reglar l'utilisaziun da l'abitaziun e da la rauba da chasa;
3.
ordinar la separaziun dals bains, sche las circumstanzas giusti­fitgeschan quai.

2 Questa dumonda po in consort er far, sche la convivenza è nunpus­saivla, en spezial perquai che l'auter la refusa senza motivs.

3 Sch'ils consorts han uffants minorens, prenda la dretgira las me­siras necessarias tenor las disposiziuns davart ils effects da la relaziun da figlialanza.202

201 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

202 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 176a203

Las disposiziuns davart l'agid d'incasso e davart ils pajaments anti­cipads en cas da divorzi ed en cas dals effects da la relaziun da figlia­lanza èn applitgablas.

203 Integrà tras la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

204 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

Art. 177

Sch'in consort n'ademplescha betg sia obligaziun da mantegniment vers la famiglia, po la dretgira ordinar a ses debiturs da prestar dal tuttafatg u per part lur pajaments a l'auter consort.

Art. 178

1 Uschenavant ch'igl è necessari per segirar la basa economica da la famiglia u per ademplir in'obligaziun da facultad or da la cuminanza conjugala, po la dretgira - sin dumonda d'in consort - far depen­der dal consentiment da quest consort l'autorisaziun da disponer da tscher­tas valurs da facultad.

2 La dretgira prenda las mesiras segirantas adattadas.

3 Sch'ella scumonda ad in consort da disponer d'in bain immobigliar, lascha ella inscriver quai d'uffizi en il register funsil.

205 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

Art. 179206

1 Sin dumonda d'in consort adatta la dretgira las mesiras, sche las relaziuns sa midan, u abolescha las mesiras, sche lur motivs èn cru­dads davent. Las disposiziuns davart la midada da las relaziuns en cas da divorzi valan tenor il senn.207

2 Sch'ils consorts cumenzan danovamain a viver ensemen, crodan davent las mesiras ch'èn vegnidas ordinadas per la vita separada, cun excepziun da la separaziun dals bains e da las mesiras per la protec­ziun dals uffants.

206 Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

207 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

Art. 180208

208 Abolì tras la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 24 da mars 2000 davart la cumpetenza en chaussas civilas, cun effect dapi il 1. da schan. 2001 (AS 2000 2355; BBl 1999 2829).

Sisavel titel:209 Il dretg dals bains matrimonials dals consorts

209 Versiun dal sisavel titel tenor la cifra I 1 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191). Guardar er ils art. 9-11a dal titel final qua sutvart.


Emprim chapitel: Prescripziuns generalas

Art. 181

Ils consorts èn suttamess a las prescripziuns davart la participaziun als acquists, sch'els na fixeschan betg insatge auter cun in contract matri­monial u nun ch'els sajan suttamess a l'urden extraordinari dals bains.

Art. 182

1 In contract matrimonial po vegnir fatg avant u suenter la maridaglia.

2 Las spusas, ils spus u ils consorts pon tscherner, annullar u midar lur urden dals bains mo entaifer ils limits da la lescha.210

210 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 18 da dec. 2020 (lètg per tuts), en vigur dapi il 1. da fan. 2022 (AS 2021 747; BBl 2019 8595; 2020 1273).

Art. 183

1 Tgi che vul far in contract matrimonial, sto esser abel da giuditgar.

2 Persunas minorennas sco er persunas maiorennas sut ina curatella che cumpiglia la conclusiun d'in contract matrimonial, dovran il con­sentiment da lur represchentant legal.211

211 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 184

Il contract matrimonial sto vegnir documentà publicamain e vegnir suttascrit da las persunas contrahentas sco er eventualmain da la repre­schentanza legala.

Art. 185

1 La separaziun dals bains vegn ordinada da la dretgira sin dumonda d'in consort, sch'in motiv relevant è avant maun.

2 In motiv relevant è avant maun en spezial:

1.
sche l'auter consort è surdebità u sche sia part dals bains cu­minaivels vegn impegnada;
2.
sche l'auter consort periclitescha ils interess dal petent u da la cuminanza;
3.
sche l'auter consort refusa en moda nungiustifitgada l'appro­vaziun necessaria per ina disposiziun davart ils bains cuminai­vels;
4.
sche l'auter consort refusa da dar al petent infurmaziuns da­vart sias entradas, davart sia facultad e davart ses debits u davart ils bains cuminaivels.
5.
sche l'auter consort n'è permanentamain betg abel da giudi­tgar.

3 Sch'in consort n'è permanentamain betg abel da giuditgar, po ses represchentant legal pretender er per quest motiv d'ordinar la separa­ziun dals bains.

Art. 186212

212 Abolì tras la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 24 da mars 2000 davart la cumpetenza en chaussas civilas, cun effect dapi il 1. da schan. 2001 (AS 2000 2355; BBl 1999 2829).

Art. 187

1 Cun in contract matrimonial pon ils consorts decider da tut temp da reprender l'anteriur urden dals bains u da fixar in auter.

2 Sch'il motiv per la separaziun dals bains è crudà davent, po la dre­tgira ordinar - sin dumonda d'in consort - che l'anteriur urden dals bains vegnia restabilì.

Art. 188

Consorts che han ina cuminanza dals bains vegnan suttamess tenor la lescha a la separaziun dals bains, sch'i vegn declerà il concurs dad in dad els.

Art. 189

Sch'in consort che viva en cuminanza dals bains è vegnì stumà per­via d'ina agen debit e sche sia part dals bains cuminaivels è vegnida impe­gnada, po l'autoritad da surveglianza en fatgs da scussiun preten­der da la dretgira d'ordinar la separaziun dals bains.

213 Versiun tenor la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 24 da mars 2000 davart la cumpetenza en chaussas civilas, en vigur dapi il 1. da schan. 2001 (AS 2000 2355; BBl 1999 2829).

Art. 190

1 La dumonda sa drizza cunter tuts dus consorts.

2 ...214

214 Abolì tras la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 24 da mars 2000 davart la cumpetenza en chaussas civilas, cun effect dapi il 1. da schan. 2001 (AS 2000 2355; BBl 1999 2829).

Art. 191

1 Sch'ils crediturs èn cuntentads, po la dretgira ordinar - sin du­mon­da d'in consort - che l'anteriur stadi dals bains vegnia restabilì.

2 Cun in contract matrimonial pon ils consorts fixar la participaziun als acquists.

Art. 192

En cas d'ina separaziun dals bains valan per la liquidaziun dals bains matrimonials las disposiziuns da l'urden vertent dals bains, sche la lescha na dispona betg autramain.

Art. 193

1 Cun stabilir e cun midar l'urden dals bains u cun liquidar ils bains matrimonials tranter ils consorts na dastgan ils crediturs d'in con­sort u da la cuminanza conjugala betg vegnir restrenschids en lur dretg da vegnir indemnisads or da la facultad dal consort u da la cumi­nanza conjugala.

2 Sch'ina tala facultad è passada en proprietad d'in consort, ha quel da pajar ils debits. El po però sa deliberar da questa obligaziun, sch'el cumprova che la facultad obtegnida na basta betg per pajar quests de­bits.

Art. 194215

215 Abolì tras la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 24 da mars 2000 davart la cumpetenza en chaussas civilas, cun effect dapi il 1. da schan. 2001 (AS 2000 2355; BBl 1999 2829).

Art. 195

1 Sch'in consort ha confidà expressivamain u taciturnamain l'admini­straziun da sia facultad a l'auter, valan las disposiziuns davart il man­dat, uschenavant ch'els n'han fixà insatge auter.

2 Las disposiziuns davart il pajament dals debits tranter consorts restan resalvadas.

Art. 195a

1 Mintga consort po pretender da tut temp da l'auter ch'el coopere­schia ad inventarisar tras in document public lur valurs da facultad.

2 In tal inventari vegn considerà sco correct, sch'el è vegnì fatg entai­fer 1 onn suenter che las valurs da facultad èn vegnidas appurtadas en la lètg.

Segund chapitel: L'urden ordinari dals bains da la participaziun als acquists


Art. 196

L'urden dals bains da la participaziun als acquists cumpiglia l'acquist ed ils bains propris da mintga consort.

Art. 197

1 Acquists èn valurs da facultad ch'in consort acquista cunter paja­ment durant la durada da l'urden dals bains.

2 L'acquist d'in consort cumpiglia en spezial:

1.
il gudogn tras sia lavur;
2.
las prestaziuns d'instituziuns da provediment per il persunal, d'assicuranzas socialas e d'instituziuns dal provediment so­cial;
3.
las indemnisaziuns pervia da l'incapacitad da lavurar;
4.
ils retgavs da ses bains propris;
5.
ils bains acquistads en substituziun dals acquists.
Art. 198

Bains propris èn tenor la lescha:

1.
ils objects che servan ad in consort exclusivamain per il die­ver persunal;
2.
las valurs da facultad che appartegnan ad in consort al cu­menzament da l'urden dals bains u ch'el survegn pli tard tras ierta u en in'autra moda gratuita;
3.
pretensiuns da satisfacziun morala;
4.
ils bains acquistads en substituziun da bains propris.
Art. 199

1 Tras contract matrimonial pon ils consorts declerar sco bains pro­pris valurs da facultad acquistadas ch'èn destinadas per exequir ina profes­siun u per manar ina interpresa.

2 Tras contract matrimonial pon ils consorts ultra da quai fixar ch'ils retgavs dals bains propris na furman betg ina part da l'acquist.

Art. 200

1 Tgi che pretenda ch'ina tscherta valur da facultad saja la proprietad d'in u da l'auter consort, sto cumprovar quai.

2 Sche quai na po betg vegnir cumprovà, vegn presumà che la valur da facultad saja en cumproprietad da tuts dus consorts.

3 Tut la facultad d'in consort vala sco acquist fin ch'igl è cumprovà il cuntrari.

Art. 201

1 Mintga consort administrescha e giauda ses acquist e ses bains pro­pris e dispona da quels entaifer ils limits da la lescha.

2 Sch'ina valur da facultad è proprietad da tuts dus consorts, na po in consort betg disponer da sia part senza il consentiment da l'auter, nun ch'els sajan sa cunvegnids autramain.

Art. 202

Mintga consort stat bun per ses debits cun sia entira facultad.

Art. 203

1 L'urden dals bains n'ha nagina influenza sin il termin da pajament dals debits tranter consorts.

2 Sch'il pajament da debits en daners u sche la restituziun da chaussas debitadas chaschuna al consort debitur grondas difficultads che pe­ricliteschan la cuminanza conjugala, po el pretender ch'i al vegnian concedids termins da pajament; sche las circumstanzas giustifitge­schan quai, sto vegnir prestada ina garanzia.

Art. 204

1 L'urden dals bains vegn schlià cun la mort d'in dals consorts u cun la cunvegna d'in auter urden dals bains.

2 En cas da divorzi, da separaziun, d'ina decleraziun da nunvalaivla­dad da la lètg u d'ina ordinaziun giudiziala da la separaziun dals bains cu­menza la schliaziun dals bains retroactivamain il di che la dumonda è vegnida inoltrada.

Art. 205

1 Mintga consort prenda enavos sias valurs da facultad che sa chattan en possess da l'auter consort.

2 Sch'ina valur da facultad sa chatta en cumproprietad e sch'in con­sort cumprova in interess predominant, po el pretender ultra da las autras mesiras legalas, che questa valur da facultad vegnia attribuida cum­plainamain ad el cunter indemnisaziun da l'auter consort.

3 Ils consorts reglan lur debits vicendaivels.

Art. 206

1 Sch'in consort ha gidà ad acquistar, a meglierar u a mantegnair objects da facultad da l'auter senza cuntraprestaziun correspundenta e sch'igl exista ina plivalur il mument da la liquidaziun, correspunda sia pretensiun a la part da sia contribuziun ed ella vegn calculada tenor la valur actuala dals objects da facultad; sch'i resulta percunter ina valur reducida, correspunda la pretensiun a la contribuziun prestada.

2 Sch'in da quests objects da facultad è vegnì vendì avant, vegn la pre­tensiun calculada tenor il retgav ch'è vegnì cuntanschì tar la vendita ed ella sto vegnir pajada immediatamain.

3 Cun ina cunvegna en scrit pon ils consorts excluder u midar la part da la plivalur.

Art. 207

1 L'acquist ed ils bains propris da mintga consort vegnan liquidads tenor lur stadi il mument che l'urden dals bains vegn schlià.

2 La prestaziun da chapital ch'in consort ha survegnì d'ina instituziun da provediment u pervia d'incapacitad da lavurar, vegn attribuida als bains propris e quai per l'import da la valur chapitalisada da la renta che tutgass al consort tar la schliaziun da l'urden dals bains.

Art. 208

1 Als acquists vegnan attribuidas:

1.
las donaziuns gratuitas ch'in consort ha fatg durant ils ultims 5 onns avant la schliaziun da l'urden dals bains senza il con­sentiment da l'auter consort, cun excepziun dals regals occa­siunals usitads;
2.
alienaziuns da facultad ch'in consort ha fatg durant la durada da l'urden dals bains per sminuir la part da l'auter consort.

2 ...216

216 Abolì tras la cifra II 3 da l'agiunta 1 da la Procedura civila dals 19 da dec. 2008, cun effect dapi il 1. da schan. 2011 (AS 2010 1739; BBl 2006 7221).

Art. 209

1 Sch'i èn vegnids pajads debits da l'acquist or dals bains propris u debits dals bains propris or da l'acquist d'in consort, exista ina pre­tensiun d'indemnisaziun en cas d'ina liquidaziun dals bains matrimo­nials.

2 In debit engrevgescha la massa da facultad, cun la quala el stat en in connex real, en cas da dubi engrevgescha el però l'acquist.

3 Sche meds finanzials dad ina massa da facultad han gidà ad acqui­star, a meglierar u a mantegnair objects da facultad da l'autra e sch'i resulta da quai ina plivalur u ina valur reducida, correspunda la preten­siun d'indemnisaziun a la part da la contribuziun ed ella vegn calcu­lada tenor la valur dals objects da facultad il mument da la liquidaziun u da l'alienaziun.

Art. 210

1 L'avanzament è quai che resta da la valur totala da l'acquist, inclusiv las valurs da facultad e las cumpensaziuns quintadas latiers, suenter la deducziun dals debits che engrevgeschan l'acquist.

2 In deficit na vegn betg resguardà.

Art. 211

En cas d'ina liquidaziun dals bains matrimonials ston ils objects da fa­cultad vegnir taxads per lur valur commerziala.

Art. 212

1 In manaschi agricul ch'in consort administrescha persunalmain vina­vant sco proprietari u per il qual il consort survivent u in descendent pretenda motivadamain ch'el vegnia attribuì dal tuttafatg ad el, sto vegnir taxà per la valur da rendita tar la calculaziun da la part da la plivalur e da la pretensiun da participaziun.

2 Il proprietari dal manaschi agricul u ses ertavels pon far valair envers l'auter consort sco part da la plivalur u sco pretensiun da partici­paziun mo l'import ch'els han survegnì, cur ch'il manaschi agricul è vegnì mess a quint per la valur commerziala.

3 Las disposiziuns dal dretg d'ierta davart la valitaziun e davart la part dals cunertavels vi dal gudogn valan tenor il senn.

Art. 213

1 La valur imputabla po vegnir augmentada adequatamain, sche cir­cumstanzas spezialas giustifitgeschan quai.

2 Sco circumstanzas spezialas valan en spezial ils basegns da mante­gniment dal consort survivent, il pretsch da cumpra dal manaschi agricul inclusiv las investiziuns u las relaziuns da facultad dal con­sort che posseda il manaschi agricul.

Art. 214

1 Il mument da la liquidaziun è il mument decisiv per la valur da l'ac­quist avant maun tar la schliaziun da l'urden dals bains.

2 Per valurs da facultad che vegnan attribuidas a l'acquist è decisiv il mument ch'ellas èn vegnidas alienadas.

Art. 215

1 Mintga consort u ses ertavels han il dretg da survegnir la mesadad da l'avanzament da l'auter.

2 Las pretensiuns vegnan scuntradas.

Art. 216

1 Tras contract matrimonial po vegnir fixada in'autra participaziun a l'avanzament.

2 Talas cunvegnas na dastgan betg pregiuditgar ils dretgs a la part obli­gatorica dals uffants na cuminaivels e da lur descendents.

Art. 217

En cas da divorzi, da separaziun, d'ina decleraziun da nunvalaivladad da la lètg u d'ina ordinaziun giudiziala da la separaziun dals bains va­lan cunvegnas davart la midada da la participaziun legala a l'avanza­ment mo, sch'il contract matrimonial prevesa quai expressivamain.

Art. 218

1 Sch'il consort debitur vegn en grondas difficultads da stuair pajar immediatamain la pretensiun da participaziun e da la part da la pli­valur, po el pretender ch'i al vegnian concedids termins da pajament.

2 Las pretensiuns da participaziun e la part da la plivalur ston vegnir tschainsidas a partir da la finiziun da la liquidaziun, nun che las parti­das fixeschan insatge auter, ed ellas ston esser garantidas, sche las cir­cumstanzas giustifitgeschan quai.

Art. 219

1 Per ch'il consort survivent possia mantegnair sia moda da viver da fin ussa, al vegn concedì sin sia dumonda in dretg da giudida u in dretg d'abitar vi da la chasa u vi da l'abitaziun, nua ch'ils consorts han vivì e che appartegneva al consort mort, e quai cun l'imputaziun sin sia pretensiun da participaziun; resalvada resta in'autra cunvegna en il contract matrimonial.

2 Sut las medemas premissas po el pretender che la rauba da chasa al vegnia attribuida sco proprietad.

3 Nua che las circumstanzas giustifitgeschan quai, po vegnir concedida - sin dumonda dal consort survivent u dals auters ertavels legals dal defunct - la proprietad da la chasa u da l'abitaziun empè da la giudida u dal dretg d'abitar.

4 Il consort survivent na po betg far valair ses dretgs vi da localitads, nua ch'il defunct ha exequì ina professiun u nua ch'el ha manà ina interpresa e ch'in da ses descendents dovra per cuntinuar cun la professiun u cun l'interpresa dal defunct; las prescripziuns dal dretg d'ierta puril restan resalvadas.

Art. 220

1 Sche la facultad dal consort debitur u sche sia ierta na cuvra betg la pretensiun da participaziun en cas d'ina liquidaziun dals bains matri­monials, pon il consort creditur u ses ertavels pretender da terzas per­sunas favurisadas da restituir las donaziuns imputablas a l'acquist, e quai fin a l'autezza da l'import mancant.

2 Il dretg da purtar plant scada 1 onn suenter ch'il consort u ses erta­vels han survegnì enconuschientscha da la violaziun da lur dretgs, en mintga cas dentant 10 onns suenter la schliaziun da l'urden dals bains.

3 Dal rest valan las disposiziuns davart il plant da reducziun dal dretg d'ierta tenor il senn.217

217 Versiun tenor la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 24 da mars 2000 davart la cumpetenza en chaussas civilas, en vigur dapi il 1. da schan. 2001 (AS 2000 2355; BBl 1999 2829).

Terz chapitel: La cuminanza dals bains

Art. 221

L'urden dals bains da la cuminanza dals bains cumpiglia ils bains cu­minaivels ed ils bains propris da mintga consort.

Art. 222

1 La cuminanza dals bains generala reunescha la facultad e las entra­das dals consorts ad ina suletta facultad, cun excepziun dals objects che appartegnan tenor la lescha als bains propris.

2 Ils bains cuminaivels appartegnan nundivididamain a tuts dus con­sorts.

3 Nagin dals consorts na po disponer da sia part dals bains cuminai­vels.

Art. 223

1 Tras contract matrimonial pon ils consorts limitar la cuminanza sin l'acquist.

2 Ils retgavs dals bains propris vegnan assegnads als bains cuminai­vels.

Art. 224

1 Tras contract matrimonial pon ils consorts excluder da la cuminanza tschertas valurs da facultad u tscherts geners da valurs da facultad, sco bains immobigliars, l'acquist tras la lavur d'in consort u valurs da facultad, cun las qualas quel pratitgescha ina professiun u maina ina interpresa.

2 Ils retgavs da questas valurs da facultad na vegnan betg assegnads als bains cuminaivels, sch'i n'è betg fixà insatge auter.

Art. 225

1 Bains propris sa constitueschan tras contract matrimonial, tras dona­ziuns da terzas persunas u tenor la lescha.

2 Tenor la lescha cumpiglian ils bains propris da mintga consort ils ob­jects che servan ad in consort exclusivamain per il diever persunal, sco er las pretensiuns da satisfacziun morala.

3 Quai ch'in consort po pretender sco part obligatorica d'ierta na pon ses parents betg al consegnar sco bains propris, sch'il contract matri­monial prevesa che questas valurs da facultad sajan bains cuminaivels.

Art. 226

Tut las valurs da facultad valan sco bains cuminaivels, uschè ditg ch'i n'è betg cumprovà ch'els èn bains propris d'in consort.

Art. 227

1 Ils consorts administreschan ils bains cuminaivels en l'interess da la cuminanza conjugala.

2 En ils limits da l'administraziun ordinaria po mintga consort obligar la cuminanza e disponer dals bains cuminaivels.

Art. 228

1 Cun excepziun da l'administraziun ordinaria pon ils consorts obli­gar la cuminanza e disponer dals bains cuminaivels mo cuminaivla­main u l'in mo cun il consentiment da l'auter.

2 Terzas persunas dastgan premetter quest consentiment, uschenavant ch'ellas na san betg u na duain betg savair ch'el manca.

3 Las disposiziuns davart la represchentanza da la cuminanza conjuga­la restan resalvadas.

Art. 229

Sch'in dals consorts pratitgescha sulet ina professiun u maina sulet ina interpresa cun il consentiment da l'auter e cun meds finanzials dals bains cuminaivels, po el ademplir tut ils acts giuridics ch'èn colliads cun questas activitads.

Art. 230

1 Senza il consentiment da l'auter na po in consort ni refusar ina ierta che vegniss assegnada als bains cuminaivels ni acceptar ina ierta sur­char­gia­da cun debits.

2 Sch'il consort na po betg cuntanscher quest consentiment u sche quel al vegn refusà senza in motiv plausibel, po el appellar a la dretgira.218

218 Versiun tenor la cifra II 3 da l'agiunta 1 da la Procedura civila dals 19 da dec. 2008, en vigur dapi il 1. da schan. 2011 (AS 2010 1739; BBl 2006 7221).

Art. 231

1 Per acziuns che pertutgan ils bains cuminaivels è mintga consort re­spon­sabel tar la schliaziun da l'urden dals bains a medema moda sco in mandatari.

2 Ils custs da l'administraziun van a quint dals bains cuminaivels.

Art. 232

1 Mintga consort administrescha ses bains propris e dispona da quels entaifer ils limits da la lescha.

2 Sch'ils retgavs vegnan assegnads als bains propris, han quels da sur­pigliar ils custs da l'administraziun.

Art. 233

Mintga consort stat bun cun ses bains propris e cun ils bains cuminai­vels:

1.
per debits ch'el ha fatg exequind sia cumpetenza da re­preschentar la cuminanza conjugala u d'administrar ils bains cumi­naivels;
2.
per debits ch'el ha fatg exequind ina professiun u ina inter­presa, uschenavant che meds finanzials dals bains cuminaivels vegnan duvrads per quai u sch'ils retgavs da quest engaschi vegnan assegnads als bains cuminaivels;
3.
per debits, per ils quals er l'auter consort ha da star bun per­su­nalmain;
4.
per debits, tar ils quals ils consorts han concludì cun la terza persuna ch'il debitur stettia bun ultra cun ses bains propris er cun ils bains cuminaivels.
Art. 234

1 Per tut ils auters debits stat in consort mo bun cun ses bains propris e cun la mesadad da la valur dals bains cuminaivels.

2 Resalvadas restan las pretensiuns pervia d'enritgiment da la cumi­nanza.

Art. 235

1 L'urden dals bains n'ha nagina influenza sin il termin da pajament dals debits tranter consorts.

2 Sch'il pajament da debits en daners u sche la restituziun da chaussas debitadas chaschuna al consort debitur grondas difficultads che peri­cliteschan la cuminanza conjugala, po el pretender ch'i al vegnian concedids termins da pajament; sche las circumstanzas giustifitge­schan quai, sto vegnir prestada ina garanzia.

Art. 236

1 L'urden dals bains vegn schlià cun la mort d'in dals consorts, cun la cunvegna d'in auter urden dals bains u cun la decleraziun dal concurs d'in dals consorts.

2 En cas da divorzi, da separaziun, d'ina decleraziun da nunvalaivla­dad da la lètg u d'ina ordinaziun giudiziala da la separaziun dals bains cu­menza la schliaziun dals bains retroactivamain il di che la dumonda è vegnida inoltrada.

3 Per la cumposiziun dals bains cuminaivels e dals bains propris è de­ci­siv il mument da la schliaziun da l'urden dals bains.

Art. 237

La prestaziun da chapital ch'in consort ha survegnì d'ina instituziun da provediment u pervia d'incapacitad da lavurar e ch'è daventada bain cuminaivel, vegn attribuida als bains propris e quai per l'import da la valur chapitalisada da la renta che tutgass al consort tar la schliaziun da l'urden dals bains.

Art. 238

1 En cas d'ina liquidaziun dals bains matrimonials existan tranter ils bains cuminaivels ed ils bains propris da mintga consort pretensiuns da cumpensaziun, sche debits ch'engrevgeschan la massa da facultad èn vegnids pajads cun meds finanzials da l'autra facultad.

2 In debit engrevgescha la massa da facultad, cun la quala el stat en connex, en cas da dubi engrevgescha el però ils bains cuminaivels.

Art. 239

Sch'ils bains propris d'in consort u sch'ils bains cuminaivels han gidà ad acquistar, a meglierar u a mantegnair in object da facultad d'ina autra massa da facultad, valan tenor il senn las disposiziuns davart la part da la plivalur tar la participaziun als acquists.

Art. 240

Il mument da la liquidaziun è il mument decisiv per la valur dals bains cuminaivels avant maun tar la schliaziun da l'urden dals bains.

Art. 241

1 Sche la cuminanza dals bains vegn schliada tras la mort d'in dals con­sorts u tras la cunvegna d'in auter urden dals bains, han mintga con­sort u ses ertavels il dretg da survegnir la mesadad dals bains cu­mi­nai­vels.

2 Tras contract matrimonial po vegnir fixada in'autra partiziun.

3 Talas cunvegnas na dastgan betg pregiuditgar ils dretgs a la part obli­gatorica dals descendents.

Art. 242

1 En cas da divorzi, da separaziun, d'ina decleraziun da nunvalaivla­dad da la lètg u per cas che la separaziun legala u giudiziala dals bains va en vigur, prenda mintga consort enavos dals bains cuminaivels quai che fiss stà ses bains propris en l'urden dals bains da la participaziun als acquists.

2 Il rest dal bains cuminaivels survegnan ils consorts mintgamai per la mesadad.

3 Cunvegnas concernent la midada da la partiziun legala valan mo, sch'il contract matrimonial prevesa quai expressivamain.

Art. 243

Sche la cuminanza dals bains vegn schliada tras la mort d'in consort, po il consort survivent pretender ch'ils bains, che fissan stads ses bains propris en l'urden dals bains da la participaziun als acquists, al vegnian attribuids cun als quintar tar sia part.

Art. 244

1 Sche la chasa u sche l'abitaziun, nua ch'ils consorts han vivì, u sche objects da la rauba da chasa appartegnan als bains cuminaivels, po il consort survivent pretender che quests bains al vegnian attribuids cun als quintar tar sia part.

2 Nua che las circumstanzas giustifitgeschan quai, po vegnir concedida - sin dumonda dal consort survivent u dals auters ertavels legals dal defunct - la giudida u il dretg d'abitar empè da la proprietad.

3 Sche la cuminanza dals bains na vegn betg schliada tras la mort, po mintga consort far questas dumondas, sch'el cumprova d'avair in interess predominant.

Art. 245

Sch'in consort cumprova d'avair in interess predominant, po el pretender che er autras valurs da facultad al vegnian attribuidas cun las quintar tar sia part.

Art. 246

Dal rest valan las disposiziuns davart la partiziun da cumproprietad e la realisaziun da la partiziun d'ierta tenor il senn.

Quart chapitel: La separaziun dals bains

Art. 247

Mintga consort administrescha e giauda sia facultad e dispona da quella entaifer ils limits da la lescha.

Art. 248

1 Tgi che pretenda ch'ina tscherta valur da facultad saja la proprietad d'in u da l'auter consort, sto cumprovar quai.

2 Sche quai na po betg vegnir cumprovà, vegn presumà che la valur da facultad saja en cumproprietad da tuts dus consorts.

Art. 249

Mintga consort stat bun per ses debits cun sia entira facultad.

Art. 250

1 L'urden dals bains n'ha nagina influenza sin il termin da pajament dals debits tranter consorts.

2 Sch'il pajament da debits en daners u sche la restituziun da chaussas debitadas chaschuna al consort debitur grondas difficultads che pe­ri­cliteschan la cuminanza conjugala, po el pretender ch'i al vegnian concedids termins da pajament; sche las circumstanzas giustifitge­schan quai, sto vegnir prestada ina garanzia.

Art. 251

Sch'ina valur da facultad sa chatta en cumproprietad e sch'in con­sort cumprova in interess predominant, po el pretender - en cas da la schliaziun da l'urden dals bains - ultra da las autras mesiras legalas, che questa valur da facultad al vegnia attribuida cumplainamain cunter indemnisaziun da l'auter consort.

Segunda partiziun: La parentella

Settavel titel: Davart il stabilir la relaziun da figlialanza219

219 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Emprim chapitel: Disposiziuns generalas220

220 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 252221

1 La relaziun da figlialanza tranter la mamma e l'uffant vegn stabilida cun la naschientscha.

2 Tranter l'uffant e l'auter genitur vegn ella fundada sin fundament da la lètg da la mamma u, sche quai è previs da la lescha, constatada tras renconuschientscha ubain tras il derschader.222

3 Ultra da quai vegn la relaziun da figlialanza stabilida tras l'adopziun.

221 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

222 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 18 da dec. 2020 (lètg per tuts), en vigur dapi il 1. da fan. 2022 (AS 2021 747; BBl 2019 8595; 2020 1273).

Art. 253223

223 Abolì tras la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 24 da mars 2000 davart la cumpetenza en chaussas civilas, cun effect dapi il 1. da schan. 2001 (AS 2000 2355; BBl 1999 2829).

Segund chapitel: La geniturialitad dal consort u da la consorta225

225 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 18 da dec. 2020 (lètg per tuts), en vigur dapi il 1. da fan. 2022 (AS 2021 747; BBl 2019 8595; 2020 1273).


226 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 18 da dec. 2020 (lètg per tuts), en vigur dapi il 1. da fan. 2022 (AS 2021 747; BBl 2019 8595; 2020 1273).

Art. 255227

1 Sch'in uffant è naschì durant la lètg, vala il consort sco bab da l'uf­fant.

2 Sch'il consort mora, vala el sco bab da l'uffant, sche l'uffant nascha entaifer 300 dis suenter sia mort u - en cas ch'el nascha pli tard - sch'el è vegnì schendrà cumprovadamain avant la mort dal consort.

3 Sch'il consort vegn declerà sco sparì, vala el sco bab, sche l'uffant è naschì entaifer 300 dis suenter il termin dal privel da mort u da l'ul­tima novitad.

227 Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

Art. 255a228

1 Sche la mamma è maridada cun ina dunna il mument che l'uffant nascha e sche l'uffant è vegnì schendrà tras ina donaziun da sperma tenor las disposiziuns da la Lescha dals 18 da december 1998229 davart la medischina da reproducziun, vala la consorta da la mamma sco l'auter genitur.

2 Sche la consorta da la mamma mora u sch'ella vegn declerada sco sparida, vala ella sco genitur, sche l'inseminaziun è vegnida fatga avant sia mort u avant ch'ella era en privel da mort u avant l'ultim messadi.

228 Integrà tras la cifra I da la LF dals 18 da dec. 2020 (lètg per tuts), en vigur dapi il 1. da fan. 2022 (AS 2021 747; BBl 2019 8595; 2020 1273).

229 SR 810.11

230 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 18 da dec. 2020 (lètg per tuts), en vigur dapi il 1. da fan. 2022 (AS 2021 747; BBl 2019 8595; 2020 1273).

Art. 256231

1 La presumziun da paternitad po vegnir contestada davant dretgira:

1.
dal consort;
2.232
da l'uffant, sche la chasada cuminaivla dals consorts ha chalà d'exister durant il temp da sia minorennitad.

2 Il plant dal consort sa drizza cunter l'uffant e cunter la mamma, il plant da l'uffant cunter il consort e cunter la mamma.

3 Il consort na po betg purtar plant, sch'el ha consentì a la schendrada tras in terz. Per il dretg da contestar da l'uffant resta resalvada la Lescha dals 18 da december 1998233 davart la medischina da repro­ducziun.234

231 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

232 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

233 SR 810.11

234 Versiun tenor la cifra 39 da la LF dals 18 da dec. 1998 davart la medischina da repro­ducziun, en vigur dapi il 1. da schan. 2001 (AS 2000 3055; BBl 1996 III 205).

Art. 256a235

1 Sch'in uffant è vegnì schendrà durant la lètg, ha l'accusader da cum­provar ch'il consort n'è betg il bab.

2 Sche l'uffant è naschì il pli baud 180 dis suenter la maridaglia ed il pli tard 300 dis suenter la schliaziun da la lètg tras mort, vegnì pre­sumà ch'el saja vegnì schendrà durant la lètg.236

235 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

236 Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

Art. 256b237

1 Sch'in uffant è vegnì schendrà avant la maridaglia u sch'el è vegnì schendrà durant in temp che la chasada cuminaivla era schliada, na sto la contestaziun betg vegnir motivada pli lunsch.

2 La paternitad dal consort vegn dentant er presumada en quest cas, sch'i vegn fatg valair vardaivlamain ch'el haja gì relaziuns sexualas cun la mamma da l'uffant il temp da la concepziun.

237 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 256c238

1 Il consort sto inoltrar il plant entaifer 1 onn dapi ch'el ha survegnì enconuschientscha da la naschientscha e dal fatg, ch'el n'è betg il bab u ch'in terz ha gì relaziuns sexualas cun la mamma da l'uffant il temp da la concepziun, en mintga cas dentant avant la scadenza da 5 onns dapi la naschientscha.

2 Il plant da l'uffant sto vegnir inoltrà il pli tard 1 onn suenter ch'el ha cuntanschì la maiorennitad.239

3 Sche quest termin è scadì, vegn admessa ina contestaziun, sch'i pon vegnir fatgs valair motivs relevants per il retard.

238 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

239 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 257240

1 Sch'in uffant è naschì avant ch'i èn passads 300 dis dapi la schlia­ziun da la lètg tras mort e sche la mamma ha entant maridà da nov, vala il segund consort sco bab da l'uffant.241

2 Sche questa presumziun vegn eliminada, vala l'emprim consort sco bab da l'uffant.

240 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

241 Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

Art. 258242

1 Sch'il consort è mort u sch'el è daventà inabel da giuditgar avant la scadenza dal termin per purtar plant, po il plant da contestaziun vegnir inoltrà da ses bab u da sia mamma.

2 Las disposiziuns davart la contestaziun tras il consort vegnan ap­pli­tgadas correspundentamain.

3 Il termin per purtar plant dad 1 onn cumenza il pli baud cun l'enco­nuschientscha da la mort u da l'inabilitad da giuditgar dal consort.

242 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 259243

1 Sch'ils geniturs maridan in l'auter, vegnan las disposiziuns davart l'uffant ch'è naschì durant la lètg applitgadas correspundentamain per l'uffant ch'è naschì avant la lètg, uschespert che la paternitad dal con­sort è constatada tras ina renconuschientscha u tras ina sentenzia.

2 La renconuschientscha po vegnir contestada:

1.
da la mamma;
2.244
da l'uffant, u suenter sia mort dals descendents, sche la chasa­da cuminaivla dals consorts ha chalà d'exister durant il temp da sia minorennitad u sche la renconuschientscha è vegnida pronunziada pir suenter ch'el ha cumplenì ses 12avel onn da vegliadetgna;
3.
da la vischnanca d'origin u da domicil dal consort;
4.
dal consort.

3 Las prescripziuns davart la contestaziun da la renconuschientscha vegnan applitgadas correspundentamain.

243 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

244 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Terz chapitel: Renconuschientscha e sentenzia da paternitad245

245 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).


Art. 260246

1 Sche la relaziun da figlialanza exista mo cun la mamma, po il bab renconuscher l'uffant.

2 Sch'il renconuschider è minoren, sch'el stat sut curatella cumples­siva u sche l'autoritad per la protecziun da creschids ha pronunzià in'ordinaziun correspundenta, sto ses represchentant legal dar il con­sentiment.247

3 La renconuschientscha vegn fatga tras ina decleraziun davant il funcziunari dal stadi civil u tras testament u, sch'igl è pendent in plant per constatar la paternitad, davant dretgira.

246 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

247 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 260a248

1 Mintgin che ha in interess po contestar la renconuschientscha davant dretgira, en spezial la mamma, l'uffant e suenter sia mort ses des­cendents sco er la vischnanca d'origin u da domicil dal renconuschi­der.

2 Il renconuschider po purtar quest plant mo, sch'el ha renconuschì l'uffant sut influenza d'ina smanatscha d'in privel grond ed imminent per la vita, per la sanadad, per l'onur u per la facultad da sasez u d'ina persuna che stat datiers ad el u sch'el era en errur concernent sia pater­nitad.

3 Il plant sa drizza cunter il renconuschider e cunter l'uffant, usche­navant che quels na portan betg sezs il plant.

248 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 260b249

1 L'accusader ha da cumprovar ch'il renconuschider n'è betg il bab da l'uffant.

2 La mamma e l'uffant han da prestar questa cumprova mo, sch'il renconuschider fa valair vardaivlamain ch'el haja gì relaziuns sexualas cun la mamma da l'uffant il temp da la concepziun.

249 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 260c250

1 Il plant sto vegnir inoltrà entaifer 1 onn dapi che l'accusader ha survegnì enconuschientscha da la renconuschientscha e dal fatg ch'il renconuschider n'è betg il bab u ch'in terz ha gì relaziuns sexualas cun la mamma da l'uffant il temp da la concepziun u dapi ch'el ha scuvrì l'errur u dapi che la smanatscha è crudada davent, en mintga cas den­tant avant la scadenza da 5 onns dapi la renconuschientscha.

2 Il plant da l'uffant po vegnir inoltrà en mintga cas fin ch'igl è passà 1 onn suenter che l'uffant ha cuntanschì la maiorennitad.251

3 Sche quest termin è scadì, vegn admessa ina contestaziun, sch'i pon vegnir fatgs valair motivs relevants per il retard.

250 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

251 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 261252

1 Tant la mamma sco er l'uffant pon purtar plant per laschar constatar la relaziun da figlialanza tranter l'uffant ed il bab.

2 Il plant sa drizza cunter il bab u, sche quel è mort - en questa succes­siun - cunter ses descendents, cunter ses geniturs u cunter ses fra­gliuns u, sche tals mancan, cunter l'autoritad cumpetenta da ses ultim domicil.

3 Sch'il bab è mort, communitgescha la dretgira a sia consorta ch'il plant saja vegnì inoltrà, per ch'ella possia defender ses interess.

252 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 262253

1 Sche l'accusà ha gì relaziuns sexualas cun la mamma da l'uffant tranter il 300avel ed il 180avel di avant la naschientscha da l'uffant, vegn presumada sia paternitad.

2 Questa presumziun vala er, sche l'uffant è vegnì schendrà avant il 300avel u suenter il 180avel di avant la naschientscha e sche l'accusà ha gì relaziuns sexualas cun la mamma da l'uffant il temp da la con­cepziun.

3 La presumziun croda davent, sche l'accusà cumprova che sia pater­nitad saja exclusa u main probabla che quella d'in terz.

253 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 263254

1 Il plant po vegnir purtà avant u suenter la naschientscha da l'uffant, dentant il pli tard:

1.
da la mamma entaifer 1 onn dapi la naschientscha;
2.255
da l'uffant entaifer 1 onn suenter ch'el ha cuntanschì la maio­rennitad.

2 Sch'igl exista gia ina relaziun da figlialanza cun in auter um, po il plant vegnir purtà en mintga cas entaifer 1 onn dapi il di che questa relaziun è vegnida schliada.

3 Cur che quest termin è scadì, vegn admess in plant, sch'i pon vegnir fatgs valair motivs relevants per il retard.

254 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

255 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Quart chapitel256: L'adopziun

256 Oriundamain terz chapitel.

Art. 264257

1 In uffant minoren dastga vegnir adoptà, sche las persunas che vulan adoptar l'uffant han procurà durant almain 1 onn per la tgira e per l'educaziun da quest uffant e sch'igl è da spetgar tenor tuttas circum­stanzas che la stabilisaziun d'ina relaziun da figlialanza servia al bainstar da l'uffant, senza pregiuditgar en moda nunraschunaivla ils interess d'auters uffants da questas persunas.

2 In'adopziun è mo pussaivla, sche las persunas che vulan adoptar l'uffant pon - sin fundament da lur vegliadetgna e da lur relaziuns persunalas - previsiblamain procurar per l'uffant fin a sia maioren­nitad.

257 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 264a258

1 Consorts dastgan adoptar cuminaivlamain in uffant, sch'els mainan dapi almain 3 onns ina chasada cuminaivla e sch'els han tuts dus almain 28 onns.

2 Divergenzas da la vegliadetgna minimala èn pussaivlas, sche quai è necessari per mantegnair il bainstar da l'uffant. Ils consorts ston moti­var la divergenza.

258 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 30 da zer. 1972 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200). Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 264b259

1 Ina persuna che n'è betg maridada e che na viva betg en in partenadi registrà dastga adoptar suletta in uffant, sch'ella ha almain 28 onns.

2 Ina persuna maridada che ha almain 28 onns dastga adoptar suletta in uffant, sch'il consort è permanentamain inabel da giuditgar u sch'el è absent dapi passa 2 onns cun dimora nunenconuschenta u sche la lètg è separada giudizialmain dapi passa 3 onns.

3 Ina persuna che viva en in partenadi registrà e che ha almain 28 onns dastga adoptar suletta in uffant, sche ses partenari registrà è permanen­tamain inabel da giuditgar u sch'el è absent dapi passa 2 onns cun dimora nunenconuschenta.

4 Divergenzas da la vegliadetgna minimala èn pussaivlas, sche quai è necessari per mantegnair il bainstar da l'uffant. La persuna che vul adoptar in uffant sto motivar la divergenza.

259 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 30 da zer. 1972 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200). Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 264c260

1 Ina persuna dastga adoptar l'uffant:

1.
dal consort;
2.
dal partenari registrà;
3.
da la persuna, cun la quala ella maina facticamain ina commu­nitad da vita.

2 Il pèr sto manar dapi almain 3 onns ina chasada cuminaivla.

3 Persunas che mainan facticamain ina communitad da vita ina cun l'autra na dastgan betg esser maridadas e betg esser liadas tras in par­tenadi registrà.

260 Integrà tras la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 264d261

1 La differenza da vegliadetgna tranter l'uffant e las persunas che vulan adoptar l'uffant na dastga betg esser pli pitschna che 16 onns e betg pli gronda che 45 onns.

2 Divergenzas da questas vegliadetgnas èn pussaivlas, sche quai è ne­cessari per mantegnair il bainstar da l'uffant. Las persunas che vulan adoptar l'uffant ston motivar la divergenza.

261 Integrà tras la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 265262

1 Sche l'uffant è abel da giuditgar, dovra l'adopziun ses consentiment.

2 Sch'el è sut avugà u sut curatella, è l'adopziun mo pussaivla cun il consentiment da l'autoritad per la protecziun d'uffants, e quai er, sche l'uffant è abel da giuditgar.

262 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

263 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 265a264

1 L'adopziun dovra il consentiment dal bab e da la mamma da l'uffant.

2 Il consentiment sto vegnir dà a bucca u en scrit a l'autoritad per la protecziun d'uffants al lieu da domicil u da dimora dals geniturs u da l'uffant e sto vegnir remartgà en il protocol.

3 Il consentiment è valaivel, er sche las persunas che vulan adoptar l'uffant n'èn betg numnadas u betg anc fixadas.265

264 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 30 da zer. 1972, en vigur dapi il 1. d'avr. 1973 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200).

265 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 265b266

1 Il consentiment na dastga betg vegnir dà avant ch'i èn passadas 6 emnas dapi la naschientscha da l'uffant.

2 El po vegnir revocà entaifer 6 emnas dapi ch'el è vegnì pronunzià.

3 Sch'il consentiment vegn renovà suenter ina revocaziun, è el de­fi­nitiv.

266 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 30 da zer. 1972, en vigur dapi il 1. d'avr. 1973 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200).

Art. 265c267

Dal consentiment d'in genitur poi vegnir desistì, sch'el è nunenconu­schent, sch'el è absent pli ditg cun dimora nunenconuschenta u sch'el è permanentamain inabel da giuditgar.

267 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 30 da zer. 1972 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200). Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 265d268

1 Sche l'uffant vegn confidà - en vista ad in'adopziun posteriura - a persunas che vulan adoptar l'uffant e sch'il consentiment d'in genitur manca, decida l'autoritad per la protecziun d'uffants al lieu da domicil da l'uffant, sin dumonda da la persuna incaricada cun l'avugadia u cun la curatella, d'in post d'intermediaziun u da las persunas che vulan adoptar l'uffant, e per regla avant che l'uffant vegn confidà, sch'i po vegnir desistì da quest consentiment.269

2 En ils auters cas stoi vegnir decidì en chaussa a chaschun da l'adop­ziun.

3 ...270

268 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 30 da zer. 1972, en vigur dapi il 1. d'avr. 1973 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200).

269 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

270 Abolì tras la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), cun effect dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 266271

1 Ina persuna maiorenna dastga vegnir adoptada:

1.
sch'ella ha permanentamain basegn d'agid per motivs corpo­rals, spiertals u psichics e las persunas che la vulan adoptar l'han tgirada durant almain 1 onn;
2.
sche las persunas che la vulan adoptar l'han tgirada ed edu­cada durant sia minorennitad durant almain 1 onn; u
3.
sch'i existan auters motivs relevants e sch'ella ha vivì durant almain 1 onn en ina chasada ensemen cun las persunas che la vulan adoptar.

2 Dal rest èn applitgablas las disposiziuns davart l'adopziun da persu­nas minorennas tenor il senn, cun excepziun da la disposiziun davart il consentiment dals geniturs.

271 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 267272

1 L'uffant adoptiv survegn la posiziun giuridica d'in uffant da las persunas adoptantas.

2 La relaziun da figlialanza vertenta s'extingua.

3 La relaziun da figlialanza na s'extingua betg tar il genitur che:

1.
è maridà cun la persuna adoptanta;
2.
viva en in partenadi registrà cun la persuna adoptanta;
3.
che maina facticamain ina communitad da vita cun la persuna adoptanta.

272 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 267a273

1 Tar l'adopziun cuminaivla e tar l'adopziun tras ina persuna suletta poi vegnir dà in nov prenum a l'uffant minoren, sch'i existan motivs respectabels. Avant vegn l'uffant tadlà persunalmain en moda adattada da l'autoritad cumpetenta u d'ina terza persuna incumbensada, pre­mess che sia vegliadetgna u auters motivs impurtants na s'opponian betg a quai. Sche l'uffant ha almain 12 onns, dovra la midada ses con­sentiment.

2 Il num da l'uffant sa drizza tenor las disposiziuns davart ils effects da la relaziun da figlialanza. Quels valan tenor il senn, sche l'uffant vegn adoptà da la partenaria registrada da sia mamma u dal partenari registrà da ses bab.

3 Sch'ina persuna maiorenna vegn adoptada, po l'autoritad cumpetenta la permetter da salvar vinavant ses num vertent, sch'i existan motivs respectabels.

4 La midada dal num d'ina persuna maiorenna che vegn adoptada n'ha nagins effects sin il num da persunas, il qual deriva dal num vertent da la persuna che vegn adoptada, nun ch'ellas dettian lur consentiment explicit ad ina midada dal num.

273 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 30 da zer. 1972 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200). Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 267b274

Il dretg da burgais da l'uffant minoren sa drizza tenor las disposiziuns davart ils effects da la relaziun da figlialanza.

274 Integrà tras la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 268275

1 L'adopziun vegn pronunziada da l'autoritad chantunala cumpetenta al lieu da domicil dals geniturs adoptivs.

2 Las premissas da l'adopziun ston esser ademplidas gia il mument che la dumonda vegn inoltrada.276

3 Cur che la dumonda d'adopziun è inoltrada, na vegn l'adopziun betg impedida tras la mort u tras l'inabilitad da giuditgar da la persunas adoptantas, uschenavant che las autras premissas èn vinavant adem­plidas.277

4 Sche l'uffant vegn maioren suenter che la dumonda è vegnida inol­trada, restan applitgablas las disposiziuns davart l'adopziun da persu­nas minorennas, sche las premissas correspundentas eran ademplidas avant.278

5 La decisiun d'adopziun cuntegna tut las indicaziuns necessarias per inscriver il prenum, il num ed il dretg da burgais da la persuna adop­tada en il register dal stadi civil.279

275 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 30 da zer. 1972, en vigur dapi il 1. d'avr. 1973 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200).

276 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

277 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

278 Integrà tras la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

279 Integrà tras la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 268a280

1 L'adopziun dastga vegnir pronunziada pir suenter che tuttas circum­stanzas essenzialas èn vegnidas examinadas cumplettamain, sche ne­cessari suenter la consultaziun d'experts.

2 L'examinaziun sto sclerir en spezial la persunalitad e la sanadad da las persunas che vulan adoptar l'uffant e da l'uffant, lur relaziun vi­cendaivla, la qualificaziun per l'educaziun, la situaziun economica, ils motivs e las relaziuns famigliaras da las persunas che vulan adoptar l'uffant sco er il svilup da la relaziun da tgira.281

3 ...282

280 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 30 da zer. 1972, en vigur dapi il 1. d'avr. 1973 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200).

281 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

282 Abolì tras la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), cun effect dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 268abis 283

1 L'uffant vegn tadlà persunalmain en moda adattada da l'autoritad chantunala cumpetenta per la procedura d'adopziun u d'ina terza persuna incumbensada, premess che sia vegliadetgna u auters motivs impurtants na s'opponian betg a quai.

2 L'audiziun sto vegnir protocollada.

3 L'uffant ch'è abel da giuditgar po far recurs cunter la refusa da l'audiziun.

283 Integrà tras la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 268ater 284

1 L'autoritad chantunala cumpetenta per la procedura d'adopziun ordi­nescha sche necessari la represchentanza da l'uffant e designescha sco represchentanza ina persuna che ha experientscha en dumondas da provediment e da dretg.

2 Sche l'uffant ch'è abel da giuditgar fa la dumonda d'ina represchen­tanza, sto quella vegnir ordinada.

3 L'uffant ch'è abel da giuditgar po far recurs cunter la nunordinaziun da la represchentanza.

284 Integrà tras la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 268aquater 285

1 Sche las persunas che vulan adoptar in uffant han descendents, sto vegnir considerada lur opiniun davart l'adopziun.

2 Avant l'adopziun d'ina persuna maiorenna sto vegnir considerada supplementarmain l'opiniun:

1.
dal consort u dal partenari registrà da la persuna che vegn adoptada;
2.
dals geniturs biologics da la persuna che vegn adoptada; e
3.
dals descendents da la persuna che vegn adoptada, premess che sia vegliadetgna u auters motivs impurtants na s'opponian betg a quai.

3 La decisiun d'adopziun sto sche pussaivel vegnir communitgada a questas persunas.

285 Integrà tras la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 268b286

1 L'uffant adoptiv ed ils geniturs adoptivs han il dretg sin l'observa­ziun dal secret d'adopziun.

2 Infurmaziuns che permettan d'identifitgar l'uffant minoren u ses geniturs adoptivs dastgan vegnir communitgadas als geniturs biologics mo, sche l'uffant è abel da giuditgar e sch'ils geniturs adoptivs sco er l'uffant han dà lur consentiment a questa communicaziun.

3 Infurmaziuns che permettan d'identifitgar l'uffant maioren dastgan vegnir communitgadas als geniturs biologics sco er a lur descendents directs, sche l'uffant ha dà ses consentiment a questa communicaziun.

286 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 30 da zer. 1972 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200). Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 268c287

1 Ils geniturs adoptivs ston infurmar l'uffant davart il fatg ch'el è vegnì adoptà, tegnend quint da sia vegliadetgna e da sia madirezza.

2 L'uffant minoren ha il dretg da vegnir infurmà davart ses geniturs biologics, uschenavant che las infurmaziuns na permettan betg da trair conclusiuns a lur identitad. Infurmaziuns che permettan d'identifitgar ils geniturs survegn el mo, sch'el po cumprovar in interess degn da vegnir protegì.

3 L'uffant maioren po pretender da tut temp che las persunalias da ses geniturs biologics ed ulteriuras infurmaziuns davart tals al vegnian communitgadas. Ultra da quai po el pretender infurmaziuns davart descendents directs da ses geniturs biologics, sch'ils descendents èn maiorens ed han dà lur consentiment a questa communicaziun.

287 Integrà tras la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 22 da zer. 2001 tar la Convenziun da Den Haag davart las adopziuns e davart las mesiras per proteger l'uffant en adopziuns internaziunalas (AS 2002 3988; BBl 1999 5795). Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 268d288

1 Las infurmaziuns davart ils geniturs biologics, davart lur descendents directs sco er davart l'uffant vegnan communitgadas da l'autoritad chantunala cumpetenta per la procedura d'adopziun.

2 L'autoritad infurmescha la persuna pertutgada ch'ella haja survegnì ina dumonda d'infurmaziun e dumonda - en cas da basegn - sch'ella è d'accord d'avair contact cun la persuna petenta. Ella po delegar questas incumbensas ad in servetsch da retschertga spezialisà.

3 Sche la persuna che ha survegnì la dumonda d'infurmaziun refusa il contact persunal, infurmescha l'autoritad u il servetsch da retschertga incaricà la persuna petenta en chaussa e la renda attent als dretgs per­sunals da la persuna che ha survegnì la dumonda d'infurmaziun.

4 Ils chantuns designeschan in post che cusseglia sin giavisch ils geniturs biologics, lur descendents directs sco er l'uffant.

288 Integrà tras la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 268e289

1 Ils geniturs adoptivs ed ils geniturs biologics pon concluder ch'i vegnia concedì als geniturs biologics in dretg da mantegnair relaziuns persunalas adequatas cun l'uffant minoren. Questa cunvegna sco er sia midada ston vegnir suttamessas a l'approvaziun da l'autoritad per la protecziun d'uffants al domicil da l'uffant. Avant la decisiun vegn l'uffant tadlà persunalmain en moda adattada da l'autoritad per la pro­tecziun d'uffants u d'ina terza persuna incumbensada, premess che sia vegliadetgna u auters motivs impurtants na s'opponian betg a quai. Sche l'uffant è abel da giuditgar, dovra la cunvegna ses consentiment.

2 Sch'il bainstar da l'uffant è periclità u sch'i dat differenzas areguard la realisaziun da la cunvegna, decida l'autoritad per la protecziun d'uffants.

3 L'uffant po refusar da tut temp il contact cun ils geniturs biologics. Cunter sia voluntad na dastgan ils geniturs adoptivs er furnir naginas infurmaziuns als geniturs biologics.

289 Integrà tras la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 269290

1 Sch'il consentiment n'è betg vegnì dumandà senza motivs legals, pon las persunas ch'èn autorisadas da dar il consentiment contestar l'adopziun tar la dretgira, uschenavant ch'il bainstar da l'uffant na vegn betg pregiuditgà seriusamain tras quai.

2 Ils geniturs n'han dentant betg il dretg da purtar quest plant, sch'els pon recurrer cunter la decisiun tar il Tribunal federal.

290 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 30 da zer. 1972, en vigur dapi il 1. d'avr. 1973 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200).

Art. 269a291

1 Sch'i sa mussan autras mancanzas gravantas concernent l'adopziun, po mintgin che ha in interess contestar l'adopziun, en spezial er la vischnanca d'origin u da domicil.

2 La contestaziun è dentant exclusa, sche la mancanza è vegnida elimi­nada en il fratemp u sch'ella pertutga exclusivamain prescripziuns da procedura.

291 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 30 da zer. 1972, en vigur dapi il 1. d'avr. 1973 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200).

Art. 269b292

Il plant sto vegnir purtà entaifer 6 mais dapi ch'il motiv da contesta­ziun è vegnì scuvrì ed en mintga cas entaifer 2 onns dapi l'adopziun.

292 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 30 da zer. 1972, en vigur dapi il 1. d'avr. 1973 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200).

Art. 269c293

1 La Confederaziun surveglia l'intermediaziun d'uffants adoptivs.

2 Tgi che exequescha questa intermediaziun professiunalmain u en connex cun sia professiun, dovra ina permissiun; l'intermediaziun tras l'autoritad per la protecziun d'uffants resta resalvada.294

3 Il Cussegl federal decretescha las disposiziuns executivas e regla - en connex cun il scleriment concernent las premissas per la permissiun ed en connex cun la surveglianza - la cooperaziun da las autoritads chan­tunalas ch'èn cumpetentas per plazzar uffants cun l'intent d'ina adop­ziun posteriura.

4 ...295

293 Integrà tras la cifra I 3 da la LF dals 30 da zer. 1972 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200). Versiun tenor la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 22 da zer. 2001 tar la Convenziun da Den Haag davart las adopziuns e davart las mesiras per prote­ger l'uffant en adopziuns internaziunalas, en vigur dapi il 1. da schan. 2003 (AS 2002 3988; BBl 1999 5795).

294 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

295 Abolì tras la cifra 15 da l'agiunta da la LF dals 17 da zer. 2005 davart il TAF, cun effect dapi il 1. da schan. 2007 (AS 2006 2197; BBl 2001 4202).

Otgavel titel: Ils effects da la relaziun da figlialanza296

296 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Emprim chapitel: La cuminanza dals geniturs e dals uffants297

297 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).


Art. 270298

1 Sch'ils geniturs èn maridads in cun l'auter e portan differents nums, survegn l'uffant quel da lur nums da nubil, ch'els han fixà a chaschun da la maridaglia sco num da lur uffants cuminaivels.

2 Entaifer 1 onn dapi la naschientscha da l'emprim uffant pon ils geni­turs pretender che l'uffant portia il num da nubil da l'auter genitur.

3 Sch'ils geniturs portan in num da famiglia cuminaivel, survegn l'uffant quest num.

298 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 30 da sett. 2011 (num e dretg da burgais), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2012 2569; BBl 2009 7573 7581).

Art. 270a299

1 Sch'in genitur ha la tgira genituriala, survegn l'uffant il num da nubil da quest genitur. Sch'ils geniturs han cuminaivlamain la tgira genitu­riala, decidan els, tgenin da lur nums da nubil che lur uffants duain purtar.

2 Sche la tgira genituriala cuminaivla vegn instituida suenter la na­schientscha da l'emprim uffant, pon ils geniturs declerar envers il funcziunari dal stadi civil entaifer 1 onn dapi questa instituziun, che l'uffant portia il num da nubil da l'auter genitur. Questa decleraziun vala per tut ils uffants cuminaivels, independentamain da l'attribuziun da la tgira genituriala.

3 Sche ni in ni l'auter genitur n'ha la tgira genituriala, survegn l'uffant il num da nubil da la mamma.

4 Midadas tar l'attribuziun da la tgira genituriala n'han naginas conse­quenzas sin il num. Resalvadas restan las disposiziuns davart la mida­da dal num.

299 Integrà tras la cifra I da la LF dals 30 da sett. 2011 (num e dretg da burgais; AS 2012 2569; BBl 2009 7573 7581). Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

Art. 270b300

Sche l'uffant ha cumplenì 12 onns, po ses num vegnir midà mo cun ses consentiment.

300 Integrà tras la cifra I da la LF dals 30 da sett. 2011 (num e dretg da burgais), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2012 2569; BBl 2009 7573 7581).

Art. 271301

1 L'uffant survegn il dretg da burgais chantunal e communal da quel genitur, dal qual el porta il num.

2 Sche l'uffant acquista durant sia minorennitad il num da l'auter ge­nitur, survegn el il dretg da burgais chantunal e communal da quest genitur e perda ses dretg da burgais vertent.

301 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 30 da sett. 2011 (num e dretg da burgais), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2012 2569; BBl 2009 7573 7581).

Art. 272302

Ils geniturs ed ils uffants debiteschan vicendaivlamain tut agid, tut re­sguard e tut respect ch'è necessari per il bainstar da la cuminanza.

302 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 273303

1 Ils geniturs che n'han betg la pussanza u la tgira genituriala, e l'uf­fant minoren han vicendaivlamain il dretg da mantegnair ina relaziun persunala adequata.304

2 L'autoritad per la protecziun d'uffants po admonir ils geniturs, ils geniturs da tgira u l'uffant e dar instrucziuns ad els, sch'il pratitgar u il nunpratitgar la relaziun persunala ha consequenzas negativas per l'uf­fant ubain sch'ina admoniziun u ina instrucziun s'impona per auters motivs.

3 Il bab u la mamma pon pretender ch'il dretg da mantegnair ina rela­ziun persunala vegnia reglà.

303 Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

304 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 274305

1 Il bab e la mamma han da tralaschar tut quai che donnegescha la re­laziun da l'uffant cun l'auter genitur u che renda pli difficila l'incum­bensa da l'educatur.306

2 Sch'il bainstar da l'uffant vegn donnegià tras la relaziun persunala, sch'ils geniturs pratitgeschan quella relaziun violond lur obligaziuns, sch'els n'èn betg s'occupads seriusamain da l'uffant u sche auters mo­tivs relevants èn avant maun, als po il dretg da mantegnair ina relaziun persunala vegnir refusà u retratg.

3 Sch'ils geniturs han consentì a l'adopziun u sch'i po vegnir desistì da lur consentiment, extingua lur dretg da mantegnair ina relaziun persu­nala, uschespert che l'uffant è plazzà cun l'intent d'ina adopziun po­steriura.

305 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

306 Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

Art. 274a307

1 Sche circumstanzas extraordinarias èn avant maun, po il dretg da mantegnair ina relaziun persunala er vegnir concedì ad autras persu­nas, en spezial a parents, uschenavant che quai serva al bainstar da l'uffant.

2 Ils limits dal dretg da visita, fixads per ils geniturs, valan tenor il senn.

307 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 275308

1 L'autoritad per la protecziun d'uffants dal lieu da domicil da l'uffant è cumpetenta per ordinar mesiras concernent las relaziuns persunalas; la medema cumpetenza ha l'autoritad per la protecziun d'uffants dal lieu da dimora da l'uffant, sche l'emprima autoritad ha prendì u pren­da mesiras per la protecziun da l'uffant.

2 Sche la dretgira regla la tgira genituriala, la surveglianza dals uf­fants u la contribuziun da mantegniment tenor las disposiziuns davart il divorzi e davart la protecziun da la cuminanza conjugala, regla ella er las relaziuns persunalas.309

3 Sch'i n'existan anc naginas ordinaziuns davart il dretg dal bab u da la mamma concernent il mantegniment d'ina relaziun persunala, na po quella betg vegnir pratitgada cunter la voluntad da la persuna che ha il dretg da la pussanza u da la tgira genituriala.

308 Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

309 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

Art. 275a310

1 Geniturs che n'han betg la tgira genituriala duain vegnir infurmads davart eveniments spezials en la vita da l'uffant e duain vegnir tadlads avant decisiuns ch'èn relevantas per il svilup da l'uffant.

2 Da medema maniera sco il titular da la tgira genituriala pon els dumandar infurmaziuns davart il stadi e davart il svilup da l'uffant tar terzas persunas che contribueschan lur part vi da la tgira da l'uffant sco en spezial persunas d'instrucziun e medis.

3 Las disposiziuns davart ils limits da las relaziuns persunalas e davart la cumpetenza valan tenor il senn.

310 Integrà tras la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

Segund chapitel: L'obligaziun da mantegniment dals geniturs311

311 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).


312 Integrà tras la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

Art. 276313

1 Il mantegniment consista da tgira, d'educaziun e da pajament en daners.314

2 Ils geniturs procuran cuminaivlamain, mintga genitur tenor sias forzas, per in mantegniment duì da l'uffant e surpiglian en spezial ils custs da la tgira, da l'educaziun, da la scolaziun e da las mesiras da protecziun da l'uffant.315

3 Ils geniturs èn deliberads da l'obligaziun da mantegniment, uschena­vant ch'ins po pretender da l'uffant ch'el paja ses mantegniment ord l'acquist tras sia lavur u cun auters meds finanzials.

313 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

314 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

315 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

Art. 276a316

1 L'obligaziun da mantegniment envers l'uffant minoren ha la pre­cedenza envers las autras obligaziuns da mantegniment dal dretg da famiglia.

2 En cas motivads po la dretgira divergiar da questa regla, en spe­zial per evitar in dischavantatg per l'uffant maioren che ha il dretg da mantegniment.

316 Integrà tras la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

Art. 277317

1 L'obligaziun da mantegniment dals geniturs dura fin a la maiorenni­tad da l'uffant.318

2 Sch'el n'ha alura betg anc ina scolaziun adequata, han ils geniturs, uschenavant che quai po vegnir pretendì dad els tenor tuttas circum­stanzas, da procurar er vinavant per ses mantegniment, fin ch'ina tala scolaziun po vegnir concludida en moda regulara.319

317 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

318 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

319 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 7 d'oct. 1994, en vigur dapi il 1. da schan. 1996 (AS 1995 1126; BBl 1993 I 1169).

Art. 278320

1 Durant la lètg portan ils geniturs ils custs dal mantegniment tenor las disposiziuns dal dretg matrimonial.

2 Mintga consort è obligà da sustegnair l'auter en moda adequata tar l'adempliment da las obligaziuns da mantegniment vers uffants ch'èn naschids avant la maridaglia.

320 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

321 Versiun tenor la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 24 da mars 2000 davart la cumpetenza en chaussas civilas, en vigur dapi il 1. da schan. 2001 (AS 2000 2355; BBl 1999 2829).

Art. 279322

1 L'uffant po purtar plant cunter il bab u cunter la mamma ubain cunter tuts dus per pretender dad els il mantegniment per il futur e per l'onn che preceda l'inoltraziun dal plant.

2-3 ...323

322 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

323 Abolì tras la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 24 da mars 2000 davart la cumpetenza en chaussas civilas, cun effect dapi il 1. da schan. 2001 (AS 2000 2355; BBl 1999 2829).

Art. 285325

1 La contribuziun da mantegniment duai correspunder als basegns da l'uffant sco er a la situaziun sociala ed a la capacitad finanziala dals geniturs; en quest connex ston vegnir resguardadas la facultad e las entradas da l'uffant.

2 La contribuziun da mantegniment serva er a garantir la tgira da l'uffant tras ils geniturs u tras terzas persunas.

3 Ella sto vegnir pajada ordavant. La dretgira fixescha ils termins da pajament.

325 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

Art. 285a326

1 Supplements da famiglia che vegnan pajads al genitur che ha l'obli­gaziun da mantegniment, ston vegnir pajads supplementarmain a la contribuziun da mantegniment.

2 Rentas d'assicuranza sociala e prestaziuns sumegliantas destinadas al mantegniment da l'uffant, che tutgan al genitur che ha l'obligaziun da mantegniment, ston vegnir pajadas supplementarmain a la contribu­ziun da mantegniment, nun che la dretgira decidia autramain.

3 Sch'il genitur che ha l'obligaziun da mantegniment survegn pli tard - pervia da vegliadetgna u pervia d'invaliditad - rentas d'assicuranza sociala u prestaziuns sumegliantas destinadas al mantegniment da l'uffant, che remplazzan las entradas da gudogn, ha el da pajar quests imports a l'uffant; la contribuziun da mantegniment vertenta vegn reducida tenor lescha en la dimensiun da questas novas prestaziuns.

326 Integrà tras la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

327 Integrà tras la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

Art. 286328

1 La dretgira po ordinar che la contribuziun da mantegniment vegnia senz'auter augmentada u reducida en cas da tschertas midadas dals ba­segns da l'uffant u da la capacitad finanziala dals geniturs u dals custs da viver.

2 En cas che las relaziuns sa midan considerablamain fixescha la dre­tgira danovamain ina contribuziun da mantegniment sin proposta d'in genitur u da l'uffant ubain annullescha quella.

3 En cas da basegns spezials imprevis da l'uffant po la dretgira obli­gar ils geniturs da pajar ina contribuziun speziala.329

328 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

329 Integrà tras la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

Art. 286a330

1 Sch'igl è vegnì constatà en in contract da mantegniment approvà u en ina decisiun ch'i n'è betg stà pussaivel da fixar ina contribuziun da mantegniment che avess permess da cuvrir il mantegniment adequat da l'uffant e sche las relaziuns dal genitur che ha l'obligaziun da man­tegniment èn sa meglieradas extraordinariamain dapi lura, ha l'uffant il dretg da far pajar quest genitur ils imports che mancavan per cuvrir il mantegniment duì durant ils ultims 5 onns che la contribuziun da mantegniment vegniva debitada.

2 La pretensiun sto vegnir fatga valair entaifer 1 onn dapi l'enconu­schientscha da la meglieraziun extraordinaria.

3 Questa pretensiun va cun tut ses dretgs sin l'auter genitur u sin la communitad, uschenavant che quest genitur u la communitad ha sur­piglià la part mancanta dal mantegniment duì.

330 Integrà tras la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

Art. 287331

1 Contracts da mantegniment daventan obligants per l'uffant pir cun l'approvaziun tras l'autoritad per la protecziun d'uffants.

2 Contribuziuns da mantegniment fixadas tras contract pon vegnir mi­dadas, uschenavant che quai n'è betg vegnì exclus cun l'approvaziun tras l'autoritad per la protecziun d'uffants.

3 Sch'il contract vegn fatg en ina procedura giudiziala, è la dretgira cumpetenta per l'approvaziun.

331 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 287a332

Sch'i vegnan fixadas contribuziuns da mantegniment en il contract da mantegniment, stoi vegnir inditgà:

a.
tge entradas e tge facultad da mintga genitur che vegnan resguardadas per la calculaziun;
b.
tge import ch'è destinà a mintga uffant;
c.
tge import che manca per cuvrir il mantegniment duì da mintga uffant;
d.
sche ed en tge dimensiun che las contribuziuns da mantegni­ment vegnan adattadas a las midadas dals custs da viver.

332 Integrà tras la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

333 Oriundamain cifra II.

Art. 288334

1 Sche l'interess da l'uffant giustifitgescha quai, po vegnir fixada ina indemnisaziun en daners per il mantegniment da l'uffant.

2 La cunvegna daventa pir obliganta per l'uffant:

1.
sch'ella è vegnida approvada da l'autoritad per la protecziun d'uffants u - en cas ch'ella è vegnida concludida en ina proce­dura giudiziala - da la dretgira, e
2.
sche l'indemnisaziun en daners è vegnida pajada a l'uffizi de­signà.

334 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 289335

1 Il dretg sin contribuziuns da mantegniment tutga a l'uffant e vegn ademplì - uscheditg che l'uffant è minoren - cun il pajament al repre­schentant legal da l'uffant u al titular da la tgira genituriala, nun che la dretgira decidia autramain.336

2 Sche la cuminanza publica procura però per il mantegniment da l'uf­fant, van las contribuziuns da mantegniment cun tuts dretgs a la cumi­nanza publica.

335 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

336 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

Art. 290337

1 Sch'il bab u la mamma n'ademplescha betg l'obligaziun da man­te­gniment, gida in post spezialisà designà dal dretg chantunal ade­qua­ta­main e gratuitamain l'uffant, che dumonda quai, tar l'execuziun da la pretensiun da mantegniment.

2 Il Cussegl federal fixescha las prestaziuns da l'agid d'incasso.

337 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

Art. 291338

Sch'ils geniturs tralaschan il quità per l'uffant, po la dretgira avisar lur debiturs da prestar ils pajaments dal tuttafatg u per part al repre­schentant legal da l'uffant.

338 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 292339

Sch'ils geniturs tralaschan persistentamain d'ademplir lur obligaziun da mantegniment u sch'i po vegnir supponì ch'els prendian mesiras per fugir u ch'els sfarlattian u laschian svanir lur facultad, als po la dretgira obligar da prestar ina garanzia adequata per las contribu­ziuns da mantegniment futuras.

339 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 293340

1 Il dretg public fixescha, cun resalva da l'obligaziun da sustegn dals parents, tgi che ha da purtar ils custs dal mantegniment, sche ni ils geniturs ni l'uffant n'èn en cas da surpigliar quels.

2 Il dretg public regla ultra da quai il pajament anticipà per il mante­gniment da l'uffant, sch'ils geniturs n'adempleschan betg lur obliga­ziun da mantegniment.

340 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 294341

1 Ils geniturs da tgira han il dretg da survegnir ina indemnisaziun ade­quata sco daners da tgira, uschenavant ch'i n'è betg vegnì fixà insatge auter u sche quai na resulta betg cleramain tras las circumstanzas.

2 Ina tgira gratuita po vegnir supponida, sch'i sa tracta d'uffants da proxims parents u d'uffants ch'èn vegnids plazzads cun l'intent d'ina adopziun posteriura.

341 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 295342

1 La mamma po purtar plant cunter il bab u cunter ses ertavels fin il pli tard 1 onn suenter la naschientscha sin indemnisaziun:343

1.
dals custs da la pagliola;
2.
dals custs da mantegniment per almain 4 emnas avant ed al­main 8 emnas suenter la naschientscha;
3.
d'autras expensas ch'èn daventadas necessarias pervia da la gravidanza u pervia da la pagliola, inclus l'emprima dotaziun da l'uffant.

2 Er sche la gravidanza va a fin prematuramain, po la dretgira - per motivs da giustia - decider che questas indemnisaziuns vegnian resti­tuidas per part u dal tuttafatg.

3 Prestaziuns da terzas persunas, sin las qualas la mamma ha il dretg tenor lescha u tenor contract, ston vegnir messas a quint, uschenavant che las circumstanzas giustifitgeschan quai.

342 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

343 Versiun tenor la cifra II 3 da l'agiunta 1 da la Procedura civila dals 19 da dec. 2008, en vigur dapi il 1. da schan. 2011 (AS 2010 1739; BBl 2006 7221).

Terz chapitel: La tgira genituriala344

344 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1). Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

Art. 296345

1 La tgira genituriala serva al bainstar da l'uffant.

2 Uschè ditg ch'ils uffants èn minorens, èn els suttamess a la tgira genituriala cuminaivla dal bab e da la mamma.

3 Geniturs minorens sco er geniturs sut curatella cumplessiva n'han nagina tgira genituriala. Cur ch'ils geniturs daventan maiorens, surve­gnan els la tgira genituriala. Sche la curatella cumplessiva vegn aboli­da, decida l'autoritad per la protecziun d'uffants davart l'attribuziun da la tgira genituriala resguardond il bainstar da l'uffant.

345 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

Art. 297346

1 Sch'ils geniturs han cuminaivlamain la tgira genituriala e sch'in ge­nitur mora, ha il genitur survivent la tgira genituriala.

2 Sch'il genitur che aveva la tgira genituriala exclusiva mora, attri­buescha l'autoritad per la protecziun d'uffants la tgira genituriala al genitur survivent u nominescha in avugà per l'uffant, tut tenor quai ch'è adattà meglier per mantegnair il bainstar da l'uffant.

346 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

Art. 298347

1 En ina procedura da divorzi u en ina procedura per la protecziun da la lètg attribuescha la dretgira la tgira genituriala exclusiva ad in geni­tur, sche quai è necessari per mantegnair il bainstar da l'uffant.

2 Ella po er sa restrenscher a reglar la surveglianza da l'uffant, las re­laziuns persunalas u la participaziun da mintga genitur a la tgira da l'uffant, sch'i na dat naginas schanzas ch'ils geniturs chattian ina cun­vegna en quest reguard.

2bis Per la decisiun davart la surveglianza da l'uffant, davart las rela­ziuns persunalas u davart la participaziun da mintga genitur a la tgira resguarda ella il dretg da l'uffant d'avair relaziuns persunalas regu­laras cun tuts dus geniturs.348

2ter En cas d'ina tgira genituriala cuminaivla examinescha el la pussai­vladad d'ina tgira alternanta en il senn dal bainstar da l'uffant, sch'in genitur u l'uffant pretenda quai.349

3 El supplitgescha l'autoritad per la protecziun d'uffants da nominar in avugà per l'uffant, sche ni la mamma ni il bab na vegn en dumonda per surpigliar la tgira genituriala.

347 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

348 Integrà tras la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

349 Integrà tras la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

Art. 298a350

1 Sch'ils geniturs n'èn betg maridads in cun l'auter ed il bab renconu­scha l'uffant u sche la relaziun da figlialanza vegn constatada tras ina sentenzia e la tgira genituriala cuminaivla na vegn betg gia disponida il mument da la sentenzia, vegn la tgira genituriala cuminaivla insti­tuida sin basa d'ina decleraziun cuminaivla.

2 En la decleraziun conferman ils geniturs:

1.
ch'els sajan pronts da surpigliar cuminaivlamain la responsa­bladad per l'uffant; e
2.
ch'els hajan chattà ina cunvegna davart la surveglianza da l'uffant e davart las relaziuns persunalas u davart la participa­ziun da mintga genitur a la tgira da l'uffant sco er davart la contribuziun da mantegniment per l'uffant.

3 Ensemen cun la decisiun davart la tgira genituriala regla l'autoritad per la protecziun d'uffants ils ulteriurs puncts dispitaivels.

4 Sch'ils geniturs fan la decleraziun ensemen cun la renconuschien­tscha, surdattan els quella a l'uffizi dal stadi civil. Ina decleraziun po­steriura ston els inoltrar a l'autoritad per la protecziun d'uffants al domicil da l'uffant.

5 Fin che la decleraziun è avant maun, ha la mamma la tgira genituria­la exclusiva.

350 Integrà tras la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1). Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

Art. 298b351

1 Sch'in genitur refusa da far la decleraziun davart la tgira genituriala cuminaivla, po l'auter genitur appellar a l'autoritad per la protecziun d'uffants al domicil da l'uffant.

2 L'autoritad per la protecziun d'uffants dispona la tgira genituriala cuminaivla, nun ch'il bainstar da l'uffant pretendia che la mamma haja vinavant la tgira genituriala exclusiva u che la tgira genituriala exclu­siva vegnia attribuida al bab.

3 Ensemen cun la decisiun davart la tgira genituriala regla l'autoritad per la protecziun d'uffants ils ulteriurs puncts dispitaivels. Resalvà resta il plant sin prestaziun dal mantegniment davant la dretgira cum­petenta; en quest cas decida la dretgira er davart la tgira genitu­riala sco er davart las ulteriuras dumondas concernent ils uffants.352

3bis Per la decisiun davart la surveglianza da l'uffant, davart las rela­ziuns persunalas u davart la participaziun da mintga genitur a la tgira resguarda l'autoritad per la protecziun d'uffants il dretg da l'uffant d'avair relaziuns persunalas regularas cun tuts dus geniturs.353

3ter En cas d'ina tgira genituriala cuminaivla examinescha ella la pussaivladad d'ina tgira alternanta en il senn dal bainstar da l'uffant, sch'in genitur u l'uffant pretenda quai.354

4 Sche la mamma è minorenna u sch'ella stat sut curatella cumplessi­va, attribuescha l'autoritad per la protecziun d'uffants la tgira genitu­riala al bab u numna in avugà per l'uffant, tut tenor quai ch'è adattà meglier per mantegnair il bainstar da l'uffant.

351 Integrà tras la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

352 Versiun da la segunda frasa tenor la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

353 Integrà tras la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

354 Integrà tras la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

Art. 298c355

Sche la dretgira approvescha in plant da paternitad, dispona ella la tgira genituriala cuminaivla, nun ch'il bainstar da l'uffant pretendia che la mamma haja vinavant la tgira genituriala exclusiva u che la tgira genituriala exclusiva vegnia attribuida al bab.

355 Integrà tras la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

Art. 298d356

1 Sin giavisch d'in genitur u da l'uffant u d'uffizi regla l'autoritad per la protecziun d'uffants da nov l'attribuziun da la tgira genituriala, sche quai è necessari pervia da midadas essenzialas da las relaziuns per mantegnair il bainstar da l'uffant.

2 Ella po sa restrenscher a reglar la surveglianza da l'uffant, las re­laziuns persunalas u la participaziun da mintga genitur a la tgira da l'uffant.

3 Resalvà resta il plant sin midada da la contribuziun da mantegniment davant la dretgira cumpetenta; en quest cas regla la dretgira en cas da basegn da nov la tgira genituriala sco er las ulteriuras dumondas con­cernent ils uffants.357

356 Integrà tras la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

357 Integrà tras la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

Art. 298e358

Sch'ina persuna ha adoptà l'uffant da la persuna, cun la quala ella maina facticamain ina communitad da vita, e sch'i resulta ina midada essenziala da las relaziuns, è applitgabla tenor il senn la disposiziun davart la midada da las relaziuns en cas da renconuschientscha e da sentenzia da paternitad.

358 Integrà tras la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

359 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 299360

Mintga consort ha da gidar e da represchentar l'auter en moda ade­quata tar l'execuziun da la tgira genituriala vers ils uffants da l'auter, sche las circumstanzas pretendan quai.

360 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

361 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 300362

1 Sch'in uffant vegn confidà a terzas persunas per la tgira, represchen­tan ellas, cun resalva d'ordinaziuns divergentas, ils geniturs concer­nent l'execuziun da la tgira genituriala, uschenavant che quai è inditgà per ademplir correctamain lur incumbensa.

2 Ils geniturs da tgira duain vegnir consultads avant che prender deci­siuns relevantas.

362 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 301363

1 Ils geniturs èn responsabels per la tgira e per l'educaziun en vista al bainstar da l'uffant e prendan las decisiuns necessarias cun resalva da l'abilitad d'agir da l'uffant sez.

1bis Il genitur che assista l'uffant po decider sulet, sche:

1.
i sa tracta d'affars quotidians u urgents;
2.
l'auter genitur n'è betg cuntanschibel cun meds raschunai­vels.364

2 L'uffant sto obedir als geniturs; ils geniturs concedan a l'uffant tenor sia madirezza la libertad correspundenta per furmar sia vita, ed en fatgs relevants resguardan els sia opiniun tant sco pussaivel.

3 L'uffant na dastga betg bandunar la cuminanza famigliara senza il consentiment dals geniturs; l'uffant na dastga er betg vegnir prendì davent als geniturs senza in motiv legitim.

4 Ils geniturs dattan il prenum a l'uffant.

363 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

364 Integrà tras la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

Art. 301a365

1 La tgira genituriala includa il dretg da determinar il lieu da dimora da l'uffant.

2 Sch'ils geniturs han cuminaivlamain la tgira genituriala e sch'in genitur vul midar il lieu da dimora da l'uffant, dovra quai il consenti­ment da l'auter genitur ubain ina decisiun da la dretgira u da l'auto­ritad per la protecziun d'uffants, sche:

a.
il nov lieu da dimora è a l'exteriur; u
b.
la midada dal lieu da dimora ha consequenzas considerablas sin l'execuziun da la tgira genituriala tras l'auter genitur e sin las relaziuns persunalas.

3 Sch'in genitur ha la tgira genituriala exclusiva e vul midar il lieu da dimora da l'uffant, sto el infurmar a temp l'auter genitur.

4 La medema obligaziun d'infurmaziun ha il genitur che vul midar ses agen domicil.

5 Sche necessari e mantegnend il bainstar da l'uffant sa cunvegnan ils geniturs davart in'adattaziun da la regulaziun da la tgira genituriala, da la surveglianza da l'uffant, da las relaziuns persunalas e da la partici­paziun da mintga genitur a la tgira da l'uffant. Sch'els na chattan na­gina cunvegna, decida la dretgira u l'autoritad per la protecziun d'uffants.

365 Integrà tras la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

366 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

Art. 302367

1 Ils geniturs han d'educar l'uffant tenor lur relaziuns sco er da promo­ver e da proteger ses svilup corporal, spiertal e moral.

2 Els han da procurar per l'uffant, particularmain er per l'uffant cun impediments corporals u spiertals' ina scolaziun generala e professiu­nala adequata, che correspunda uschenavant sco pussaivel a sias abili­tads ed a sias preferenzas.

3 Per quest intent duain els collavurar en moda adattada cun la scola e - nua che las circumstanzas pretendan quai - cun las instituziuns pu­blicas e d'utilitad publica da l'agid per la giuventetgna.

367 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

368 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

Art. 303369

1 Ils geniturs decidan davart l'educaziun religiusa da l'uffant.

2 In contract che limitescha questa cumpetenza è nunvalaivel.

3 L'uffant che ha cumplenì il 16avel onn da vegliadetgna ha il dretg da decider sez davart sia confessiun.

369 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

370 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

Art. 304371

1 Tenor la lescha represchentan ils geniturs l'uffant vers terzas persu­nas entaifer ils limits da lur tgira genituriala.372

2 Sche tuts dus geniturs èn titulars da la tgira genituriala' dastgan terzas persunas da buna fai premetter che mintga genitur ageschia en enclegientscha cun l'auter.373

3 Represchentond l'uffant na dastgan ils geniturs surpigliar naginas cauziuns, constituir naginas fundaziuns e far naginas donaziuns, cun excepziun dals regals occasiunals usitads.374

371 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

372 Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

373 Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

374 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

375 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 305376

1 L'uffant ch'è abel da giuditgar e ch'è suttamess a la tgira genituriala po surpigliar dretgs ed obligaziuns ed exercitar dretgs persunals inalie­nabels tras agens acts en il rom dal dretg da persunas.377

2 La facultad da l'uffants stat buna per sias obligaziuns, senza re­sguar­dar ils dretgs dals geniturs sin questa facultad.

376 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

377 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 306378

1 Sch'els èn abels da giuditgar, pon uffants sut tgira genituriala agir - cun il consentiment dals geniturs - per la cuminanza famigliara; en quest cas n'obligheschan els betg sasezs, mabain ils geniturs.379

2 Sch'ils geniturs èn impedids d'agir u sch'els han en in affar interess che s'opponan a quels da l'uffant, nominescha l'autoritad per la pro­tecziun d'uffants in procuratur u regla sezza quest affar.380

3 En cas d'ina collisiun d'interess croda la cumpetenza dals geniturs en l'affar correspundent tenor la lescha.381

378 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

379 Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

380 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

381 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 307382

1 Sch'il bainstar da l'uffant è periclità e sch'ils geniturs na procuran betg sezs per remedura u sch'els n'èn betg en cas da far quai, prenda l'autoritad per la protecziun d'uffants las mesiras necessarias per la protecziun da l'uffant.

2 L'autoritad per la protecziun d'uffants è obligada da far quai er per uffants ch'èn confidads a geniturs da tgira u che vivan uschiglio insa­nua ordaifer la cuminanza famigliara dals geniturs.

3 Ella po admonir en spezial ils geniturs, ils geniturs da tgira u l'uffant ed als dar tschertas instrucziuns per la tgira, per l'educaziun u per la scolaziun e designar ina persuna u in post adattà che ha il dretg da prender invista e da survegnir infurmaziuns.

382 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

383 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

Art. 308384

1 Sche las relaziuns pretendan quai, numna l'autoritad per la protec­ziun d'uffants in procuratur per l'uffant che sustegna ils geniturs cun pled e fatg en lur tgira per l'uffant.

2 Ella po surdar al procuratur cumpetenzas spezialas, cunzunt da re­preschentar l'uffant per laschar constatar la paternitad, per far valair ses dretgs da mantegniment ed auters dretgs e da survegliar las rela­ziuns persunalas.385

3 La tgira genituriala po vegnir limitada correspundentamain.

384 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

385 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

387 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

Art. 310388

1 Sche la periclitaziun da l'uffant na po betg vegnir evitada autramain, sto l'autoritad per la protecziun d'uffants prender davent l'uffant dals geniturs u da terzas persunas, sch'el sa chatta tar talas, e plazzar l'uf­fant en moda adequata.

2 Las medemas mesiras prenda l'autoritad per la protecziun d'uffants sin dumonda dals geniturs u da l'uffant, sche la relaziun è disturbada talmain, che la convivenza en la chasada cuminaivla na po betg pli vegnir pretendida da l'uffant e sch'i n'è tenor las circumstanzas betg pussaivel da gidar en autra moda.

3 Sch'in uffant ha vivì in temp pli lung tar geniturs da tgira, po l'auto­ritad per la protecziun d'uffants scumandar als geniturs da prender enavos l'uffant, sch'igl exista ina smanatscha che pudess periclitar seriusamain il svilup da l'uffant.

388 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

389 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 311390

1 Sche autras mesiras per la protecziun dals uffants n'han gì nagin success u sch'ellas paran dad esser insuffizientas da bel principi, retira l'autoritad per la protecziun d'uffants la tgira genituriala:391

1.392
sch'ils geniturs n'èn betg en cas d'exequir la tgira genituriala pervia da mancanza d'experientscha, pervia da malsogna, per­via da mendas, pervia d'absenza, pervia da violenza u pervia da motivs sumegliants;
2.
sch'ils geniturs n'èn betg s'occupads seriusamain da l'uffant u han violà malamain lur obligaziuns vers l'uffant.

2 Sche tuts dus geniturs vegnan privads da la tgira genituriala, surve­gnan ils uffants in avugà.

3 Cun resalva da disposiziuns expressivamain cuntrarias vala la re­tratga da la tgira genituriala per tut ils uffants, er per quels ch'èn naschids suenter la retratga.

390 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

391 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

392 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

393 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 312394

L'autoritad per la protecziun d'uffants retira la tgira genituriala:395

1.
sch'ils geniturs dumondan quai per motivs relevants;
2.
sch'els han dà lur consentiment per l'adopziun futura da l'uf­fant tras terzas persunas anonimas.

394 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

395 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 313396

1 Sche las relaziuns sa midan, ston las mesiras per la protecziun dals uffants vegnir adattadas a la nova situaziun.

2 La tgira genituriala na dastga en nagin cas vegnir restabilida avant ch'igl è passà 1 onn dapi sia retratga.

396 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 314397

1 Las disposiziuns davart la procedura davant l'autoritad per la protec­ziun da creschids èn applitgablas tenor il senn.

2 En cas adattads po la dretgira intimar ils geniturs d'empruvar ina mediaziun extragiudiziala.

3 Sche l'autoritad per la protecziun d'uffants installescha ina curatella, fixescha ella en il dispositiv da la decisiun las incumbensas dal procu­ratur ed eventualas restricziuns da la tgira genituriala.

397 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 314a398

1 L'uffant vegn tadlà persunalmain en moda adattada da l'autoritad per la protecziun d'uffants u d'ina terza persuna incumbensada, nun che sia vegliadetgna u auters motivs relevants s'opponian a quai.

2 En il protocol da l'audiziun vegnan menziunads mo ils resultats ch'èn essenzials per la decisiun. Ils geniturs vegnan infurmads davart quests resultats.

3 L'uffant ch'è abel da giuditgar po far recurs cunter la refusa da l'audiziun.

398 Integrà tras la cifra II da la LF dals 6 d'oct. 1978 (AS 1980 31; BBl 1977 III 1). Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 314abis 399

1 L'autoritad per la protecziun d'uffants ordinescha sche necessari la represchentanza da l'uffant e designescha sco procuratur ina persuna che ha experientscha en dumondas da provediment e da dretg.

2 L'autoritad per la protecziun d'uffants examinescha, sch'ella duai ordinar la represchentanza, en spezial:

1.
sch'il plazzament da l'uffant è object da la procedura;
2.
sche las persunas participadas fan differentas propostas are­guard la regulaziun da la tgira genituriala u areguard dumon­das relevantas da la relaziun persunala cun l'uffant.

3 Il procuratur da l'uffant po far propostas ed applitgar meds legals.

399 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 314b400

1 Sche l'uffant sto vegnir plazzà en in institut serrà u en ina clinica psi­chiatrica, èn applitgablas las disposiziuns da la protecziun da cre­schids davart il plazzament per motivs da provediment tenor il senn.

2 Sche l'uffant è abel da giuditgar, po el appellar sez a la dretgira.

400 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 314c401

1 Mintga persuna po far in'annunzia a l'autoritad per la protecziun d'uffants, sche l'integritad corporala, psichica u sexuala d'in uffant para dad esser periclitada.

2 Sch'ina annunzia è en l'interess da l'uffant, han er persunas ch'èn suttamessas al secret professiunal tenor il Cudesch penal svizzer402 il dretg da far in'annunzia. Questa disposiziun na vala betg per las persunas auxiliaras ch'èn suttamessas al secret professiunal tenor il Cudesch penal svizzer.

401 Integrà tras la cifra I da la LF dals 15 da dec. 2017 (protecziun d'uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2019 (AS 2018 2947; BBl 2015 3431).

402 SR 311.0

Art. 314d403

1 Uschenavant ch'ellas n'èn betg suttamessas al secret professiunal tenor il Cudesch penal svizzer404, èn las suandantas persunas obliga­das da far in'annunzia, sch'i existan indizis concrets che l'integritad corporala, psichica u sexuala d'in uffant saja periclitada e sch'ellas na pon betg eliminar la periclitaziun en il rom da lur activitad:

1.
persunas spezialisadas dals secturs medischina, psicologia, tgira, assistenza, educaziun, furmaziun, cussegliaziun sociala, religiun e sport, che han regularmain contact cun uffants en il rom da lur activitad professiunala;
2.
persunas che vegnan a savair d'in tal cas en il rom da lur acti­vitad uffiziala.

2 Tgi che fa l'annunzia a sia persuna superiura, ademplescha medema­main l'obligaziun d'annunzia.

3 Ils chantuns pon prevair ulteriuras obligaziuns d'annunzia.

403 Integrà tras la cifra I da la LF dals 15 da dec. 2017 (protecziun d'uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2019 (AS 2018 2947; BBl 2015 3431).

404 SR 311.0

Art. 314e405

1 Las persunas participadas a la procedura e terzas persunas èn obliga­das da cooperar tar l'examinaziun dals fatgs. L'autoritad per la protec­ziun d'uffants prenda las mesiras ch'èn necessarias per proteger ils interess degns da vegnir protegids. Sche necessari ordinescha ella la realisaziun obligatorica da l'obligaziun da cooperar.

2 Las persunas ch'èn suttamessas al secret professiunal tenor il Cudesch penal svizzer406 han il dretg da cooperar, senza ch'ellas stoppian l'em­prim sa laschar liberar dal secret professiunal. Questa disposiziun na vala betg per las persunas auxiliaras ch'èn suttamessas al secret pro­fessiunal tenor il Cudesch penal svizzer.

3 Las persunas ch'èn suttamessas al secret professiunal tenor il Cudesch penal svizzer èn obligadas da cooperar, sche la persuna cun dretg a secretezza las ha autorisadas da far quai u sche l'autoritad da surve­glianza las ha liberadas dal secret professiunal sin dumonda da l'auto­ritad per la protecziun d'uffants. L'artitgel 13 da la Lescha dals 23 da zercladur 2000407 davart las advocatas ed ils advocats resta resalvada.

4 Las autoritads administrativas e las dretgiras consegnan las actas necessarias, fan rapports e dattan infurmaziuns, nun che interess degns da vegnir protegids s'opponian a quai.

405 Integrà tras la cifra I da la LF dals 15 da dec. 2017 (protecziun d'uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2019 (AS 2018 2947; BBl 2015 3431).

406 SR 311.0

407 SR 935.61

408 Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

Art. 315409

1 Las mesiras per la protecziun dals uffants vegnan ordinadas da l'au­toritad per la protecziun d'uffants al domicil da l'uffant.410

2 Sche l'uffant viva tar geniturs da tgira u uschiglio ordaifer la cumi­nanza famigliara dals geniturs u sch'i nascha in privel dal retard, èn cumpetentas er las autoritads dal lieu, nua che l'uffant sa trategna.

3 Sche l'autoritad al lieu da dimora da l'uffant prenda ina mesira per la protecziun da l'uffant, infurmescha ella l'autoritad dal lieu da domicil da l'uffant.

409 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

410 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 315a411

1 Sche la dretgira, ch'è cumpetenta per il divorzi u per la protecziun da la cuminanza conjugala, sto concepir las relaziuns dals geniturs cun ils uffants, prenda ella er las mesiras necessarias per la protecziun dals uffants ed incumbensescha l'autoritad per la protecziun d'uffants cun l'execuziun.412

2 Mesiras existentas per la protecziun dals uffants po er la dretgira adattar a las novas relaziuns.

3 L'autoritad per la protecziun d'uffants salva dentant il dretg:413

1.
da cuntinuar cun ina procedura per la protecziun dals uffants ch'è vegnida iniziada avant la procedura giudiziala;
2.
d'ordinar las mesiras ch'èn immediatamain necessarias per la protecziun dals uffants, sche la dretgira n'è eventualmain betg en cas da las prender ad ura.

411 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1). Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

412 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

413 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 315b414

1 Per midar ordinaziuns giudizialas davart l'attribuziun dals uffants e davart la protecziun dals uffants è cumpetenta la dretgira:

1.
durant la procedura da divorzi;
2.
en la procedura per midar la sentenzia da divorzi tenor las pre­scripziuns davart il divorzi;
3.
en la procedura per midar las mesiras per proteger la lètg; las prescripziuns davart il divorzi èn applitgablas tenor il senn.

2 En ils auters cas è cumpetenta l'autoritad per la protecziun d'uf­fants.415

414 Integrà tras la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

415 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 316416

1 Tgi che prenda si uffants confidads, basegna ina permissiun da l'au­toritad per la protecziun d'uffants u d'in auter post designà dal dretg chantunal dal lieu da domicil e suttastat a sia surveglianza.

1bis Sch'in uffant confidà vegn recepì cun l'intent d'ina adopziun posteriura, è cumpetenta in'unica autoritad chantunala.417

2 Il Cussegl federal decretescha las prescripziuns executivas.

416 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

417 Integrà tras la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 22 da zer. 2001 tar la Convenziun da Den Haag davart las adopziuns e davart las mesiras per proteger l'uffant en adopziuns internaziunalas, en vigur dapi il 1. da schan. 2003 (AS 2002 3988; BBl 1999 5795).

Art. 317418

Cun prescripziuns adattadas garanteschan ils chantuns la collavuraziun correspundenta da las autoritads e dals posts en il sectur da la protec­ziun dals uffants tenor il dretg civil, dal dretg penal per giuvenils e da l'ulteriura protecziun da la giuventetgna.

418 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Quart chapitel: La facultad da l'uffant419

419 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 318420

1 Ils geniturs han il dretg e l'obligaziun d'administrar la facultad da l'uffant uschè ditg ch'els disponan da la tgira genituriala.

2 Sch'in genitur mora, sto il genitur survivent inoltrar a l'autoritad per la protecziun d'uffants in inventari davart la facultad da l'uffant.421

3 Sche l'autoritad per la protecziun d'uffants è da l'avis che quai saja inditgà tenor il gener e tenor la grondezza da la facultad da l'uffant sco er tenor las relaziuns persunalas dals geniturs, ordinescha ella l'in­ventarisaziun u la preschentaziun periodica d'in rendaquint e d'in rap­port.422

420 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

421 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

422 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 319423

1 Ils geniturs dastgan duvrar ils retgavs da la facultad da l'uffant per il mantegniment, per l'educaziun e per la scolaziun da l'uffant ed - uschenavant che quai è giustifitgà - er per ils basegns da la chasada.

2 In surpli va a la facultad da l'uffant.

423 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 320424

1 Indemnisaziuns en daners' indemnisaziuns da donns e prestaziuns sumegliantas dastgan vegnir duvradas en ratas per il mantegniment da l'uffant tenor ils basegns currents.

2 Sche quai è necessari per cuvrir ils custs dal mantegniment, da l'edu­caziun u da la scolaziun da l'uffant, po l'autoritad per la protecziun d'uffants er permetter als geniturs da duvrar imports determinads da l'ulteriura facultad da l'uffant.

424 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 321425

1 Ils geniturs na dastgan betg duvrar retgavs da la facultad da l'uffant, sch'i sa tracta da donaziuns fatgas als uffants cun questa cundiziun expressiva u cun la cundiziun ch'ils daners stoppian vegnir plazzads uschia ch'els portan tschains en lur favur u sco daners da respargn.

2 L'administraziun tras ils geniturs è exclusa mo, sche quai è vegni fixà expressivamain tar la donaziun.

425 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 322426

1 Tras ina disposiziun per causa da mort po la part obligatorica da l'uffant er vegnir exclusa da l'administraziun tras ils geniturs.

2 Sch'il testader surdat l'administraziun ad ina terza persuna, po l'au­toritad per la protecziun d'uffants obligar quella da preschentar perio­dicamain in rendaquint ed in rapport.

426 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 323427

1 Ils uffants administreschan e giaudan quai ch'els gudognan cun lur atgna lavur e quai ch'els obtegnan da lur geniturs da lur facultad per exequir ina professiun u in agen mastergn.

2 Sch'ils uffants vivan en cuminanza famigliara cun lur geniturs, pon ils geniturs pretender ch'els prestian ina contribuziun adequata per lur mantegniment.

427 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 324428

1 Sche l'administraziun conscienziusa n'è betg garantida suffizienta­main, prenda l'autoritad per la protecziun d'uffants las mesiras adatta­das per proteger la facultad da l'uffant.

2 En spezial po ella dar directivas per l'administraziun e, sche la pre­schentaziun periodica dal rendaquint e dal rapport na basta betg, ordi­nar in deposit u la prestaziun da garanzias.

3 Las disposiziuns davart la protecziun dals uffants vegnan applitgadas correspundentamain per la procedura e per la cumpetenza.

428 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 325429

1 Sch'i na dat betg in'autra pussaivladad d'impedir che la facultad da l'uffant vegnia messa en privel, surdat l'autoritad per la protecziun d'uffants l'administraziun ad in procuratur.

2 L'autoritad per la protecziun d'uffants prenda la medema mesira, sche la facultad da l'uffant, che na vegn betg administrada dals geni­turs, è periclitada.

3 Sch'ins sto temair ch'ils retgavs u ch'ils imports da la facultad da l'uffant ch'èn vegnids dads libers u ch'èn destinads al consum na vegnian betg duvrads tenor l'intent, po l'autoritad per la protecziun d'uffants surdar er l'administraziun da quels ad in procuratur.

429 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 326430

Cur che la tgira genituriala u l'administraziun dals geniturs va a fin, han els da surdar la facultad da l'uffant sin fundament d'in renda­quint als uffants maiorens ubain a lur represchentant legal.

430 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 327431

1 Ils geniturs èn responsabels per la restituziun, sco sch'els fissan man­dataris.

2 Da quai ch'els han alienà da buna fai han els da restituir il retgav.

3 Els n'han betg d'indemnisar ils imports ch'els han duvrà entaifer ils limits da lur dretg per ils uffants u per la chasada.

431 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Tschintgavel chapitel:432 Persunas minorennas sut avugadia

432 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 327a

Per in uffant che n'è betg sut tgira genituriala nominescha l'autoritad per la protecziun d'uffants in avugà.

Art. 327b

L'uffant sut avugà ha la medema posiziun giuridica sco l'uffant sut tgira genituriala.

Art. 327c

1 L'avugà ha ils medems dretgs sco ils geniturs.

2 Las disposiziuns da la protecziun da creschids, en spezial quellas da­vart la nominaziun dal procuratur, davart l'execuziun da la curatella e davart la cooperaziun da l'autoritad per la protecziun da creschids, èn applitgablas tenor il senn.

3 Sche l'uffant sto vegnir plazzà en in institut serrà u en ina clinica psichiatrica, èn applitgablas las disposiziuns da la protecziun da cre­schids davart il plazzament per motivs da provediment per motivs da provediment tenor il senn.

Novavel titel: Davart la famiglia

Emprim chapitel: L'obligaziun da sustegn

Art. 328433

1 Tgi che viva en relaziuns finanzialas favuraivlas è obligà da suste­gnair parents en lingia ascendenta e descendenta che vegnissan en mi­seria senza quest sustegn.

2 L'obligaziun da mantegniment dals geniturs, dal consort u dal parte­nari registrà resta resalvada.434

433 Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

434 Versiun tenor la cifra 8 da l'agiunta da la Lescha da partenadi dals 18 da zer. 2004, en vigur dapi il 1. da schan. 2007 (AS 2005 5685; BBl 2003 1288).

435 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 329

1 Il dretg da survegnir sustegn sto vegnir fatg valair vers las persunas obligadas tenor lur successiun en il dretg d'ierta; a la persuna base­gnusa sto vegnir prestà quai ch'è necessari per ses mantegniment e che correspunda a las relaziuns da las persunas ch'èn obligadas a quest sustegn.

1bis In dretg da survegnir sustegn na po betg vegnir fatg valair, sche la situaziun d'urgenza è resultada pervia d'ina reducziun da l'activitad da gudogn per tgirar ils agens uffants.436

2 Sch'i para - per circumstanzas particularas - dad esser malgist da pre­tender prestaziuns d'ina persuna ch'è obligada a quest sustegn, po la dretgira reducir u abolir l'obligaziun da sustegn.437

3 Las disposiziuns concernent il plant da mantegniment da l'uffant e concernent il transferiment da ses dretg da mantegniment sin la cumi­nanza publica vegnan applitgadas correspundentamain.438

436 Integrà tras la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

437 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

438 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 330

1 Uffants chattads vegnan mantegnids da la vischnanca, en la quala els han survegnì il dretg da burgais.

2 Sche la derivanza d'in uffant chattà vegn constatada, po questa vischnanca obligar ils parents ch'èn obligads d'al sustegnair ed en ultima lingia la cuminanza publica ch'è obligada d'al sustegnair da cumpensar las expensas ch'il mantegniment da l'uffant ha chaschunà.

Segund chapitel: L'autoritad da chasa

Art. 331

1 Sche persunas che vivan en ina chasada cuminaivla han tenor las prescripziuns da la lescha u tenor cunvegnientscha ubain tenor isanza in chau da la famiglia, ha quel l'autoritad da chasa.

2 L'autoritad da chasa s'extenda sin tuttas persunas che vivan en la chasada cuminaivla sco parents439 e quinads u sin fundament d'in con­tract sco lavurant u en ina posiziun sumeglianta.440

439 Versiun da quest pled tenor la cifra I 3 da la LF dals 30 da zer. 1972, en vigur dapi il 1. d'avr. 1973 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200).

440 Versiun tenor la cifra II art. 2 cifra 2 da la LF dals 25 da zer. 1971, en vigur dapi il 1. da schan. 1972 (AS 1971 1465; BBl 1967 II 241).

Art. 332

1 L'urden, al qual ils cussedents èn suttamess' ha da prender adequata­main resguard dals interess da tut ils participads.

2 Als cussedents duai en spezial vegnir concedida la libertad ch'è ne­cessaria per lur scolaziun, per lur lavur professiunala e per ils basegns religius.

3 Il chau da la famiglia ha da tegnair en salv las chaussas appurtadas dals cussedents e las ha da segirar cunter donns cun il medem quità sco sias atgnas.

Art. 333

1 Sch'in cussedent ch'è minoren u che ha in impediment spiertal, che stat sut curatella cumplessiva u che patescha d'in disturbi psichic cha­schuna in donn, è il chau da la famiglia responsabel per quai, nun ch'el possia cumprovar d'avair exequì la surveglianza en moda usitada e cun l'attenziun che vegn pretendida tenor las circumstanzas.441

2 Il chau da la famiglia è obligà da procurar ch'in cussedent che ha in impediment spiertal u che patescha d'in disturbi psichic na chaschunia betg in privel u in donn per el sez u per auters.442

3 En cas da basegn duai el sa drizzar a l'autoritad cumpetenta, per che las mesiras necessarias possian vegnir prendidas.

441 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

442 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 334443

1 Uffants u biadis maiorens che vivan en la medema chasada cun lur geniturs u cun lur tattas e cun lur tats e che han sustegnì la cuminanza cun lur lavur u cun lur entradas, pon pretender per quai ina indemnisa­ziun adequata.444

2 En cas da dispita decida la dretgira davart l'autezza da l'indemni­sa­ziun, davart sia garanzia e davart la moda e maniera dal pajament.

443 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 6 d'oct. 1972, en vigur dapi ils 15 da favr. 1973 (AS 1973 93; BBl 1970 I 805, 1971 II 737).

444 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 334bis 445

1 L'indemnisaziun che tutga als uffants u als biadis po vegnir fatga valair cun la mort dal debitur.

2 Ella po vegnir fatga valair gia dal temp da vita dal debitur, sch'ina impegnaziun u sch'in concurs vegn declerà cunter el, sche la chasada cuminaivla vegn schliada u sch'il manaschi va en auters mauns.

3 Ella n'è betg suttamessa ad ina surannaziun; ella sto dentant vegnir fatga valair il pli tard tar la partiziun da l'ierta dal debitur.

445 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 6 d'oct. 1972, en vigur dapi ils 15 da favr. 1973 (AS 1973 93; BBl 1970 I 805, 1971 I 737).

Terz chapitel: La facultad da famiglia

Art. 335

1 Ina facultad po vegnir deditgada als interess d'ina famiglia tras quai ch'i vegn installada ina fundaziun da famiglia tenor las reglas dal dretg da persunas u dal dretg d'ierta; l'intent da questa fundaziun da famiglia è quel da cuvrir ils custs d'educaziun, da dotaziun u da suste­gniment dals confamigliars u d'autras finamiras sumegliantas.

2 L'installaziun da novs fideicommis da famiglia n'è betg pli per­messa.

Art. 336

Ina facultad po vegnir deditgada als interess d'ina famiglia tras quai che parents creeschan ina indivisiun cun l'intent da laschar ina ierta nundividida, e quai dal tuttafatg u parzialmain, u tras quai ch'els fur­man ina indivisiun or d'ina autra facultad.

Art. 337

Per esser valaivel basegna il contract davart la constituziun d'ina indi­visiun ina documentaziun publica ch'è suttascritta da tut ils commem­bers u da tut lur represchentants.

Art. 338

1 L'indivisiun po vegnir concludida per in temp limità u per in temp illimità.

2 Sch'ella è vegnida concludida per in temp illimità, po mintga com­member disdir ella, observond in termin da disditga da 6 mais.

3 Sch'i sa tracta d'in manaschi agricul, è ina disditga mo admessa sin ils termins da primavaira u d'atun tenor l'isanza locala.

Art. 339

1 L'indivisiun oblighescha ses commembers ad in'activitad economica cuminaivla.

2 Tut ils commembers han ils medems dretgs vi da l'indivisiun, nun ch'i saja vegnì fixà insatge auter.

3 Uschè ditg che l'indivisiun exista, na pon els ni pretender ina parti­ziun da la facultad ni disponer da lur atgna part.

Art. 340

1 Ils affars da l'indivisiun vegnan administrads cuminaivlamain da tut ils commembers.

2 Mintgin dad els po far acts administrativs ordinaris senza la coope­raziun dals auters.

Art. 341

1 Ils commembers pon designar in dad els sco parsura da l'indivisiun.

2 Quel represchenta l'indivisiun en tut ils fatgs che la pertutgan e dirigia sia activitad economica.

3 Vers terzas persunas da buna fai valan dentant ils auters commem­bers mo sco exclus da la represchentanza, sch'il represchentant è in­scrit sco tal en il register da commerzi.

Art. 342

1 Las valurs da facultad cumpigliadas da l'indivisiun èn la proprietad cuminaivla da tut ils commembers.

2 Per ils debits stattan els buns solidaricamain.

3 Sch'i n'è fixà nagut auter, appartegna a la facultad persunala da min­tga commember tut quai ch'el posseda ordaifer ils bains cuminai­vels u s'acquista gratuitamain per sasez durant l'indivisiun, saja quai tras ierta u en in'autra moda.

Art. 343

L'indivisiun vegn dissolvida:

1.
tenor cunvegna u tenor disditga;
2.
cur ch'il temp, per il qual ina indivisiun è vegnida constituida, è scadì, uschenavant ch'ella na vegn betg cuntinuada taci­tur­na­main;
3.
sche la part impegnada d'in commember è vegnida realisada;
4.
sch'in commember ha fatg concurs;
5.
sch'in commember pretenda quai per motivs relevants.
Art. 344

1 Sche l'indivisiun vegn disditga d'in commember u sch'in tal ha fatg concurs u sche la part impegnada d'in dad els vegn realisada, pon ils auters commembers cuntinuar ensemen cun l'indivisiun cun indemni­sar l'extrant u ses crediturs.

2 Sch'in commember marida, po el pretender da vegnir indemnisà, e quai senza disditga precedenta.

Art. 345

1 Sch'in commember mora, pon ses ertavels che na fan betg part da l'indivisiun, mo pretender l'indemnisaziun en daners.

2 Sch'el ha descendents cun dretg d'ierta, pon quels - cun il con­sentiment dals auters commembers - entrar en l'indivisiun empè dal defunct.

Art. 346

1 La partiziun dals bains cuminaivels u l'indemnisaziun en daners d'in commember extrant ha lieu tenor la situaziun finanziala ch'era avant maun il mument ch'il motiv da la dissoluziun da l'indivisiun è sa pre­schentà.

2 Sia execuziun na dastga betg vegnir pretendida d'in temp nunadattà.

Art. 347

1 Ils commembers pon surdar ad in sulet dad els l'administraziun dals bains cuminaivels e la represchentanza da l'indivisiun, cun la cundi­ziun che quel haja da sbursar annualmain als auters ina part dal gu­dogn net.

2 Sch'i n'è fixà nagut auter, vegn questa part fixada en moda adequata, uschia ch'ella tegna quint da las prestaziuns dal surpigliader e corre­spunda a la rendita ch'il bain cuminaivel ha gì en media durant ina perioda adequata pli lunga.

Art. 348

1 Sch'il surpigliader n'administrescha betg en urden ils bains cuminai­vels u sch'el n'ademplescha betg sias obligaziuns vers ils auters com­members, pon quels pretender che l'indivisiun vegnia dissolvida.

2 Per motivs relevants e resguardond las prescripziuns davart la parti­ziun tenor il dretg d'ierta po la dretgira ordinar sin dumonda d'in commember che quel possia sa participar a l'administraziun da l'indi­visiun.

3 Dal rest è l'indivisiun cun participaziun al gudogn suttamessa a las reglas che valan per l'indivisiun cun in'administraziun cuminaivla.

Art. 359447

447 Abolì tras la cifra II 21 da la LF dals 15 da dec. 1989 davart l'approvaziun da decrets chantunals tras la Confederaziun, cun effect dapi il 1. da favr. 1991 (AS 1991 362; BBl 1988 II 1333).

Terza partiziun:448 La protecziun da creschids

448 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Dieschavel titel: L'agen provediment e mesiras tenor la lescha


Emprim chapitel: L'agen provediment

Emprim sutchapitel: Il mandat preventiv

Art. 360

1 Ina persuna abla d'agir (mandant) po incumbensar ina persuna nati­rala u giuridica (mandatari) da surpigliar la tgira da sia persuna u da sia facultad u da la represchentar en la correspundenza giuridica, en cas ch'ella daventa inabla da giuditgar.

2 Il mandant sto definir las incumbensas ch'el vul attribuir al manda­tari e po dar directivas per l'adempliment da las incumbensas.

3 En cas ch'il mandatari n'è betg adattà per las incumbensas, n'accepta betg l'incarica u disdi tala, po il mandant prender disposiziuns sub­sti­tu­ti­vas.

Art. 361

1 Il mandat preventiv sto vegnir constituì a maun en scrit u sto vegnir documentà publicamain.

2 Il mandat preventiv constituì a maun sto vegnir scrit dal mandant dal cumenzament fin a la fin a maun, ed il mandant sto datar e suttascriver quest mandat.

3 Sin dumonda dal mandant inscriva l'uffizi dal stadi civil la consti­tuziun dal mandat preventiv ed il lieu da deposit en la banca da datas centrala. Il Cussegl federal decretescha las disposiziuns necessarias, en spezial davart l'access a las datas.

Art. 362

1 Il mandant po revocar da tut temp ses mandat preventiv en ina da las furmas prescrittas per la constituziun.

2 Il mandant po er revocar ses mandat preventiv cun destruir il docu­ment.

3 Sch'il mandant constituescha in nov mandat preventiv senza abolir explicitamain in mandat anteriur, remplazza il nov mandat il mandat anteriur, nun che quel saja senza dubi mo ina cumplettaziun.

Art. 363

1 Sche l'autoritad per la protecziun da creschids vegn a savair ch'ina persuna è daventada inabla da giuditgar e sch'ella na sa betg, sch'igl exista in mandat preventiv, s'infurmescha ella tar l'uffizi dal stadi civil.

2 Sch'igl exista in mandat preventiv, controllescha l'autoritad per la protecziun da creschids:

1.
sche quel è vegnì constituì valaivlamain;
2.
sche las premissas per sia valaivladad èn ademplidas;
3.
sch'il mandatari è adattà per sias incumbensas; e
4.
sch'i dovra ulteriuras mesiras da la protecziun da creschids.

3 Sch'il mandatari accepta il mandat preventiv, al renda l'autoritad attent a sias obligaziuns tenor las disposiziuns dal Dretg d'obliga­ziuns449 davart il mandat ed al surdat in document che cuntegna sias cumpetenzas.

Art. 364

Il mandatari po dumandar l'autoritad per la protecziun da creschids d'interpretar il mandat preventiv e da cumplettar quel en puncts secundars.

Art. 365

1 Il mandatari represchenta il mandant en il rom dal mandat preventiv ed ademplescha conscienziusamain sias incumbensas tenor las dispo­siziuns dal Dretg d'obligaziuns450 davart il mandat.

2 Sch'il mandatari sto liquidar affars che n'èn betg cuntegnids en il mandat preventiv u sch'el ha - en in affar - auters interess che quels dal mandatari, infurmescha el immediatamain l'autoritad per la protec­ziun da creschids.

3 En cas d'ina collisiun d'interess croda la cumpetenza dal mandatari tenor la lescha.

Art. 366

1 Sch'il mandat preventiv na cuntegna naginas disposiziuns davart l'indemnisaziun dal mandatari, fixescha l'autoritad per la protecziun da creschids ina indemnisaziun commensurada, sche quai para dad esser giustifitgà areguard la dimensiun da las incumbensas u sche las presta­ziuns dal mandatari vegnan per il solit indemnisadas.

2 L'indemnisaziun e las spesas necessarias van a quint dal mandant.

Art. 367

1 Il mandatari po disdir da tut temp il mandat preventiv tras ina communicaziun en scrit a l'autoritad per la protecziun da creschids, observond in termin da disditga da 2 mais.

2 Per motivs relevants po el disdir immediatamain il mandat.

Art. 368

1 Sch'ils interess dal mandant èn periclitads u betg pli garantids, pren­da l'autoritad per la protecziun da creschids las mesiras necessarias d'uffizi u sin dumonda d'ina persuna da confidenza.

2 En spezial po ella dar directivas al mandatari, obligar il mandatari d'inoltrar periodicamain inventaris e rapports u retrair per part u dal tuttafatg sias cumpetenzas.

Art. 369

1 Sch'il mandant daventa puspè abel da giuditgar, extingua il mandat preventiv tenor la lescha.

2 Sch'ils interess dal mandant vegnan periclitads tras quest fatg, è il mandatari obligà da cuntinuar uschè ditg cun las incumbensas attribui­das, fin ch'il mandant po defender sez ses interess.

3 Il mandant vegn obligà tras affars ch'il mandatari fa avant ch'el vegn a savair da l'extincziun da ses mandat, sco sch'il mandat fiss anc adina valaivel.

Segund sutchapitel: La disposiziun dal pazient

Art. 370

1 En ina disposiziun dal pazient po ina persuna abla da giuditgar fixar las mesiras medicalas ch'ella accepta u refusa, en cas ch'ella daventa inabla da giuditgar.

2 Ella po er numnar ina persuna natirala che duai discutar cun il medi responsabel las mesiras medicalas e decider en ses num, en cas ch'ella è inabla da giuditgar. Ella po dar directivas a la persuna numnada.

3 En cas che la persuna numnada n'è betg adattada per las incumben­sas, n'accepta betg l'incarica u disdi tala, po ella prender disposiziuns substitutivas.

Art. 371

1 La disposiziun dal pazient sto vegnir constituida en scrit, sto vegnir da­tada e suttascritta.

2 Tgi che constituescha ina disposiziun dal pazient, po laschar inscri­ver la constituziun ed il lieu da deposit sin la carta d'assicuranza. Il Cussegl federal decretescha las disposiziuns necessarias, en spezial davart l'access a las datas.

3 La disposiziun davart la revocaziun dal mandat preventiv è applitga­bla tenor il senn.

Art. 372

1 Sch'il pazient è inabel da giuditgar e sch'ins na sa betg, sch'igl exista ina disposiziun dal pazient, s'infurmescha il medi responsabel en chaussa cun consultar la carta d'assicuranza. Resalvads restan cas urgents.

2 Il medi ademplescha la disposiziun dal pazient, sche quella na viole­scha betg prescripziuns legalas u sch'i n'existan betg dubis motivads ch'ella exprimia la libra voluntad u correspundia a la voluntad pro­ba­bla dal pazient.

3 En il dossier dal pazient menziunescha il medi ils motivs, per ils quals la disposiziun dal pazient na vegn betg ademplida.

Art. 373

1 Mintga persuna da confidenza dal pazient po appellar en scrit a l'autoritad per la protecziun da creschids e far valair:

1.
che la disposiziun dal pazient na vegnia betg ademplida;
2.
ch'ils interess da la persuna inabla da giuditgar sajan pericli­tads u betg pli garantids;
3.
che la disposiziun dal pazient n'exprimia betg sia libra volun­tad.

2 Las disposiziuns davart l'intervenziun da l'autoritad per la protec­ziun da creschids en cas dal mandat preventiv èn applitgablas tenor il senn.

Segund chapitel: Mesiras tenor la lescha per persunas inablas da giuditgar


Emprim sutchapitel: Represchentanza tras il consort u tras il partenari registrà


Art. 374

1 Il consort u il partenari registrà che maina ina chasada cuminaivla cun ina persuna che daventa inabla da giuditgar, u che assista regular­main e persunalmain questa persuna, ha in dretg da represchentanza tenor la lescha, sch'i n'exista ni in mandat preventiv ni ina curatella correspundenta.

2 Il dretg da represchentanza cumpiglia:

1.
tut ils acts giuridics ch'èn usitadamain necessaris per cuvrir il basegn vital;
2.
l'administraziun ordinaria da las entradas e da las ulteriuras valurs da facultad; e
3.
sche necessari, la cumpetenza d'avrir e da liquidar la posta.

3 Per acts giuridics en il rom da l'administraziun extraordinaria da la facultad dovra il consort u il partenari registrà il consentiment da l'autoritad per la protecziun da creschids.

Art. 375

Per exequir il dretg da represchentanza èn applitgablas las disposi­ziuns dal Dretg d'obligaziuns451 davart il mandat tenor il senn.

Art. 376

1 Sch'i existan dubis davart l'adempliment da las premissas per ina represchentanza, decida l'autoritad per la protecziun da creschids da­vart il dretg da represchentanza e consegna eventualmain al consort u al partenari registrà in document che cuntegna las cumpetenzas.

2 Sch'ils interess da la persuna inabla da giuditgar èn periclitads u betg pli garantids, retira l'autoritad per la protecziun da creschids - sin du­monda d'ina persuna da confidenza u d'uffizi - per part u dal tuttafatg al consort u al partenari registrà las cumpetenzas da represchentanza u constituescha ina curatella.

Segund sutchapitel: Represchentanza en cas da mesiras medicalas


Art. 377

1 Sch'ina persuna inabla da giuditgar n'è betg s'exprimida davart ses tractament en ina disposiziun dal pazient, planisescha il medi respon­sabel - en cas da mesiras medicalas - il tractament necessari ensemen cun la persuna ch'è autorisada da represchentar la persuna inabla da giuditgar.

2 Il medi infurmescha la persuna cun dretg da represchentanza davart tut las circumstanzas ch'èn relevantas en vista a las mesiras medica­las previsas, en spezial davart ils motivs, l'intent, la moda e maniera, las modalitads, las ristgas, ils effects secundars ed ils custs da talas, davart las consequenzas, sch'il tractament vegn tralaschà, sco er da­vart even­tualas pussaivladads da tractament alternativas.

3 Uschenavant sco pussaivel vegn er la persuna inabla da giuditgar integrada en il process da decisiun.

4 Il plan da tractament vegn adattà al svilup current.

Art. 378

1 Las suandantas persunas èn - en questa successiun - autorisadas da represchentar la persuna inabla da giuditgar e d'acceptar u da refusar las mesiras ambulantas u staziunaras previsas:

1.
la persuna numnada en ina disposiziun dal pazient u en in mandat preventiv;
2.
il procuratur cun in dretg da represchentanza en cas da mesiras medicalas;
3.
il consort u il partenari registrà che maina ina chasada cumi­naivla cun la persuna inabla da giuditgar u che assista regular­main e persunalmain questa persuna;
4.
la persuna che maina ina chasada cuminaivla cun la persuna inabla da giuditgar e che assista regularmain e persunalmain questa persuna;
5.
ils descendents, sch'els assistan regularmain e persunalmain la persuna inabla da giuditgar;
6.
ils geniturs, sch'els assistan regularmain e persunalmain la persuna inabla da giuditgar;
7.
ils fragliuns, sch'els assistan regularmain e persunalmain la persuna inabla da giuditgar.

2 Sche pliras persunas han il dretg da represchentanza, dastga il medi premetter da buna fai che mintgina ageschia cun il consentiment da l'autra.

3 Sche la disposiziun dal pazient na cuntegna naginas directivas, deci­da la persuna cun dretg da represchentanza tenor la voluntad probabla e tenor ils interess da la persuna inabla da giuditgar.

Art. 379

En cas urgents prenda il medi las mesiras medicalas tenor la voluntad probabla e tenor ils interess da la persuna inabla da giuditgar.

Art. 380

Il tractament d'in disturbi psichic d'ina persuna inabla da giuditgar en ina clinica psichiatrica sa drizza tenor las disposiziuns davart il plazza­ment per motivs da provediment.

Art. 381

1 L'autoritad per la protecziun da creschids constituescha ina curatella da represchentanza, sch'i n'ha naginas persunas cun dretg da repre­schentanza u sche quellas na vulan betg exequir il dretg da represchen­tanza.

2 Ella nominescha la persuna cun dretg da represchentanza u consti­tuescha ina curatella da represchentanza:

1.
sch'i n'è betg cler, tgi che ha il dretg da represchentanza;
2.
sche las persunas cun dretg da represchentanza èn da different avis; u
3.
sch'ils interess da la persuna inabla da giuditgar èn periclitads u betg pli garantids.

3 Ella agescha sin dumonda dal medi u d'ina autra persuna da confi­denza u d'uffizi.

Terz sutchapitel: Segiurn en instituts da dimora u da tgira

Art. 382

1 Sch'ina persuna inabla da giuditgar vegn assistida durant in temp pli lung en in institut da dimora u da tgira, stoi vegnir fixà en scrit en in contract d'assistenza tge prestaziuns che l'institut furnescha e quant che quellas custan.

2 Fixond las prestaziuns che l'institut ha da furnir, vegnan ils giavischs da la persuna pertutgada resguardads tant sco pussaivel.

3 La cumpetenza da represchentar la persuna inabla da giuditgar a chaschun da la conclusiun, da la midada u da l'aboliziun dal contract d'assistenza sa drizza tenor il senn tenor las disposiziuns davart la represchentanza en cas da mesiras medicalas.

Art. 383

1 L'institut da dimora u da tgira dastga mo restrenscher la libertad da sa mover da la persuna inabla da giuditgar, sche mesiras main riguru­sas na bastan betg u paran da bel principi dad esser insuffizientas e sche la mesira serva:

1.
ad impedir in privel per la vita u per l'integritad corporala da la persuna pertutgada u da terzas persunas; u
2.
ad eliminar in disturbi gravant da la vita cuminaivla en l'insti­tut.

2 Avant che restrenscher la libertad da sa mover vegn declerà a la per­suna pertutgada, tge che capita, pertge che la mesira è vegnida or­di­na­da, quant ditg che la mesira dura probablamain e tgi che s'occupa du­rant quest temp da la persuna pertutgada. Resalvadas restan si­tua­ziuns d'urgenza.

3 La restricziun da la libertad da sa mover vegn abolida uschè prest sco pussaivel; en mintga cas vegni controllà regularmain, sche la re­stricziun è anc giustifitgada.

Art. 384

1 Mintga mesira che restrenscha la libertad da sa mover vegn protocol­lada. Il protocol cuntegna en spezial il num dal disponent, l'intent, il gener e la durada da la mesira.

2 La persuna ch'è autorisada da represchentar la persuna inabla da giuditgar en cas da mesiras medicalas vegn infurmada davart la mesira che restrenscha la libertad da sa mover; ella po prender invista dal pro­tocol da tut temp.

3 In dretg da prender invista han er las persunas che surveglian l'insti­tut da dimora u da tgira.

Art. 385

1 Cunter ina mesira che restrenscha la libertad da sa mover po la persuna pertutgada u ina da sias persunas da confidenza appellar da tut temp en scrit a l'autoritad per la protecziun da creschids a la sedia da l'institut.

2 Sche l'autoritad per la protecziun da creschids constatescha che la mesira na correspunda betg a las prescripziuns legalas, mida u abo­lescha ella la mesira u ordinescha ina mesira uffiziala da la protec­ziun da creschids. Sche necessari infurmescha ella l'autoritad da sur­ve­glianza da l'institut.

3 Mintga dumonda che pretenda in giudicament tras l'autoritad per la protecziun da creschids vegn tramessa vinavant immediatamain a quella.

Art. 386

1 L'institut da dimora u da tgira protegia la persunalitad da la persuna inabla da giuditgar e promova uschenavant sco pussaivel contacts cun persunas ordaifer l'institut.

2 Sche nagin d'ordaifer l'institut s'occupa da la persuna pertutgada, infurmescha l'institut da dimora u da tgira l'autoritad per la protecziun da creschids.

3 La libra tscherna dal medi è garantida, nun che motivs relevants s'opponian a quai.

Art. 387

Ils instituts da dimora e da tgira che assistan persunas inablas da giudi­tgar vegnan suttamess dals chantuns ad ina surveglianza, nun ch'ina surveglianza saja gia garantida tras prescripziuns dal dretg federal.

Indeschavel titel: Las mesiras uffizialas

Emprim chapitel: Princips generals

Art. 388

1 Las mesiras uffizialas da la protecziun da creschids garanteschan il bainstar e la protecziun da persunas basegnusas.

2 Ellas duain mantegnair e promover uschè bain sco pussaivel l'auto­determinaziun da la persuna pertutgada.

Art. 389

1 L'autoritad per la protecziun da creschids ordinescha ina mesira, sche:

1.
il sustegn che la persuna basegnusa survegn tras la famiglia, tras autras persunas da confidenza ubain tras servetschs privats u publics na basta betg u para da bel principi dad esser nun­suffizient;
2.
en cas d'ina inabilitad da giuditgar da la persuna basegnusa i n'è vegnì prendì nagin agen provediment u igl è vegnì prendì in agen provediment che n'è betg suffizient e las mesiras tenor la lescha na bastan betg.

2 Mintga mesira uffiziala sto esser necessaria ed adattada.

Segund chapitel: La curatella

Emprim sutchapitel: Disposiziuns generalas

Art. 390

1 L'autoritad per la protecziun da creschids installescha ina curatella, sch'ina persuna maiorenna:

1.
po reglar mo per part u na po insumma betg reglar ses affars pervia d'in impediment spiertal, pervia d'in disturbi psichic u pervia d'ina deblezza sumeglianta che sa chatta en la persuna;
2.
pervia d'incapacitad temporara da giuditgar u pervia d'ab­sen­za en affars che ston vegnir liquidads na po ni agir sezza ni ha designà ina persuna ch'è autorisada da surpigliar la substitu­ziun.

2 La grevezza e la protecziun dals confamigliars e da terzas persunas ston vegnir resguardadas.

3 La curatella vegn installada sin dumonda da la persuna pertutgada u d'ina persuna da confidenza ubain d'uffizi.

Art. 391

1 L'autoritad per la protecziun da creschids circumscriva ils champs d'incumbensas da la curatella correspundentamain als basegns da la persuna pertutgada.

2 Ils champs d'incumbensas pertutgan la tgira da persunas, la tgira da la facultad u la correspundenza giuridica.

3 Senza il consentiment da la persuna pertutgada dastga il procuratur avrir la posta da tala u metter pe en l'abitaziun da quella mo, sche l'autoritad per la protecziun da creschids ha autorisà quai explicita­main.

Art. 392

Sche l'installaziun d'ina curatella para dad esser evidentamain spro­por­ziunada pervia da la dimensiun da las incumbensas, po l'autoritad per la protecziun da creschids:

1.
preparar da sai anor quai ch'è necessari, oravant tut dar il consentiment per in act giuridic;
2.
dar ina incumbensa ad ina terza persuna da liquidar singulas lavurs; u
3.
designar ina persuna u in post, a la quala u al qual ston vegnir dadas l'invista en ed infurmaziuns davart tscherts secturs.

Segund sutchapitel: Ils geners da curatella

Art. 393

1 Ina curatella accumpagnada vegn installada cun il consentiment da la persuna basegnusa, sche quella dovra in sustegn accumpagnà per liquidar tscherts affars.

2 La curatella accumpagnada na restrenscha betg l'abilitad d'agir da la persuna pertutgada.

Art. 394

1 Ina curatella da represchentanza vegn installada, sche la persuna basegnusa na po betg liquidar tscherts affars e sto perquai vegnir represchentada.

2 L'autoritad per la protecziun da creschids po restrenscher corre­spun­dentamain l'abilitad d'agir da la persuna pertutgada.

3 Er sche l'abilitad d'agir n'è betg restrenschida, sto la persuna pertu­tgada acceptar las acziuns dal procuratur.

Art. 395

1 Sche l'autoritad per la protecziun da creschids installescha ina cura­tella da represchentanza per administrar la facultad, determinescha ella las valurs da facultad che duain vegnir administradas dal procuratur. Ella po suttametter a l'administraziun parts da las entradas u da la facultad, tut las entradas u tut la facultad ubain tut las entradas e tut la facultad.

2 La cumpetenza d'administrar dal procuratur cumpiglia er ils re­spargns da las entradas administradas u ils retgavs da la facultad admi­nistrada, nun che l'autoritad per la protecziun da creschids prevesia insatge auter.

3 Senza restrenscher l'abilitad d'agir da la persuna pertutgada, la po l'autoritad per la protecziun da creschids privar da l'access a singulas valurs da facultad.

4 Sche l'autoritad per la protecziun da creschids scumonda a la persu­na pertutgada da disponer d'in bain immobigliar, lascha ella inscriver quai en il register funsil.

Art. 396

1 Ina curatella participativa vegn installada, sche tschertas acziuns da la persuna basegnusa ston vegnir approvadas dal procuratur per la proteger uschia.

2 L'abilitad d'agir da la persuna pertutgada vegn restrenschida corre­spundentamain tenor la lescha.

Art. 397

La curatella accumpagnada, la curatella da represchentanza e la cura­tella participativa pon vegnir cumbinadas ina cun l'autra.

Art. 398

1 Ina curatella cumplessiva vegn installada, sch'ina persuna è spezial­main basegnusa, oravant tut per motivs d'ina inabilitad permanenta da giuditgar.

2 Ella vala per tut ils affars da la tgira da persunas, da la tgira da la facultad e da la correspundenza giuridica.

3 L'abilitad d'agir da la persuna pertutgada croda davent tenor la lescha.

Terz sutchapitel: Fin da la curatella

Art. 399

1 Tenor la lescha finescha la curatella cun la mort da la persuna pertu­tgada.

2 L'autoritad per la protecziun da creschids annullescha ina curatella sin dumonda da la persuna pertutgada u d'ina persuna da confidenza u d'uffizi, sch'i na dat nagin motiv pli per la cuntinuar.

Quart sutchapitel: Il procuratur

Art. 400

1 L'autoritad per la protecziun da creschids nominescha sco procuratur ina persuna natirala ch'è adattada per questa incumbensa per motivs persunals e professiunals, che po investir il temp necessari per quai e che ademplescha sezza questa incumbensa. En cas da circumstanzas spezialas pon vegnir nominadas pliras persunas.

2 La persuna dastga vegnir nominada mo cun ses consentiment.452

3 L'autoritad per la protecziun da creschids procura ch'il procuratur survegn l'instrucziun, la cussegliaziun ed il sustegn necessari.

452 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 29 da sett. 2017, en vigur dapi il 1. da schan. 2019 (AS 2018 2801; BBl 2017 1811 3205).

Art. 401

1 Sche la persuna pertutgada propona ina persuna da confidenza sco procuratur, ademplescha l'autoritad per la protecziun da creschids quest giavisch, sche la persuna proponida è adattada per la curatella ed è pronta da la surpigliar.

2 Ella resguarda, sche pussaivel, ils giavischs dals confamigliars u d'autras persunas da confidenza.

3 Sche la persuna pertutgada refusa ina tscherta persuna sco procu­ratur, respecta l'autoritad per la protecziun da creschids quest gia­visch, sche pussaivel.

Art. 402

1 Sche l'autoritad per la protecziun da creschids surdat ina curatella a pliras persunas, fixescha ella, sche l'uffizi duai vegnir exequì cuminai­vlamain u tgi ch'è responsabel per tge incumbensa.

2 Ina curatella cuminaivla vegn surdada a pliras persunas mo cun lur consentiment.

Art. 403

1 Sch'il procuratur è impedì d'agir u sch'ils interess dal procuratur col­lideschan tar in affar cun quels da la persuna pertutgada, nomine­scha l'autoritad per la protecziun da creschids in procuratur substitut u regla sezza quest affar.

2 En cas d'ina collisiun d'interess croda tenor la lescha la cumpetenza dal procuratur en l'affar correspundent.

Art. 404

1 Il procuratur ha il dretg d'ina indemnisaziun adequata e d'ina cum­pensaziun da las spesas necessarias, pajadas or da la facultad da la persuna pertutgada. Sch'il procuratur è in procuratur professiunal, van l'indemnisaziun e la cumpensaziun da las spesas al patrun.

2 L'autoritad per la protecziun da creschids fixescha l'autezza da l'in­demnisaziun. En quest connex resguarda ella spezialmain la dimen­siun e la cumplexitad da las incumbensas surdadas al procuratur.

3 Ils chantuns decreteschan disposiziuns executivas e reglan l'indem­ni­saziun e la cumpensaziun da las spesas, sche quellas na pon betg vegnir pajadas da la facultad da la persuna pertutgada.

Tschintgavel sutchapitel: L'administraziun da la curatella

Art. 405

1 Il procuratur s'acquista las enconuschientschas ch'èn necessarias per ademplir las incumbensas e contactescha persunalmain la persuna pertutgada.

2 Sche la curatella cumpiglia l'administraziun da la facultad, fa il pro­curatur en collavuraziun cun l'autoritad per la protecziun da creschids immediatamain in inventari da las valurs da facultad che ston vegnir administradas.

3 Sche las circumstanzas giustifitgeschan quai, po l'autoritad per la protecziun da creschids decretar ina inventarisaziun publica. Per ils crediturs ha quella il medem effect sco l'inventari public dal dretg d'ierta.

4 Terzas persunas èn obligadas da dar tut las infurmaziuns necessarias per l'inventarisaziun.

Art. 406

1 Il procuratur ademplescha las incumbensas en l'interess da la persuna pertutgada, prenda, sche pussaivel, resguard da l'opiniun da tala e resguarda sia voluntad da concepir sia vita tenor agens giavischs ed ideas en correspundenza cun sias abilitads.

2 Il procuratur sa stenta da stabilir ina relaziun da confidenza cun la persuna pertutgada e da levgiar sia flaivlezza u d'impedir in pegiura­ment.

Art. 407

La persuna pertutgada abla da giuditgar po, er sch'ella è vegnida priva­da da l'abilitad d'agir, fundar - en il rom dal dretg da persunas - dretgs ed obligaziuns tras l'agen agir ed exequir dretgs persunals inalienabels.

Art. 408

1 Il procuratur administrescha las valurs da facultad cun quità e fa tut ils acts giuridics che han in connex cun l'administraziun.

2 Particularmain po il procuratur:

1.
prender encunter cun effect liberant per terzas persunas la pre­staziun che quellas debiteschan a la persuna pertutgada;
2.
pajar ils debits, uschenavant che quai è inditgà;
3.
represchentar, sche necessari, la persuna pertutgada per ils basegns currents.

3 Il Cussegl federal decretescha las disposiziuns davart l'investiziun e davart il deposit da la facultad.

Art. 409

Il procuratur dat a la persuna pertutgada imports adequats a libra disposiziun che derivan da la facultad da tala.

Art. 410

1 Il procuratur maina il quint ed al suttametta a l'autoritad per la protecziun da creschids per l'approvaziun a las periodas fixadas d'ella, almain però mintga 2 onns.

2 Il procuratur declera a la persuna pertutgada il quint e dat ad ella ina copia sin giavisch.

Art. 411

1 Il procuratur rapporta a l'autoritad per la protecziun da creschids uschè savens sco necessari, almain però mintga 2 onns, davart la situa­ziun da la persuna pertutgada e davart l'execuziun da la curatella.

2 Cun formular il rapport consultescha il procuratur sche pussaivel la persuna pertutgada e dat ad ella ina copia sin giavisch.

Art. 412

1 Represchentond la persuna pertutgada na dastga il procuratur surpi­gliar naginas garanzias, fundar naginas fundaziuns e far naginas dona­ziuns, cun excepziun dals regals occasiunals usitads.

2 Valurs da facultad che han ina valur speziala per la persuna pertu­tgada u per sia famiglia na vegnan, sche pussaivel, betg alienadas.

Art. 413

1 Ademplind sias incumbensas ha il procuratur il medem duair da diligenza sco ina persuna mandataria tenor las disposiziuns dal Dretg d'obligaziuns453.

2 Il procuratur è obligà da mantegnair discreziun, nun che quai cuntra­fetschia ad interess predominants.

3 Terzas persunas ston vegnir orientadas davart la curatella, usche­navant che quai è necessari per il procuratur per ademplir duidamain las incumbensas.

Art. 414

Il procuratur infurmescha immediatamain l'autoritad per la protecziun da creschids davart circumstanzas che pretendan ina midada da las mesiras u che pussibiliteschan in'aboliziun da la curatella.

Sisavel sutchapitel: La cooperaziun da l'autoritad per la protecziun da creschids


Art. 415

1 L'autoritad per la protecziun da creschids reveda il quint e conceda u refusa l'approvaziun; sche necessari, pretenda ella ina rectificaziun.

2 Ella examinescha il rapport e pretenda, sche necessari, che quel vegnia cumplettà.

3 En cas da basegn prenda ella las mesiras ch'èn inditgadas per prote­ger ils interess da la persuna pertutgada.

Art. 416

1 Per ils suandants affars, ch'il procuratur liquidescha sco represchen­tant da la persuna pertutgada, è necessari il consentiment da l'autoritad per la protecziun da creschids:

1.
per liquidar la chasada, per disdir il contract da localitads, en las qualas la persuna pertutgada viva;
2.
per far contracts permanents davart il plazzament da la persu­na pertutgada;
3.
per acceptar u per refusar ina ierta, sche quai basegna ina decleraziun explicita, sco er per far contracts d'ierta e con­tracts da partiziun d'ierta;
4.
per acquistar, per vender, per impegnar e per stabilir autras grevezzas realas da bains immobigliars sco er per construir edifizis che surpassa l'administraziun ordinaria da la facultad;
5.
per acquistar, per vender e per impegnar autras valurs da facultad sco er per installar ina giudida da talas, sche quests affars n'appartegnan betg a la responsabladad da l'administra­ziun ordinaria e da la gestiun;
6.
per far e per conceder emprests considerabels, per surpigliar cambialas;
7.
per far contracts da renta vitalizia e contracts da vitalizi sco er assicuranzas da vita, uschenavant che quels n'èn betg colliads - en il rom dal provediment professiunal - cun in contract da lavur;
8.
per surpigliar u per liquidar in affar, per sa participar ad ina societad che pretenda ina responsabladad persunala da la per­suna pertutgada u ina participaziun cun in chapital consi­derabel;
9.
per declerar l'insolvenza, per manar in process, per stabilir in accord, in contract da cumpromiss u in concordat, cun resalva da mesiras provisoricas dal procuratur en cas urgents.

2 Il consentiment da l'autoritad per la protecziun da creschids n'è betg necessari, sche la persuna pertutgada abla da giuditgar è perencletga e sche sia abilitad d'agir n'è betg restrenschida tras la curatella.

3 Contracts tranter il procuratur e la persuna pertutgada dovran adina il consentiment da l'autoritad per la protecziun da creschids, nun che la persuna pertutgada concedia in mandat gratuit.

Art. 417

L'autoritad per la protecziun da creschids po decretar per motivs rele­vants che ulteriurs affars vegnian suttamess ad ella per l'approvaziun.

Art. 418

Sch'in affar è vegnì concludì senza il consentiment necessari da l'au­to­ritad per la protecziun da creschids, ha el per la persuna pertutgada mo l'effect ch'è previs tenor las disposiziuns dal dretg da persunas da­vart la mancanza da l'approvaziun dal represchentant legal.

Settavel sutchapitel: Intervenziun da l'autoritad per la protecziun da creschids


Art. 419

Cunter acziuns u omissiuns dal procuratur sco er d'ina terza persuna u d'in post, al qual l'autoritad per la protecziun da creschids ha dà in mandat po la persuna pertutgada u ina persuna da sia confidenza e mintga persuna che ha in interess legitim appellar a l'autoritad per la protecziun da creschids.

Otgavel sutchapitel: Disposiziuns spezialas per confamigliars


Art. 420

Sch'il consort, il partenari registrà, ils geniturs, in descendent, in fragliun, il partenari da vita factic da la persuna pertutgada vegnan installads sco procuratur, po l'autoritad per la protecziun da creschids dispensar els per part u dal tuttafatg da l'obligaziun da far in inventari, da l'obligaziun da rapportar periodicamain e da far in rendaquint e da l'obligaziun da dumandar il consentiment per tscherts affars, sche las circumstanzas giustifitgeschan quai.

Novavel sutchapitel: La fin da l'uffizi da procuratur

Art. 421

L'uffizi da procuratur finescha tenor la lescha:

1.
cun la scadenza d'ina perioda d'uffizi fixada da l'autoritad per la protecziun da creschids, nun che l'uffizi vegnia puspè con­fermà;
2.
cun la fin da la curatella;
3.
cun la fin da la relaziun da lavur sco procuratur professiunal;
4.
il mument ch'il procuratur vegn mess sut curatella, daventa inabel da giuditgar u mora.
Art. 422

1 Il pli baud suenter ina perioda d'uffizi da 4 onns ha il procuratur il dretg da vegnir relaschà.

2 Avant po il procuratur dumandar sia relaschada per motivs relevants.

Art. 423

1 L'autoritad per la protecziun da creschids relascha il procuratur:

1.
sch'el n'è betg pli en cas d'ademplir las incumbensas surdadas ad el;
2.
sch'igl è avant maun in auter motiv relevant per al relaschar.

2 La relaschada po vegnir dumandada da la persuna pertutgada u d'ina persuna da sia confidenza.

Art. 424

Il procuratur è obligà da manar vinavant affars betg suspensibels fin ch'il successur surpiglia l'uffizi, nun che l'autoritad per la protecziun da creschids decreteschia insatge auter. Questa disposiziun na vala betg per il procuratur professiunal.

Art. 425

1 Sche l'uffizi va a fin, surdat il procuratur il rapport final a l'autoritad per la protecziun da creschids ed inoltrescha eventualmain il quint final. L'autoritad per la protecziun da creschids po liberar il procuratur professiunal da questa obligaziun, cur che la relaziun da lavur va a fin.

2 L'autoritad per la protecziun da creschids controllescha ed appro­vescha il rapport final ed il quint final da medema maniera sco ils rapports ed ils quints periodics.

3 Ella surdat il rapport final ed il quint final a la persuna pertutgada u a ses ertavels ed eventualmain al nov procuratur e renda il medem mument attentas questas persunas a las disposiziuns davart la respon­sabladad.

4 Ultra da quai communitgescha ella a questas persunas, sch'ella ha distgargià il procuratur u sch'ella ha refusà d'approvar il rapport final u il quint final.

Terz chapitel: Il plazzament per motivs da provediment

Art. 426

1 Ina persuna che patescha d'in disturbi psichic u d'in impediment spiertal u ch'è grevamain negligida dastga vegnir plazzada en in insti­tut adattà, sch'il tractament necessari u l'assistenza na po betg vegnir realisà en autra moda.

2 La grevezza e la protecziun dals confamigliars e da terzas persunas ston vegnir resguardadas.

3 La persuna pertutgada vegn relaschada, uschespert che las premissas per ses plazzament n'èn betg pli ademplidas.

4 La persuna pertutgada u ina persuna da sia confidenza po dumandar da tut temp la relaschada. Davart questa dumonda stoi vegnir decidì senza retardar.

Art. 427

1 Sch'ina persuna che patescha d'in disturbi psichic e ch'è entrada voluntarmain en in institut vul puspè bandunar quest institut, po ella vegnir retegnida da la direcziun medicala da l'institut per maximal­main 3 dis, sch'ella:

1.
sa metta sezza en privel da vita; u
2.
periclitescha seriusamain la vita e l'integritad corporala da terzas persunas.

2 Sche quest termin è scadì, po la persuna pertutgada bandunar l'insti­tut, nun ch'i saja avant maun ina decisiun da plazzament uffiziala.

3 La persuna pertutgada vegn rendida attenta en scrit ch'ella possia appellar a la dretgira.

Art. 428

1 Per ordinar il plazzament e la relaschada è cumpetenta l'autoritad per la protecziun da creschids.

2 En il cas singul po ella surdar la cumpetenza per la relaschada a l'institut.

Art. 429

1 Ils chantuns pon designar medis che dastgan - ultra da l'autoritad per la protecziun da creschids - decretar in plazzament per ina tscherta durada fixada en il dretg chantunal. Il plazzament dastga durar maxi­malmain 6 emnas.

2 Il plazzament tras il medi scroda il pli tard, cur che la durada fixada è scadida, nun ch'i saja avant maun ina decisiun da plazzament uffiziala da l'autoritad per la protecziun da creschids.

3 Davart la relaschada decida l'institut.

Art. 430

1 Il medi visitescha persunalmain la persuna pertutgada e taidla tge ch'ella di.

2 La decisiun da plazzament cuntegna almain las suandantas indica­ziuns:

1.
il lieu e la data da la visita medicala;
2.
il num dal medi;
3.
la diagnosa, ils motivs e l'intent dal plazzament;
4.
l'indicaziun dals meds legals.

3 Il med legal n'ha betg in effect suspensiv, premess ch'il medi u la dretgira responsabla na disponia betg insatge auter.

4 In exemplar da la decisiun da plazzament vegn surdà a la persuna pertutgada; in ulteriur exemplar vegn preschentà a l'institut tar la re­cepziun da la persuna pertutgada.

5 Il medi infurmescha sche pussaivel ina persuna da confidenza da la persuna pertutgada en scrit davart il plazzament e davart l'autorisaziun d'appellar a la dretgira.

Art. 431

1 Il pli tard 6 mais suenter il cumenzament dal plazzament examine­scha l'autoritad per la protecziun da creschids, sche las premissas èn anc ademplidas e sche l'institut è anc adina adattà.

2 Entaifer ulteriurs 6 mais fa ella ina segunda examinaziun. Alura fa ella questa examinaziun uschè savens sco necessari, almain però ina giada per onn.

Art. 432

Mintga persuna che vegn plazzada en in institut po consultar ina persuna da sia confidenza che la sustegna durant la dimora e fin che tut las proceduras, ch'èn colliadas cun il plazzament, èn terminadas.

Art. 433

1 Sch'ina persuna vegn plazzada en in institut per tractar in disturbi psichic, fa il medi responsabel - ensemen cun la persuna pertutgada ed eventualmain cun la persuna da confidenza da tala - in plan da tractament en scrit.

2 Il medi infurmescha la persuna pertutgada e sia persuna da con­fi­den­za davart tut las circumstanzas ch'èn relevantas en vista a las mesiras medicalas prendidas en mira, en spezial davart ils motivs, l'intent, la moda e maniera, las modalitads, las ristgas ed ils effects secundars da talas, davart las consequenzas, sch'il tractament vegn tralaschà, sco er davart eventualas pussaivladads da tractament alter­nativas.

3 Il plan da tractament vegn suttamess a la persuna pertutgada per l'approvaziun. Sche la persuna pertutgada è incapabla da giuditgar, sto vegnir resguardada in'eventuala disposiziun dal pazient.

4 Il plan da tractament vegn adattà al svilup current.

Art. 434

1 Sch'i manca il consentiment da la persuna pertutgada, po il schef­medi da la partiziun decretar en scrit las mesiras medicalas previsas en il plan da tractament:

1.
sch'i smanatscha in donn serius per la sanadad da la persuna pertutgada ubain la vita u l'integritad corporala da terzas persunas è periclitada seriusamain, sche la persuna pertutgada na vegn betg tractada;
2.
sche la persuna pertutgada è inabla da giuditgar en quai che reguarda ses basegn da tractament;
3.
sch'i na stat a disposiziun nagina mesira adequata ch'è main rigurusa.

2 Il decret vegn communitgà en scrit a la persuna pertutgada ed a sia persuna da confidenza ensemen cun ina indicaziun dals meds legals.

Art. 435

1 En ina situaziun d'urgenza pon las mesiras medicalas indispensablas per la protecziun da la persuna pertutgada u da terzas persunas vegnir prendidas immediatamain.

2 Sche l'institut sa, co che la persuna pertutgada vul vegnir tractada, resguarda ella sia voluntad.

Art. 436

1 Sch'igl exista in privel da recidiva, emprova il medi responsabel da fixar avant la relaschada princips da tractament cun la persuna pertu­tgada per il cas ch'ella sto puspè vegnir plazzada en l'institut.

2 Il discurs d'extrada sto vegnir documentà.

Art. 437

1 Ils chantuns reglan l'assistenza posteriura.

2 Els pon prevair mesiras ambulantas.

Art. 438

Per mesiras che restrenschan la libertad da la persuna pertutgada da sa mover en l'institut èn applitgablas las disposiziuns davart la restric­ziun da la libertad da sa mover en instituts da dimora u da tgira tenor il senn. Resalvada resta l'appellaziun a la dretgira.

Art. 439

1 La persuna pertutgada u ina persuna da sia confidenza po appellar en scrit a la dretgira responsabla en ils suandants cas:

1.
en cas d'in plazzament decretà dal medi;
2.
en cas d'ina retenziun tras l'institut;
3.
en cas che la dumonda da relaschada vegn refusada da l'insti­tut;
4.
en cas d'in tractament d'in disturbi psichic senza consenti­ment;
5.
en cas da mesiras per restrenscher la libertad da sa mover.

2 Il termin per appellar a la dretgira importa 10 dis a partir da la com­municaziun da la decisiun. En cas da mesiras per restrenscher la libertad da sa mover po la dretgira vegnir appellada da tut temp.

3 La procedura sa drizza analogamain tenor las disposiziuns davart la procedura davant l'instanza giudiziala da recurs.

4 Mintga dumonda per in giudicat giudizial sto vegnir tramessa imme­diatamain a la dretgira responsabla.

Dudeschavel titel: Organisaziun

Emprim chapitel: Autoritads e cumpetenza locala

Art. 440

1 L'autoritad per la protecziun da creschids è in'autoritad spezialisada. Ella vegn designada dals chantuns.

2 Ella prenda sias decisiuns cun almain trais commembers. Ils chan­tuns pon prevair excepziuns per tscherts affars.

3 Ella ademplescha er las incumbensas da l'autoritad per la protecziun d'uffants.

Art. 441

1 Ils chantuns designeschan las autoritads da surveglianza.

2 Il Cussegl federal po decretar disposiziuns davart la surveglianza.

Art. 442

1 Cumpetenta è l'autoritad per la protecziun da creschids al domicil da la persuna pertutgada. Sch'ina procedura è pendenta, resta la cumpe­tenza mantegnida en mintga cas fin che la procedura è terminada.

2 Sch'in privel nascha dal retard, è cumpetenta er l'autoritad al lieu, nua che la persuna pertutgada sa trategna. Sche questa autoritad pren­da ina mesira, infurmescha ella l'autoritad dal domicil.

3 Areguard ina curatella installada pervia d'absenza da la persuna per­tutgada è er cumpetenta l'autoritad dal lieu, nua che la part principala da la facultad è vegnida administrada u è pervegnida a la persuna per­tutgada.

4 Ils chantuns èn autorisads da declerar per lur burgais, che han lur domicil en il chantun, l'autoritad dal lieu d'origin sco cumpetenta empè da l'autoritad dal lieu da domicil, sche er il sustegn da persunas basegnusas è dal tuttafatg u per part chaussa da la vischnanca bur­gaisa.

5 Sch'ina persuna, per la quala è vegnida decretada ina mesira, mida ses domicil, surpiglia l'autoritad dal nov domicil senza retardar la mesira, nun che motivs relevants s'opponian a quai.

Segund chapitel: Procedura

Emprim sutchapitel: Davant l'autoritad per la protecziun da creschids


Art. 443

1 Mintga persuna po annunziar a l'autoritad per la protecziun da cre­schids, sch'ina persuna para dad esser basegnusa. Resalvadas restan las disposiziuns davart il secret professiunal.

2 Tgi che vegn a savair d'ina tala persuna en il rom da sia activitad uffiziala e na pon betg eliminar la basegnusadad en il rom da sia acti­vitad, è obligà da far in'annunzia. Resalvadas restan las disposiziuns davart il secret professiunal.454

3 Ils chantuns pon prevair ulteriuras obligaziuns d'annunzia.455

454 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 15 da dec. 2017 (protecziun d'uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2019 (AS 2018 2947; BBl 2015 3431).

455 Integrà tras la cifra I da la LF dals 15 da dec. 2017 (protecziun d'uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2019 (AS 2018 2947; BBl 2015 3431).

Art. 444

1 L'autoritad per la protecziun da creschids examinescha d'uffizi sia cumpetenza.

2 Sch'ella chatta ch'ella na saja betg cumpetenta, transferescha ella la chaussa immediatamain a l'autoritad ch'ella resguarda sco cumpe­tenta.

3 Sch'ella ha dubis davart sia cumpetenza, tschertga ella in barat d'opi­niuns cun l'autoritad, che vegn en dumonda dad esser cumpe­tenta.

4 Sch'i na po betg vegnir cuntanschì in consentiment malgrà il barat d'opiniuns, suttametta l'autoritad ch'è sa fatschentada l'emprim cun la chaussa la dumonda davart sia cumpetenza a l'instanza giudiziala da recurs.

Art. 445

1 L'autoritad per la protecziun da creschids prenda sin dumonda d'ina persuna participada a la procedura u d'uffizi tut las mesiras preven­ti­vas ch'èn necessarias per la durada da la procedura. En spezial po ella ordinar preventivamain ina mesira da la protecziun da creschids.

2 Sche quai è spezialmain urgent, po ella prender subit mesiras preven­tivas senza consultar las persunas participadas a la procedura. Il medem mument dat ella a quellas la pussaivladad da prender posiziun; alura decida ella da nov.

3 Cunter decisiuns davart mesiras preventivas po vegnir recurrì entai­fer 10 dis suenter lur communicaziun.

Art. 446

1 L'autoritad per la protecziun da creschids eruescha d'uffizi ils fatgs.

2 Ella fa las retschertgas indispensablas e registrescha las cumprovas necessarias. Ella po incumbensar ina persuna adattada u in post adattà da far scleriments. Sche necessari ordinescha ella l'expertisa d'in ex­pert.

3 Ella n'è betg liada vi da las pretensiuns da las persunas participadas a la procedura.

4 Ella applitgescha d'uffizi il dretg.

Art. 447

1 La persuna pertutgada vegn tadlada persunalmain, nun che quai paria dad esser sproporziunà.

2 En cas d'in plazzament per motivs da provediment taidla l'autoritad per la protecziun da creschids, per regla reunida sco collegi, la persuna pertutgada.

Art. 448

1 Las persunas participadas a la procedura e terzas persunas èn obli­ga­das da cooperar tar l'examinaziun dals fatgs. L'autoritad per la protec­ziun da creschids prenda las mesiras ch'èn necessarias per pro­teger ils interess degns da vegnir protegids. Sche necessari ordinescha ella da sfurzar da realisar l'obligaziun da cooperar.

2 Medis, dentists, apotechers, spendreras e tgirunzs da spendrada, chiropratichers, psicologs sco er lur persunas auxiliaras èn obligads da cooperar mo, sche la persuna cun dretg a secretezza als ha autorisads da far quai u sche l'autoritad superiura u l'autoritad da surveglianza als ha liberads dal secret professiunal sin atgna dumonda u sin dumon­da da l'autoritad per la protecziun da creschids.456

3 Spirituals, advocats, defensurs, mediaturs sco er anteriurs procura­turs ch'èn vegnids nominads per la procedura, n'èn betg obligads da cooperar.

4 Las autoritads administrativas e las dretgiras consegnan las actas ne­cessarias, fan rapports e dattan infurmaziuns, nun che interess degns da vegnir protegids s'opponian a quai.

456 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 15 da dec. 2017 (protecziun d'uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2019 (AS 2018 2947; BBl 2015 3431).

Art. 449

1 Sch'ina expertisa psiciatrica è indispensabla e sche quella na po betg vegnir fatga en moda ambulanta, trametta l'autoritad per la protecziun da creschids la persuna pertutgada per l'expertisa en in institut adattà.

2 Las disposiziuns davart la procedura en cas d'in plazzament per motivs da provediment èn applitgablas tenor il senn.

Art. 449a

L'autoritad per la protecziun da creschids ordinescha sche necessari la represchentanza da la persuna pertutgada e designescha sco procuratur ina persuna che ha experientscha en dumondas dal provediment e dal dretg.

Art. 449b

1 Las persunas ch'èn participadas a la procedura han il dretg da survegnir invista da las actas, nun che interess predominants s'oppo­nian a quai.

2 Sche l'invista d'ina da las actas vegn refusada ad ina persuna partici­pada a la procedura, vegni sa basà sin questa acta mo, sche l'autoritad ha orientà la persuna pertutgada a bucca u en scrit dal cuntegn ch'è essenzial per la chaussa en dumonda.

Art. 449c

L'autoritad per la protecziun da creschids annunzia a l'uffizi dal stadi civil:

1.
sch'ella metta ina persuna sut curatella cumplessiva pervia da sia inabilitad permanenta da giuditgar;
2.
sch'in mandat preventiv entra en vigur per ina persuna ch'è permanentamain inabla da giuditgar.

Segund sutchapitel: Davant l'instanza giudiziala da recurs

Art. 450

1 Cunter decisiuns da l'autoritad per la protecziun da creschids poi vegnir recurrì tar la dretgira cumpetenta.

2 Il dretg da recurrer han:

1.
las persunas participadas a la procedura;
2.
las persunas da confidenza da la persuna pertutgada;
3.
las persunas che han in interess legitim d'annullar u da midar la decisiun contestada.

3 Il recurs sto vegnir inoltrà a la dretgira en scrit e cun ina motivaziun.

Art. 450a

1 Cun il recurs pon vegnir contestads:

1.
la violaziun dal dretg;
2.
la constataziun faussa u incumpletta dals fatgs giuridicamain relevants
3.
l'inadequatezza.

2 Plinavant poi vegnir recurrì pervia da la snegaziun da dretg e pervia da la retardada da dretg.

Art. 450b

1 Il termin da recurs importa 30 dis dapi la communicaziun. Quest termin vala er per persunas cun dretg da far recurs, a las qualas la decisiun na sto betg vegnir communitgada.

2 En cas d'ina decisiun sin il champ dal plazzament per motivs da provediment importa il termin da recurs 10 dis dapi la communicaziun da la decisiun.

3 Cunter la snegaziun da dretg e cunter la retardada da dretg poi da tut temp vegnir fatg recurs.

Art. 450c

Il recurs ha in effect suspensiv, nun che l'autoritad per la protecziun da creschids u l'instanza giudiziala da recurs disponia insatge auter.

Art. 450d

1 L'instanza giudiziala da recurs dat a l'autoritad per la protecziun da creschids l'occasiun da prender posiziun.

2 Empè da prender posiziun po l'autoritad per la protecziun da creschids reponderar sia decisiun.

Art. 450e

1 Il recurs cunter ina decisiun sin il champ dal plazzament per motivs da provediment na sto betg vegnir motivà.

2 Il recurs n'ha betg in effect suspensiv, nun che l'autoritad per la protecziun da creschids u l'instanza giudiziala da recurs disponia insatge auter.

3 En cas da disturbis psichics sto vegnir prendida la decisiun sin basa da l'expertisa d'in expert.

4 L'instanza giudiziala da recurs, per regla reunida sco collegi, taidla la persuna pertutgada. Ella ordinescha sche necessari la represchen­tan­za e designescha sco procuratur ina persuna che ha experientscha en dumondas dal provediment e dal dretg.

5 Per regla decida ella entaifer 5 dis da lavur dapi l'inoltraziun dal recurs.

Terz sutchapitel: Disposiziun cuminaivla

Art. 450f

Dal rest èn applitgablas las disposiziuns dal Cudesch da procedura civila tenor il senn, nun ch'ils chantuns fixeschian insatge auter.

Quart sutchapitel: Execuziun

Art. 450g

1 L'autoritad per la protecziun da creschids exequescha las decisiuns sin dumonda u d'uffizi.

2 Sche l'autoritad per la protecziun da creschids u l'instanza giudiziala da recurs ha gia ordinà mesiras d'execuziun en sia decisiun, po quella vegnir exequida directamain.

3 La persuna incumbensada cun l'execuziun po sche necessari duman­dar agid poliziar. Mesiras obligatoricas immediatas ston per regla vegnir smanatschadas ordavant.

Terz chapitel: Relaziun cun terzas persunas ed obligaziun da collavurar


Art. 451

1 L'autoritad per la protecziun da creschids è obligada da mantegnair discreziun, nun che quai cuntrafetschia ad interess predominants.

2 Tgi che cumprova in interess, po pretender da l'autoritad per la pro­tecziun da creschids infurmaziuns davart l'existenza e davart l'effect d'ina mesira da la protecziun da creschids.

Art. 452

1 Ina mesira da la protecziun da creschids po vegnir fatga valair envers terzas persunas, er sch'ellas èn da buna fai.

2 Sche la curatella restrenscha l'abilitad d'agir da la persuna pertu­tga­da, sto vegnir communitgà als debiturs che lur prestaziun haja mo in effect liberant, sch'ella vegn furnida al procuratur. Avant na po la curatella betg vegnir fatga valair envers debiturs da buna fai.

3 Sch'ina persuna suttamessa ad ina mesira da la protecziun da creschids ha per sbagl laschà crair auters ch'ella haja l'abilitad d'agir cumplaina, porta ella la responsabladad per il donn ch'ella ha cha­schunà uschia a questas persunas.

Art. 453

1 Sch'igl exista il privel serius ch'ina persuna basegnusa sa pericli­te­scha sezza u commetta in crim u in delict, cun il qual ella donnegescha grevamain insatgi corporalmain, psichicamain u materialmain, colla­vuran l'autoritad per la protecziun da creschids, ils posts pertutgads e la polizia.

2 Persunas che suttastattan al secret d'uffizi u al secret professiunal, han il dretg en in tal cas d'infurmar l'autoritad per la protecziun da creschids.

Quart chapitel: Responsabladad

Art. 454

1 Tgi che vegn violà en il rom da las mesiras uffizialas da la protec­ziun da creschids tras in'acziun u tras in'omissiun illegala, ha il dretg da survegnir ina indemnisaziun ed - en cas che la grevezza da la viola­ziun giustifitgescha quai - ina bunificaziun.

2 Il medem dretg exista, sche l'autoritad per la protecziun da creschids u l'autoritad da surveglianza è sa cumportada en moda illegala en ils auters secturs da la protecziun da creschids.

3 Star bun sto il chantun; cunter la persuna che ha chaschunà il donn na po la persuna donnegiada betg far valair in dretg d'indemnisaziun.

4 Per il regress dal chantun sin quella persuna che ha chaschunà il donn è decisiv il dretg chantunal.

Art. 455

1 Il dretg d'indemnisaziun u da satisfacziun surannescha tenor las disposiziuns dal Dretg d'obligaziuns457 davart ils acts illegals.458

2 Sche la persuna che ha chaschunà il donn ha commess in malfatg tras ses cumportament, surannescha il dretg d'indemnisaziun u da satisfacziun il pli baud cun l'entrada da la surannaziun da la persecu­ziun penala. Sche la surannaziun da la persecuziun penala n'entra betg pli en consequenza d'ina sentenzia penala da l'emprima instanza, surannescha il dretg il pli baud 3 onns suenter la communicaziun da la sentenzia.459

3 Sche la violaziun sa basa sin in decret u sin ina realisaziun d'ina mesira permanenta, na cumenza la surannaziun dal dretg envers il chantun betg avant che la mesira permanenta è crudada davent u ch'ella vegn cuntinuada d'in auter chantun.

457 SR 220

458 Versiun tenor la cifra 3 da l'agiunta da la LF dals 15 da zer. 2018 (revisiun dal dretg da surannaziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2020 (AS 2018 5343; BBl 2014 235).

459 Versiun tenor la cifra 3 da l'agiunta da la LF dals 15 da zer. 2018 (revisiun dal dretg da surannaziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2020 (AS 2018 5343; BBl 2014 235).

Art. 456

La responsabladad da la persuna incumbensada da provediment sco er quella dal consort, dal partenari registrà d'ina persuna inabla da giu­ditgar u dal represchentant en cas da mesiras medicalas, uschenavant ch'i na sa tracta betg dal procuratur, sa drizza tenor las disposiziuns dal Dretg d'obligaziuns460 davart il mandat.

Terza part: Il dretg d'ierta

Emprima partiziun: Ils ertavels

Tredeschavel titel: Ils ertavels legals

461 Versiun da quest pled tenor la cifra I 3 da la LF dals 30 da zer. 1972, en vigur dapi il 1. d'avr. 1973 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200).

Art. 457

1 Ils proxims ertavels d'in testader èn ses descendents.

2 Ils uffants ertan parts egualas.

3 Ils uffants predefuncts vegnan represchentads da lur descendents, e quai en tut ils grads tenor tscheps.

Art. 458

1 Sch'il testader n'ha nagins descendents, va l'ierta al tschep dals geniturs.

2 Il bab e la mamma ertan parts egualas.

3 Il bab predefunct u la mamma predefuncta vegn represchentà da ses descendents, e quai en tut ils grads tenor tscheps.

4 Sch'ina vart n'ha nagins descendents, va l'entira ierta als ertavels da l'autra vart.

Art. 459

1 Sch'il testader n'ha ni descendents ni ertavels dal tschep dals geni­turs, va l'ierta al tschep dals tats.

2 Sch'ils tats da la vart paterna e materna survivan il testader, ertan tuttas duas varts parts egualas.

3 Il tat predefunct u la tatta predefuncta vegn represchentà da ses descendents, e quai en tut ils grads tenor tscheps.

4 Sch'il tat u sche la tatta da la vart paterna u materna è gia mort e n'ha nagins descendents, va l'entira mesadad als auters ertavels exi­stents da la medema vart.

5 Sche la vart paterna u materna n'ha nagins ertavels, va l'entira ierta als ertavels da l'autra vart.

Art. 462464

Il consort survivent ed il partenari registrà survivent obtegnan:

1.
sch'els han da parter cun descendents, la mesadad da l'ierta;
2.
sch'els han da parter cun ertavels dal tschep dals geniturs, trais quarts da l'ierta;
3.
sch'i n'existan er betg ertavels dal tschep dals geniturs, l'en­tira ierta.

464 Versiun tenor la cifra 8 da l'agiunta da la Lescha da partenadi dals 18 da zer. 2004, en vigur dapi il 1. da schan. 2007 (AS 2005 5685; BBl 2003 1288).

Art. 466467

Sch'il testader n'ha nagins ertavels, va l'ierta al chantun, nua ch'il te­stader ha gì ses ultim domicil, ubain a la vischnanca che la legislaziun da quest chantun designescha sco ertavla.

467 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Quattordeschavel titel: Las disposiziuns per causa da mort

Emprim chapitel: L'abilitad da disponer

Art. 467

Tgi ch'è abel da giuditgar ed ha cumplenì 18 onns, po disponer da sia facultad tras in testament, observond las limitas e las furmas da la lescha.

Art. 468468

1 Tgi ch'è abel da giuditgar ed ha cumplenì 18 onns, po sco testader far in contract d'ierta.

2 Persunas sut ina curatella che cumpiglia la transacziun d'in contract d'ierta dovran il consentiment da lur represchentant legal.

468 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 469

1 Disposiziuns ch'il testader ha fatg sut l'influenza d'errur, d'engion malign, da smanatscha u da sforz èn nunvalaivlas.

2 Ellas daventan dentant valaivlas, sch'il testader na las abolescha betg entaifer 1 onn, suenter ch'el ha survegnì enconuschientscha da l'errur u da l'engion ubain suenter che l'influenza da smanatscha u da sforz è crudada davent.

3 Sch'ina disposiziun cuntegna in'errur evidenta areguard las persunas u areguard las chaussas, sto la disposiziun vegnir curregida en il senn da la vaira voluntad dal testader, sche quella sa lascha constatar cun tschertezza.

Segund chapitel: La libertad da disponer

Art. 470

1 Tgi che lascha enavos descendents, geniturs, ses consort u ses parte­nari registrà sco ertavels ils pli proxims, po disponer da sia facultad per causa da mort fin a la part obligatorica dals ertavels.469

2 Tgi che na lascha enavos nagins da quests ertavels, po disponer da tut sia facultad per causa da mort.

469 Versiun tenor la cifra 8 da l'agiunta da la Lescha da partenadi dals 18 da zer. 2004, en vigur dapi il 1. da schan. 2007 (AS 2005 5685; BBl 2003 1288).

Art. 471470

La part obligatorica importa:

1.
per in descendent trais quarts da sia pretensiun d'ierta;
2.
per mintga genitur la mesadad;
3.471
per il consort survivent u per ses partenari registrà la mesadad.

470 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

471 Versiun tenor la cifra 8 da l'agiunta da la Lescha da partenadi dals 18 da zer. 2004, en vigur dapi il 1. da schan. 2007 (AS 2005 5685; BBl 2003 1288).

Art. 473

1 Tras ina disposiziun per causa da mort po il testader surlaschar al consort survivent la giudida da l'entira part da l'ierta che tutgass als descendents cuminaivels.473

2 Questa giudida remplazza il dretg d'ierta che la lescha attribuescha al consort survivent en concurrenza cun quests descendents. Ultra da questa giudida importa la part disponibla in quart da l'ierta.474

3 Sch'il consort survivent marida puspè, croda la giudida da quella part da l'ierta che n'avess betg pudì vegnir engrevgiada cun la giudida il mument da la successiun d'ierta tenor las disposiziuns ordinarias davart la part obligatorica dals descendents.475

473 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 5 da d'oct. 2001, en vigur dapi il 1. da mars 2002 (AS 2002 269; BBl 2001 1121 2011 2111).

474 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 5 da d'oct. 2001, en vigur dapi il 1. da mars 2002 (AS 2002 269; BBl 2001 1121 2011 2111).

475 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Art. 474

1 La part disponibla vegn calculada tenor il stadi da la facultad dal testader il mument da sia mort.

2 Ils debits dal testader, las expensas per la sepultura, per la sigillaziun e per l'inventarisaziun da l'ierta sco er il mantegniment dals cusse­dents durant in mais ston vegnir deducids da l'ierta.

Art. 475

Las donaziuns tranter vivs vegnan calculadas tar la facultad, uschena­vant ch'ellas èn suttamessas al plant da reducziun.

Art. 476

Sch'ina pretensiun d'assicuranza, fatga sin la mort dal testader, è vegnida constituida a favur d'ina terza persuna tras ina disposiziun tranter vivs u tras ina disposiziun per causa da mort, u sch'ella è vegnida cedida gratuitamain ad ina terza persuna durant ch'il testader era anc en vita, vegn la pretensiun d'assicuranza quintada tar la facul­tad dal testader per la valur da recumpra il mument da sia mort.

Art. 477

Tras ina disposiziun per causa da mort po il testader retrair la part obligatorica d'in ertavel:

1.476
sche l'ertavel ha commess in act chastiabel grev cunter il testader u cunter ina persuna che stat datiers ad el;
2.
sch'el ha violà grevamain sias obligaziuns da famiglia vers il testader ubain vers in da ses confamigliars.

476 Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

Art. 478

1 Il dischertà na po betg sa participar a l'ierta e betg far valair il plant da reducziun.

2 Sch'il testader n'ha disponì nagut auter, va la part dal dischertà als ertavels legals dal testader, sco sch'il dischertà n'avess betg survivì il testader.

3 Ils descendents dal dischertà salvan il dretg sin lur part obligatorica, sco sch'il dischertà n'avess betg survivì il testader.

Art. 479

1 Ina dischertaziun è valaivla mo, sch'il testader ha inditgà il motiv da tala en sia disposiziun.

2 Sch'il dischertà contesta la dischertaziun pervia d'incorrectadad dal motiv, sto l'ertavel u il legatari che ha in avantatg da la dischertaziun cumprovar la correctadad.

3 Sche questa cumprova na po betg vegnir furnida u sch'il motiv da la dischertaziun n'è betg inditgà, vegn la voluntad dal testader mantegni­da, uschenavant che quai sa cumporta cun la part obligatorica dal dischertà, nun ch'il testader haja fatg sia disposiziun en in'errur evi­denta davart il motiv da la dischertaziun.

Art. 480

1 Il testader po retrair la mesadad da la part obligatorica d'in descen­dent, cunter il qual i existan attests da perdita, sut la cundiziun ch'el surlaschia questa mesadad als uffants naschids u betg anc naschids da quest descendent.

2 Questa dischertaziun vegn dentant abolida sin dumonda dal disch­ertà, sch'i n'existan nagins attests da perdita pli il mument che la successiun d'ierta vegn averta u sche la summa totala dals attests da perdita na surpassa betg in quart da la part d'ierta.

Terz chapitel: Las modas da disponer

Art. 481

1 Entaifer las limitas da la part disponibla po il testader disponer dal tuttafatg u per part da sia facultad tras ina disposiziun testamentara u tras in contract d'ierta.

2 La part, da la quala il testader n'ha betg disponì, va als ertavels legals.

Art. 482

1 Il testader po colliar sias disposiziuns cun cundiziuns e cun preten­siuns, las qualas mintga persuna interessada po laschar exequir, usche­spert che la disposiziun sezza è vegnida realisada.

2 Tras cundiziuns e tras pretensiuns immoralas u illegalas daventa la disposiziun nunvalaivla.

3 Cundiziuns e pretensiuns che n'han nagin senn u ch'èn mo mule­stusas per autras persunas vegnan consideradas sco inexistentas.

4 Sch'ina donaziun per causa da mort vegn surlaschada ad in animal, vala la disposiziun correspundenta sco cundiziun da procurar per la tgira adequata da l'animal.477

477 Integrà tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 2002 (artitgel da princip concernent animals), en vigur dapi il 1. d'avr. 2003 (AS 2003 463; BBl 2002 4164 5806).

Art. 483

1 Il testader po instituir in u plirs ertavels per l'entira ierta u per ina part da tala.

2 Sco instituziun dals ertavels vegn considerada mintga disposiziun, tenor la quala ina persuna duai survegnir l'entira ierta u ina part da tala.

Art. 484

1 Il testader po far ina donaziun ad ina persuna sut il titel d'in legat, senza l'instituir sco ertavel.

2 El po assegnar a questa persuna ina singula chaussa da l'ierta, la giu­dida da l'entira ierta u d'ina part da tala ubain incumbensar ils ertavels u ils legataris da furnir prestaziuns per ella or da la valur da l'ierta u da deliberar ella d'obligaziuns.

3 Sch'il testader assegna ina tscherta chaussa che na tutga betg tar l'ierta, è il debitur deliberà, nun che la disposiziun cuntegnia in'autra voluntad dal testader.

Art. 485

1 La chaussa sto vegnir surdada al legatari en quel stadi ed en quella qualitad, sco ch'ella sa preschenta il mument che la successiun d'ierta vegn averta, cun donns e cun creschaments, libra u engrevgiada.

2 Per expensas ch'il debitur ha fatg per la chaussa dapi l'avertura da la successiun d'ierta sco er per pegiuraments ch'igl ha dà dapi lura, ha el ils dretgs e las obligaziuns d'in administratur senza mandat.

Art. 486

1 Sch'ils legats surpassan l'import da l'ierta u da la donaziun al debitur ubain la part disponibla, poi vegnir pretendì ch'els vegnian reducids proporziunalmain.

2 Sch'ils debiturs moran avant il testader, sch'els n'èn betg degns d'ertar u sch'els refusan l'ierta, restan ils legats tuttina en vigur.

3 In ertavel legal u instituì po pretender il legat ch'il testader ha fatg a sia favur er, sch'el refusa l'ierta.

Art. 487

En sia disposiziun po il testader designar ina u pliras persunas che duain survegnir l'ierta u il legat, en cas che l'ertavel u ch'il legatari mora avant il testader u refusa l'ierta u il legat.

Art. 488

1 En sia disposiziun po il testader obligar l'ertavel instituì sco emprim ertavel da surdar l'ierta ad in'autra persuna sco ertavel posteriur.

2 L'ertavel posteriur na po betg vegnir obligà da far il medem.

3 Las medemas disposiziuns valan per il legat.

Art. 489

1 Sco mument da la surdada sto vegnir considerada la mort da l'em­prim ertavel, nun che la disposiziun fixeschia insatge auter.

2 Sch'i vegn numnà in auter mument che n'è betg anc entrà, cur che l'emprim ertavel mora, va l'ierta - cunter ina garanzia - als ertavels da l'emprim ertavel.

3 Sch'il mument na po betg pli entrar per in motiv u l'auter, va l'ierta definitivamain als ertavels da l'emprim ertavel.

Art. 490

1 En tut ils cas da l'instituziun d'ertavels posteriurs sto l'autoritad cumpetenta ordinar ina inventarisaziun.

2 L'ierta vegn surdada a l'emprim ertavel mo cunter ina garanzia, nun ch'il testader l'haja deliberà expressivamain da questa obligaziun; en cas da bains immobigliars po questa garanzia vegnir prestada tras in'annotaziun da l'obligaziun da surdada en il register funsil.

3 Sche l'emprim ertavel n'è betg en cas da prestar questa garanzia u sch'el periclitescha las aspectativas da l'ertavel posteriur, sto vegnir ordinada l'administraziun da l'ierta.

Art. 491

1 L'emprim ertavel acquista l'ierta sco in auter ertavel instituì.

2 El daventa proprietari da l'ierta cun l'obligaziun da surdar quella.

Art. 492

1 L'ertavel posteriur acquista l'ierta dal testader, sch'el viva, cur che la surdada è previsa.

2 Sch'el mora avant quest mument, resta l'ierta tar l'emprim ertavel, nun ch'il testader haja disponì insatge auter.

3 Sche l'emprim ertavel mora avant il testader, sch'el n'è betg degn d'ertar u sch'el refusa l'ierta, va l'ierta a l'ertavel posteriur.

Art. 492a478

1 Sch'in descendent è permanentamain inabel da giuditgar e sch'el na relascha ni descendents ni in consort, po il testader ordinar l'institu­ziun d'ertavels secundars per la restanza da l'ierta.

2 L'instituziun d'ertavels secundars croda tenor la lescha, sch'il descendent daventa cunter tuttas aspectativas abel da giuditgar.

478 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 493

1 Il testader po destinar la part disponibla da sia facultad dal tuttafatg u per part ad ina fundaziun.

2 La fundaziun è dentant mo valaivla, sch'ella correspunda a las pre­scripziuns legalas.

Art. 494

1 Tras in contract d'ierta po il testader s'obligar da surlaschar sia ierta u ses legat a la cuntrapart u ad ina terza persuna.

2 El po disponer libramain da sia facultad.

3 Las disposiziuns per causa da mort u las donaziuns ch'èn incumpa­tiblas cun las obligaziuns or dal contract d'ierta na pon dentant betg vegnir contestadas.

Art. 495

1 Il testader po far in contract da renunzia a l'ierta cun in ertavel.

2 Il renunziader na vegn betg pli considerà sco ertavel tar la successiun d'ierta.

3 Nua ch'il contract n'ordinescha nagut auter, vala la renunzia a l'ierta er per ils descendents dal renunziader.

Art. 496

1 Sche tscherts ertavels èn instituids en il contract d'ierta empè dal renunziader, croda la renunzia, sche quels n'acquistan betg l'ierta per in motiv u l'auter.

2 Sche la renunzia ha gì lieu a favur da cunertavels, vegni supponì ch'ella valia mo per ils ertavels dal tschep che deriva dal perdavant cuminaivel il pli proxim e ch'ella n'existia betg per ils ertavels pli lontans.

Art. 497

Sch'il testader è insolvent il mument che la successiun d'ierta vegn averta e sche ses ertavels na pajan betg ils debits, poi vegnir recurrì al renunziader ed a ses ertavels, uschenavant ch'els han survegnì or da la facultad dal testader ina cuntraprestaziun per la renunzia a l'ierta entaifer ils ultims 5 onns avant sia mort ed uschenavant ch'els èn anc enritgids qua tras il mument che la successiun d'ierta vegn averta.

Quart chapitel: Las furmas da disponer

Art. 498

Ina disposiziun testamentara po vegnir constituida ubain tras ina documentaziun publica ubain cun agen maun en scrit ubain tras ina decleraziun a bucca.

Art. 499

La disposiziun testamentara publica vegn fatga cun la cooperaziun da duas perditgas davant il funcziunari, davant il notar u davant in'autra persuna ch'è incumbensada tenor il dretg chantunal cun quests affars.

Art. 500

1 Il testader sto communitgar la voluntad al funcziunari; quel redigia u lascha rediger il document ed al dat alura a leger al testader.

2 Il testader sto suttascriver il document.

3 Il funcziunari sto datar e suttascriver il document.

Art. 501

1 Uschespert ch'il document è datà e suttascrit, declera il testader a las duas perditgas, en preschientscha dal funcziunari, ch'el haja legì il document e che quel cuntegnia sia ultima voluntad.

2 Mettend lur suttascripziun sin il document, conferman las perditgas ch'il testader haja fatg questa decleraziun davant ellas e ch'el saja - tenor lur giuditgar - stà abel da disponer.

3 I n'è betg necessari che las perditgas survegnian enconuschientscha dal cuntegn dal document.

Art. 502

1 Sch'il testader ni legia ni suttascriva sez il document, sto il func­ziu­nari preleger quel ad el en preschientscha da las duas perditgas, ed il testader sto alura declerar ch'il document cuntegnia sia ultima volun­tad.

2 Mettend lur suttascripziun sin il document, na ston las perditgas betg mo confermar ch'il testader haja fatg questa decleraziun davant ellas e ch'el saja - tenor lur giuditgar - stà abel da disponer, mabain er ch'il funcziunari haja prelegì il document al testader en lur preschientscha.

Art. 503

1 Persunas che n'èn betg ablas d'agir, che n'han betg ils dretgs civics e politics479 pervia d'ina sentenzia penala u che na san betg leger e scri­ver, ils parents480 en lingia directa, ils fragliuns dal testader e lur con­sorts sco er il consort dal testader sez na pon cooperar a la constituziun da la disposiziun publica ni sco funcziunari documentant ni sco perdi­tgas.

2 Il document na dastga cuntegnair naginas disposiziuns a favur dal funcziunari documentant e da las perditgas sco er dals parents en lingia directa e dals fragliuns u dals consorts da questas persunas.

479 La sistida dals dretgs civics e politics pervia d'ina sentenzia da la dretgira penala è abolida (guardar AS 1971 777; BBl 1965 I 561 ed AS 1974 55; BBl 1974 I 1457).

480 Versiun da quest pled tenor la cifra I 3 da la LF dals 30 da zer. 1972, en vigur dapi il 1. d'avr. 1973 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200).

Art. 504

Ils chantuns han da procurar ch'ils funcziunaris documentants tegnian sezs en salv las disposiziuns sco original u sco copia, ubain surdettian quellas ad in uffizi per las laschar tegnair en salv.

Art. 505

1 La disposiziun testamentara scritta a maun sto vegnir scritta dal testader dal cumenzament fin a la fin a maun, ed il testader sto datar e suttascriver questa disposiziun testamentara; la data sto cuntegnair l'onn, il mais ed il di che la disposiziun è vegnida scritta.481

2 Ils chantuns han da procurar che talas disposiziuns possian vegnir surdadas avertas u serradas ad in uffizi per las laschar tegnair en salv.

481 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 23 da zer. 1995, en vigur dapi il 1. da schan. 1996 (AS 1995 4882; BBl 1994 III 516, V 607).

Art. 506

1 La disposiziun testamentara po vegnir fatga a bucca, sch'il testader è impedì da sa servir da las autras furmas da disponer en consequenza da circumstanzas extraordinarias sco privel da mort imminent, inter­rupziun dal traffic, epidemias u eveniments da guerra.

2 Per quest intent sto el declerar sia ultima voluntad davant duas per­ditgas ed incumbensar quellas da procurar che sia disposiziun vegnia documentada.

3 Per las perditgas valan las medemas prescripziuns d'exclusiun sco en cas da la disposiziun publica.

Art. 507

1 Ina da las perditgas metta immediatamain en scrit la disposiziun a bucca cun inditgar il lieu, l'onn, il mais ed il di che la disposiziun è vegnida fatga. La disposiziun vegn suttascritta da tuttas duas perditgas e vegn deponida senza retardar tar in'autoritad giudiziala, cun la de­cleraziun ch'il testader saja stà abel da disponer ed haja communitgà ad ellas questa sia ultima voluntad sut las circumstanzas spezialas ch'eran avant maun.

2 Empè da quai pon las duas perditgas laschar protocollar la disposi­ziun cun la medema decleraziun tar in'autoritad giudiziala.

3 Sch'il testader fa la disposiziun a bucca en il servetsch militar, po in uffizier cun il grad da chapitani u cun in grad pli aut remplazzar l'autoritad giudiziala.

Art. 508

La disposiziun a bucca perda sia vigur suenter 14 dis quintads a partir dal mument ch'il testader è puspè daventà abel da sa servir d'ina da las autras furmas da disponer.

Art. 509

1 Il testader po revocar da tut temp sia disposiziun testamentara en ina da las furmas da disponer prescrittas.

2 La disposiziun po vegnir revocada dal tuttafatg u per part.

Art. 510

1 Il testader po revocar sia disposiziun testamentara cun destruir il document.

2 Sch'il document vegn destruì per casualitad u per culpa da terzas persunas e sche ses cuntegn na po betg vegnir eruì exactamain e cumplettamain, perda la disposiziun medemamain sia vigur; resalvads restan ils dretgs d'indemnisaziun.

Art. 511

1 Sch'il testader fa ina nova disposiziun testamentara senza revocar expressivamain ina disposiziun anteriura, remplazza ella la disposi­ziun anteriura, nun ch'i resultia senza dubi ch'ella saja mo ina cum­plettaziun da la disposiziun anteriura.

2 Ina disposiziun testamentara davart ina tscherta chaussa vegn er revocada, sch'il testader dispona posteriuramain da la chaussa en ina moda che n'è betg cumpatibla cun l'emprima disposiziun.

Art. 512

1 Per esser valaivel sto il contract d'ierta vegnir fatg en furma da la disposiziun testamentara publica.

2 Las parts contrahentas ston declerar a medem temp lur voluntad al funcziunari e suttascriver il document davant el e davant las duas perditgas.

Art. 513

1 Las parts contrahentas pon abolir da tut temp il contract d'ierta tras ina cunvegna en scrit.

2 Il testader po abolir unilateralmain in contract d'instituziun dals ertavels u in contract da legat, sche l'ertavel u sch'il legatari sa fa - suenter la conclusiun dal contract - culpabel envers il testader d'in cumportament che signifitga in motiv da dischertaziun.

3 L'aboliziun unilaterala sto avair lieu en ina da las furmas ch'èn prescrittas per la disposiziun testamentara.

Art. 514

Tgi che ha il dretg da pretender prestaziuns tranter vivs sin basa d'in contract d'ierta, po sa retrair dal contract tenor las disposiziuns dal Dretg d'obligaziuns482, sche questas prestaziuns na vegnan betg adem­plidas u garantidas tenor il contract.

Art. 515

1 Sche l'ertavel u sch'il legatari mora avant il testader, scroda il con­tract.

2 Sch'il testader è enritgì tras il contract, cur che l'ertavel mora, pon ils ertavels dal defunct pretender che l'enritgiment vegnia restituì, nun ch'igl existia ina disposiziun cuntraria.

Art. 516

Sche la libertad da disponer dal testader vegn restrenschida, suenter ch'el ha fatg ina disposiziun per causa da mort, na vegn la disposiziun betg abolida; ella vegn dentant suttamessa al plant da reducziun.

Tschintgavel chapitel: L'executur dal testament

Art. 517

1 En ina disposiziun testamentara po il testader incumbensar ina u pliras persunas ch'èn ablas d'agir d'exequir sia ultima voluntad.

2 Questa incumbensa sto vegnir communitgada ad ellas d'uffizi, ed ellas ston declerar entaifer 14 dis a partir da questa communicaziun, sch'ellas acceptan l'incumbensa; sch'ellas taschan, vala quai sco ac­ceptaziun.

3 Ellas han il dretg da vegnir indemnisadas adequatamain per lur acti­vitad.

Art. 518

1 Ils executurs dal testament han ils dretgs e las obligaziuns da l'admi­nistratur d'ierta uffizial, nun ch'il testader haja disponì autramain.

2 Els ston represchentar la voluntad dal testader ed han en spezial l'incumbensa d'administrar l'ierta, da pajar ils debits dal testader, da surdar ils legats e da far la partiziun tenor las ordinaziuns dal testader u tenor la prescripziun da la lescha.

3 Sch'i èn vegnids nominads plirs executurs dal testament, exeque­schan els cuminaivlamain lur uffizi, nun ch'il testader haja disponì autramain.

Sisavel chapitel: La nunvalaivladad e la reducziun da las disposiziuns


Art. 519

1 Sin basa d'in plant vegn ina disposiziun per causa da mort declerada sco nunvalaivla:

1.
sch'il testader l'ha fatg durant in temp ch'el n'era betg abel da disponer;
2.
sch'ella n'è betg l'expressiun da la libra voluntad;
3.
sch'ella sezza u ina cundiziun agiuntada è immorala u illegala.

2 Il plant da nunvalaivladad po vegnir inoltrà da mintgin che ha, sco ertavel u sco legatari, in interess che la disposiziun vegnia declerada sco nunvalaivla.

483 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 23 da zer. 1995, en vigur dapi il 1. da schan. 1996 (AS 1995 4882; BBl 1994 III 516, V 607).

Art. 520

1 Sche la disposiziun cuntegna ina mancanza formala, vegn ella decle­rada sco nunvalaivla sin basa d'in plant.

2 Sche la mancanza formala resulta dal fatg che la disposiziun sur­lascha insatge a persunas che han cooperà a la disposiziun ubain a lur confamigliars, vegnan mo quellas donaziuns decleradas sco nunvalai­vlas.

3 Per il dretg da purtar plant valan las medemas prescripziuns sco en cas da l'inabilitad da disponer.

Art. 520a484

Sche la mancanza d'ina disposiziun testamentara scritta a maun è quella che l'onn, il mais u il di n'è betg inditgà correctamain, po ella vegnir declerada sco nunvalaivla mo, sche las indicaziuns dal temp necessarias na pon betg vegnir constatadas autramain e sche la data è necessaria per giuditgar l'abilitad da disponer, la successiun da pliras disposiziuns u in'autra dumonda che concerna la valaivladad da la disposiziun.

484 Integrà tras la cifra I da la LF dals 23 da zer. 1995, en vigur dapi il 1. da schan. 1996 (AS 1995 4882; BBl 1994 III 516, V 607).

Art. 521

1 Il plant da nunvalaivladad surannescha 1 onn suenter il di che l'accu­sader ha survegnì enconuschientscha da la disposiziun e dal motiv da nunvalaivladad ed en mintga cas 10 onns suenter il di che la dispo­siziun è vegnida averta.

2 Sch'il testader n'è betg abel da disponer u en cas d'illegalitad u d'immoralitad surannescha il plant da nunvalaivladad envers in lega­tari da mala fai sut tut las circumstanzas pir suenter 30 onns.

3 La nunvalaivladad d'ina disposiziun po vegnir fatga valair da tut temp sin via d'objecziun.

Art. 522

1 Sch'il testader ha surpassà sia cumpetenza da disponer, pon ils ertavels che na survegnan betg lur part obligatorica pretender che la disposiziun vegnia reducida sin la quota admissibla.

2 Sche la disposiziun cuntegna prescripziuns davart las parts dals ertavels legals, valan quellas mo sco simplas prescripziuns per parter l'ierta, nun che la disposiziun cuntegnia in'autra voluntad dal testader.

Art. 523

Sch'ina disposiziun per causa da mort cuntegna donaziuns a favur da plirs ertavels cun dretg sin la part obligatorica e sche la cumpetenza da disponer è vegnida surpassada, vegnan questas donaziuns reducidas tranter ils cunertavels en la proporziun dals imports che surpassan lur part obligatorica.

Art. 524

1 Uschenavant che quai è necessari per cuvrir lur dabuns, pon l'administraziun dal concurs d'in ertavel ubain ses crediturs, che possedan attests da perdita il mument da la successiun d'ierta, preten­der la reducziun entaifer il termin fixà per l'ertavel, sch'il testader ha surpassà la part disponibla a disfavur da l'ertavel e sche l'ertavel na porta betg sez il plant da reducziun sin proposta dals crediturs.

2 Il medem dretg exista er envers ina dischertaziun che na vegn betg contestada dal dischertà.

Art. 525

1 La reducziun ha lieu per tut ils ertavels e legataris instituids en la medema proporziun, nun che la disposiziun cuntegnia in'autra volun­tad dal testader.

2 Sche la donaziun ad in legatari, ch'è a medem temp debitur da legats, vegn reducida, po quel pretender cun la medema resalva che er quests legats vegnian reducids proporziunalmain.

Art. 526

Sch'il legat d'ina chaussa singula che na po betg vegnir partida senza sminuir sia valur vegn suttamess a la reducziun, po il legatari ubain pretender che la chaussa sezza al vegnia surdada cunter indemnisaziun da l'import supplementar ubain far pajar empè da la chaussa l'import disponibel.

Art. 527

A la reducziun èn suttamessas sco las disposiziuns per causa da mort:

1.
las donaziuns a quint da la part da l'ierta sco dota, sco dota­ziun u sco cessiun dals bains, nun ch'ellas sajan suttamessas a la gulivaziun;
2.
las indemnisaziuns d'ierta ed ils imports da renunzia a l'ierta;
3.
las donaziuns ch'il testader ha pudì revocar libramain u ch'el ha fatg ils ultims 5 onns avant sia mort, cun excepziun dals regals occasiunals usitads;
4.
las valurs da facultad ch'il testader ha evidentamain alienà per guntgir la restricziun dal dretg da disponer.
Art. 528

1 Tgi ch'è da buna fai, è obligà da restituir mo la valur, per la quala el è enritgì tras l'act giuridic cun il testader il mument da la successiun d'ierta.

2 Sch'il legatari d'in contract d'ierta sto tolerar ina reducziun, ha el il dretg da pretender enavos in import correspundent da la cuntra­presta­ziun fatga al testader.

Art. 529

Pretensiuns d'assicuranza, fatgas sin la mort dal testader, ch'èn vegni­das constituidas a favur d'ina terza persuna tras ina disposiziun tranter vivs u tras ina disposiziun per causa da mort, u ch'èn vegnidas cedidas gratuitamain ad ina terza persuna durant ch'il testader era anc en vita, èn suttamessas a la reducziun per lur valur da recumpra.

Art. 530

Sch'il testader ha engrevgià talmain sia ierta cun dretgs da giudida e cun rentas, che la valur chapitalisada da l'ierta surpassa - tenor la du­rada presumtiva da quests dretgs - la part disponibla da l'ierta, pon ils ertavels pretender che quests dretgs vegnian reducids proporziunal­main ubain ch'els vegnian deliberads da quests dretgs, surlaschond la part disponibla da l'ierta als legataris.

Art. 531485

Ina instituziun posteriura d'ertavels è nunvalaivla envers in ertavel cun dretg sin la part obligatorica, sche la part obligatorica vegn reducida qua tras; resalvada resta la disposiziun davart descendents inabels da giuditgar.

485 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 532

A la reducziun èn suttamessas en emprima lingia las disposiziuns per causa da mort ed alura las assegnaziuns tranter vivs, e quai da maniera che las posteriuras vegnan reducidas avant las anteriuras, fin che la part obligatorica è restabilida.

Art. 533

1 Il plant da reducziun surannescha 1 onn suenter il di ch'ils ertavels han survegnì enconuschientscha da la violaziun da lur dretgs ed en mintga cas suenter 10 onns, quintads a partir dal mument da l'avertura en cas da las disposiziuns testamentaras ed a partir da la mort dal testader en cas da las autras donaziuns.

2 Sch'ina disposiziun anteriura è daventada valaivla, perquai ch'ina disposiziun posteriura è vegnida declerada sco nunvalaivla, cumenzan ils termins il mument da la decleraziun da nunvalaivladad.

3 La reducziun po vegnir pretendida da tut temp sin via d'objecziun.

Settavel chapitel: Plants or da contracts d'ierta

Art. 534

1 Sch'il testader è anc en vita e transferescha sia facultad sin l'ertavel contractual, po quel laschar far in inventari public.

2 Sch'il testader n'ha betg transferì tut sia facultad u ha acquistà fa­cul­tad suenter il transferiment, sa referescha il contract mo a la facultad transferida, nun ch'i saja vegnì disponì insatge auter.

3 Uschenavant che la facultad è vegnida transferida durant ch'il testader era anc en vita, van ils dretgs e las obligaziuns als ertavels da l'ertavel instituì, nun ch'i saja vegnì disponì insatge auter.

Art. 535

1 Sch'il testader ha fatg prestaziuns a l'ertavel renunziant durant ch'el era anc en vita e sche questas prestaziuns surpassan la part disponibla da sia ierta, pon ils cunertavels pretender la reducziun.

2 La disposiziun è dentant suttamessa a la reducziun mo per l'import, per il qual ella surpassa la part obligatorica dal renunziader.

3 Las prestaziuns vegnan messas a quint tenor las prescripziuns che valan per la gulivaziun.

Art. 536

Sch'il renunziader vegn obligà da far in restituziun a l'ierta sin basa da la reducziun, po el ubain sa suttametter a questa restituziun ubain metter l'entira prestaziun en la partiziun e sa participar a quella, sco sch'el n'avess betg renunzià.

Segunda partiziun: La successiun d'ierta

Quindeschavel titel: L'avertura da la successiun d'ierta

Art. 537

1 La successiun d'ierta vegn averta cun la mort dal testader.

2 Uschenavant che las donaziuns e las partiziuns, fatgas durant ch'il testader era anc en vita, èn d'impurtanza per il dretg d'ierta, vegnan ellas resguardadas tenor il stadi, en il qual l'ierta sa chatta il mument da la mort dal testader.

486 Versiun tenor la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 24 da mars 2000 davart la cumpetenza en chaussas civilas, en vigur dapi il 1. da schan. 2001 (AS 2000 2355; BBl 1999 2829).

Art. 538

1 La successiun d'ierta vegn averta per l'entira facultad a l'ultim domicil dal testader.

2 ...487

487 Abolì tras la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 24 da mars 2000 davart la cumpetenza en chaussas civilas, cun effect dapi il 1. da schan. 2001 (AS 2000 2355; BBl 1999 2829).

Art. 539

1 Mintgin che n'è - tenor las prescripziuns da la lescha - betg exclus d'ertar è abel dad esser ertavel e d'acquistar facultad or d'ina dispo­si­ziun per causa da mort.

2 Las donaziuns fatgas per in intent determinà ad ina pluralitad da per­sunas che na posseda betg la persunalitad giuridica, vegnan acquista­das da las singulas persunas individualmain cun la grevezza da vegnir applitgadas per la finamira prescritta dal testader, u valan, nua che quai n'è betg pussaivel, sco fundaziun.

Art. 540

1 Indegn dad esser ertavel u d'acquistar insatge or d'ina disposiziun per causa da mort è:

1.
tgi che ha chaschunà u empruvà da chaschunar intenziunada­main ed illegalmain la mort dal testader;
2.
tgi che ha privà intenziunadamain ed illegalmain il testader per adina da sia capacitad da disponer;
3.
tgi che ha muventà u impedì il testader tras engion, tras sforz u tras smanatschas da far u da revocar ina disposiziun per causa da mort;
4.
tgi che ha eliminà u fatg nunvalaivla intenziunadamain ed ille­galmain ina disposiziun per causa da mort sut talas circum­stanzas, ch'il testader n'ha betg pli pudì renovar quella.

2 Sch'il testader perduna a l'indegn d'ertar, finescha l'indignitad d'ertar.

Art. 541

1 L'inabilitad d'ertar exista mo per la persuna indegna d'ertar sezza.

2 Ils descendents da quella ertan dal testader, sco sche la persuna inde­gna d'ertar fiss morta avant il testader.

Art. 542

1 Per pudair acquistar l'ierta, sto l'ertavel esser en vita ed abel d'ertar il mument che la successiun d'ierta vegn averta.

2 Sch'in ertavel mora suenter l'avertura da la successiun d'ierta, van ses dretgs vi da l'ierta vi sin ses ertavels.

Art. 543

1 Il legatari acquista il dretg vi dal legat, sch'el è en vita ed abel d'ertar il mument che la successiun d'ierta vegn averta.

2 Sch'el mora avant il testader, croda ses legat davent a favur da quel che al dueva pajar ora, nun che la disposiziun laschia cumprovar ina voluntad cuntraria.

Art. 544

1 L'uffant concepì è abel d'ertar cun resalva ch'el naschia viv.

1bis Sche la protecziun da ses interess pretenda quai, installescha l'autoritad per la protecziun d'uffants ina curatella.488

2 Sche l'uffant nascha mort, na vegn el betg en consideraziun per la successiun d'ierta.489

488 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

489 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 545

1 Sur l'instituziun posteriura d'ertavels u da legataris po l'ierta u ina chaussa or da l'ierta vegnir testada ad ina persuna che na viva anc betg il mument da la successiun d'ierta.

2 Sch'in preertavel n'è betg numnà, valan ils ertavels legals sco pre­ertavels.

Art. 546

1 Sch'insatgi vegn declerà sco sparì, vegn sia ierta consegnada als ertavels u als legataris pir suenter che quels han garantì tras ina segi­rezza da restituir en cas da basegn la facultad al sparì sez u ad autras persunas che han in meglier dretg da l'ierta.

2 Questa segirezza sto vegnir prestada per 5 onns dapi la spariziun en grond privel da mort e per 15 onns dapi l'absenza senza avair novas dal sparì, dentant en nagin cas pli ditg che fin al di ch'il sparì avess cumplenì 100 onns.

3 Ils 5 onns curran a partir da la consegna da l'ierta ed ils 15 onns da­vent da l'ultima nova da vita dal sparì.

Art. 547

1 Sch'il sparì returna u sch'insatgi auter fa valair megliers dretgs, sto la persuna che ha obtegnì l'ierta restituir quella tenor las normas dal possess.

2 A terzas persunas che possedan megliers dretgs sto ella, sch'ella è da buna fai, far la restituziun mo entaifer il termin dal plant d'ierta.

Art. 548

1 Sch'in ertavel è sparì senza ch'ins possia eruir, sch'el saja en vita u gia mort il mument che la successiun d'ierta vegn averta, vegn sia part da l'ierta messa sut administraziun uffiziala.

2 Tgi che ertass en cas da spariziun da questa persuna, po - 1 onn suenter che quella è sparida en grond privel da mort u 5 onns suenter ch'ella ha dà l'ultima nova da vita - pretender da la dretgira ch'ella decleria la spariziun e ch'ella consegnia la part da l'ierta suenter che quella decleraziun è vegnida decretada.

3 La consegna da la part da l'ierta vegn fatga tenor las prescripziuns davart la consegna da l'ierta als ertavels d'ina persuna sparida.

Art. 549

1 Sch'ils ertavels d'ina persuna sparida han gia cuntanschì che la facultad da quella è vegnida dada en lur mauns, pon ses cunertavels sa referir a quai, sch'ina ierta croda a la persuna sparida, e pretender che la facultad vegnia consegnada ad els senza ch'i stoppia vegnir decre­tada ina nova decleraziun da spariziun.

2 Medemamain pon ils ertavels dal sparì sa referir a la decleraziun da spariziun ch'è vegnida decretada sin dumonda da ses cunertavels.

Art. 550

1 Suenter che la facultad u la part da l'ierta d'ina persuna sparida è stada 10 onns sut administraziun uffiziala u sche questa persuna avess cumplenì 100 onns, vegn - sin dumonda da l'autoritad cumpetenta - la decleraziun da spariziun decretada d'uffizi.

2 Sche nagin n'annunzia ses dretgs entaifer il termin inditgà, croda l'ierta a la cuminanza cun il dretg d'ertar u, sch'il sparì n'ha mai abità en Svizra, al chantun d'origin.

3 La cuminanza è obligada da restituir la facultad al sparì sez u a tals che possedan megliers dretgs, gist sco che quai è il cas tar in ertavel che ha obtegnì l'ierta d'ina persuna sparida.

Sedeschavel titel: Ils effects da la successiun d'ierta

Emprim chapitel: Las mesiras da segiranza

Art. 551

1 L'autoritad cumpetenta da l'ultim domicil dal testader sto prender d'uffizi las mesiras ch'èn necessarias per segirar la successiun d'ierta.490

2 Questas mesiras cumpiglian en spezial - en quels cas ch'èn previs da la lescha - la sigillaziun da l'ierta, l'inventarisaziun, l'ordinaziun d'ina administraziun uffiziala da l'ierta e l'avertura dals testaments.

3 ...491

490 Versiun tenor la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 24 da mars 2000 davart la cumpetenza en chaussas civilas, en vigur dapi il 1. da schan. 2001 (AS 2000 2355; BBl 1999 2829).

491 Abolì tras la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 24 da mars 2000 davart la cumpetenza en chaussas civilas, cun effect dapi il 1. da schan. 2001 (AS 2000 2355; BBl 1999 2829).

Art. 552

L'ierta vegn sigillada en ils cas ch'èn previs dal dretg chantunal.

Art. 553

1 Ina inventarisaziun vegn ordinada:

1.
sch'in ertavel minoren stat sut avugà u sto vegnir mess sut avugà;
2.
sch'in ertavel è permanentamain absent senza avair fixà ina represchentanza;
3.
sch'in dals ertavels u l'autoritad per la protecziun da creschids pretenda quai;
4.
sch'in ertavel maioren stat sut curatella cumplessiva u sto vegnir mess sut curatella cumplessiva.492

2 L'inventari duai vegnir fatg tenor las prescripziuns dal dretg chan­tunal e duai per regla esser terminà entaifer 2 mais dapi la mort dal testader.

3 La legislaziun chantunala po prescriver da far in inventari er en ulteriurs cas.

492 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 554

1 L'administraziun da l'ierta vegn ordinada:

1.
sch'in ertavel è permanentamain absent senza avair fixà ina represchentanza, uschenavant che ses interess pretendan quai;
2.
sche nagin dals pretendents na po cumprovar suffizientamain ses dretg d'ierta u sch'igl è intschert, ch'in ertavel existia;
3.
sche betg tut ils ertavels dal testader n'èn enconuschents;
4.
en ils cas spezials ch'èn previs da la lescha.

2 Sch'il testader ha designà in executur dal testament, sto l'admini­straziun vegnir surdada a quel.

3 Sch'il defunct steva sut ina curatella che cumpiglia l'administraziun da la facultad, alura è er l'administraziun da l'ierta chaussa dal procu­ratur, nun ch'i vegnia ordinà insatge auter.493

493 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 555

1 Sche l'autoritad è en dubi, ch'il testader haja ertavels u betg ubain che tut ils ertavels sajan enconuschents ad ella, decretescha ella en moda adequata in clom public per envidar tut tgi che ha in dretg da l'ierta, da s'annunziar entaifer 1 onn.

2 Sche nagin na s'annunzia entaifer quest termin e sche l'autoritad n'ha betg enconuschientscha d'ertavels, croda l'ierta, cun resalva dal plant d'ierta, a la cuminanza che ha il dretg d'ertar en tals cas.

Art. 556

1 Sch'ins chatta in testament suenter la mort d'ina persuna, sto quel vegnir consegnà immediatamain a l'autoritad, e quai er, sch'el para dad esser nunvalaivel.

2 Il funcziunari, tar il qual il testament è protocollà u deponì, sco er tut tgi che ha obtegnì in testament per al tegnair en salv u ha chattà in tal tranter las chaussas dal testader, è obligà sut atgna responsabladad da consegnar quel a l'autoritad, uschespert ch'el è vegnì a savair da la mort dal testader.

3 Suenter avair retschavì il testament e sche pussaivel suenter avair laschà vegnir a pled ils participads, surdat l'autoritad l'ierta ad interim als ertavels legals u ordinescha l'administraziun uffiziala da l'ierta.

Art. 557

1 Il testament sto vegnir avert da l'autoritad cumpetenta entaifer 1 mais, dapi ch'el è vegnì consegnà ad ella.

2 Ils ertavels enconuschents a l'autoritad vegnan envidads da quella a l'avertura dal testament.

3 Sch'il testader ha relaschà plirs testaments, ston tuts vegnir conse­gnads a l'autoritad e vegnir averts da quella.

Art. 558

1 Tut ils participads a l'ierta survegnan - sin donn e cust da quella - ina copia da la disposiziun testamentara, uschenavant ch'ella als pertu­tga.

2 Als legataris cun domicil nunenconuschent vegn fatga la communi­caziun cun in clom public en moda adequata.

Art. 559

1 1 mais suenter che la communicaziun è vegnida fatga als participads, pon ils ertavels instituids dumandar da l'autoritad in attest ch'els sajan renconuschids sco ertavels, cun resalva dal plant da nunvalaivladad e dal plant d'ierta e sche lur dretgs n'èn betg vegnids contestads expressivamain tras ils ertavels legals u tras persunas ch'èn vegnidas favurisadas en in'anteriura disposiziun.

2 Sch'i fa da basegn vegn l'administratur d'ierta avisà a medem temp d'als consegnar l'ierta.

Segund chapitel: L'acquist da l'ierta

Art. 560

1 Tenor lescha acquistan ils ertavels l'universalitad da l'ierta il mument da la mort dal testader.

2 Cun resalva da las excepziuns legalas van las pretensiuns, la pro­prie­tad, ils dretgs reals limitads ed il possess dal testader vi sin ils ertavels ed ils debits dal testader daventan ils debits persunals dals ertavels.

3 Per ils ertavels instituids cumenzan ils effects da l'ierta il mument che la successiun d'ierta vegn averta, ed ils ertavels legals als han d'extrader l'ierta tenor las reglas dal possess.

Art. 562

1 Ils legataris han in dretg persunal cunter ils debiturs dal legat u, sche tals n'èn betg numnads expressivamain, cunter ils ertavels legals u cunter ils ertavels instituids.

2 Sch'i na resorta betg insatge auter da la disposiziun, po quest dretg vegnir fatg valair uschespert che la persuna engrevgiada cun il legat ha acceptà l'ierta u na po betg pli la refusar.

3 Sch'ils ertavels n'adempleschan betg lur obligaziun vers il legatari, pon els vegnir obligads d'al consegnar las chaussas legadas u da pajar ina indemnisaziun en cas ch'il legat consistiva en l'obligaziun d'exequir in act u l'auter.

Art. 563

1 Sch'i n'è betg disponì autramain, èn ils legats da giudida, da rentas u d'autras prestaziuns periodicas suttamess a las prescripziuns dals dretgs reals e dal Dretg d'obligaziuns.

2 Sch'il legat consista d'ina assicuranza fatga sin la mort dal testader, po il legatari far valair directamain ses dretgs.

Art. 564

1 Ils dretgs dals crediturs dal testader vegnan resguardads avant quels dals legataris.

2 Ils crediturs da l'ertavel che ha acceptà l'ierta senza resalvas han ils medems dretgs sco ils ertavels dal testader.

Art. 565

1 Sch'ils ertavels pajan, suenter avair pajà or ils legats, debits da l'ierta, dals quals els n'avevan betg enconuschientscha avant, pon els pretender ch'ils legataris restitueschian proporziunalmain la valur, per la quala els avessan pudì far reducir ils legats.

2 Ils legataris pon dentant vegnir obligads da restituir sin il pli anc la part, per la quala els èn stads enritgids il mument che la restituziun vegn pretendida.

Art. 566

1 Ils ertavels legals ed ils ertavels instituids han il dretg da refusar ina ierta che croda ad els.

2 L'ierta vala sco refusada, sch'igl è evident u sch'igl è vegnì constatà uffizialmain ch'il testader era insolvent il mument da sia mort.

Art. 567

1 Il termin per refusar l'ierta importa 3 mais.

2 El cumenza per ils ertavels legals il mument ch'els han survegnì enconuschientscha da la mort dal testader, nun ch'els possian cum­provar d'avair udì pir pli tard che l'ierta saja crudada ad els; per ils ertavels instituids curra il termin a partir dal mument ch'els han survegnì la communicaziun uffiziala da la disposiziun ch'il testader ha fatg a lur favur.

Art. 568

Sch'in inventari è vegnì fatg sco mesira per segirar l'ierta, curra il termin da refusa per tut ils ertavels a partir dal di da la communicaziun uffiziala che l'inventarisaziun saja finida.

Art. 569

1 Sch'in ertavel mora avant che refusar u avant che acceptar l'ierta, va il dretg da refusar vi sin ses ertavels.

2 En quest cas cumenza il termin da refusa il mument ch'ils ertavels survegnan enconuschientscha che l'ierta saja crudada a lur testader e scada il pli baud il mument ch'è fixà per els da refusar l'ierta che deriva da lur agen testader.

3 Sch'ina ierta vegn refusada e sch'ella croda alura ad auters ertavels che n'avevan avant betg il dretg da quella, cumenza il termin per quels il mument ch'els survegnan enconuschientscha da la refusa.

Art. 570

1 La refusa sto vegnir declerada da l'ertavel a l'autoritad cumpetenta, saja quai a bucca u en scrit.

2 Ella sto vegnir fatga senza cundiziuns e senza resalvas.

3 L'autoritad ha da far in protocol da las refusas.

Art. 571

1 Sche l'ertavel na refusa betg l'ierta entaifer il termin fixà, acquista el quella senza cundiziuns.

2 In ertavel perda il dretg da refusar l'ierta, sch'el intervegn en ils fatgs da l'ierta avant la scadenza dal termin u sch'el commetta acts che n'èn betg necessaris per simplamain administrar quella u per cuntinuar cun ils affars currents dal testader ubain sch'el sa patruna u zuppenta chaussas da l'ierta.

Art. 572

1 Sch'il testader n'ha betg relaschà ina disposiziun per causa da mort e sch'in da plirs ertavels refusa l'ierta, va sia part a quella persuna che ertass dad el, sch'el fiss mort avant che la successiun d'ierta è vegnida averta.

2 Sch'il testader ha relaschà ina disposiziun per causa da mort, va la part ch'in ertavel instituì ha refusà als ertavels legals ils pli proxims dal testader, nun che la disposiziun exprimia in'autra voluntad dal testader.

Art. 573

1 Sch'ina ierta vegn refusada tras tut ils ertavels legals ils pli proxims, vegn ella liquidada da l'uffizi da concurs.

2 Quai che resta da la liquidaziun suenter ch'ils debits èn pajads, vegn surdà a quels che han il dretg da l'ierta, sco sche quella na fiss betg vegnida refusada.

Art. 574

Sche l'ierta vegn refusada dals descendents, infurmescha l'autoritad il consort survivent, e quel po alura declerar entaifer 1 mais d'acceptar l'ierta.

Art. 575

1 Refusond l'ierta pon ils ertavels pretender che l'autoritad dumondia - avant che liquidar l'ierta - ils ertavels che suondan els directamain.

2 En quest cas infurmescha l'autoritad ils ertavels pli allontanads ch'ils ertavels ils pli proxims hajan refusà l'ierta, e sch'els na decleran betg entaifer 1 mais da l'acceptar, vala l'ierta er sco refusada dad els.

Art. 576

Per motivs relevants po l'autoritad cumpetenta prolungar il termin per ils ertavels legals u per ils ertavels instituids u als conceder in nov termin.

Art. 577

Sch'in legatari refusa in legat, croda quel davent a favur da la persuna engrevgiada, nun che la disposiziun exprimia in'autra voluntad dal testader.

Art. 578

1 Sch'in ertavel insolvent refusa l'ierta cun l'intent da betg laschar ve­gnir quella en ils mauns da ses crediturs, pon quels u l'administraziun da concurs contestar la refusa entaifer 6 mais, sche lur dretgs na vegnan betg garantids.

2 Sche lur contestaziun vegn approvada, vegn l'ierta liquidada uffizial­main.

3 In surpli activ vegn duvrà en emprima lingia per cuntentar ils credi­turs che han contestà la refusa e croda, suenter che er ils auters debits èn pajads, als ertavels a favur dals quals la refusa è vegnida fatga.

Art. 579

1 Sch'ils ertavels d'in testader insolvent refusan l'ierta, ston els tuttina star buns vers ils crediturs, uschenavant ch'els han survegnì dal testa­der entaifer ils ultims 5 onns avant sia mort valurs da facultad da quel, ch'els stuessan metter a disposiziun per gulivar la partiziun da l'ierta.

2 Questa obligaziun n'exista betg per la dotaziun usitada en cas d'ina maridaglia ed er betg concernent ils custs d'educaziun e da scolaziun.

3 Ertavels da buna fai ston mo star buns, uschenavant ch'els èn anc enritgids.

Terz chapitel: L'inventari public

Art. 580

1 Mintga ertavel che ha il dretg da refusar l'ierta po pretender in inventari public.

2 La dumonda sto vegnir fatga entaifer 1 mais tar l'autoritad cumpe­tenta ed en la medema furma sco la refusa da l'ierta.

3 La dumonda ch'è vegnida fatga d'in dals ertavels vala er per ils auters ertavels.

Art. 581

1 L'inventari public vegn fatg da l'autoritad cumpetenta tenor las prescripziuns dal dretg chantunal; el consista d'in register da las valurs da facultad e dals debits da l'ierta cun l'indicaziun da la valur stimada da mintga object da l'inventari.

2 Tgi che po dar scleriment davart la situaziun finanziala dal testader è obligà en atgna responsabladad da dar a l'autoritad tut las infurma­ziuns che vegnan giavischadas da quella.

3 Spezialmain ston ils ertavels communitgar a l'autoritad ils debits dal testader ch'èn enconuschents ad els.

Art. 582

1 Faschond l'inventari publitgescha l'autoritad en moda adequata in clom da quints per envidar ils crediturs ed ils debiturs dal testader, inclus ils crediturs sin garanzia, d'annunziar lur pretensiuns e lur debits entaifer in tschert termin.

2 Il clom da quints duai render attent ils crediturs a las consequenzas d'ina annunzia tralaschada.

3 Il termin sto vegnir fixà sin almain 1 mais, quintà a partir dal di da l'emprima publicaziun.

Art. 583

1 En l'inventari public ston vegnir inscrits d'uffizi las pretensiuns ed ils debits che resortan da cudeschs publics u dals documents dal testader.

2 Questa inscripziun en l'inventari vegn communitgada als crediturs ed als debiturs.

Art. 584

1 Suenter ch'il termin dal clom da quints è scadì, vegn l'inventari serrà ed exponì almain durant 1 mais, per ch'ils participads possian prender invista.

2 Ils custs per l'inventari vegnan adossads a l'ierta, e sche quella na basta betg, als ertavels che han pretendì l'inventari.

Art. 585

1 Durant l'inventarisaziun dastgan vegnir fatgs mo ils acts ch'èn necessaris per l'administraziun.

2 Sche l'autoritad permetta ad in ertavel da cuntinuar cun l'affar dal testader, pon ils cunertavels pretender ina garanzia.

Art. 586

1 Durant l'inventarisaziun è suspendida mintga scussiun pervia dals debits dal testader.

2 ...495

3 Cun excepziun da cas urgents na pon process ni vegnir iniziads ni vegnir cuntinuads.

495 Abolì tras la cifra 3 da l'agiunta da la LF dals 15 da zer. 2018 (revisiun dal dretg da surannaziun), cun effect dapi il 1. da schan. 2020 (AS 2018 5343; BBl 2014 235).

Art. 587

1 Suenter la finiziun da l'inventarisaziun vegn mintga ertavel envidà da declerar entaifer 1 mais, sch'el accepta l'ierta u betg.

2 Nua che las circumstanzas giustifitgeschan quai, po l'autoritad cumpetenta conceder in nov termin per laschar far stimaziuns, per liquidar pretensiuns dispitaivlas u per auters motivs sumegliants.

Art. 588

1 Entaifer il termin fixà po l'ertavel refusar l'ierta u pretender ch'ella vegnia liquidada uffizialmain u acceptar ella senza cundiziuns u cun pretender in inventari public.

2 Sch'el na dat nagina decleraziun, ha el acceptà l'ierta cun l'inventari public.

Art. 589

1 Sche l'ertavel surpiglia l'ierta cun l'inventari public, van ils debits dal testader ch'èn registrads en l'inventari e las valurs da facultad vi ad el.

2 Ils effects da l'acquist da l'ierta cun ses dretgs e cun sias obligaziuns cumenzan il mument da l'avertura da la successiun d'ierta.

3 L'ertavel sto star bun per ils debits ch'èn registrads en l'inventari tant cun l'ierta sco er cun sia atgna facultad.

Art. 590

1 Ils ertavels na ston star buns ni persunalmain ni cun l'ierta vers ils crediturs dal testader che n'èn betg registrads en l'inventari, perquai ch'els n'èn betg s'annunziads u perquai ch'els han fatg quai memia tard.

2 Sch'ils crediturs han tralaschà l'annunzia senza atgna culpa u sche lur pretensiuns n'èn betg vegnidas registradas en l'inventari malgrà l'annunzia, è l'ertavel responsabel, uschenavant ch'el è s'enritgì tras l'ierta.

3 En mintga cas pon ils crediturs far valair lur pretensiuns, usche­navant che quellas èn segiradas tras dretgs da pegn sin chaussas da l'ierta.

Art. 591

Las cauziuns ch'il testader aveva surpiglià vegnan registradas sepa­radamain en l'inventari, e l'ertavel na sto, er suenter avair acceptà l'ierta, betg pajar dapli per tals debits che quai che tutgass a quels, sche l'ierta vegniss liquidada sin via dal concurs.

Art. 592

Il clom da quints vegn decretà d'uffizi per mintga ierta che croda a la communitad; quella sto dentant star buna per ils debits da l'ierta mo uschenavant che la facultad acquistada or da l'ierta basta per quest intent.

Quart chapitel: La liquidaziun uffiziala

Art. 593

1 Mintga ertavel ha il dretg da pretender la liquidaziun uffiziala empè da refusar l'ierta u d'acceptar quella cun l'inventari public.

2 A sia dumonda na poi dentant betg vegnir consentì, uschè ditg ch'in dals ertavels declera d'acceptar l'ierta.

3 En cas da la liquidaziun uffiziala n'èn ils ertavels betg responsabels per ils debits da l'ierta.

Art. 594

1 Sch'ils crediturs dal testader han cun raschun tema che lur preten­siuns na vegnian betg pajadas, pon els pretender entaifer 3 mais dapi la mort dal testader u dapi l'avertura dal testament la liquidaziun uffiziala da l'ierta, nun ch'els hajan survegnì pajaments u garanzias en il fratemp.

2 Sut las medemas circumstanzas pon ils legataris pretender ch'i ve­gnian ordinadas las mesiras preventivas per segirar lur dretgs.

Art. 595

1 La liquidaziun uffiziala vegn exequida tras l'autoritad cumpetenta u - per incumbensa da quella - tras in u tras plirs administraturs d'ierta.

2 Ella cumenza cun l'inventarisaziun ch'è colliada cun in clom da quints.

3 L'administratur d'ierta è suttamess a la surveglianza da l'autoritad; ils ertavels pon recurrer tar quella cunter las decisiuns che l'admini­stratur ha prendì u ha l'intenziun da prender.

Art. 596

1 La liquidaziun uffiziala vegn fatga uschia ch'ils affars currents dal testader vegnan finids' sias obligaziuns ademplidas' sias pretensiuns incassadas, ils legats exequids uschenavant che quai è necessari, ils dretgs e las obligaziuns dal testader stabilids giudizialmain e sia facul­tad realisada.

2 La vendita da bains immobigliars dal testader vegn fatga tras in ingiant public; sin via privata dastga quai vegnir fatg mo, sche tut ils ertavels èn perencletgs.

3 Ils ertavels pon pretender che objects e daners che n'èn betg neces­saris per la liquidaziun da l'ierta vegnian surdads dal tuttafatg u mo per part en lur mauns gia durant la liquidaziun.

Art. 597

L'ierta insolventa vegn liquidada da l'uffizi da concurs tenor las pre­scripziuns dal dretg da concurs.

Tschintgavel chapitel: Il plant d'ierta

Art. 598

1 Tgi che crai d'avair sco ertavel legal u sco ertavel instituì megliers dretgs sin l'ierta u sin chaussas or da quella ch'il possessur actual, po far valair ses dretgs cun il plant d'ierta.

2 ...496

496 Abolì tras la cifra II 3 da l'agiunta 1 da la Procedura civila dals 19 da dec. 2008, cun effect dapi il 1. da schan. 2011 (AS 2010 1739; BBl 2006 7221).

Art. 599

1 Sch'il plant vegn approvà, sto il possessur ceder l'ierta u ils objects da quella a l'accusader, e quai tenor las reglas dal possess.

2 L'accusà na po betg far l'objecziun vers il plant d'ierta d'avair acquistà objects d'ierta tras giudida.

Art. 600

1 Il plant d'ierta surannescha vers in accusà da buna fai cun la sca­denza dad 1 onn dapi che l'accusader ha survegnì enconuschientscha dal possess da l'accusà e da la prevalenza da ses agens dretgs, en mintga cas dentant suenter la scadenza da 10 onns dapi la mort dal testader u da l'avertura dal testament.

2 Cunter in accusà da mala fai surannescha il plant adina pir suenter 30 onns.

Art. 601

Il plant dal legatari surannescha suenter 10 onns dapi ch'el ha survegnì la communicaziun dal legat; sche l'execuziun dal legat po vegnir pretendida pir pli tard, cumenza il termin cun il di ch'il legat daventa exequibel.

Deschsettavel titel: La partiziun da l'ierta

Emprim chapitel: La cuminanza avant la partiziun

Art. 602

1 Sch'il testader ha plirs ertavels, nascha tranter quels cun sia mort ina cuminanza che cumpiglia tut ils dretgs e tut las obligaziuns da l'ierta e che dura fin che quella vegn partida.

2 Ils ertavels daventan proprietaris cuminaivels dals objects da l'ierta e disponan cuminaivlamain dals dretgs da l'ierta cun resalva da las cumpetenzas da represchentar e d'administrar che vegnan regladas en contracts u en leschas.

3 Sin dumonda d'in cunertavel po l'autoritad cumpetenta nominar ina represchentanza per la cuminanza dals ertavels fin che l'ierta vegn partida.

Art. 603

1 Ils ertavels ston star buns solidaricamain per ils debits dal testader.

2 L'indemnisaziun adequata, che vegn debitada als uffants u als biadis per las prestaziuns fatgas per il tegnairchasa cuminaivel cun il testa­der, sto vegnir quintada tar ils debits da l'ierta, nun ch'i resultia qua tras ina surdebitaziun da l'ierta.497

497 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 6 d'oct. 1972, en vigur dapi ils 15 da favr. 1973 (AS 1973 93; BBl 1970 I 805, 1971 I 737).

Art. 604

1 Mintga cunertavel ha il dretg da dumandar da tut temp la partiziun da l'ierta, nun ch'el saja obligà tenor il contract u tenor la lescha da restar en la cuminanza.

2 Sin dumonda d'in ertavel po la dretgira decretar temporarmain che la partiziun da l'ierta u da singulas chaussas da quella vegnia suspen­dida, sche la valur da l'ierta vegniss reducida considerablamain en cas d'ina partiziun immediata.

3 Ils cunertavels d'in ertavel insolvent pon dumandar ch'i vegnian ordinadas mesiras preventivas per segirar lur dretgs, uschespert che la successiun è averta.

Art. 605

1 Sch'i sto vegnir prendì resguard sin ils dretgs d'in uffant anc betg naschì, sto la partiziun da l'ierta vegnir suspendida fin al mument da sia naschientscha.

2 Durant quest temp ha la mamma il dretg da giudida da la facultad cuminaivel, uschenavant che quai è necessari per ses mantegniment.

Art. 606

Ils ertavels ch'èn vegnids mantegnids dal testader en sia chasada fin a sia mort, pon dumandar da vegnir mantegnids anc 1 mais suenter la mort dal testader sin donn e cust da l'ierta.

Segund chapitel: La moda da parter

Art. 607

1 Ils ertavels legals ston parter tranter els sco er cun ertavels instituids tenor ils medems princips.

2 Sch'i n'è betg disponì autramain, pon els sa cunvegnir libramain co parter.

3 Ils cunertavels che possedan chaussas da l'ierta u che debiteschan insatge al testader, ston dar detagliadamain scleriment en chaussa tar la partiziun.

Art. 608

1 Tras ina disposiziun per causa da mort po il testader prescriver, co ses ertavels duain parter e furmar lur parts.

2 Questas prescripziuns èn liantas per ils ertavels cun resalva d'ina gulivaziun en cas d'ina inegualitad da las parts ch'il testader n'aveva betg intenziunà.

3 L'attribuziun d'ina chaussa or da l'ierta ad in ertavel vala sco simpla regla da parter e betg sco legat, nun che la disposiziun exprimia in'autra voluntad dal testader.

Art. 609

1 Sin dumonda d'in creditur che ha acquistà u impegnà l'ierta ch'in ertavel ha survegnì u che posseda attests da perdita cunter quel, sto l'autoritad cooperar a la partiziun empè da quest ertavel.

2 Igl è resalvà al dretg chantunal da prescriver la cooperaziun uffiziala anc per ulteriurs cas da partiziun.

Art. 610

1 Sch'i n'è betg prescrit insatge auter, han tut ils ertavels ils medems dretgs sin las chaussas da l'ierta.

2 Els ston far a savair in a l'auter la relaziun ch'els han gì cun il testa­der; questas infurmaziuns vegnan resguardadas per far ina partiziun da l'ierta gulivada e gista.

3 Mintga cunertavel po dumandar ch'ils debits dal testader vegnian pajads avant che parter l'ierta u ch'i vegnia dà ina garanzia persuenter.

Art. 611

1 Or da las chaussas da l'ierta furman ils ertavels tantas parts u sorts sco quai ch'i èn avant maun ertavels u tscheps d'ertavels.

2 Sch'els na pon betg sa cunvegnir, sto l'autoritad cumpetenta furmar las sorts sin dumonda d'in dals ertavels e resguardond l'isanza locala, las relaziuns persunalas u ils giavischs da la maioritad dals cun­ertavels.

3 Las parts vegnan repartidas tranter ils ertavels tenor cunvegna u cun trair la sort.

Art. 612

1 Chaussas da l'ierta che na pon betg vegnir partidas senza ch'ellas perdian considerablamain valur, duain vegnir attribuidas cumplaina­main ad in dals ertavels.

2 Sch'ils ertavels na pon betg sa cunvegnir co parter u a tgi attribuir ina chaussa, vegn quella vendida ed il retgav repartì.

3 Sin dumonda d'in dals ertavels sto la vendita avair lieu sco ingiant; sch'ils ertavels na sa cunvegnan betg, decida l'autoritad cumpetenta, sche l'ingiant duai avair lieu publicamain u mo tranter ils ertavels.

Art. 612a498

1 Sche la chasa u sche l'abitaziun, nua ch'ils consorts han vivì, u sche objects da la rauba da chasa appartegnan a l'ierta, po il consort survi­vent pretender che la proprietad da quests bains al vegnia attribuida cun la quintar tar sia part.

2 Nua che las circumstanzas giustifitgeschan quai, po vegnir concedida - sin dumonda dal consort survivent u dals auters ertavels legals dal defunct - la giudida u il dretg d'abitar empè da la proprietad.

3 Il consort survivent na po betg far valair ses dretgs vi da localitads, nua ch'il defunct ha exequì ina professiun u nua ch'el ha manà ina interpresa e ch'in da ses descendents dovra per cuntinuar cun la professiun u cun l'interpresa dal defunct; las prescripziuns dal dretg d'ierta puril restan resalvadas.

4 Per il partenadi registrà vala la medema regulaziun tenor il senn.499

498 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

499 Integrà tras la cifra 8 da l'agiunta da la Lescha da partenadi dals 18 da zer. 2004, en vigur dapi il 1. da schan. 2007 (AS 2005 5685; BBl 2003 1288).

Art. 613

1 Chaussas che furman tenor lur natira in'unitad na duain betg vegnir separadas, sch'in dals ertavels s'oppona a la separaziun.

2 Scrittiras da famiglia ed objects che muntan per la famiglia ina regurdientscha speziala na duain betg vegnir alienads, sch'in dals erta­vels fa opposiziun.

3 Sch'ils ertavels na pon betg sa cunvegnir, decida l'autoritad cumpe­tenta, co che quests objects duain vegnir alienads u a tgi ch'els èn d'attribuir e sch'els ston vegnir mess a quint a quel u betg; ella fa quai, resguardond l'isanza locala e - sch'ina tala n'exista betg - resguar­dond las relaziuns persunalas dals ertavels.

Art. 613a500

Sch'in fittadin d'in manaschi agricul mora ed in da ses ertavels maina vinavant sulet la fittanza, po quel pretender che l'entir inventari (mu­vel, iseglia, reservas e.u.v.) al vegnia attribuì per la valur d'utilisaziun cun metter a quint tal a sia part da l'ierta.

500 Integrà tras l'art. 92 cifra 1 da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart il dretg funsil puril, en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1410; BBl 1988 III 953).

Art. 614

Pretensiuns ch'il testader ha gì vers in dals ertavels ston vegnir messas a quint a quel tar la partiziun.

Art. 615

Sch'in ertavel survegn or da la partiziun ina chaussa da l'ierta impegnada per debits dal testader, vegn er quest debit adossà a quel.

Art. 616501

501 Abolì tras l'art. 92 cifra 1 da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart il dretg funsil puril, cun effect dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1410; BBl 1988 III 953).

Art. 617502

Ils bains immobigliars vegnan mess a quint als ertavels per la valur ch'els han il mument da la partiziun.

502 Versiun tenor l'art. 92 cifra 1 da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart il dretg funsil puril, en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1410; BBl 1988 III 953).

Art. 618

1 Sch'ils ertavels na pon betg sa cunvegnir per quant ch'in bain immobigliar stoppia vegnir mess a quint, vegn la valur stimada tras experts uffizials.503

2 ...504

503 Versiun tenor la cifra II 3 da l'agiunta I da la Procedura civila dals 19 da dec. 2008, en vigur dapi il 1. da schan. 2011 (AS 2010 1739; BBl 2006 7221).

504 Abolì tras la cifra I 1 da la LF dals 6 d'oct. 1972, cun effect dapi ils 15 da favr. 1973 (AS 1973 93; BBl 1970 I 805, 1971 I 737).

Art. 619505

Per surpigliar e per metter a quint manaschis agriculs e bains immo­bi­gliars agriculs vala la Lescha federala dals 4 d'october 1991506 davart il dretg funsil puril.

505 Versiun tenor l'art. 92 cifra 1 da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart il dretg funsil puril, en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1410; BBl 1988 III 953).

506 SR 211.412.11

Terz chapitel: La gulivaziun

Art. 626

1 Ils ertavels legals èn obligads vicendaivlamain da laschar gulivar tar la partiziun tut quai ch'il testader als ha dà durant sia vita cun l'inten­ziun che quai vegnia quintà tar lur part d'ierta.

2 Sch'il defunct n'ha betg disponì expressivamain il cuntrari, ston ses descendents metter en la gulivaziun tut quai che quel ha dà sco dota, sco dotaziun u sco cessiun dals bains, sco relasch dals debits e sco avantatgs sumegliants.

Art. 627

1 Sch'in ertavel croda davent avant u suenter che la successiun d'ierta vegn averta, passa sia obligaziun da metter en la gulivaziun vi sin ils ertavels che remplazzan quel.

2 Ils descendents d'in ertavel èn obligads da laschar gulivar las dona­ziuns che quel ha survegnì, er sche quellas n'èn betg passadas ad els.

Art. 628

1 Ils ertavels pon eleger, sch'els vulan laschar gulivar tras bittar en las chaussas survegnidas en natira u tras metter a quint lur valur, e quai er, sche las donaziuns surpassan l'import da lur part d'ierta.

2 Resalvadas restan las disposiziuns divergentas dal testader sco er ils dretgs dals cunertavels da dumandar la reducziun da las donaziuns.

Art. 629

1 Sch'in ertavel, che ha survegnì ordavant donaziuns che surpassan sia part d'ierta, po cumprovar ch'il testader haja vulì favurisar el qua tras, na sto el betg laschar gulivar il surpli; ils cunertavels salvan dentant il dretg da far il plant da reducziun.

2 Ina tala favurisaziun vegn presumada tar dotaziuns ch'èn vegnidas fatgas als descendents en la dimensiun usitada a chaschun da lur maridaglia.

Art. 630

1 La gulivaziun vegn fatga tenor la valur che las donaziuns han il mument che la successiun d'ierta vegn averta u tenor il pretsch da vendita, sche la chaussa è vegnida alienada.

2 Areguard expensas ed areguard donns sco er areguard fritgs retratgs valan tranter ils ertavels las reglas davart il possess.

Art. 631

1 Las expensas dal testader per l'educaziun e per la scolaziun da sin­guls uffants èn suttamessas a l'obligaziun da gulivar mo uschenavant ch'ellas surpassan la dimensiun usitada, nun ch'i possia vegnir cum­provada in'autra voluntad dal testader.

2 Ad uffants ch'èn mendus u ch'èn anc en scolaziun sto vegnir conce­dida tar la partiziun ina prelevaziun commensurada.508

508 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Art. 632

Regals occasiunals usitads n'èn betg suttamess a la gulivaziun.

Quart chapitel: Finiziun ed effects da la partiziun

Art. 634

1 La partiziun daventa lianta per ils ertavels uschespert ch'els han furmà e surpiglià lur parts u uschespert ch'els han fatg ils contracts da partiziun.

2 Per esser valaivel sto il contract da partiziun vegnir concludì en scrit.

Art. 635

1 Contracts tranter cunertavels davart la cessiun da lur parts d'ierta ston vegnir concludids en scrit per esser valaivels.510

2 Sche tals contracts vegnan concludids tranter in ertavel ed ina terza persuna, na dattan quels betg il dretg a quella persuna da cooperar a la partiziun, mabain mo da pretender la part d'ierta che vegn attribuida a l'ertavel.

510 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Art. 636

1 Contracts davart ina ierta anc betg crudada che cunertavels conclu­dan tranter els u cun ina terza persuna senza la cooperaziun e senza il consentiment dal testader n'èn betg liants.

2 Las prestaziuns ch'èn vegnidas fatgas sin fundament da tals contracts pon vegnir pretendidas enavos.

Art. 637

1 Suenter che la partiziun è terminada, stattan ils ertavels buns vicen­daivlamain per las chaussas da l'ierta sco vendiders e cumpraders.

2 Els ston garantir in a l'auter l'existenza da las pretensiuns che als vegnan attribuidas a chaschun da la partiziun da l'ierta e stattan buns in a l'auter - en cas d'insolvenza d'in debitur - sco garants simpels per l'import da pretensiun mess a quint, nun ch'i sa tractia da vaglias che vegnan quotadas a la bursa.

3 Il plant da garanzia surannescha 1 onn suenter la partiziun; sche las pretensiuns ston vegnir pajadas fin in termin pli tard, surannescha el 1 onn suenter quel.

Art. 638

Il contract da partiziun po vegnir contestà tenor las prescripziuns davart la contestaziun da contracts en general.

Art. 639

1 Er suenter la partiziun ston ils ertavels star buns solidaricamain e cun tut lur facultad per ils debits dal testader, uschè ditg ch'ils crediturs n'han betg dà expressivamain u tacitamain lur consentiment che quels vegnian repartids tranter ils cunertavels u surpigliads da quels.

2 La responsabladad solidarica dals cunertavels surannescha 5 onns suenter la partiziun; sche las pretensiuns ston vegnir pajadas fin in termin pli tard, surannescha ella 5 onns suenter quel.

Art. 640

1 In ertavel po prender regress sin ses cunertavels, sch'el ha pajà in debit dal testader che n'è betg vegnì attribuì ad el tar la partiziun u sch'el ha pajà dapli d'in debit che quai ch'el ha surpiglià.

2 Quest regress sa drizza en emprima lingia cunter l'ertavel che ha surpiglià tar la partiziun il debit pajà.

3 Dal rest ston ils ertavels surpigliar ils debits en la proporziun da lur parts d'ierta, nun ch'els hajan fixà insatge auter.

Quarta part: Ils dretgs reals

Emprima partiziun: La proprietad

Deschdotgavel titel: Disposiziuns generalas

511 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 2002 (artitgel da princip concernent animals), en vigur dapi il 1. d'avr. 2003 (AS 2003 463; BBl 2002 4164 5806).

Art. 641

1 Tgi ch'è proprietari d'ina chaussa po disponer libramain da quella entaifer ils limits fixads da la lescha.

2 El po pretender la chaussa da mintgin che la retegna senza dretg e dustar da quella mintga influenza nungiustifitgada.

Art. 641a512

1 Animals n'èn betg chaussas.

2 Sch'i n'existan naginas regulaziuns spezialas per animals, valan las prescripziuns ch'èn applitgablas per chaussas.

512 Integrà tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 2002 (artitgel da princip concernent animals), en vigur dapi il 1. d'avr. 2003 (AS 2003 463; BBl 2002 4164 5806).

Art. 642

1 Tgi ch'è proprietari d'ina chaussa è quai per tut sias parts integralas.

2 Part integrala d'ina chaussa è tut quai che furma - tenor l'isanza dal lieu - in element essenzial da la chaussa e che na po betg vegnir sepa­rà da quella senza la destruir, la donnegiar u la midar.

Art. 643

1 Tgi ch'è proprietari d'ina chaussa è quai er dals fritgs natirals da quella.

2 Fritgs natirals èn ils products periodics e tut quai che po - tenor l'isanza - vegnir racoltà d'ina chaussa tenor sia destinaziun.

3 Ils fritgs natirals furman ina part integrala da la chaussa uschè ditg ch'els n'èn betg separads da tala.

Art. 644

1 La disposiziun d'ina chaussa s'extenda er sin sias parts accessoricas, nun ch'i saja fixà insatge auter.

2 Las parts accessoricas èn las chaussas moviblas ch'èn tenor l'isanza dal lieu u tenor la clera voluntad dal proprietari da la chaussa princi­pala destinadas permanentamain a l'explotaziun, a la giudida u a la conservaziun da tala e ch'èn unidas, adattadas u messas en autra moda en relaziun cun la chaussa principala, a la quala ellas han da servir.

3 Ina part accessorica resta ina tala, er sch'ella vegn separada da la chaussa principala per in temp.

Art. 645

Betg parts accessoricas èn las chaussas moviblas che vegnan duvradas mo transitoricamain u consumadas dal possessur da la chaussa princi­pala u che na stattan betg en connex cun la particularitad da la chaussa principala, sco er talas che stattan en relaziun cun la chaussa prin­ci­pala mo per vegnir conservadas, vendidas u dadas en locaziun.

Art. 646

1 Sche pliras persunas han proprietad vi d'ina chaussa, mintgina per ina part e senza che la chaussa saja dividida materialmain, èn ellas cumproprietarias.

2 Sch'i n'è betg fixà autramain, èn ellas cumproprietarias da parts egualas.

3 Per sia part ha mintga cumproprietari ils dretgs e las obligaziuns d'in proprietari; el po alienar u impegnar quella e la part po er vegnir impegnada da ses crediturs.

Art. 647513

1 Ils cumproprietaris pon far in urden d'utilisaziun e d'administraziun che divergescha da las disposiziuns legalas e fixar en quel ch'el possia vegnir midà cun il consentiment da la maioritad da tut ils cumpro­prietaris.514

1bis Ina midada da disposiziuns da l'urden d'utilisaziun e d'administra­ziun concernent l'attribuziun da dretgs d'utilisaziun exclusivs dovra ultra da quai il consentiment dals cumproprietaris pertutgads directa­main.515

2 Els na pon betg abolir u limitar las cumpetenzas da mintga cumpro­prietari:

1.
da pretender e sche necessari da far ordinar da la dretgira l'execuziun dad acts administrativs ch'èn necessaris per man­tegnair la valur e l'utilitad da la chaussa;
2.
da prender sez, sin donn e cust da tut ils cumproprietaris, las mesiras che ston vegnir prendidas senza retard, per preservar la chaussa d'in donn pli grond u d'in donn che smanatscha.

513 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

514 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

515 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 647a516

1 Mintga cumproprietari è cumpetent da far acts administrativs ordinaris' en spezial per far meglieraziuns sco er lavurs da cultivaziun, da racolta, da conservaziun e da surveglianza da curta durada, sco er da far contracts per quest intent e per exequir las cumpetenzas che resultan dals contracts da locaziun, da fittanza e d'execuziun da la­vurs, inclusiv il pajament e la retschavida da daners per la cumi­nanza dals cumproprietaris.

2 La cumpetenza per tals acts administrativs po vegnir reglada autra­main cun il consentiment da la maioritad da tut ils cumproprietaris, cun resalva da las disposiziuns da la lescha concernent las mesiras necessarias ed urgentas.

516 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

Art. 647b517

1 Cun il consentiment da la maioritad da tut ils cumproprietaris che sto represchentar a medem temp la gronda part da la chaussa pon acts administrativs pli impurtants vegnir exequids, en spezial la midada da cultura u d'utilisaziun, la conclusiun e la schliaziun da contracts da locaziun e da fittanza, la participaziun a meglieraziuns dal terren e la nominaziun d'in administratur, dal qual las cumpetenzas n'èn betg limitadas sin acts administrativs ordinaris.

2 Resalvadas restan las disposiziuns davart las mesiras architectonicas necessarias.

517 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

Art. 647c518

Las lavurs da mantegniment, da reparaziun e da renovaziun ch'èn necessarias per mantegnair la valur e l'utilitad da la chaussa, pon vegnir exequidas cun il consentiment da la maioritad da tut ils cum­proprietaris, uschenavant ch'ellas na dastgan betg vegnir fatgas da mintga singul perquai ch'i sa tracta d'acts administrativs ordinaris.

518 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

Art. 647d519

1 Las lavurs da renovaziun e da midada ch'èn destinadas per aug­men­tar la valur u per meglierar la rendita u l'utilitad da la chaussa, dovran il consentiment da la maioritad dals cumproprietaris che represchentan a medem temp la gronda part da la chaussa.

2 Midadas che engrevgeschan - en moda considerabla e permanenta - ad in cumproprietari da duvrar u da giudair ina chaussa per l'intent d'enfin ussa u che fan, che quai saja main economic, na pon betg vegnir exequidas senza il consentiment dal cumproprietari pertutgà.

3 Sch'ina midada pretenda d'in cumproprietari expensas che n'èn betg supportablas per el, en spezial perquai che quellas stattan en dispro­porziun cun la valur da facultad da sia part, po ella vegnir exequida senza ses consentiment mo, sch'ils auters cumproprietaris surpiglian sia part dals custs, uschenavant che quella surpassa l'import supporta­bel per el.

519 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

Art. 647e520

1 Lavurs da construcziun che servan mo ad embellir, a meglierar l'aspect da la chaussa u a la cumadaivladad per il diever, dastgan vegnir exequidas mo cun il consentiment da tut ils cumproprietaris.

2 Sche talas lavurs vegnan ordinadas cun il consentiment da la maio­ritad da tut ils cumproprietaris' la quala represchenta a medem temp la gronda part da la chaussa, pon ellas er vegnir exequidas cunter la vo­luntad dad in cumproprietari che na dat betg ses consentiment, usche­navant che quel n'è betg pregiuditgà permanentamain en ses dretgs da giudida e da diever, ed ils auters cumproprietaris al prestan ina indem­nisaziun per il disturbi transitoric e surpiglian sia part dals custs.

520 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

Art. 648521

1 Mintga cumproprietari ha il dretg da represchentar, da duvrar e da giudair la chaussa, uschenavant che quai sa cumporta cun ils dretgs dals auters.

2 Per alienar u per engrevgiar la chaussa sco er per midar sia destina­ziun dovri il consentiment da tut ils cumproprietaris, nun che quels hajan fixà unanimamain in'autra regulaziun.

3 Sche parts da la cumproprietad èn engrevgiadas cun dretgs da pegn funsil u cun grevezzas funsilas' na pon ils cumproprietaris betg pli engrevgiar la chaussa sezza cun tals dretgs.

521 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

Art. 649522

1 Ils custs da l'administraziun, las taglias ed autras grevezzas che resultan da la cumproprietad u che sa basan sin la chaussa cuminaivla, vegnan purtads dals cumproprietaris tenor la proporziun da lur parts, nun ch'i saja fixà autramain.

2 Sch'in cumproprietari ha pajà pli che sia part vi da questas expensas, po el pretender dals auters ina indemnisaziun tenor la medema proporziun.

522 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

523 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 649a524

1 L'urden d'utilisaziun e d'administraziun fixà dals cumproprietaris e lur decisiuns administrativas sco er las sentenzias e las disposiziuns giudizialas èn er liants per il successur legal d'in cumproprietari e per l'acquistader d'in dretg real vi d'ina part d'ina cumproprietad.

2 Els pon vegnir remartgads en il register funsil en cas da parts d'ina cumproprietad vi da bains immobigliars.525

524 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

525 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 649b526

1 Il cumproprietari po vegnir exclus da la cuminanza tras ina sentenzia giudiziala, sche tras ses cumportament u sche tras il cumportament da persunas, a las qualas el ha cedì il diever da la chaussa u per las qualas el è responsabel, obligaziuns vers tut ils cumproprietaris u vers singuls cumproprietaris èn vegnidas violadas uschè grevamain, ch'ins na po betg pretender da quels da restar en la cuminanza.

2 Sche la cuminanza cumpiglia mo dus cumproprietaris, ha mintgin dad els il dretg da purtar plant; en ils auters cas, e sch'i n'è betg vegnì fixà insatge auter, dovri - per purtar plant - l'autorisaziun da la maio­ritad da tut ils cumproprietaris cun excepziun da l'accusà.

3 La dretgira che pronunzia l'exclusiun condemna l'accusà d'alienar sia part ed ordinescha, per il cas che l'alienaziun na vegn betg fatga entaifer il termin fixà, l'ingiant public tenor las prescripziuns davart l'utilisaziun sfurzada da bains immobigliars cun excepziun da quellas concernent la schliaziun da la cumproprietad.

526 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

Art. 649c527

Las disposiziuns davart l'exclusiun d'in cumproprietari èn applitga­blas tenor il senn per il giudider e per il possessur d'auters dretgs da giudida reals u persunals ch'èn prenotads en il register funsil.

527 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

Art. 650528

1 Mintga cumproprietari po pretender che la cumproprietad vegnia schliada, nun che quai saja exclus tras in act giuridic, tras ina partiziun en proprietad da condomini u tras la destinaziun da la chaussa ad in intent permanent.

2 La schliaziun po vegnir exclusa tras ina cunvegna per maximalmain 50 onns; ella sto, sch'i sa tracta da bains immobigliars, vegnir fatga tras in act public e prenotada en il register funsil per esser valaivla.529

3 La schliaziun na dastga betg vegnir pretendida d'in temp maladattà.

528 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

529 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 651

1 La schliaziun vegn fatga tras la partiziun corporala, tras la vendita sin via privata u sin in ingiant cun la repartiziun dal retgav ubain uschia che in u che plirs cumproprietaris surpiglian l'entira chaussa e pajan ora ils auters.

2 Sch'ils cumproprietaris n'arrivan betg a sa cunvegnir davart la moda, co che la chaussa duai vegnir schliada, vegn quella partida en parts corporalas tenor la disposiziun da la dretgira u, sche quai n'è betg pussaivel senza svalitar la chaussa considerablamain, ingiantada publi­camain u mo tranter ils cumproprietaris.

3 Sche la chaussa po mo vegnir partida corporalmain en parts inegua­las, vegn la differenza gulivada cun daners.

Art. 651a530

1 En cas d'animals che vegnan tegnids en il sectur chasan e che na vegnan betg tegnids per intents da facultad u per intents da gudogn, attribuescha la dretgira - en cas da dispita - la proprietad exclusiva a quella partida che garantescha a l'animal il meglier plazzament or dal puntg da vista da la protecziun dals animals.

2 La dretgira po obligar la persuna, a la quala l'animal vegn attribuì, da pajar ina indemnisaziun adequata a la cuntrapartida; ella fixescha la summa tenor liber appreziar.

3 Ella prenda las mesiras preventivas necessarias, en spezial areguard il plazzament provisoric da l'animal.

530 Integrà tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 2002 (artitgel da princip concernent animals), en vigur dapi il 1. d'avr. 2003 (AS 2003 463; BBl 2002 4164 5806).

Art. 652

Sche pliras persunas furman tenor la lescha u tenor il contract ina cuminanza e possedan sin basa da quella la proprietad d'ina chaussa, èn ellas proprietarias cuminaivlas ed il dretg da mintgin dad els s'ex­tenda sin l'entira chaussa.

Art. 653

1 Ils dretgs e las obligaziuns dals proprietaris cuminaivels sa drizzan tenor las reglas stabilidas da la lescha u tenor contract e ch'èn liantas per la cuminanza.

2 Nun ch'i saja disponì autramain, dovri in conclus unanim da tut ils proprietaris cuminaivels per far diever da la proprietad e surtut per disponer da la chaussa.

3 Uschè ditg che la cuminanza exista, na po nagin dals proprietaris cuminaivels pretender la partiziun da la chaussa u disponer dad ina part da la chaussa.

Art. 654

1 La schliaziun vegn fatga cun l'alienaziun da la chaussa u cun la fin da la cuminanza.

2 La partiziun vegn fatga tenor las prescripziuns davart la cumproprie­tad, nun ch'i saja disponì autramain.

Art. 654a531

Per schliar ina proprietad collectiva vi da manaschis agriculs e vi da bains immobigliars agriculs vala ultra da quai la Lescha federala dals 4 d'october 1991532 davart il dretg funsil puril.

531 Integrà tras l'art. 92 cifra 1 da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart il dretg funsil puril, en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1410; BBl 1988 III 953).

532 SR 211.412.11

Deschnovavel titel: La proprietad funsila

Emprim chapitel: Object, acquist e perdita da la proprietad funsila


533 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 655534

1 L'object da la proprietad funsila èn ils bains immobigliars.

2 Bains immobigliars en il senn da questa lescha èn:

1.
las immobiglias;
2.
ils dretgs independents e permanents ch'èn inscrits en il regi­ster funsil;
3.
las minieras;
4.
las parts da cumproprietad vi da bains immobigliars.

3 Sco dretg independent e permanent po ina servitut vi d'in bain im­mo­bigliar vegnir inscritta en il register funsil, sch'ella:

1.
n'è vegnida constituida ni a favur d'in bain immobigliar che ha quest dretg ni exclusivamain a favur d'ina tscherta persuna; e
2.
è fundada per almain 30 onns u per in temp nundeterminà.535

534 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

535 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 655a536

1 In bain immobigliar po vegnir collià cun in auter bain immobigliar en quella moda ch'il proprietari respectiv dal bain immobigliar princi­pal è mintgamai er il proprietari dal bain immobigliar collià cun quel. Quel parta il destin giuridic dal bain immobigliar principal e na po betg vegnir alienà, impegnà u engrevgià separadamain.

2 Sche la colliaziun vegn fatga per in intent duraivel, na pon il dretg da precumpra tenor lescha dals cumproprietaris ed il dretg d'abolir la cumproprietad betg vegnir fatgs valair.

536 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 656

1 Per acquistar proprietad funsila dovri l'inscripziun en il register funsil.

2 Tgi che acquista proprietad funsila tras appropriaziun, tras succes­siun d'ierta, tras expropriaziun, tras execuziun sfurzada u tras senten­zia giudiziala daventa ses proprietari gia avant l'inscripziun, el po dentant disponer da sia proprietad en il register funsil pir cur che l'inscripziun è vegnida fatga.

Art. 657

1 Il contract concernent il transferiment da proprietad funsila basegna ina documentaziun publica per esser liant.

2 La disposiziun per causa da mort ed il contract matrimonial ston vegnir fatgs tenor las furmas che vegnan prescrittas en il dretg d'ierta ed en il dretg dals bains matrimonials.

Art. 658

1 In bain immobigliar inscrit en il register funsil po vegnir acquistà tras appropriaziun mo, sch'i resulta dal register funsil ch'el saja senza patrun.

2 L'appropriaziun da terren betg inscrit en il register funsil è sutta­messa a las disposiziuns davart las chaussas senza patrun.

Art. 659

1 Terren nov utilisabel che sa furma sin intschess senza patrun tras alluviuns, tras emplenidas e tras spustaments da terren, tras midadas dal curs u dal nivel d'ina aua publica u sin in'autra moda, appartegna al chantun territorial.

2 Ils chantuns èn libers da ceder tals terrens als proprietaris cunfinants.

3 Tgi che po cumprovar che parts dal terren èn vegnidas stgarpadas da­vent da sia proprietad, po reprender quellas entaifer in termin adequat.

537 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars), en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1404; BBl 1988 III 953).

Art. 660

1 Spustaments da terren d'in bain immobigliar sin in auter na cha­schunan betg ina midada dals cunfins.

2 Parts da terren ed auters objects ch'èn vegnids transportads uschia d'in bain immobigliar sin in auter, èn suttamess a las disposiziuns davart las chaussas manadas natiers u davart l'uniun da las chaussas.

Art. 660a538

1 Il princip, tenor il qual spustaments da terren na chaschunan betg ina midada dals cunfins, na vala betg per territoris cun spustaments per­manents da terren, sche quests territoris èn vegnids designads uschia dal chantun.

2 Designond ils territoris sto vegnir resguardada la cumposiziun dals bains immobigliars pertutgads.

3 L'appartegnientscha d'in bain immobigliar ad in tal territori sto vegnir communitgada en moda adattada a las persunas participadas ed inscritta en il register funsil.

538 Integrà tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars), en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1404; BBl 1988 III 953).

Art. 660b539

1 Sch'in cunfin daventa inadattà pervia d'in spustament da terren, po mintga proprietari d'in bain immobigliar pertutgà pretender ch'el vegnia determinà da nov.

2 Ina plivalur u ina valur reducida sto vegnir gulivada.

539 Integrà tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars), en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1404; BBl 1988 III 953).

Art. 661

Sch'insatgi è vegnì inscrit nungiustifitgadamain en il register funsil sco proprietari, na po sia proprietad betg pli vegnir contestada, suenter ch'el ha possedì il bain immobigliar durant 10 onns da buna fai, senza interrupziun e senza esser vegnì contestà.

Art. 662

1 Tgi che posseda incontestadamain e nuninterruttamain in bain immo­bigliar betg inscrit en il register funsil durant 30 onns sco sia proprie­tad, po pretender da vegnir inscrit sco proprietari da quel.

2 Sut las medemas premissas ha quest dretg er in possessur d'in bain immobigliar, sch'il proprietari da quest bain immobigliar na po betg vegnir eruì or dal register funsil u era mort u vegnì declerà sco sparì al cumenzament dal termin da l'acquist tras giudida da 30 onns.

3 L'inscripziun dastga dentant mo vegnir fatga sin l'ordinaziun da la dretgira e mo sch'i n'è betg vegnida fatga ina protesta entaifer in termin ch'è vegnì fixà tras ina publicaziun uffiziala u sche la protesta inoltrada è vegnida refusada.

Art. 663

Per calcular ils termins, l'interrupziun e la sistida da l'acquist tras giu­dida vegnan applitgadas correspundentamain las prescripziuns davart la surannaziun da pretensiuns.

Art. 664

1 Las chaussas senza patrun e las chaussas publicas èn suttamessas a la suveranitad dal stadi, en il territori dal qual ellas sa chattan.

2 Cun resalva da mussaments cuntraris n'exista nagina proprietad pri­vata vi da las auas publicas, vi dal terren nuncultivabel sco grippa, gondas, naiv perpetna e glatschers e vi da las funtaunas che naschan da quels.

3 Il dretg chantunal decretescha las disposiziuns necessarias concer­nent l'appropriaziun da terren senza patrun, concernent l'explotaziun e con­cernent il diever general da las chaussas publicas sco vias e plazzas, auas e letgs da flums.

Art. 665

1 Il motiv d'acquist dat il dretg a l'acquistader da pretender ch'il pro­prietari fetschia far l'inscripziun en il register funsil; sche quel refusa quai, po l'acquistader dumandar la dretgira che la proprietad vegnia attribuida ad el.

2 L'acquistader po laschar far da sai anor l'inscripziun en cas d'ina appropriaziun, d'ina successiun d'ierta, d'ina expropriaziun, d'ina execuziun sfurzada u d'ina sentenzia da la dretgira.

3 Las midadas vi da la proprietad funsila che resultan sin fundament da la lescha tras cuminanza dals bains u tras la schliaziun da quels, vegnan inscrittas en il register funsil sin dumonda d'in consort.540

540 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Art. 666

1 La proprietad funsila prenda ina fin cun l'extincziun da l'inscripziun sco er cun la perdita totala dal bain immobigliar.

2 Per il cas d'ina expropriaziun fixeschan las leschas respectivas da la confederaziun e dals chantuns il mument, cur che la proprietad prenda ina fin.

Art. 666a541
1 Sch'il proprietari inscrit en il register funsil na po betg vegnir identifitgà, sche ses lieu da domicil n'è betg enconuschent u sch'il num u il lieu da domicil d'in u da plirs da ses ertavels n'è betg enco­nuschent, po la dretgira ordinar sin dumonda las mesiras neces­sa­rias.
2 En spezial po la dretgira nominar in represchentant. Sin dumonda fixescha ella la dimensiun da la pussanza da represchentanza. Sch'ella na fixescha betg insatge auter, sa restrenscha questa pussanza a mesiras da mantegniment.

3 La dumonda d'ordinar mesiras po far:

1.
mintga persuna che ha in interess degn da vegnir protegì;
2.
l'uffizi dal register funsil al lieu dal bain immobigliar.

4 L'ordinaziun da mesiras n'interrumpa betg il termin per in acquist tras giudida extraordinari.

541 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 666b542

Sch'ina persuna giuridica u in auter subject giuridic inscrit en il register funsil sco proprietari na dispona betg pli dals organs prescrits, po mintga persuna che ha in interess degn da vegnir protegì u l'uffizi dal register funsil al lieu dal bain immobigliar dumandar la dretgira d'ordinar las mesiras necessarias areguard il bain immobigliar.

542 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Segund chapitel: Cuntegn e restricziun da la proprietad funsila


Art. 667

1 La proprietad vi da funs e vi da terren s'extenda ensi vers il spazi d'aria ed engiu en il terren uschè lunsch ch'igl exista in interess d'exe­quir la proprietad.

2 Ella cumpiglia - cun resalva da las restricziuns legalas - tut las con­strucziuns, tut las plantas sco er tut las funtaunas.

Art. 668

1 Ils cunfins vegnan inditgads tras ils plans dal register funsil e tras ils terms sin il bain immobigliar.

2 Sch'ils terms e sch'ils plans dal register funsil sa cuntradin, vegni presumà ch'ils plans dal register funsil inditgeschian ils cunfins cor­rects.

3 La presumziun na vala betg per ils territoris cun spustaments da terren ch'èn designads dal chantun.543

543 Integrà tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars), en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1404; BBl 1988 III 953).

Art. 669

Sin dumonda da ses vischin è mintga proprietari d'in bain immobigliar obligà da cooperar per fixar in cunfin intschert, saja quai per rectifi­tgar ils plans u per metter terms.

Art. 670

Sche mirs, saivs vivas, saivs u autras terminaziuns per separar bains immobigliars cunfinants stattan sin il cunfin, vegni presumà ch'els sajan cumproprietad dals dus vischins.

Art. 671

1 Sch'insatgi dovra material ester per construir sin ses bain immobi­gliar u sch'el dovra agen material per construir sin in bain immobigliar ester, daventa il material ina part integrala dal bain immobigliar.

2 Sch'il material è vegnì duvrà senza la permissiun da ses proprietari, ha quel il dretg da pretender ch'il material vegnia zavrà e restituì sin donn e cust dal proprietari dal bain immobigliar, uschenavant che quai sa lascha far senza chaschunar in donn sproporziunà.

3 Sut la medema premissa po il proprietari dal bain immobigliar pre­tender ch'il material ester, ch'è vegnì duvrà senza ses consentiment, vegnia allontanà sin donn e cust dal construider.

Art. 672

1 Sche la zavrada dal material na vegn betg fatga, ha il proprietari dal bain immobigliar da prestar ina indemnisaziun adequata per il mate­rial.

2 Sch'il proprietari dal bain immobigliar ha construì da mala fai cun material ester, po el vegnir sentenzià da reparar cumplainamain il donn.

3 Sch'il proprietari dal material era en mala fai cur ch'el ha construì sin in bain immobigliar ester, po l'indemnisaziun vegnir limitada a la valur minimala che la construcziun ha per il proprietari dal bain immobigliar.

Art. 673

Sche la construcziun vala evidentamain dapli ch'il sulom, po quel che sa chatta en buna fai pretender che la proprietad vi da la construcziun e vi dal sulom vegnia attribuida al proprietari dal material cunter ina indemnisaziun adequata.

Art. 674

1 Construcziuns ed auters indrizs che tanschan sin in bain immobigliar vischin, restan ina part integrala dal bain immobigliar, sin il qual els èn construids, sch'il proprietari dal bain immobigliar posseda in dretg real sin lur existenza.

2 Il dretg da construir talas parts che tanschan sin in bain immobigliar vischin po vegnir inscrit sco servitut en il register funsil.

3 Sche las parts che tanschan sin in bain immobigliar vischin èn ve­gnidas construidas senza dretg e sch'il vischin donnegià n'ha betg fatg protesta a temp, schebain ch'el ha gì enconuschientscha da quest fatg, po la dretgira attribuir al construider - sch'el è da buna fai e sche las circumstanzas giustifitgeschan quai - u in dretg real sin questas parts u la proprietad dal sulom, e quai cunter ina indemnisaziun ade­quata.

Art. 675

1 Ovras da construcziun ed auters indrizs ch'èn chavads en u ch'èn mirads si sin il sulom ester u ch'èn uschiglio colliads permanentamain cun quel, saja quai sur terra u sut terra, pon avair in agen proprietari, sch'els èn inscrits en il register funsil sco servituts.

2 In tal dretg da construcziun na po betg vegnir concedì a singuls plauns d'in edifizi.

Art. 676

1 Conducts dal provediment e da l'allontanament che sa chattan ordaifer il bain immobigliar, al qual els servan, tutgan al proprietari da l'ovra ed a l'ovra, da la quala els vegnan u a la quala els mainan, nun che quai saja reglà autramain.544

2 Uschenavant ch'i na vegn betg applitgà il dretg da vischinanza, vegn il bain immobigliar ester engrevgià cun tals conducts cun constituir ina servitut.

3 La servitut nascha cun la construcziun dal conduct, sche quel è per­ceptibel da l'exteriur. Cas cuntrari nascha ella cun l'inscripziun en il register funsil.545

544 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

545 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 677

1 Chamonas, buttegas, baraccas e construcziuns sumegliantas mante­gnan lur agen proprietari, sch'ellas n'èn betg construidas cun l'intent da las integrar durablamain sin terren ester.

2 Ellas na vegnan betg inscrittas en il register funsil.

Art. 678

1 Sch'insatgi metta plantas estras en ses agen bain immobigliar u atgnas plantas en in bain immobigliar ester, naschan ils medems dretgs e las medemas obligaziuns sco tar l'utilisaziun da material da con­strucziun u sco tar las construcziuns moviblas.

2 Ina servitut che correspunda al dretg da construcziun per singulas plantas e per plantaziuns po vegnir constituida per almain 10 onns e per maximalmain 100 onns.546

3 Avant la scadenza da la durada fixada po il proprietari engrevgià pretender che la servitut vegnia substituida, sch'el ha fatg cun il giu­di­der da la servitut in contract da fittanza concernent l'utilisaziun dal terren e sche quest contract vegn schlià. La dretgira regla las con­se­quenzas patrimonialas, considerond tut las circumstanzas.547

546 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 20 da zer. 2003, en vigur dapi il 1. da schan. 2004 (AS 2003 4121; BBl 2002 4721).

547 Integrà tras la cifra I da la LF dals 20 da zer. 2003, en vigur dapi il 1. da schan. 2004 (AS 2003 4121; BBl 2002 4721).

548 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 679

1 Tgi che vegn donnegià u periclità, perquai ch'in proprietari d'in bain immobigliar surdovra ses dretg da proprietad, po pretender da quel - ultra da l'indemnisaziun dal donn - ch'el dismettia il donn u prendia mesiras per prevegnir al donn smanatschant.

2 Sch'in edifizi u in indriz privescha in bain immobigliar vischin da tschertas qualitads, existan las pretensiuns menziunadas en l'alinea 1 mo, sche las prescripziuns che valevan il mument, che l'edifizi u l'in­driz è vegnì construì, n'èn betg vegnidas observadas.549

549 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 679a550

Sch'in proprietari da bains immobigliars chaschuna tar la cultivaziun legala da ses bain immobigliar, en spezial tar lavurs da construcziun, ad in vischin temporarmain dischavantatgs sproporziunads ed inevita­bels e chaschuna el qua tras in donn, po il vischin dal proprietari da quest bain immobigliar mo pretender l'indemnisaziun dal donn.

550 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 680

1 Las restricziuns legalas da la proprietad existan senza esser inscrittas en il register funsil.

2 Per las abolir u per las midar tras in act giuridic dovri ina docu­men­taziun publica ed ina inscripziun en il register funsil, per che quai saja valaivel.

3 Las restricziuns da la proprietad ch'èn vegnidas stabilidas en l'in­teress public na pon betg vegnir abolidas u midadas.

Art. 681551

1 Ils dretgs da precumpra legals pon er vegnir exequids tar l'ingiant sfurzà, dentant mo a l'ingiant sez e per las cundiziuns, per las qualas il bain immobigliar vegn attribuì a l'offerent; dal rest pon ils dretgs da precumpra legals vegnir fatgs valair sut las premissas che valan per ils dretgs da precumpra contractuals.

2 Il dretg da precumpra croda, sch'il bain immobigliar vegn alienà ad ina persuna che ha in dretg da precumpra dal medem rang u d'in rang superiur.

3 Ils dretgs da precumpra legals na pon ni vegnir ertads ni cedids. Els precedan ils dretgs da precumpra contractuals.

551 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars), en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1404; BBl 1988 III 953).

Art. 681a552

1 Il vendider sto infurmar ils titulars dal dretg da precumpra davart la conclusiun e davart il cuntegn dal contract da cumpra.

2 Sch'il titular dal dretg da precumpra vul far diever da quest dretg, sto el far valair quel entaifer 3 mais dapi l'enconuschientscha da la con­clusiun e dal cuntegn dal contract. Suenter ch'i èn passads 2 onns dapi l'inscripziun dal nov proprietari en il register funsil na po il dretg betg pli vegnir fatg valair.

3 Entaifer quests termins po il titular dal dretg da precumpra far valair ses dretg vers mintga proprietari d'in bain immobigliar.

552 Integrà tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars), en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1404; BBl 1988 III 953).

Art. 681b553

1 La cunvegna, cun la quala in dretg da precumpra legal vegn exclus u midà, basegna ina documentaziun publica per esser valaivla. Ella po vegnir prenotada en il register funsil, sch'il proprietari respectiv d'in auter bain immobigliar ha il dretg da precumpra.

2 Suenter ch'il cas da precumpra è entrà, po il titular dal dretg da pre­cumpra legal renunziar en scrit a l'execuziun da quest dretg.

553 Integrà tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars), en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1404; BBl 1988 III 953).

554 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars), en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1404; BBl 1988 III 953).

Art. 682555

1 Cumproprietaris han in dretg da precumpra vers tuttas terzas persunas che acquistan ina part dal bain immobigliar. Sche plirs cumproprietaris fan valair lur dretg da precumpra, als vegn attribuida lur part en la proporziun da lur parts da cumproprietad da fin ussa.556

2 Il proprietari d'in bain immobigliar ch'è engrevgià cun in dretg da construcziun independent e permanent ha er il dretg da precumpra vers mintga acquistader da quest dretg ed il possessur da quest dretg ha il medem dretg vi dal bain immobigliar engrevgià, uschenavant che quest bain immobigliar serva a l'execuziun da ses dretg da con­struc­ziun.

3...557

555 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

556 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars), en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1404; BBl 1988 III 953).

557 Abolì tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars), cun effect dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1404; BBl 1988 III 953).

Art. 682a558

Per il dretg da precumpra vi da manaschis agriculs e vi da bains immobigliars agriculs vala ultra da quai la Lescha federala dals 4 d'october 1991559 davart il dretg funsil puril.

558 Integrà tras l'art. 92 cifra 1 da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart il dretg funsil puril, en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1410; BBl 1988 III 953).

559 SR 211.412.11

Art. 683560

560 Abolì tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars), cun effect dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1404; BBl 1988 III 953).

561 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 684

1 Faschond diever da sia proprietad ed en spezial manond ina inter­presa u pratitgond in mastergn sin ses agen bain immobigliar è min­tgin obligà d'evitar tut las immissiuns memia grondas sin la proprietad dal vischin.

2 Scumandadas èn en spezial tut las immissiuns nuschaivlas e betg giustifitgadas tenor la situaziun e tenor la qualitad dals bains immo­bi­gliars u tenor l'isanza locala tras impestaziun da l'aria, spizza, canera, sun, vibraziun, radiaziun ubain privaziun dal sulegl u da la glisch.562

562 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 685

1 Cun chavar e cun construir na dastga il proprietari betg far donn al bain immobigliar vischinant muventond ses terren u mettend quel en privel u faschond donn ad indrizs existents.

2 Per construcziuns che cuntrafan a las prescripziuns dal dretg da vischinanza, vegnan applitgadas las disposiziuns concernent las con­struc­ziuns surpassantas.

Art. 686

1 Ils chantuns han il dretg da fixar las distanzas che ston vegnir obser­vadas tar stgavaments e tar construcziuns.

2 Els pon fixar ulteriuras prescripziuns da construcziun.

Art. 687

1 Mintgin po tschuncar e salvar per sasez la roma che sa stenda en sia proprietad e las ragischs che penetreschan en ses terren, sche quella roma u sche questas ragischs fan donn a sia proprietad e na vegnan betg allontanadas entaifer in termin adequat suenter sia reclamaziun.

2 Sch'in proprietari d'in bain immobigliar tolerescha che roma sa stendia sur ses terren cultivà u surbajegià, ha el il dretg dals fritgs che creschan vi da questa roma.

3 Questas prescripziuns na vegnan betg applitgadas per guauds che sa cunfinan.

Art. 688

Ils chantuns han il dretg da prescriver en tge distanza dal bain immo­bigliar vischinant ch'i dastgan vegnir fatgas plantaziuns prendend resguard da la qualitad dal funs e da las plantas; els pon er obligar ils proprietaris dals bains immobigliars da tolerar che roma u ragischs da bostgs da fritga tanschian vi en lur proprietad ed els dastgan reglar u abolir en quests cas il dretg da far diever da quests fritgs.

Art. 689

1 Mintga proprietari d'in bain immobigliar è obligà d'acceptar sin ses bain immobigliar l'aua che curra sin quel en moda natirala giu dal bain immobigliar sura, en spezial aua da plievgia, aua da naiv ed aua da funtaunas betg tschiffadas.

2 Nagin proprietari d'in bain immobigliar na dastga far donn al vischin cun midar il curs natiral da l'aua.

3 L'aua ch'è necessaria per il bain immobigliar sutvart dastga vegnir retegnida per il bain immobigliar survart mo uschenavant ch'ella è indispensabla per quel.

Art. 690

1 Il proprietari dal bain immobigliar sutvart è obligà d'acceptar senza indemnisaziun las auas da drenaschas dal bain immobigliar survart, uschenavant che quellas èn curridas en moda natirala gia avant sin ses bain immobigliar.

2 Sch'el patescha in donn tras questa drenascha, po el pretender dal proprietari sura ch'el fetschia sin agens custs in conduct tras il bain immobigliar sutvart.

Art. 691

1 Mintga proprietari da bains immobigliars è obligà da permetter cun­ter indemnisaziun cumplaina che bischens e conducts per il provedi­ment e per l'allontanament vegnian mess en ses bain immobigliar, sch'in auter bain immobigliar na po uschiglio betg vegnir rendì acces­sibel u po vegnir rendì accessibel mo cun custs sproporziunads.563

2 La pretensiun da manar tals conducts tras bains immobigliars ester na po betg vegnir fundada sin il dretg da vischinanza en ils cas, per ils quals il dretg chantunal u federal renviescha a la via d'expropriaziun.

3 Sch'il proprietari autorisà u il proprietari engrevgià pretenda quai, vegnan ils conducts che traversan in bain immobigliar inscrits en il register funsil sco servitut. Ils custs da l'inscripziun paja il proprietari autorisà. Envers in cumprader da buna fai po il dretg da metter con­ducts er vegnir fatg valair senza inscripziun.564

563 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

564 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 692

1 Il proprietari d'in bain immobigliar che sto tolerar il conduct, po pretender ch'i vegnia prendì adequatamain resguard da ses interess.

2 Sche circumstanzas extraordinarias giustifitgeschan quai, po el pre­tender che quel toc terren, che vegn pertutgà dal conduct sur terra, vegnia cumprà en ina dimensiun adequata e per in pretsch che l'in­dem­nisescha cumplainamain.

Art. 693

1 Sche las relaziuns sa midan, po il proprietari d'in bain immobigliar pretender ch'il conduct vegnia dischlocà tenor ses interess.

2 Ils custs da la dischlocaziun porta per regla il giudider.

3 Nua che circumstanzas spezialas giustifitgeschan quai, po ina part adequata da quests custs vegnir adossada al proprietari dal bain immo­bigliar.

Art. 694

1 Sch'il proprietari d'in bain immobigliar n'ha betg ina via suffizienta per arrivar da ses bain immobigliar sin ina via publica, po el pretender dals vischins ch'els al concedian in passadi necessari cunter pajament cumplain.

2 Questa pretensiun sa drizza en emprima lingia vers il vischin, dal qual il passadi necessari po vegnir pretendì il pli tgunsch, resguardond en quest connex las relaziuns anteriuras da proprietad e da vias, ed en segunda lingia vers il proprietari, al qual la via fa il main donn.

3 Fixond il passadi necessari, ston vegnir resguardads ils interess da tuttas duas varts.

Art. 695

Ils chantuns pon decretar prescripziuns detagliadas che concernan il dretg dal proprietari d'in bain immobigliar da passar sin il bain im­mobigliar vischinant per pudair cultivar e meglierar ses agen bain immobigliar u construir sin quel; els pon er reglar il dretg da far diever dal bain immobigliar vischinant per arar, per bavrar, per traversar quel l'enviern, per trair u per runar laina e per chaussas sumegliantas.

Art. 696

1 Ils dretgs da passadi che vegnan stabilids directamain tras la lescha na ston betg vegnir inscrits en il register funsil.

2 Els vegnan dentant remartgads en il register, sch'els èn da natira per­manenta.

Art. 697

1 Mintga proprietari paja sez ils custs per far saiv enturn ses bain immobigliar, cun resalva da las disposiziuns davart la cumproprietad vi d'indrizs da cunfin cuminaivels.

2 Ils chantuns mantegnan il dretg da reglar l'obligaziun e la maniera da far saiv.

Art. 698

Ils proprietaris da bains immobigliars han - en la proporziun da lur interess - da contribuir vi dals custs dals indrizs ch'èn necessaris per exequir ils dretgs da vischinanza.

Art. 699

1 Entaifer ils terms da l'isanza locala èsi permess a mintgin dad ir per guauds e per pastgiras sco er da tschertgar pumaraida selvadia, bulieus u fritgs selvadis sumegliants, uschenavant che l'autoritad cumpetenta n'ha betg decretà scumonds limitads sin territoris determinads, e quai en l'interess da las culturas.

2 Il dretg chantunal po fixar prescripziuns detagliadas concernent l'ac­cess a bains immobigliars esters per exequir la chatscha e la pestga.

Art. 700

1 Il proprietari d'in bain immobigliar sto permetter a quel che ha il dretg da tschertgar e d'allontanar las chaussas transportadas sin ses bain immobigliar tras auas, tras suffel, tras lavinas u tras autras forzas da la natira u per pura casualitad, ed er animals ch'èn vegnids sin ses bain immobigliar sco muvel grond e manidel, pievels d'avieuls, gia­glinom e peschs.

2 El po pretender ina indemnisaziun per il donn chaschunà ed ha in dretg da retenziun vi dals objects crudads en ses mauns.

Art. 701

1 Sch'insatgi po preservar sasez u auters d'in donn smanatschant u d'in privel preschent mo cun intervegnir en la proprietad funsila d'ina terza persuna, è quella obligada da tolerar quai, uschenavant ch'il pri­vel u il donn che sto vegnir parà è considerablamain pli grond ch'il donn che vegn chaschunà al proprietari tras l'intervenziun en sia pro­prietad.

2 Per il donn che resulta qua tras sto vegnir prestada ina indemnisaziun adequata.

Art. 702

En l'interess general èsi reservà a la confederaziun, als chantuns ed a las vischnancas il dretg da fixar anc autras restricziuns da la proprietad funsila, sco en spezial concernent la polizia da construcziun, da fieu e da sanadad, concernent ils guauds e las vias, las vias da runar navs, il metter terms e la fixaziun da puncts trigonometrics, concernent las meglieraziuns e la parcellaziun dal funs, l'arrundaziun da cultiras rura­las e da terren da construcziun, concernent il mantegniment d'antiqui­tads e da monuments da la natira, concernent la protecziun da cuntra­das e da puncts panoramics e concernent la protecziun da funtaunas mineralas.

Art. 703565

1 Sche meglieraziuns dal terren sco correcziuns da las auas, dre­na­schas, indrizs per sauar, plantaziuns da guaud, vias, arrundaziuns dal terren e chaussas sumegliantas na pon betg vegnir realisadas tras ina interpresa cuminaivla e sche la maioritad dals proprietaris dals bains immobigliars participads, als quals appartegna a medem temp pli che la mesadad dal terren pertutgà, han dà lur consentiment a l'interpresa, èn ils proprietaris dals ulteriurs bains immobigliars obligads da sa par­ticipar a quella. Ils proprietaris dals bains immobigliars che na fan betg part da la decisiun, valan sco vuschs affirmativas. La participa­ziun sto vegnir remartgada en il register funsil.

2 Ils chantuns reglan la procedura. Els han da decretar in urden deta­glià en spezial per las arrundaziuns dal terren.

3 La legislaziun chantunala po facilitar anc pli fitg l'execuziun da talas meglieraziuns dal terren e declerar che las prescripziuns correspun­dentas stoppian vegnir applitgadas per territoris da construcziun e per territoris cun spustaments permanents dal terren.566

565 Versiun tenor ll'art. 121 da la Lescha d'agricultura, en vigur dapi il 1. da schan. 1954 (AS 1953 1073; BBl 1951 I 130).

566 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars), en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1404; BBl 1988 III 953).

Art. 704

1 Las funtaunas èn parts integralas dals bains immobigliars e pon vegnir acquistadas sco proprietad mo ensemen cun il terren, or dal qual ellas naschan.

2 Il dretg vi da funtaunas che naschan sin terren ester vegn fundà sco servitut tras l'inscripziun en il register funsil.

3 Auas sutterranas han il medem status sco las funtaunas.

Art. 705

1 En l'interess general po il dretg chantunal reglar, restrenscher u scu­mandar la deviaziun da funtaunas.

2 Davart dispitas che naschan qua tras tranter chantuns decida il Cus­segl federal definitivamain.

Art. 706

1 Sch'il proprietari u l'usufructuari d'in bigl u d'ina funtauna che vegn duvrada savens u ch'è vegnida tschiffada per l'utilisaziun, patescha donn, perquai ch'insatgi taglia giu, sminuescha u tartogna l'aua tras construcziuns, tras stabiliments u tras autras mesiras, po el pretender ina indemnisaziun per quai.

2 Sch'il donn n'è betg vegnì chaschunà intenziunadamain u per negli­gientscha ubain sch'il donnegià è sez la culpa, decida la dretgira tenor ses appreziar, sch'i sto vegnir pajada ina indemnisaziun, e fixe­scha la maniera e la dimensiun da quella.

Art. 707

1 Sche funtaunas e bigls indispensabels per cultivar u per abitar in bain immobigliar u per spisgentar in conduct d'aua da baiver vegnan ta­gliads giu u tartagnads, poi vegnir pretendi da metter quels en il stadi anteriur, uschenavant che quai è insumma pussaivel.

2 En ils auters cas po il restabiliment vegnir pretendi mo, sche circum­stanzas spezialas giustifitgeschan quai.

Art. 708

1 Sche pliras funtaunas vischinantas, che appartegnan a differents pro­prietaris, vegnan spisgentadas or dal medem ravugl d'auas sutterranas e furman uschia ina suletta gruppa, po mintga proprietari pretender che las auas vegnian tschiffadas da cuminanza e distribuidas tranter tut ils proprietaris autorisads en la proporziun da la fermezza da las funtaunas da fin ussa.

2 Ils custs dal stabiliment cuminaivel vegnan pajads dals participads tenor la proporziun da lur interess.

3 Sch'in dals proprietaris autorisads fa opposiziun, po mintgin dad els tschiffar e manar natiers sia funtauna en moda regulara, e quai er alura, sche las funtaunas dals auters proprietaris vegnan pregiudi­tga­das qua tras; el ha da pajar ina indemnisaziun per quai mo usche­na­vant che sia funtauna è vegnida rinforzada tras ils novs indrizs.

Art. 709

Igl è resalvà al dretg chantunal da stabilir, quant enavant che vischins u autras persunas pon far diever da funtaunas, da dutgs e d'auals en proprietad privata per ir per aua, per bavrar e per intents sumegliants.

Art. 710

1 Sch'i manca ad in proprietari d'in bain immobigliar l'aua necessaria per la chasa e per la curt e sche quella na sa lascha betg procurar d'in­sanua auter senza fadias e senza custs sproporziunads, po el pretender dal vischin che quel laschia far diever da ses bigl u da sia funtauna cunter ina indemnisaziun cumplaina, uschenavant ch'el na basegna betg tut l'aua per sasez.

2 Fixond las modalitads, stoi vegnir prendì spezialmain resguard dals interess da la persuna che sto ceder l'aua.

3 Sche las circumstanzas sa midan, poi vegnir pretendi che l'urden sta­bilì vegnia modifitgà.

Art. 711

1 Sche funtaunas, bigls u auals portan a lur proprietari nagin u mo in pitschen niz cumpareglià cun quel ch'ins pudess trair da quai, poi vegnir pretendì dal proprietari ch'el cedia - cunter ina indemnisaziun cumplaina - il dretg da l'aua per provediments cun aua da baiver, per implants d'idrants u per autras interpresas d'interess general.

2 Questa indemnisaziun al proprietari po consister d'ina concessiun d'aua dal nov implant.

Art. 712

Ils proprietaris da stabiliments da provediment cun aua da baiver pon far expropriar il terren en ils conturns da las funtaunas che als fur­neschan l'aua, uschenavant che quai è necessari per proteger las fun­tau­nas cunter contaminaziuns.

Terz chapitel:567 La proprietad en condomini

567 Integrà tras la cifra II da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

Art. 712a

1 La proprietad en condomini è la part da cumproprietad vi d'in bain immobigliar che dat al cumproprietari il dretg spezial da duvrar exclusivamain tschertas parts d'in edifizi e da las renovar a l'intern.

2 Il proprietari en condomini ha il dretg d'administrar e da duvrar libramain sias atgnas localitads sco er da concepir l'architectura da quellas; el na dastga dentant betg engrevgiar als auters cumproprietaris d'exequir il medem dretg ed el na dastga er insumma betg donnegiar las parts da l'edifizi, ils stabiliments ed ils indrizs cuminaivels u disturbar lur funcziun e lur parita exteriura.

3 El è obligà da mantegnair sias localitads sco quai ch'igl è necessari per garantir in stadi irreproschabel ed ina buna cumparsa da l'edifizi.

Art. 712b

1 Objects dal dretg spezial pon esser singuls plauns u parts da singuls plauns che ston furmar in'unitad sco abitaziun, sco localitad da fa­tschenta u sco localitad che serva ad auters intents e che ha in agen access; els pon dentant cumpigliar localitads accessoricas separadas.

2 Objects dal dretg spezial na pon betg esser:

1.
il terren da l'immobiglia ed il dretg da construcziun, sin basa dal qual l'edifizi vegn eventualmain construì;
2.
las parts d'in edifizi ch'èn impurtantas per il mantegniment, per la structura constructiva e per la stabilitad da l'edifizi u da las localitads d'auters cumproprietaris ubain che determine­schan la furma exteriura u la cumparsa da l'edifizi;
3.
ils stabiliments ed ils indrizs che servan er als auters proprie­taris en condomini per l'utilisaziun da lur localitads.

3 En l'act da constituziun ed en la medema furma er tras cunvegnas posteriuras pon ils proprietaris en condomini declerar autras parts da l'edifizi sco cuminaivlas; sche quai n'è betg vegnì fatg, vegni presumà ch'ellas fetschian part dal dretg spezial.

Art. 712c

1 Tenor la lescha n'ha il proprietari en condomini betg il dretg da pre­cumpra envers terzas persunas che acquistan ina part; in tal dretg da precumpra po dentant vegnir constituì en l'act da constituziun u en ina cunvegna posteriura ed inscrit en il register funsil.

2 Da medema maniera poi vegnir determinà che l'alienaziun d'in plaun ch'è engrevgià cun ina giudida u cun in dretg d'abitar e che l'affittaziun èn mo giuridicamain valaivlas, sch'ils ulteriurs proprie­taris en condomini n'han betg fatg protesta cunter quai sin fundament d'in conclus ch'els han prendì, e quai entaifer 14 dis dapi ch'els han survegnì la communicaziun.

3 La protesta n'ha nagina vigur, sch'ella è vegnida fatga senza motivs relevants.568

568 Versiun tenor la cifra II 3 da l'agiunta I da la Procedura civila dals 19 da dec. 2008, en vigur dapi il 1. da schan. 2011 (AS 2010 1739; BBl 2006 7221).

Art. 712d

1 La proprietad en condomini vegn constituida cun l'inscripziun en il register funsil.

2 L'inscripziun po vegnir pretendida:

1.
sin fundament d'in contract, nua ch'ils cumproprietaris sa cun­vegnan da suttametter lur parts al reschim da la proprietad en condomini;
2.
sin fundament d'ina decleraziun dal proprietari da l'immobi­glia u dal possessur d'in dretg da construcziun independent e permanent per furmar parts da cumproprietad e per concepir quellas sco proprietad en condomini.

3 Per esser valaivel basegna l'act giuridic la documentaziun publica; sch'i sa tracta d'ina disposiziun per causa da mort u d'in contract d'as­segnaziun da l'ierta basegna el la furma prescritta en il dretg d'ierta.

569 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 712e

1 En l'act da constituziun ston la repartiziun da las localitads e la quota da mintga plaun vi da la valur da l'immobiglia u dal dretg da construc­ziun vegnir inditgadas en parts cun in numnader cuminaivel.570

2 Midadas da las quotas da valur dovran il consentiment da tut las parts participadas directamain e l'approvaziun da la radunanza dals proprietaris en condomini; mintga proprietari en condomini ha dentant il dretg da pretender ina rectificaziun, sche sia quota è vegnida fixada per sbagl incorrectamain u sche quella è daventada incorrecta pervia da midadas vi da la construcziun da l'edifizi u vi da ses conturns.

570 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 712f

1 La proprietad en condomini terminescha cun la fin da l'immobiglia u dal dretg da construcziun e cun l'extincziun or dal register funsil.

2 L'extincziun po vegnir pretendida sin fundament d'in contract d'an­nullaziun e - sch'in tal manca - dad in dals proprietaris en condomini che unescha tut las parts en ses mauns; ella dovra dentant il consenti­ment da las persunas che possedan dretgs reals vi dals singuls plauns che na pon betg vegnir transferids senza dischavantatg sin l'entir bain immobigliar.

3 L'annullaziun po vegnir pretendida da mintga proprietari en condo­mini, sche l'edifizi:

1.
è destruì per passa la mesadad da sia valur e sche la recon­strucziun n'è betg realisabla senza ina grevezza strusch sup­portabla per el; u
2.
è repartì dapi passa 50 onns en proprietad en condomini e na po betg pli vegnir duvrà tenor l'intent pervia dal nausch stadi architectonic.571

4 Ils proprietaris en condomini che vulan cuntinuar cun la cuminanza pon evitar l'annullaziun cun indemnisar ils auters.572

571 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

572 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 712g

1 Concernent la cumpetenza per acts administrativs e per mesiras da construcziun valan las disposiziuns davart la cumproprietad.

2 Uschenavant che questas disposiziuns n'excludan betg sezzas quai, pon ellas vegnir remplazzadas d'in auter urden, dentant mo en l'act da constituziun u cun il conclus unanim da tut ils proprietaris en con­domini.

3 Dal rest po mintga proprietari en condomini pretender ch'i vegnia fatg in reglament davart l'administraziun e davart il diever e che quel vegnia inscrit en il register funsil; quel dovra per esser valaivel l'ap­provaziun da la maioritad dals proprietaris en condomini che ston a medem temp disponer da dapli che la mesadad da las parts; questa maioritad po er midar quest reglament, er sch'el è vegnì stabilì en l'act da constituziun.

4 Ina midada da la repartiziun reglamentarica dals dretgs exclusivs d'utilisaziun dovra ultra da quai il consentiment dals proprietaris en condomini pertutgads directamain.573

573 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 712h

1 Ils proprietaris en condomini ston prestar contribuziuns en la pro­porziun da lur quotas da valur vi da las grevezzas da la proprietad cuminaivla e vi dals custs da l'administraziun cuminaivla.

2 Talas grevezzas ed expensas èn spezialmain:

1.
las expensas per il mantegniment current, per reparaturas e per renovaziuns da las parts cuminaivlas dal bain immobigliar e da l'edifizi sco er dals stabiliments e dals indrizs cuminaivels;
2.
ils custs da l'activitad administrativa inclusiv l'indemnisaziun da l'administratur;
3.
las contribuziuns e las taglias da dretg public che vegnan imponidas al collectiv dals proprietaris en condomini;
4.
ils tschains e las amortisaziuns che ston vegnir pajads als cre­diturs segirads tras l'impegnaziun da l'immobiglia u vers ils quals ils proprietaris en condomini èn s'obligads solidarica­main.

3 Sche tschertas parts da la construcziun, tscherts stabiliments u tscherts indrizs servan mo fitg pauc u nagut dal tut a singuls cum­pro­prietaris, sto quai vegnir resguardà tar la repartiziun dals custs.

Art. 712i

1 Per segirar ses dretg sin las contribuziuns dals ultims 3 onns, ha la cuminanza il dretg da pretender la constituziun d'in dretg da pegn legal sin la quota da mintga cumproprietari.

2 L'inscripziun dal dretg da pegn po vegnir pretendida da l'administra­tur u - en mancanza d'in tal - da mintga cumproprietari ch'è autorisà tras in conclus da la maioritad dals cumproprietaris u da la dretgira sco er dal creditur, a favur dal qual il credit per contribuziuns è vegnì impegnà.

3 Dal rest èn applitgablas tenor il senn las disposiziuns davart la con­stituziun d'in dretg da pegn da mastergnants da construcziun.

Art. 712k

Per segirar ses dretg sin las contribuziuns dals ultims 3 onns, ha la cuminanza il dretg da retenziun sco in locatur vi da las chaussas mo­viblas che sa chattan en las localitads d'in proprietari en condomini e che appartegnan a l'indriz da quellas u che servan al diever dals pro­prietaris.

Art. 712l

1 La cuminanza acquista sut ses agen num la facultad che resulta da sia activitad administrativa, en spezial las contribuziuns dals cumpro­prietaris ed ils meds finanzials avant maun che vegnan realisads tras quellas, sco il fond da renovaziun.

2 La cuminanza dals proprietaris en condomini po purtar plant e stumar en ses num sco er vegnir accusada e stumada.574

574 Versiun tenor la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 24 da mars 2000 davart la cumpetenza en chaussas civilas, en vigur dapi il 1. da schan. 2001 (AS 2000 2355; BBl 1999 2829).

Art. 712m

1 Ultra da las cumpetenzas numnadas en autras disposiziuns ha la radunanza dals cumproprietaris spezialmain las suandantas cumpe­ten­zas:

1.
decider en tut ils affars administrativs che n'èn betg chaussa da l'administratur;
2.
nominar l'administratur e survegliar sia activitad;
3.
eleger ina cumissiun u in delegà, a la quala u al qual ella po surdar incumbensas administrativas, sco en spezial sustegnair l'administratur cun pled e cussegl, examinar la gestiun da quel e far a la radunanza rapport e propostas en chaussa;
4.
approvar annualmain il preventiv, il quint e la repartiziun dals custs tranter ils proprietaris;
5.
decider davart la creaziun d'in fond da renovaziun per lavurs da mantegniment e da renovaziun;
6.
assicurar l'edifizi cunter fieu e cunter auters privels e far las assicuranzas da responsabladad usitadas, plinavant obligar il proprietari en condomini, che ha fatg expensas extraordinarias per render sias localitads architectonicamain pli bellas, da pajar in'ulteriura quota da la premia, nun ch'el haja fatg in'assicuranza supplementara sin agen quint.

2 Uschenavant che la lescha na cuntegna betg disposiziuns spezialas, vegnan las prescripziuns davart ils organs da las uniuns e davart la contestaziun da conclus d'uniuns applitgadas per la radunanza dals proprietaris en condomini e per la cumissiun.

Art. 712n

1 La radunanza dals proprietaris en condomini vegn convocada e pre­sidiada da l'administratur, nun ch'ella haja decidì autramain.

2 Ils conclus ston vegnir protocollads e l'administratur u il cumpro­prietari che ha manà la radunanza sto tegnair en salv il protocol.

Art. 712o

1 Pliras persunas che possedan cuminaivlamain in plaun han mo ina vusch che vegn exprimida d'in represchentant.

2 Medemamain ston il proprietari ed il giudider d'in plaun sa cunve­gnir davart l'execuziun dal dretg da votar; cas cuntrari ha il giudider il dretg da votar davart tut las dumondas concernent l'administraziun, cun excepziun da las mesiras da construcziun ch'èn mo nizzaivlas u che servan mo per embellir e per render pli cumadaivlas las localitads.

Art. 712p

1 La radunanza dals proprietaris en condomini è abla da decider, sche la mesadad da tut ils cumproprietaris che posseda a medem temp la mesadad da las parts, dentant sche almain dus proprietaris en condo­mini èn preschents u represchentads.

2 Sche la participaziun è insuffizienta, sto vegnir convocada ina segun­da radunanza che na dastga betg avair lieu pli baud che 10 dis suenter l'emprima radunanza.

3 La segunda radunanza è abla da decider, sche la terza part, dentant sche almain dus da tut ils proprietaris en condomini èn preschents u represchentads.

Art. 712q

1 Sche la radunanza dals proprietaris en condomini na reussescha betg da nominar l'administratur, po mintga proprietari en condomini pre­tender che la dretgira nomineschia l'administratur.

2 Il medem dretg ha er quel che ha in interess giustifitgà vi da quai, sco il creditur e l'assicurader.

Art. 712r

1 La radunanza dals cumproprietaris po revocar l'administratur da tut temp, cun resalva d'eventualas pretensiuns d'indemnisaziun.

2 Sche la radunanza refusa da revocar l'administratur senza resguardar motivs relevants, po mintga proprietari en condomini pretender entai­fer 1 mais la revocaziun tras la dretgira.

3 In administratur ch'è vegnì installà da la dretgira na po - senza il consentiment da quella - betg vegnir revocà avant il termin ch'è vegnì fixà per ses engaschament.

Art. 712s

1 L'administratur exequescha tut ils affars da l'administraziun cumi­naivla tenor las prescripziuns da la lescha e dal reglament sco er tenor ils conclus da la radunanza dals cumproprietaris e prenda da sai anor las mesiras urgentas per evitar u per reparar in donn.

2 El reparta las expensas e las grevezzas cuminaivlas sin ils singuls proprietaris en condomini, als dat il quint, incassescha lur contri­buziuns, fa l'administraziun e dovra ils meds finanzials ch'èn avant maun tenor lur destinaziun.

3 El surveglia che las prescripziuns da la lescha, dal reglament e da l'urden da chasa vegnian observadas tar l'execuziun dals dretgs spe­zials e tar il diever da las parts cuminaivlas dal bain immobigliar e da l'edifizi sco er dals indrizs cuminaivels.

Art. 712t

1 L'administratur represchenta vers anor tant la cuminanza sco er ils proprietaris en condomini en tut ils affars da l'administraziun cuminai­vla che tutgan tar sias incumbensas legalas.

2 Per manar in process civil, saja quai sco accusader u sco defensur, dovra l'administratur l'autorisaziun precedenta da la radunanza dals proprietaris en condomini, cun excepziun da la procedura summarica e cun resalva da cas urgents, per ils quals l'autorisaziun po vegnir du­mandada posteriuramain.

3 Decleraziuns, pretensiuns, sentenzias e decisiuns ch'èn drizzadas a tut ils proprietaris en condomini pon vegnir communitgadas valaivla­main tras consegna a l'administratur en ses lieu da domicil u en il lieu, nua che la chaussa sa chatta.

Ventgavel titel: La proprietad mobigliara

Art. 713

Objects da la proprietad mobigliara èn las chaussas corporalas trans­portablas sco er las forzas da la natira, uschenavant ch'igl è pussaivel d'acquistar dretgs vi da talas e ch'ellas n'appartegnan betg als bains immobigliars.

Art. 714

1 Per transferir la proprietad mobigliara èsi necessari da transponer quella en il possess da l'acquistader.

2 Tgi che survegn en buna fai ina chaussa movibla en proprietad, daventa il proprietari da quella chaussa, er sche l'alienader n'è betg autorisà da transferir la proprietad, cun resalva che l'acquistader saja protegì tenor las reglas dal possess.

Art. 715

1 Il patg, tras il qual l'alienader resalva la proprietad d'ina chaussa movibla ch'è vegnida transferida a l'acquistader, vala mo, sch'el vegn inscrit da l'uffizi da scussiun en il register public dal domicil respectiv actual da l'acquistader.

2 La resalva da la proprietad en cas dal commerzi da muvel è exclusa.

Art. 716

Il proprietari na po betg pretender enavos las chaussas ch'èn vegnidas transferidas cun resalva da la proprietad, nun ch'el restitueschia las ratas pajadas a l'acquistader suenter la deducziun d'in tschains da locaziun adequat e d'ina indemnisaziun per l'isada da las chaussas.

Art. 717

1 Sche la chaussa resta en possess da l'alienader sin fundament d'ina relaziun da dretg speziala, n'ha il transferiment nagin effect per terzas persunas, sch'el aveva l'intenziun da chaschunar in dischavantatg per quellas u da guntgir las disposiziuns davart il pegn manual.

2 La dretgira decida en chaussa tenor ses appreziar.

Art. 718

La proprietad d'ina chaussa senza patrun vegn acquistada tras quai, ch'insatgi s'appropriescha da quella cun l'intent da daventar ses pro­prietari.

Art. 719

1 Animals pigliads èn senza patrun, sch'els sa delibereschan puspè, nun che lur patrun als persequiteschia immediatamain e nuninterrutta­main ed als provia da puspè pigliar.

2 Animals dumestitgads èn senza patrun, uschespert ch'els daventan puspè selvadis e na returnan betg pli tar lur patrun.

3 Pievels d'avieuls n'èn betg senza patrun sch'els sgolan sin terren ester.

575 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 2002 (artitgel da princip concernent animals), en vigur dapi il 1. d'avr. 2003 (AS 2003 463; BBl 2002 4164 5806).

Art. 720

1 Tgi che chatta ina chaussa persa, sto communitgar quai al proprietari e, sch'el n'enconuscha betg quel, sto el u annunziar il chat a la polizia u publitgar sez il chat en moda adattada a las circumstanzas e far re­tschertgas per chattar il proprietari.

2 Sche la valur da la chaussa surpassa evidentamain 10 francs, è el obligà d'annunziar il chat a la polizia.

3 Tgi che chatta ina chaussa en ina chasa abitada u en in institut che serva al diever u al traffic public, sto consegnar quella al patrun-chasa, al locatari u a las persunas ch'èn incumbensadas cun la surveglianza.

Art. 720a576

1 Tgi che chatta in animal pers, sto - cun resalva da l'artitgel 720 ali­nea 3 - communitgar quai al proprietari, e, sch'el n'enconuscha betg quel, annunziar il chat.

2 Ils chantuns designeschan il post, nua ch'il chat sto vegnir annunzià.

576 Integrà tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 2002 (artitgel da princip concernent animals), en vigur dapi il 1. d'avr. 2003 (AS 2003 463; BBl 2002 4164 5806) l'al. 2 vegn mess en vigur per il 1. d'avr. 2004.

Art. 721

1 La chaussa chattada sto vegnir conservada en moda adequata.

2 Cun il consentiment da l'autoritad cumpetenta e suenter in clom public precedent dastga la chaussa vegnir ingiantada publicamain, sch'ella chaschuna in mantegniment char u sch'ella è en privel d'ir svelt en malura ubain sche la polizia u in'autra instituziun publica l'ha gia conservada pli che in onn.

3 Il retgav che resulta da l'ingiant remplazza la chaussa.

Art. 722

1 Tgi che ademplescha sias obligaziuns da chattader, acquista la pro­prietad da la chaussa, suenter ch'il proprietari n'ha betg pudì vegnir eruì entaifer 5 onns dapi la publicaziun u dapi l'annunzia.

1bis En cas d'animals che vegnan tegnids en il sectur chasan e che na vegnan betg tegnids per intents da facultad u per intents da gudogn, importa il termin 2 mais.577

1ter Sch'il chattader confida l'animal ad ina pensiun d'animals cun la voluntad da renunziar definitivamain a la proprietad da quel, po la pensiun d'animals disponer libramain da l'animal 2 mais suenter che quel è vegnì confidà ad ella.578

2 Sche la chaussa vegn restituida, ha il chattader il dretg da survegnir ina indemnisaziun per tut las expensas sco er ina recumpensa ade­quata.

3 Sch'ina chaussa vegn chattada en ina chasa abitada u en in institut che serva al diever u al traffic public, vegn il patrun-chasa, il locatari u l'institut resguardà sco chattader, senza ch'els hajan dentant il dretg d'ina recumpensa al chattader.

577 Integrà tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 2002 (artitgel da princip concernent animals), en vigur dapi il 1. d'avr. 2003 (AS 2003 463; BBl 2002 4164 5806).

578 Integrà tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 2002 (artitgel da princip concernent animals), en vigur dapi il 1. d'avr. 2003 (AS 2003 463; BBl 2002 4164 5806).

Art. 723

1 Sch'i vegn chattà in object da valur, dal qual ins sto supponer cun se­girtad - tenor las circumstanzas - ch'el saja dapi lung temp stà sutterrà u zuppà e ch'el n'haja betg pli in patrun, vegn quest object resguardà sco stgazi.

2 Cun resalva da la disposiziun davart objects da valur scientifica tutga il stgazi al proprietari dal bain immobigliar u da la chaussa movibla, nua ch'el è vegnì chattà.

3 Il chattader ha il dretg da survegnir ina indemnisaziun adequata che na dastga dentant betg surpassar la mesadad da la valur dal stgazi.

Art. 724

1 Objects natirals u antiquitads senza patrun d'ina valur scientifica èn proprietad dal chantun, sin il territori dal qual ellas èn vegnidas chat­tadas.579

1bis Senza la permissiun da l'autoritad chantunala cumpetenta na pon tals objects betg vegnir alienads. Els na pon vegnir acquistads ni tras giudida ni da buna fai. Il dretg da vegnir restituids na surannescha betg.580

2 Il proprietari dal bain immobigliar, nua ch'i vegnan chattads tals objects, è obligà da permetter l'exchavaziun da quels cunter l'indem­nisaziun dal donn chaschunà.

3 Il chattader ed en cas dal stgazi er il proprietari han il dretg da sur­ve­gnir ina indemnisaziun adequata che na duai dentant betg surpassar la valur dals objects.

579 Versiun tenor l'art. 32 cifra 1 da la LF dals 20 da zer. 2003 davart il transferiment da bains culturals, en vigur dapi il 1. da zer. 2005 (AS 2005 1869; BBl 2002 535).

580 Integrà tras l'art. 32 cifra 1 da la LF dals 20 da zer. 2003 davart il transferiment da bains culturals, en vigur dapi il 1. da zer. 2005 (AS 2005 1869; BBl 2002 535).

Art. 725

1 Sch'i vegnan manadas natiers ad insatgi chaussas moviblas tras l'aua, tras il vent, tras lavinas u tras in'autra forza da la natira ubain per casualitad, u sche animals esters crodan en ils mauns d'insatgi, ha quel ils dretgs e las obligaziuns d'in chattader.

2 Sch'in pievel d'avieuls sgola en ina masaina estra populada, croda el al proprietari da quella, senza che quel è obligà da pajar ina indem­ni­saziun.

Art. 726

1 Sch'insatgi ha elavurà u transfurmà ina chaussa estra, tutga la nova chaussa a l'elavuratur, sche la lavur vala dapli che la materia, ed en il cas cuntrari al proprietari da la materia.

2 Sche l'elavuratur n'ha betg agì en buna fai, po la dretgira attribuir la nova chaussa al proprietari da la materia, er sche la lavur vala dapli.

3 Resalvads restan ils dretgs d'indemnisaziun e d'enritgiment.

Art. 727

1 Sche chaussas moviblas da differents proprietaris vegnan mascha­dadas u unidas uschia, ch'ellas na pon betg pli vegnir separadas senza vegnir donnegiadas considerablamain u senza lavurs ed expensas sproporziunadas, daventan las persunas participadas cumproprietarias da la nova chaussa tenor la valur che las singulas parts possedevan il mument che las chaussas èn vegnidas unidas u maschadadas.

2 Sche duas chaussas vegnan maschadadas u unidas uschia, ch'ina para dad esser ina part integrala accessorica da l'autra, tutga l'entira chaussa al proprietari da la part principala.

3 Resalvads restan ils dretgs d'indemnisaziun e d'enritgiment.

Art. 728

1 Tgi che posseda ina chaussa estra movibla en buna fai, nuninterrutta­main ed incontestablamain durant 5 onns, daventa proprietari da quella tras giudida.

1bis En cas d'animals che vegnan tegnids en il sectur chasan e che na vegnan betg tegnids per intents da facultad u per intents da gudogn, importa il termin 2 mais.581

1ter Cun resalva d'excepziuns legalas importa il termin da l'acquist tras giudida per bains culturals en il senn da l'artitgel 2 alinea 1 da la Lescha federala dals 20 da zercladur 2003582 davart il transferiment da bains culturals 30 onns.583

2 Ina perdita nunvoluntaria dal possess n'interrumpa betg l'acquist tras giudida, sch'il possessur reacquista la chaussa entaifer 1 onn ubain tras in plant ch'è vegnì inoltrà entaifer quest temp.

3 Per calcular ils termins, per interrumper e per suspender l'acquist tras giudida vegnan applitgadas correspundentamain las prescripziuns davart la surannaziun da pretensiuns.

581 Integrà tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 2002 (artitgel da princip concernent animals), en vigur dapi il 1. d'avr. 2003 (AS 2003 463; BBl 2002 4164 5806).

582 SR 444.1

583 Integrà tras l'art. 32 cifra 1 da la LF dals 20 da zer. 2003 davart il transferiment da bains culturals, en vigur dapi il 1. da zer. 2005 (AS 2005 1869; BBl 2002 535).

Art. 729

La proprietad mobigliara na finescha betg cun la perdita dal possess, mabain pir cur ch'il proprietari desista da ses dretg ubain cur ch'in auter acquista la proprietad.

Segunda partiziun: Ils dretgs reals limitads

Ventginavel titel: Las servituts e las grevezzas funsilas

Emprim chapitel: Las servituts funsilas

Art. 730

1 In bain immobigliar po vegnir engrevgià a favur d'in auter bain immobigliar da maniera che ses proprietari sto tolerar tschertas inter­venziuns dal proprietari da quest auter bain immobigliar u desister d'exequir tscherts da ses dretgs da proprietad a favur da quel.

2 In'obligaziun da far insatge po vegnir colliada mo accessoricamain cun la servitut funsila. Per l'acquistader dal bain immobigliar domi­nant u engrevgià è ina tala obligaziun mo lianta, sch'ella resulta d'ina inscripziun en il register funsil.584

584 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 731

1 Per constituir ina servitut funsila dovri ina inscripziun en il register funsil.

2 Per l'acquist e per l'inscripziun valan las disposiziuns davart la pro­prietad funsila, nun che quai saja reglà autramain.

3 L'acquist tras giudida è pussaivel mo sin donn e cust da bains immo­bigliars, dals quals la proprietad po vegnir acquistada da medema maniera.

Art. 732585

1 L'act giuridic per constituir ina servitut funsila è mo valaivel, sch'el è vegnì fatg tras ina documentaziun publica.

2 Sche l'execuziun d'ina servitut sa restrenscha ad ina part dal bain immobigliar, sto il lieu da l'execuziun esser preschentà graficamain en in extract dal plan dal register funsil, sche la situaziun locala n'è betg definida cun ina precisiun suffizienta.

585 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 733

Il proprietari po constituir sin ses bain immobigliar ina servitut a favur d'in auter da ses agens bains immobigliars.

Art. 734

Mintga servitut funsila extingua tras l'annullaziun da l'inscripziun sco er tras la perdita totala dal bain immobigliar engrevgià u dominant.

Art. 735

1 Sch'il bain immobigliar dominant ed il bain immobigliar engrevgià vegnan en ils medems mauns, po il proprietari laschar annullar la servitut.

2 Uschè ditg che la servitut n'è betg annullada, exista ella vinavant sco dretg real.

Art. 736

1 Sch'ina servitut ha pers tut l'interess per il bain immobigliar domi­nant, po il proprietari engrevgià pretender ch'ella vegnia annullada.

2 Sch'il giudider ha bain anc in interess, ma sche quest interess è da fitg pitschna impurtanza en cumparegliaziun cun la grevezza, po la servitut vegnir annullada u reducida cunter ina indemnisaziun.

Art. 737

1 Il giudider ha il dretg da far tut quai ch'è necessari per mantegnair e per far diever da la servitut.

2 El è dentant obligà da far diever da ses dretg cun il quità il meglier pussaivel.

3 Il proprietari engrevgià na dastga far nagut che impediss u engrev­giass il diever da la servitut.

Art. 738

1 Uschenavant ch'ils dretgs e las obligaziuns resultan cleramain da l'inscripziun, è quella decisiva per il cuntegn da la servitut.

2 En il rom da l'inscripziun po il cuntegn da la servitut resultar da ses motiv d'acquist u da la moda e maniera, co ch'igl è vegnì fatg diever da la servitut en buna fai durant in temp pli lung, senza vegnir conte­stada.

Art. 739

Novs basegns dal bain immobigliar dominant na legitimeschan betg d'augmentar la grevezza da la servitut.

Art. 740

Il cuntegn dals dretgs da passadi, sco trutgs, sendas, vias charrablas, vias champestras, vias d'enviern, vias da guaud, plinavant dals dretgs da pasculaziun, da tagliar laina, da bavrar, da sauar e da dretgs sume­gliants vegn determinà tras il dretg chantunal e tras l'isanza locala, uschenavant che quests dretgs n'èn betg reglads en il cas singul.

Art. 740a586

1 Sche plirs autorisads èn participads vi d'in indriz cuminaivel sin basa da la medema servitut e sche nagut auter n'é fixà, èn applitgablas tenor il senn las regulaziuns che valan per cumproprietaris.

2 Il dretg da sortir da la cuminanza cun renunziar a la servitut po vegnir exclus per maximalmain 30 onns tras ina cunvegna stabilida en la furma previsa en il contract da servitut. La cunvegna po vegnir pre­notada en il register funsil.

586 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 741

1 Sch'in indriz è necessari per far diever da la servitut, èsi chaussa dal giudider da mantegnair quest indriz.

2 Sche l'indriz serva er als interess dal proprietari engrevgià, han tuts dus da procurar per il mantegniment en proporziun da lur interess. Ina cunvegna divergenta è lianta per l'acquistader dal bain immobigliar dominant e per l'acquistader dal bain immobigliar engrevgià, sch'ella resulta dals mussaments dal register funsil.587

587 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

588 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 742

1 Sche mo ina part dal bain immobigliar vegn duvrada per far diever da la servitut funsila, po il proprietari engrevgià pretender - uschena­vant ch'el cumprova in interess e surpiglia ils custs - che la servitut vegnia dischlocada en in lieu che n'è betg main adattà per il giudider.

2 El ha il dretg da far quai, er sch'il lieu da la servitut è vegnì deter­minà en il register funsil.

3 ...589

589 Abolì tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), cun effect dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 743590

1 Sch'il bain immobigliar dominant u il bain immobigliar engrevgià vegn repartì, resta la servitut sin tut las parts.

2 Sche l'execuziun da la servitut sa restrenscha tenor ils mussaments u tenor las circumstanzas sin singulas parts, sto la servitut vegnir annul­lada per las parts betg pertutgadas.

3 La procedura da rectificaziun sa drizza tenor las prescripziuns davart l'annullaziun e davart la midada da las inscripziuns en il register funsil.

590 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 744591

591 Abolì tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), cun effect dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Segund chapitel: La giudida ed autras servituts

Art. 745

1 La giudida po vegnir constituida vi da chaussas moviblas, vi da bains immobigliars, vi da dretgs u vi d'ina facultad.

2 Ella surdat al giudider il dretg da giudair cumplainamain la chaussa, nun che quai saja disponì autramain.

3 La giudida d'in bain immobigliar po vegnir limitada ad ina tscherta part d'in edifizi u dal bain immobigliar.592

592 Integrà tras la cifra I da la LF dals 20 da zer. 2003, en vigur dapi il 1. da schan. 2004 (AS 2003 4121; BBl 2002 4721).

Art. 746

1 En cas da chaussas moviblas u da pretensiuns vegn ina giudida con­stituida tras il transferiment a l'acquistader, en cas da bains immo­bi­gliars tras l'inscripziun en il register funsil.

2 Per l'acquist en cas da chaussas moviblas e da bains immobigliars sco er per l'inscripziun valan las disposiziuns davart la proprietad, nun che quai saja reglà autramain.

Art. 748

1 La giudida extingua tras l'extincziun cumpletta da sia chaussa ed en cas da bains immobigliars ultra da quai tras l'annullaziun da l'inscrip­ziun ch'è stada necessaria per constituir la giudida.

2 Auters motivs d'extincziun, sco scadenza dal termin, renunzia u mort dal giudider, dattan - en cas da bains immobigliars - al proprietari mo il dretg da laschar annullar l'inscripziun.

3 La giudida legala finescha, cur che ses motiv scroda.

Art. 749

1 La giudida finescha cun la mort dal giudider e per persunas giuridi­cas cun lur dissoluziun.

2 Per talas po ella dentant durar maximalmain 100 onns.

Art. 750

1 Il proprietari n'è betg obligà da restabilir la chaussa extinguida.

2 Sch'el restabilescha la chaussa, vegn er restabilida la giudida.

3 Sche la chaussa extinguida vegn remplazzada, sco en cas da l'expro­priaziun e da l'assicuranza, cuntinuescha la giudida vi da la chaussa remplazzada.

Art. 751

Cur che la giudida è a fin, ha il possessur da restituir la chaussa al proprietari.

Art. 752

1 Il giudider è responsabel per l'extincziun e per la valur reducida da la chaussa, nun ch'el cumprovia che quest donn saja entrà senza sia culpa.

2 El sto remplazzar las chaussas ch'el ha consumà senza esser stà auto­risà.

3 El na sto betg remplazzar la valur reducida da las chaussas, sche quella è vegnida chaschunada tras il diever normal da la chaussa.

Art. 753

1 Sch'il giudider ha fatg spesas u renovaziuns senza ch'el fiss stà obligà, po el pretender ina indemnisaziun a chaschun da la restituziun, sco in administratur senza mandat.

2 El po prender davent indrizs ch'el ha installà, sch'il proprietari na vul betg indemnisar quels; el è dentant obligà da restabilir il stadi anteriur.

Art. 754

Ils dretgs dal proprietari da vegnir indemnisà per midadas u per reduc­ziuns da la valur da la chaussa sco er ils dretgs dal giudider da vegnir indemnisà per spesas u da prender davent indrizs, suranneschan in onn suenter il di che la chaussa è vegnida restituida.

Art. 755

1 Il giudider ha il dretg da posseder, da duvrar e da giudair la chaussa.

2 El procura per l'administraziun da la chaussa.

3 Faschond diever da quest dretg sto el proceder tenor las reglas d'ina buna administraziun.

Art. 756

1 Fritgs natirals appartegnan al giudider, sch'els èn vegnids madirs durant il temp da giudida.

2 Tgi che ha cultivà in er, ha il dretg che sias spesas vegnian indemni­sadas adequatamain da quel che survegn ils fritgs madirs; l'indemni­sa­ziun na dastga dentant betg surpassar la valur dals fritgs madirs.

3 Parts integralas che n'èn ni products ni fritgs restan tar il proprietari da la chaussa.

Art. 757

Tschains da chapitals da giudida ed autras prestaziuns periodicas appartegnan al giudider a partir da quel di che ses dretg cumenza, fin a quel di ch'il dretg finescha, er sch'els ston vegnir pajaids pir pli tard.

Art. 758

1 Il dretg da giudida po vegnir transferì ad ina terza persuna, nun ch'i sa tractia d'in dretg strictamain persunal.

2 Il proprietari ha il dretg da far valair ses dretgs directamain vers la terza persuna.

Art. 759

Il proprietari po far protesta cunter mintga diever illegal e cunter min­tga diever che na correspunda betg a la natira da la chaussa.

Art. 760

1 Il proprietari ha il dretg da pretender ina garanzia dal giudider, uschespert ch'el po cumprovar ina periclitaziun da ses dretgs.

2 Senza questa cumprova e gia avant la surdada da la chaussa po el pretender ina garanzia, sche chaussas consumablas u sche vaglias èn l'object da la giudida.

3 Per garantir las vaglias basti da deponer quellas.

Art. 761

1 Il dretg da garanzia n'exista betg vers quel che ha regalà la chaussa al proprietari cun sa resalvar la giudida da quella.

2 En cas da la giudida legala è il dretg da garanzia suttamess a las disposiziuns spezialas da la relaziun giuridica respectiva.

Art. 762

Sch'il giudider na presta betg la garanzia entaifer il termin adequat fixà per quest intent u sch'el na desista betg da far illegalmain diever da la chaussa malgrà la protesta dal proprietari, al sto la dretgira retrair ad interim il possess da la chaussa ed ordinar ina curatella.

Art. 763

Il proprietari ed il giudider han il dretg da pretender da tut temp ch'i vegnia fatg in inventari public da las chaussas da la giudida sin custs cuminaivels.

Art. 764

1 Il giudider ha da mantegnair la substanza da la chaussa ed ha da far da sai anor meglieraziuns e renovaziuns che appartegnan al mantegni­ment ordinari.

2 Sche lavurs e mesiras pli impurtantas daventan necessarias per man­tegnair la chaussa, sto il giudider infurmar il proprietari e tolerar las lavurs e las mesiras.

3 Sch'il proprietari n'interprenda betg il necessari, po il giudider pren­der sez las mesiras necessarias sin donn e cust dal proprietari.

Art. 765

1 Las spesas per il mantegniment ordinari e per l'administraziun da la chaussa, ils tschains per ils debits da chapital ch'engrevgeschan la chaussa sco er las taglias e las taxas vegnan surpigliadas dal giudider en proporziun cun la durada da ses dretg.

2 Sche las taglias e las taxas vegnan incassadas tar il proprietari, al sto il giudider indemnisar en la medema dimensiun.

3 Tut las autras grevezzas porta il proprietari; el dastga dentant duvrar chaussas da la giudida per quest intent, sch'il giudider n'al paja betg - sin dumonda - anticipadamain e gratuitamain ils meds finanzials ne­cessaris.

Art. 766

Sch'ina facultad è suttamessa a la giudida, sto il giudider tschainsir ils debits da chapital; sche las circumstanzas giustifitgeschan dentant quai, po el pretender da vegnir deliberà da questa obligaziun tras quai che la giudida vegn restrenschida sin il surpli da las valurs da facultad che resta suenter avair pajà ils debits.

Art. 767

1 Il giudider sto assicurar la chaussa a favur dal proprietari cunter fieu e cunter auters privels, uschenavant che questa assicuranza vegn quin­tada - tenor l'isanza locala - tar las obligaziuns d'ina buna administra­ziun.

2 En quest cas ston las premias d'assicuranza vegnir surpigliadas dal giudider per la durada da sia giudida; quai vala er, sch'ina chaussa gia assicurada vegn suttamessa a la giudida.

Art. 768

1 Il giudider d'in bain immobigliar sto guardar che la moda e maniera da la giudida n'exploteschia betg il bain immobigliar sur la mesira ordinaria.

2 Ils fritgs ch'èn vegnids racoltads sur questa mesira appartegnan al proprietari.

Art. 769

1 Vi da la destinaziun economica dal bain immobigliar na dastga il giudider far naginas midadas che han in dischavantatg considerabel per il proprietari.

2 La chaussa sezza na dastga el ni transfurmar ni midar essenzialmain.

3 Novas chavas da crappa, da marna, da turba e chavas sumegliantas dastga el explotar mo, suenter ch'el ha infurmà il proprietari, e mo sut la premissa che la destinaziun economica dal bain immobigliar na vegnia betg midada essenzialmain qua tras.

Art. 770

1 Il giudider d'in guaud po giudair quel en il rom d'in plan d'utilisa­ziun ordinari.

2 Tant il proprietari sco er il giudider pon pretender ch'il guaud vegnia giudì tenor in plan che tegna quint da lur dretgs.

3 Sch'il guaud vegn explotà considerablamain sur la mesira en consequenza da stemprà, da navadas, d'incendi, d'invasiun d'insects u per auters motivs, sto l'explotaziun vegnir reducida per reparar suc­cessivamain il donn u sto il plan d'utilisaziun vegnir adattà a las novas relaziuns; il retgav da l'explotaziun sur la mesira sto dentant vegnir investì uschia ch'el porta tschains e serva a gulivar la perdita.

Art. 771

Las disposiziuns davart la giudida dals guauds vegnan applitgadas analogamain per la giudida da chaussas, da las qualas l'utilisaziun consista en l'explotaziun da parts integralas dal terren, sco en spezial da minieras.

Art. 772

1 Il giudider daventa proprietari da chaussas consumablas, nun che quai saja disponì autramain; el sto dentant indemnisar la valur che las chaussas avevan al cumenzament da la giudida.

2 Sche autras chaussas moviblas vegnan surdadas sin basa d'ina stimaziun, po il giudider disponer libramain da talas, nun che quai saja disponì autramain; sch'el fa diever da quest dretg, sto el dentant indemnisar la valur da las chaussas.

3 Installaziuns agriculas, scossas, magasins e chaussas sumegliantas pon vegnir indemnisads tras chaussas da la medema spezia e da la medema qualitad.

Art. 773

1 Il giudider da pretensiuns po incassar il retgav da quellas.

2 Disditgas al debitur sco er disposiziuns davart vaglias ston vegnir fa­tgas dal creditur e dal giudider; disditgas dal debitur ston vegnir fatgas vers il creditur e vers il giudider.

3 Il creditur ed il giudider han il dretg da pretender in da l'auter il con­sentiment a las mesiras che appartegnan ad ina buna administraziun, en cas che la pretensiun è periclitada.

Art. 774

1 Sch'il debitur n'è betg autorisà da far la restituziun al creditur u al giudider, ha el ubain da pajar a tuts dus cuminaivlamain ubain da deponer la prestaziun.

2 La chaussa da la prestaziun, sco en spezial il chapital restituì, è sutta­messa a la giudida.

3 Tant il creditur sco er il giudider pon pretender ch'ils chapitals vegnian investids en moda segira ed uschia ch'els portan tschains.

Art. 775

1 Entaifer 3 mais suenter il cumenzament da la giudida ha il giudider il dretg da pretender la cessiun da las pretensiuns e da las vaglias ch'èn suttamessas a sia giudida.

2 Sche la cessiun ha lieu, sto el star bun vers il vegl creditur per la valur che las pretensiuns e las vaglias avevan il mument da la cessiun e pajar ina garanzia fin a quest import, nun ch'i vegnia desistì da quai.

3 Sch'i na vegn betg desistì d'ina garanzia, ha il transferiment lieu pir cun la prestaziun da la garanzia.

Art. 776

1 Il dretg d'abitar consista da l'autorisaziun d'abitar en in edifizi u en ina part d'in edifizi.

2 El è intransferibel ed inertabel.

3 El è suttamess a las disposiziuns da la giudida, nun che la lescha disponia autramain.

Art. 777

1 Il dretg d'abitar vegn fixà en general tenor ils basegns persunals dal giudider.

2 Il giudider dastga dentant recepir en l'abitaziun ses confamigliars e ses cunabitants, nun ch'il dretg saja limità expressivamain a sia per­suna.

3 Sch'il dretg d'abitar è limità ad ina part d'in edifizi, po il giudider far cundiever dals indrizs ch'èn destinads al diever cuminaivel.

Art. 778

1 Sch'il giudider ha in dretg d'abitar exclusiv, porta el las grevezzas dal mantegniment ordinari.

2 Sch'el ha mo in dretg da cundiever, sto il proprietari purtar ils custs da mantegniment.

594 Versiun da la marginala tenor la cifra I da la LF dals 19 da mars 1965, en vigur dapi il 1. da fan. 1965 (AS 1965 445; BBl 1963 I 969).

Art. 779

1 In bain immobigliar po vegnir engrevgià cun ina servitut ch'insatgi survegnia il dretg da construir u da mantegnair in edifizi sur u sut terra.

2 Quest dretg è transferibel ed ertabel, nun che quai saja vegnì reglà autramain.

3 Sch'il dretg da construcziun è independent e permanent, po el vegnir inscrit en il register funsil sco bain immobigliar.

Art. 779a595

1 L'act giuridic per constituir in dretg da construcziun è mo valaivel, sch'el è vegnì fatg tras ina documentaziun publica.

2 Sch'il tschains dal dretg da construcziun ed eventualas autras dispo­siziuns contractualas duain vegnir prenotadas en il register funsil, èn els mo valaivels, sche la prenotaziun è vegnida fatga tras ina docu­mentaziun publica.

595 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da mars 1965 (AS 1965 445; BBl 1963 I 969), versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

596 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 779b597

1 Las disposiziuns contractualas davart il cuntegn e davart la dimen­siun dal dretg da construcziun, sco en spezial davart la situaziun, davart la structura, davart l'extensiun e davart l'intent dals edifizis sco er davart l'utilisaziun da surfatschas betg surbajegiadas che vegnan duvradas per exequir il dretg da construcziun èn liantas per mintga persuna che acquista il dretg da construcziun ed il bain immobigliar engrevgià.

2 Ulteriuras disposiziuns contractualas pon vegnir prenotadas en il register funsil, sche las partidas fixeschan quai uschia.598

597 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da mars 1965, en vigur dapi il 1. da fan. 1965 (AS 1965 445; BBl 1963 I 969).

598 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 779c599

Sch'il dretg da construcziun extingua, van ils edifizis existents al pro­prietari dal bain immobigliar e daventan parts integralas da quest bain immobigliar.

599 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da mars 1965, en vigur dapi il 1. da fan. 1965 (AS 1965 445; BBl 1963 I 969).

Art. 779d600

1 Per ils edifizis che returnan ad el, ha il proprietari dal bain immobi­gliar da prestar ina indemnisaziun adequata al giudider vertent dal dretg da construcziun; questa indemnisaziun è dentant ina garanzia per las pretensiuns existentas dals crediturs, als quals il dretg da con­struc­ziun era impegnà; perquai na dastga ella betg vegnir pajada senza lur consentiment al giudider dal dretg da construcziun da fin ussa.

2 Sche l'indemnisaziun na vegn ni pajada ni garantida, po il giudider vertent dal dretg da construcziun u in creditur, al qual il dretg da con­strucziun era impegnà, pretender ch'i vegnia inscrit - empè dal dretg da construcziun annullà - in dretg da pegn immobigliar dal medem rang per segirar la pretensiun d'indemnisaziun.

3 L'inscripziun sto vegnir fatga il pli tard 3 mais suenter l'extincziun dal dretg da construcziun.

600 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da mars 1965, en vigur dapi il 1. da fan. 1965 (AS 1965 445; BBl 1963 I 969).

Art. 779f602

Sch'il giudider vertent dal dretg da construcziun surpassa gravanta­main ses dretg real u violescha gravantamain obligaziuns contractua­las, po il proprietari dal bain immobigliar procurar per il return antici­pà, pretendend ch'il dretg da construcziun vegnia transferì ad el cun tut ils dretgs e cun tut las grevezzas.

602 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da mars 1965, en vigur dapi il 1. da fan. 1965 (AS 1965 445; BBl 1963 I 969).

Art. 779g603

1 Il dretg da return al proprietari po vegnir exequì mo, sch'i vegn pre­stada ina indemnisaziun adequata per ils edifizis returnants; per calcu­lar questa indemnisaziun po il cumportament culpaivel dal giudider dal dretg da construcziun vegnir resguardà sco motiv da reducziun.

2 Il dretg da construcziun vegn transferì sin il proprietari dal bain im­mo­bigliar pir, cur che l'indemnisaziun è pajada u garantida.

603 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da mars 1965, en vigur dapi il 1. da fan. 1965 (AS 1965 445; BBl 1963 I 969).

Art. 779h604

Las prescripziuns davart l'execuziun dal dretg da return al proprietari èn applitgablas per mintga dretg ch'il proprietari dal bain immobigliar ha resalvà per abolir u per retransferir anticipadamain il dretg da con­strucziun, en cas ch'il giudider dal dretg da construcziun violescha sias obligaziuns.

604 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da mars 1965, en vigur dapi il 1. da fan. 1965 (AS 1965 445; BBl 1963 I 969).

Art. 779i605

1 Per segirar il tschains dal dretg da construcziun è il proprietari dal bain immobigliar autorisà vers mintga giudider dal dretg da construc­ziun da constituir in dretg da pegn da maximalmain trais prestaziuns annualas sin il dretg da construcziun inscrit en il register funsil.

2 Sche la cuntraprestaziun n'è betg fixada en prestaziuns annualas egualas, po il dretg da pegn legal vegnir constituì per l'import che re­preschenta trais prestaziuns annualas, sche la cuntraprestaziun vegniss repartida egualmain.

605 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da mars 1965, en vigur dapi il 1. da fan. 1965 (AS 1965 445; BBl 1963 I 969).

Art. 779k606

1 Il dretg da pegn po vegnir inscrit da tut temp uschè ditg ch'il dretg da construcziun exista, ed el na vegn betg annullà en cas d'ina utilisa­ziun sfurzada.

2 Dal rest èn applitgablas tenor il senn las disposiziuns davart la con­stituziun d'in dretg da pegn da mastergnants da construcziun.

606 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da mars 1965, en vigur dapi il 1. da fan. 1965 (AS 1965 445; BBl 1963 I 969).

Art. 779l607

1 Il dretg da construcziun po vegnir constituì sco dretg independent per ina durada da maximalmain 100 onns.

2 En la furma prescritta per la constituziun po el vegnir prolungà da tut temp per ina nova durada da maximalmain 100 onns; in'obligaziun surpigliada precedentamain per quest intent n'è dentant betg lianta.

607 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da mars 1965, en vigur dapi il 1. da fan. 1965 (AS 1965 445; BBl 1963 I 969).

Art. 780

1 Il dretg sin ina funtauna d'in bain immobigliar ester engrevgescha quest bain immobigliar cun la servitut da laschar prender e manar davent l'aua da questa funtauna.

2 Quest dretg è transferibel ed ertabel, nun che quai saja vegnì reglà autramain.

3 Sch'il dretg da funtauna è independent e permanent, po el vegnir inscrit en il register funsil sco bain immobigliar.

Art. 781

1 In bain immobigliar po vegnir engrevgià cun servituts d'in auter cun­tegn a favur da mintga persuna u communitad, uschenavant che quest bain immobigliar po servir ad insatgi per in tschert diever, sco per exercizis da tir u per passadi.

2 Sch'i n'è betg vegnì reglà autramain, èn questas servituds intrans­feriblas, e lur cuntegn sa drizza tenor ils basegns ordinaris dals giudi­ders.

3 Dal rest èn ellas suttamessas a las disposiziuns davart las servituts funsilas.

Art. 781a608

Per giudiders d'ina servitut inscrits en il register funsil valan tenor il senn las disposiziuns davart las mesiras giudizialas en cas ch'il pro­prietari è nunchattabel u sch'i mancan ils organs prescrits d'ina persu­na giuridica u d'in auter subject giuridic.

608 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Terz chapitel: Las grevezzas funsilas

Art. 782

1 La grevezza funsila oblighescha il proprietari actual d'in bain immo­bigliar da far ina prestaziun a favur d'in giudider; per questa presta­ziun sto el star bun sulettamain cun il bain immobigliar.

2 Sco giudider po vegnir designà il proprietari actual d'in auter bain immobigliar.

3 Cun resalva da las grevezzas funsilas da dretg public dastga ina grevezza funsila mo cuntegnair ina prestaziun che resulta da la natira economica dal bain immobigliar engrevgià u ch'è destinada als ba­segns economics d'in bain immobigliar dominant.609

609 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 783

1 Per constituir ina grevezza funsila dovri ina inscripziun en il register funsil.

2 L'inscripziun sto inditgar in tschert import en munaida naziunala sco sia valur totala; en cas da prestaziuns periodicas correspunda quest import - cun resalva d'ina autra cunvegna - a ventg prestaziuns an­nualas.

3 Per l'acquist e per l'inscripziun valan las disposiziuns davart la proprietad funsila, nun che quai saja reglà autramain.

Art. 784610

Per la constituziun da las grevezzas funsilas da dretg public e per lur effect envers terzas persunas da buna fai èn applitgablas tenor il senn las disposiziuns davart il dretg da pegn legal dal dretg chantunal.

610 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 785611

611 Abolì tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), cun effect dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 786

1 La grevezza funsila extingua tras l'annullaziun da l'inscripziun sco er tras la perdita totala dal bain immobigliar engrevgià.

2 La renunzia, la deliberaziun u auters motivs d'extincziun dattan al proprietari engrevgià il dretg da pretender dal giudider che l'in­scrip­ziun vegnia annullada.

Art. 787

1 Il creditur po pretender la deliberaziun da la grevezza funsila sin basa d'ina cunvegna e plinavant:612

1.613
sch'il bain immobigliar engrevgià vegn partì ed el n'accepta betg il spustament dal debit sin las differentas parts.
2.
sch'il proprietari reducescha la valur dal bain immobigliar senza porscher autras garanzias sco indemnisaziun;
3.
sch'il debitur è en retard cun trais prestaziuns annualas.

2 Sch'il creditur pretenda la deliberaziun pervia da la partiziun dal bain immobigliar, sto el disdir - observond in termin dad 1 onn - la grevezza funsila entaifer 1 mais suenter ch'il spustament ha survegnì vigur legala.614

612 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

613 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

614 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 788

1 Il debitur po pretender la deliberaziun sin basa d'ina cunvegna e pli­navant:

1.
sch'il giudider n'observa betg il contract davart la constituziun da la grevezza funsila;
2.
30 onns suenter la constituziun da la grevezza funsila, e quai er, sch'igl era vegnida fixada ina durada pli lunga u perpetna.

2 Sche la deliberaziun ha lieu suenter 30 onns, sto ella vegnir disditga en mintga cas 1 onn ordavant.

3 Questa deliberaziun è exclusa, sche la grevezza funsila è colliada cun in'autra servitut funsila da durada perpetna.

Art. 789

La deliberaziun ha lieu per l'import ch'è inscrit en il register funsil sco valur totala da la grevezza funsila, nun ch'i vegnia cumprovà che la grevezza funsila haja en realitad ina valur pli pitschna.

Art. 790

1 La grevezza funsila na surannescha betg.

2 La singula prestaziun è suttamessa a la surannaziun a partir dal mument ch'ella daventa in debit persunal dal proprietari engrevgià.

Art. 791

1 Il creditur da la grevezza funsila n'ha betg ina pretensiun persunala cunter il debitur, mabain mo il dretg da vegnir cuntentà per la valur dal bain immobigliar engrevgià.

2 La singula prestaziun daventa dentant in debit persunal 3 onns suen­ter ch'ella è scadida, e per quest debit persunal na sto il bain immobi­gliar betg pli star bun.

Art. 792

1 Sch'il bain immobigliar mida proprietari, daventa l'acquistader senz'auter debitur da la grevezza funsila.

2 Sch'il bain immobigliar vegn partì, daventan ils proprietaris da las parts ils debiturs da la grevezza funsila. Il debit vegn repartì sin las parts tenor las disposiziuns davart l'ipoteca.615

615 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Ventgadusavel titel: Il pegn immobigliar

Emprim chapitel: Disposiziuns generalas

Art. 793

1 Il pegn immobigliar vegn constituì en furma d'ina ipoteca u d'ina brev ipotecara.616

2 En in'autra furma na po il pegn immobigliar betg vegnir constituì.

616 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 794

1 Tar la constituziun dal pegn immobigliar sto l'import da la preten­siun vegnir inditgà en mintga cas en munaida naziunala.

2 Sch'i sa tracta d'ina obligaziun da valur nundeterminada, sto vegnir inditgada ina summa maximala, fin a la quala il bain immobigliar sto star bun per tut las pretensiuns dal creditur.

Art. 795

1 Las partidas pon sa cunvegnir libramain davart il tschains, observond ils limits fixads per cumbatter tschains abusivs.

2 La legislaziun chantunala po fixar il tschains maximal che dastga ve­gnir stabilì per pretensiuns ch'èn garantidas tras pegns immobigliars.

Art. 796

1 Il pegn immobigliar po vegnir constituì mo sin bains immobigliars ch'èn inscrits en il register funsil.

2 Ils chantuns pon scumandar u suttametter a prescripziuns spezialas l'impegnaziun da terren e da funs public, d'alps u da pastgiras ch'èn proprietad da corporaziuns sco er ils dretgs da giudida ch'èn colliads cun quai.

Art. 797

1 Il bain immobigliar impegnà sto vegnir designà cleramain tar la constituziun dal pegn immobigliar.

2 Parts d'in bain immobigliar na pon betg vegnir impegnadas avant che sia partiziun è inscritta en il register funsil.

Art. 798

1 Plirs bains immobigliars pon vegnir impegnads per la medema pretensiun, sch'els appartegnan al medem proprietari u a cundebiturs solidarics.

2 En tut ils auters cas, nua che plirs bains immobigliars vegnan impe­gnads per la medema pretensiun, sto mintgin vegnir engrevgià cun ina part determinada da la pretensiun.

3 Questas parts sa drizzan tenor la valur dals singuls bains immobi­gliars, nun ch'i saja vegnì reglà autramain.

Art. 798a617

Per impegnar bains immobigliars agriculs vala ultra da quai la Lescha federala dals 4 d'october 1991618 davart il dretg funsil puril.

617 Integrà tras l'art. 92 cifra 1 da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart il dretg funsil puril, en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1410; BBl 1988 III 953).

618 SR 211.412.11

Art. 799

1 Il pegn immobigliar vegn constituì cun l'inscripziun en il register funsil, cun resalva da las excepziuns fixadas da la lescha.

2 L'act giuridic per constituir in pegn immobigliar è mo valaivel, sch'el è vegnì fatg tras ina documentaziun publica.619

619 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 800

1 Sch'in bain immobigliar è en cumproprietad da plirs, po mintgin da quels impegnar sia part.

2 Sch'in bain immobigliar è en proprietad cuminaivla, po el vegnir impegnà mo en sia totalitad ed en num da tut ils proprietaris.

Art. 801

1 Il pegn immobigliar extingua tras l'annullaziun da l'inscripziun sco er tras la perdita totala dal bain immobigliar.

2 La perdita dal bain immobigliar en consequenza d'ina expropriaziun vegn reglada dal dretg d'expropriaziun da la Confederaziun e dals chantuns.

Art. 802

1 En cas d'arrundaziuns dal terren che vegnan exequidas en coopera­ziun u sut la surveglianza d'autoritads publicas vegnan ils dretgs da pegn immobigliar, ch'existan per ils bains immobigliars che vegnan cedids, transferids sin ils bains immobigliars ch'èn vegnids attribuids da nov senza ch'els midian il rang vertent.

2 Sch'in sulet bain immobigliar remplazza plirs singuls bains immobi­gliars ch'èn impegnads cun diversas pretensiuns u che n'èn betg im­pegnads tuts, ston ils dretgs da pegn immobigliar vegnir transferids sin l'entir nov bain immobigliar, mantegnend tant sco pussaivel il rang vertent.

Art. 803

Il debitur po cumprar ora ils pegns immobigliars ch'èn constituids sin bains immobigliars e ch'èn cumpigliads en in'arrundaziun dal terren; el po far valair quest dretg il mument che questa fatschenta vegn exe­quida cun in termin da disditga da 3 mais.

Art. 804

1 Sch'i vegn pajada ina indemnisaziun per bains immobigliars im­pegnads, sto l'import vegnir repartì sin ils crediturs tenor lur rang u, sch'els han il medem rang, tenor la grondezza da lur pretensiun.

2 Senza il consentiment dals crediturs na dastga l'indemnisaziun betg vegnir pajada al debitur sez, uschespert ch'ella importa dapli che la ventgavla part da la pretensiun impegnada u uschespert ch'il nov bain immobigliar na porscha betg pli ina garanzia suffizienta.

Art. 805

1 Il pegn immobigliar engrevgescha il bain immobigliar cun tut sias parts integralas e cun tut sias parts accessoricas.

2 Las chaussas ch'èn vegnidas designadas expressivamain sco parts accessoricas en l'act d'impegnaziun e ch'èn vegnidas remartgadas sco talas en il register funsil, sco maschinas ed il mobigliar d'in hotel, valan sco parts accessoricas, uschè ditg ch'i na vegn betg cumprovà ch'ellas na possian - tenor lescha - betg posseder questa qualitad.

3 Ils dretgs da terzas persunas vi da las parts accessoricas restan re­sal­vads.

Art. 806

1 Sch'il bain immobigliar impegnà è dà en locaziun u a fittanza, cumpiglia il pegn immobigliar er ils tschains da locaziun e da fittanza ch'èn s'accumulads dapi ch'il debitur ha pretendi la scussiun per reali­sar il pegn immobigliar u dapi ch'il concurs è vegnì declerà al debitur fin ch'il bain vegn realisà.

2 Quest dretg da pegn immobigliar po vegnir fatg valair vers ils debi­turs dal tschains pir a partir dal mument ch'els èn vegnids orientads da la scussiun u ch'il concurs è stà publitgà.

3 Acts giuridics, tras ils quals il proprietari dispona da tschains da lo­caziun e da fittanza che n'èn anc betg scrudads, sco er l'impegnaziun da tals tras auters crediturs, n'han betg forza e vigur vers il creditur ipotecar che ha - avant ch'ils tschains scrodian - pretendì la scussiun per pudair realisar ses pegn.

Art. 807

Las pretensiuns garantidas tras in pegn immobigliar ed inscrittas en il register funsil na suranneschan betg.

Art. 808

1 Sch'il proprietari reducescha la valur da la chaussa impegnada, po il creditur dumandar da la dretgira ch'ella dettia il cumond da tralaschar mintga ulteriur act nuschaivel.

2 Il creditur po vegnir autorisà da la dretgira da prender las mesiras adequatas; el po prender talas er senza autorisaziun, sch'i nascha in privel dal retard.

3 Per ils custs chaschunads qua tras po el pretender ina indemnisaziun dal proprietari ed el posseda per quai in dretg da pegn vi dal bain im­mobigliar. Quest dretg da pegn na sto betg vegnir inscrit en il register funsil ed ha la preferenza vers tut las autras grevezzas inscrittas.620

4 Sche l'import dal dretg da pegn surpassa 1000 francs e sche quel na vegn betg inscrit en il register funsil entaifer 4 mais suenter la termina­ziun da las mesiras, na po el betg vegnir fatg valair vers terzas persunas ch'èn sa fidadas da buna fai sin il register funsil.621

620 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

621 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 809

1 Sche la valur dal bain immobigliar è vegnida reducida, po il creditur pretender dal debitur che ses dretgs vegnian garantids u che la chaussa vegnia restabilida sco ch'ella era.

2 Sch'i smanatscha il privel d'ina reducziun da la valur, po el preten­der la garanzia.

3 Sch'i na vegn betg satisfatg a la pretensiun entaifer in termin ch'è vegnì fixà da la dretgira, po il creditur pretender in pajament dal debit en ratas ch'è suffizient per satisfar a la garanzia.

Art. 810

1 Sche la valur dal bain immobigliar è vegnida reducida senza ch'il proprietari saja la culpa, po il creditur pretender la garanzia u in paja­ment en ratas mo uschenavant ch'il proprietari è indemnisà per il donn.

2 Il creditur ha dentant il dretg da pretender las mesiras necessarias per eliminar u per impedir la reducziun da la valur. Per ils custs chaschu­nads na po el betg far star bun il proprietari persunalmain, el ha den­tant il dretg d'in pegn immobigliar. Quest dretg da pegn na sto betg vegnir inscrit en il register funsil ed ha la preferenza vers tut las autras grevezzas inscrittas.622

3 Sche l'import dal dretg da pegn surpassa 1000 francs e sche quel na vegn betg inscrit en il register funsil entaifer 4 mais suenter la ter­mi­na­ziun da las mesiras, na po el betg vegnir fatg valair vers terzas persunas ch'èn sa fidadas da buna fai sin il register funsil.623

622 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

623 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 811

Sch'il proprietari alienescha ina part dal bain immobigliar, che sto vegnir valità sin main che in ventgavel da la pretensiun impegnada, na po il creditur betg impedir che questa part vegnia deliberada dal pegn, uschespert ch'i vegn fatg in pajament en ratas proporziunal u usche­spert ch'il rest dal bain immobigliar porscha anc ina garanzia suffi­zienta.

Art. 812

1 Il proprietari na po betg desister en moda lianta dal dretg da sutta­metter il bain immobigliar impegnà ad ulteriuras grevezzas.

2 Sch'i vegn - suenter ch'il pegn immobigliar è constituì - messa ina servitut u ina grevezza immobigliara sin il bain immobigliar, senza ch'il creditur haja dà ses consentiment, ha il pegn immobigliar la pre­ferenza vers la grevezza posteriura, e quella vegn extinguida en il re­gi­ster funsil, sch'ella donnegescha il creditur en cas ch'il bain impegnà vegn realisà.

3 Tgi che ha il dretg da la servitut u da la grevezza immobigliara, po dentant pretender che lur valur vegnia pajada ad el or dal retgav da la realisaziun, avant ch'ins cuntentia crediturs registrads pir suenter.

Art. 813

1 La garanzia furnida tras il pegn immobigliar è limitada al post da pegn ch'è vegnì inditgà tar l'inscripziun.

2 Ils dretgs da pegn immobigliar pon vegnir constituids en il segund rang u en in auter rang cun la cundiziun che l'inscripziun en il register funsil mantegnia la precedenza per ina summa determinada.

Art. 814

1 Sch'in bain immobigliar è engrevgià cun pegns immobigliars da dif­ferents rangs, na po il creditur ipotecar dal rang suandant betg pre­ten­der da pudair s'avanzar al post ch'è daventà liber pervia da l'ex­tinc­ziun dal pegn immobigliar precedent.

2 En il lieu dal pegn extinguì poi vegnir constituì in auter pegn immo­bigliar.

3 Cunvegnas che dattan il dretg ad in creditur ipotecar da s'avanzar en il post d'in anteriur pegn immobigliar han mo alura in effect real, sch'ellas èn vegnidas prenotadas en il register funsil.

Art. 815

Sch'in pegn immobigliar è vegnì constituì en in rang posteriur senza ch'i saja avant maun in rang precedent, u sch'in debitur n'ha betg disponì d'in titel ipotecar anteriur u sche la pretensiun anteriura n'im­porta betg la summa registrada, vegn il retgav, che vegn obtegnì tras la realisaziun dal bain immobigliar, attribuì als crediturs effectivs tenor il rang da lur pegn immobigliar senza resguardar ils posts da pegn libers.

Art. 816

1 Il creditur ha il dretg da vegnir pajà or dal retgav ch'è vegnì realisà per il bain immobigliar, nun ch'el vegnia cuntentà autramain.

2 La cunvegna, tenor la quala il creditur duai daventar proprietari dal bain impegnà, sch'el na survegn betg in pajament, è nunvalaivla.

3 Sche plirs bains immobigliars èn impegnads per la medema preten­siun, sto la scussiun per la realisaziun dal pegn immobigliar sa drizzar a medem temp vers tut ils bains; la realisaziun vegn dentant exequida tenor l'ordinaziun da l'uffizi da scussiun mo uschenavant ch'ella è ne­cessaria.

Art. 817

1 Il retgav da la vendita dal bain immobigliar vegn repartì sin ils credi­turs ipotecars tenor lur rang.

2 Crediturs dal medem rang han tranter els il dretg d'in pajament pro­porziunal a lur dabun.

Art. 818

1 Il pegn immobigliar porscha garanzia al creditur:

1.
per il chapital;
2.
per ils custs da la scussiun e per ils tschains da retard;
3.624
per trais tschains annuals ch'èn scrudads il mument da la de­cleraziun da concurs u da la dumonda per la realisaziun dal pegn immobigliar, sco er per il tschains che curra dapi l'ultim termin da pajament; tar la brev ipotecara vegnan garantids mo ils tschains effectivamain debitads.

2 Il tschains ch'è vegnì fixà oriundamain na dastga betg vegnir aug­mentà sin pli che 5 pertschient, sche quai è a disfavur dals crediturs ipotecars posteriurs.

624 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 819625

1 Sch'il creditur ha pajà las expensas necessarias per conservar la chaussa impegnada, en spezial las premias d'assicuranza ch'èn debi­tadas dal proprietari, ha el il dretg d'in pegn immobigliar. Quest dretg da pegn na sto betg vegnir inscrit en il register funsil ed ha la pre­fe­renza vers tut las autras grevezzas inscrittas.

2 Sche l'import dal dretg da pegn surpassa 1000 francs e sche quel na vegn betg inscrit en il register funsil entaifer 4 mais suenter la realisa­ziun da l'act en dumonda, na po el betg vegnir fatg valair vers terzas persunas ch'èn sa fidadas da buna fai sin il register funsil.

625 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 820

1 Sche la valur d'in bain immobigliar rural crescha pervia d'ina meglieraziun dal terren che vegn exequida cun la cooperaziun d'auto­ritads publicas, po il proprietari constituir - per sia part dals custs vi da quai - a favur da ses creditur in pegn immobigliar che vegn inscrit en il register funsil e che ha la preferenza vers tut las autras grevezzas registradas.

2 Il proprietari dastga constituir in tal pegn immobigliar maximalmain per dus terzs da sia part dals custs, sche la meglieraziun dal terren è vegnida fatga senza subvenziuns dal stadi.

Art. 821

1 Sche la meglieraziun dal terren è vegnida fatga senza subvenziuns dal stadi, sto il debit vegnir amortisà tras pajaments annuals d'almain 5 pertschient da la summa da pegn registrada.

2 Il dretg da pegn extingua tant per la pretensiun sco er per ils paja­ments annuals suenter 3 onns dapi lur scadenza; ils crediturs posteriurs s'avanzan alura mintgamai tenor lur rang.

Art. 822

1 Sch'ina summa d'assicuranza scada, dastga ella vegnir pajada al pro­prietari dal bain immobigliar assicurà mo cun il consentiment da tut ils crediturs ipotecars.

2 Sch'i vegn dentant dada ina garanzia suffizienta, po la summa vegnir surdada al proprietari, per ch'el possia restabilir il bain immobigliar engrevgià.

3 Dal rest restan resalvadas las prescripziuns dals chantuns concernent l'assicuranza cunter fieu.

Art. 823626

En quels cas che la lescha prevesa ina intervenziun persunala da vart dal creditur da pegn immobigliar e sch'ina tala è urgenta, po la dre­tgi­ra decretar - sin dumonda dal debitur u d'autras persunas participadas - las mesiras necessarias, sch'ins na po betg identifitgar il creditur u sche ses domicil n'è betg enconuschent.

626 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Segund chapitel: L'ipoteca

Art. 824

1 L'ipoteca po vegnir constituida per garantir ina pretensiun da tge na­tira ch'i saja, pia tant ina pretensiun preschenta, ina per il futur sco er ina mo eventuala.

2 Il bain immobigliar impegnà na dovra betg esser la proprietad dal debitur.

Art. 825

1 L'ipoteca obtegna in post da pegn determinà en il register funsil, e quai er en cas da pretensiuns d'ina summa variabla u nundeterminada, ed ella mantegna il rang registrà malgrà la variaziun da la pretensiun garantida.

2 Concernent sia ipoteca po il creditur dumandar in extract dal register funsil; quest extract ha dentant mo la qualitad d'in mussament e betg d'ina vaglia.

3 Quest extract po vegnir remplazzà tras la conferma da l'inscripziun en il contract.

Art. 826

Sche la pretensiun n'exista betg pli, po il proprietari dal bain immo­bigliar engrevgià pretender dal creditur ch'el permettia d'extinguer l'inscripziun.

Art. 827

1 Il proprietari che na debitescha betg sez la summa ch'è garantida tras il pegn po deliberar ses bain immobigliar da l'ipoteca sut las medemas cundiziuns sco quai ch'il debitur po extinguer ses debit.

2 Sch'el paja il creditur, van ils dretgs da quel vi sin el.

Art. 828

1 Il dretg chantunal po autorisar la persuna che acquista in bain immo­bigliar, ch'è engrevgià sur mesira cun debits, per ils quals ella na sto betg star buna persunalmain, da substituir las ipotecas avant che la scussiun vegn introducida, cun porscher als crediturs il pretsch da cumpra u - en cas d'ina acquisiziun gratuita - la valur, sin la quala ella valitescha il bain.

2 Questa persuna sto communitgar sia intenziun als crediturs en scrit ed almain 6 mais ordavant.

3 La summa da substituziun vegn repartida tranter ils crediturs tenor lur rang.

Art. 829

1 Entaifer 1 mais suenter che l'acquistader ha communitgà sia inten­ziun da substituir las ipotecas, pon ils crediturs, pajond ordavant las spesas, pretender ch'il bain immobigliar engrevgià vegnia vendì sin in ingiant public; quel sto vegnir annunzià tras in clom public e sto vegnir exequì entaifer 1 mais, suenter ch'el è vegnì pretendì.

2 Sch'i vegn realisà sin l'ingiant in pretsch pli aut che la summa offri­da da l'acquistader, serva quel a cuntentar ils crediturs.

3 Las spesas da l'ingiant vegnan adossadas a l'acquistader, sch'il pretsch realisà è pli aut che sia purschida, cas cuntrari al creditur che ha pretendì l'ingiant.

Art. 830

Empè da l'ingiant public po il dretg chantunal prevair ina stimaziun uffiziala che vala sco summa da substituziun per las ipotecas.

Art. 831

Sch'il proprietari dal bain immobigliar impegnà na debitescha betg sez la summa garantida, sto il creditur disdir la pretensiun tant a quel sco er al debitur per che sia disditga haja effect vers il proprietari.

Art. 832

1 Sch'il bain immobigliar engrevgià vegn alienà, resta la responsa­bladad dal pegn immobigliar e dal debitur, nun ch'i saja vegnì reglà autramain.

2 Sch'il nov proprietari ha dentant surpiglià il debit, è l'anteriur debi­tur deliberà da quel, nun ch'il creditur decleria a quel en scrit entaifer 1 onn da betg vulair desister da ses dretgs vers el.

Art. 833

1 Sch'i vegn alienà ina part dal bain immobigliar ch'è engrevgià cun in pegn immobigliar u sch'in da plirs bains impegnads dal medem pro­prietari u sch'il bain engrevgià vegn parcellà, sto la garanzia ipotecara vegnir dividida sin las differentas parts da maniera che mintgina vegn engrevgiada en la proporziun da sia valur, nun ch'i saja avant maun ina cunvegna cuntraria.

2 Il creditur che na vul betg acceptar questa repartiziun po, entaifer 1 mais dapi ch'ella è entrada en vigur, pretender da vegnir rembursà entaifer 1 onn.

3 Sch'ils acquistaders han surpiglià ils debits ch'engrevgeschan lur bains immobigliars, è l'anteriur debitur deliberà da quels, nun ch'il creditur decleria a quel en scrit entaifer 1 onn da betg vulair desister da ses dretgs vers el.

Art. 834

1 Sche l'acquistader surpiglia il debit, sto l'administratur dal register funsil communitgar quai al creditur.

2 Il termin dad 1 onn, concedì al creditur per dar sia decleraziun, cu­menza il mument ch'el ha obtegnì la communicaziun.

Art. 835

Il transferiment dal credit ipotecar na sto betg vegnir inscrit en il regi­ster funsil per esser valaivel.

Art. 836627

1 Sch'il dretg chantunal conceda al creditur per pretensiuns che stattan en connex direct cun il bain immobigliar engrevgià il dretg d'in pegn immobigliar, vegn quel constituì tras l'inscripziun en il register funsil.

2 Dretgs da pegn legals da passa 1000 francs che resultan dal dretg chantunal senza l'inscripziun en il register funsil e che na vegnan betg inscrits en il register funsil entaifer 4 mais suenter la scadenza da la pre­tensiun respectiva, il pli tard dentant entaifer 2 onns suenter la con­stituziun da la pretensiun, na pon betg pli vegnir fatgs valair suenter la scadenza dal termin d'inscripziun vers terzas persunas ch'èn sa fida­das da buna fai sin il register funsil.

3 Regulaziuns pli severas dal dretg chantunal restan resalvadas.

627 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 837628

1 Il dretg da laschar constituir in dretg da pegn immobigliar legal han:

1.
il vendider per il bain immobigliar vendì per garantir ses dabun;
2.
ils cunertavels ed ils commembers d'ina indivisiun per ils bains immobigliars che appartegnevan a la cuminanza, per garantir lur dabuns che derivan da la partiziun;
3.
ils mastergnants ed ils impressaris per in bain immobigliar, per il qual els han furnì material e lavur u mo lavur per con­struc­ziuns u per autras ovras, per lavurs da demoliziun, per la con­strucziun da puntanadas, per l'armadira dal stgav u per lavurs sumegliantas per garantir lur dabuns, saja quai dal proprietari dal bain immobigliar, d'in mastergnant u d'in impressari, d'in locatari, d'in fittadin u d'ina autra persuna che ha in dretg sin il bain immobigliar.

2 Sch'il debitur da las pretensiuns è in locatari, in fittadin u in'autra persuna che ha in dretg sin il bain immobigliar, han ils mastergnants u ils impressaris il dretg da laschar constituir in dretg da pegn immobi­gliar legal mo, sch'il proprietari dal bain immobigliar ha dà ses con­sentiment per realisar las lavurs.

3 Tgi che ha il dretg da pegns immobigliars legals tenor quest artitgel na po betg desister gia ordavant da quels.

628 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 838

Il dretg da pegn dal vendider, dals cunertavels u da commembers d'ina indivisiun sto vegnir inscrit en il register funsil sin il pli tard 3 mais suenter il transferiment da la proprietad.

Art. 839629

1 Il dretg da pegn dals mastergnants e dals impressaris po vegnir inscrit en il register funsil a partir dal mument ch'els han surpiglià la lavur.

2 L'inscripziun sto vegnir fatga sin il pli tard 4 mais suenter ch'els han finì lur lavur.

3 Ella dastga mo vegnir fatga, sche la summa da pegn è vegnida ren­co­nuschida dal proprietari u constatada da la dretgira, ed ella na po betg vegnir pretendida, sch'il proprietari presta ina garanzia suffizienta per la pretensiun annunziada.

4 Sch'il bain immobigliar fa incontestadamain part da la facultad ad­ministrativa e sch'il debit dal proprietari na resulta betg d'obligaziuns contractualas, sto quel star bun envers ils mastergnants u ils im­pres­sa­ris per las pretensiuns renconuschidas u constatadas da la dretgira, tenor las disposiziuns davart la garanzia simpla; la pretensiun sto dentant esser vegnida fatga valair vers el il pli tard 4 mais suenter la fini­ziun da la lavur en scrit e rendend attent a la garanzia legala.

5 Sche l'appartegnientscha dal bain immobigliar a la facultad admini­strativa è contestada, po il mastergnant u l'interprendider pretender l'inscripziun provisorica dal dretg da pegn en il register funsil fin il pli tard 4 mais suenter la terminaziun da sia lavur.

6 Sch'i vegn constatà en ina sentenzia ch'il bain immobigliar fa part da la facultad administrativa, sto l'inscripziun provisorica dal dretg da pegn vegnir stizzada. Percunter vegn constituida la garanzia legala, sche las premissas da l'alinea 4 èn ademplidas. Cun l'inscripziun provisorica dal dretg da pegn vala il termin sco observà.

629 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 840

Sche plirs dretgs da pegn legals da mastergnants e d'impressaris èn vegnids inscrits, han els tuts il medem dretg da vegnir cuntentads or dal pegn, er sche las inscripziuns èn da datas differentas.

Art. 841

1 Sche mastergnants ed impressaris ston acceptar ina perdita tar la realisaziun dal pegn, sto la differenza vegnir cumpensada or dal retgav che resta als crediturs precedents e che resulta da la repartiziun suenter che la valur dal terren è vegnida deducida, uschenavant che quests cre­diturs pudevan percorscher che lur bains immobigliars sajan vegnids engrevgiads per dischavantatg dals mastergnants e dals impressaris.

2 Sch'il creditur precedent alienescha ses titel ipotecar, sto el star bun vers ils mastergnants e vers ils impressaris per la perdita che vegn chaschunada a quels tras l'alienaziun.

3 Dal mument ch'il cumenzament da las lavurs è menziunada en il register funsil sin dumonda d'ina persuna autorisada, na dastgan vegnir registrads nagins pegns auter che ipotecas fin ch'il termin d'in­scripziun è scadì.

Terz chapitel:630 La brev ipotecara

630 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 842

1 La brev ipotecara è ina pretensiun persunala ch'è garantida tras in pegn immobigliar.

2 Sch'i n'è betg fixà insatge auter, exista la brev ipotecara sper la pretensiun che sto vegnir garantida e che deriva eventualmain da la relaziun immobigliara tranter il creditur ed il debitur.

3 En quai che concerna la pretensiun da la brev ipotecara po il debitur far valair objecziuns persunalas che resultan da la relaziun immobi­gliara envers il creditur sco er envers ils successurs legals che n'èn betg da buna fai.

Art. 843

La brev ipotecara vegn concepida sco brev ipotecara registrada u sco brev ipotecara sin palpiri.

Art. 844

1 Concernent il proprietari dal bain immobigliar impegnà, che n'è betg sez debitur, valan las medemas prescripziuns sco quellas che vegnan applitgadas per l'ipoteca.

2 Il proprietari po far valair tut las objecziuns che cumpetan al debitur.

Art. 845

Per las consequenzas da l'alienaziun e da la divisiun dal bain immobi­gliar valan las disposiziuns davart l'ipoteca.

Art. 846

1 La pretensiun che resulta da la brev ipotecara na dastga ni sa referir a la relaziun immobigliara ni cuntegnair cundiziuns u cuntraprestaziuns.

2 La brev ipotecara po cuntegnair convenziuns accessoricas areguard il tschains, l'amortisaziun e la disditga sco er autras convenziuns acces­soricas che pertutgan la pretensiun che resulta da la brev ipotecara. In renviament ad ina cunvegna separada è admess.

Art. 847

1 Il creditur u il debitur po disdir la brev ipotecara per la fin da mintga mais observond in termin da disditga da 6 mais, nun ch'i saja vegnì fixà insatge auter.

2 Ina tala cunvegna na dastga betg prevair in termin da disditga pli curt che 3 mais per il creditur, nun ch'il debitur saja en retard cun il pajament da las amortisaziuns u dals tschains.

Art. 848

La pretensiun che resulta da la brev ipotecara ed il dretg da pegn existan tenor l'inscripziun per mintga persuna ch'è sa fidada da buna fai sin l'inscripziun en il register funsil.

Art. 849

1 Il creditur po far valair mo objecziuns che resultan da l'inscripziun en il register funsil, ch'el ha persunalmain cunter il creditur che porta plant u che resultan dal titel ipotecar en la brev ipotecara sin palpiri.

2 Cunvegnas che cuntegnan disposiziuns accessoricas davart la preten­siun che resulta da la brev ipotecara pon vegnir fatgas valair envers il cumprader da buna fai da la brev ipotecara mo, sch'ellas èn inscrittas en il register funsil; en il cas da la brev ipotecara sin palpiri ston ellas ultra da quai resultar dal titel.

Art. 850

1 Tar la constituziun d'ina brev ipotecara po vegnir dà in plainpudair ad ina persuna. Questa persuna sto far ed acceptar pajaments, prender encunter communicaziuns, permetter che bains immobigliars vegnian distgargiads dal pegn e defender generalmain cun tut quità e cun tutta imparzialitad ils interess tant dals crediturs sco er dal debitur e dal proprietari.

2 Il num dal mandatari sto vegnir remartgà en il register funsil sco er sin il titel ipotecar.

3 Sch'il plainpudair extingua e sche las persunas participadas na vegnan betg perina, prenda la dretgira las mesiras necessarias.

Art. 851

1 Il debitur sto far tut ils pajaments al domicil dal creditur, nun ch'i saja fixà insatge auter.

2 Sch'il domicil dal creditur n'è betg enconuschent u sch'el è vegnì midà per dischavantatg dal debitur, po quel sa deliberar cun deponer il pajament tar l'autoritad cumpetenta da ses agen domicil u da l'anteriur domicil dal creditur.

Art. 852

1 Sche la relaziun giuridica sa mida a favur dal debitur, en spezial sche ses debit vegn pajà, po il debitur pretender dal creditur ch'el dettia ses consentiment d'inscriver la modificaziun en il register funsil.

2 Tar la brev ipotecara sin palpiri remartga l'uffizi dal register funsil questa modificaziun sin il titel.

3 Senza questa inscripziun u questa remartga sin il titel na po l'effect da la modificaziun en la relaziun giuridica betg vegnir fatg valair cunter il cumprader da buna fai da la brev ipotecara.

Art. 853

Sche la pretensiun che resulta da la brev ipotecara è pajada, po il debi­tur pretender dal creditur, che quel:

1.
dettia ses consentiment per transferir la brev ipotecara regi­strada sin il num dal debitur; u
2.
restitueschia il titel ipotecar da la brev ipotecara sin palpiri senza che quel vegnia annullà.
Art. 854

1 Sch'i n'exista nagin creditur u sch'il creditur desista da ses dretg da pegn, po il debitur laschar extinguer l'inscripziun u la laschar vinavant en il register funsil.

2 Il debitur ha er il dretg da duvrar vinavant la brev ipotecara.

Art. 855

La brev ipotecara sin palpiri na dastga betg vegnir extinguida en il register funsil, avant ch'il titel ipotecar è mess ord vigur u annullà da la dretgira.

Art. 856

1 Sch'il creditur d'ina brev ipotecara è nunenconuschent dapi 10 onns e sch'i n'èn vegnids pretendids nagins tschains durant quest temp, po il proprietari dal bain immobigliar impegnà pretender ch'il creditur vegnia envidà da la dretgira tras clom public da vulair s'annunziar entaifer 6 mais.

2 Sch'il creditur na s'annunzia betg entaifer quest termin e sch'i resul­ta da la retschertga che la pretensiun n'exista fitg probablamain betg pli, vegn tenor la disposiziun da la dretgira:

1.
il dretg da pegn tar la brev ipotecara sin palpiri extinguì en il register funsil; u
2.
la brev ipotecara sin palpiri annullà ed il dretg da pegn extin­guì en il register funsil.
Art. 857

1 La brev ipotecara registrada vegn constituida cun l'inscripziun en il register funsil.

2 Ella vegn inscritta sin il num dal creditur u dal proprietari dal bain immobigliar.

Art. 858

1 La brev ipotecara registrada vegn transferida tras l'inscripziun dal nov creditur en il register funsil sin fundament d'ina decleraziun en scrit dal creditur vegl.

2 In effect liberant han mo prestaziuns dal debitur a la persuna ch'è inscritta il mument dal pajament sco creditura en il register funsil.

Art. 859

1 La brev ipotecara registrada vegn impegnada tras l'inscripziun dal nov creditur da pegn dal bain movibel en il register funsil sin funda­ment d'ina decleraziun en scrit dal creditur ch'è inscrit en il register funsil.

2 L'impegnaziun vegn fatga tras l'inscripziun da la restricziun dal dretg da disponer en il register funsil.

3 La giudida vegn constituida cun l'inscripziun en il register funsil.

Art. 860

1 Per mintga brev ipotecara sin palpiri che vegn inscritta en il register funsil vegn adina emess in titel ipotecar.

2 La brev ipotecara sin palpiri po designar sco ses creditur il titular u ina persuna determinada, particularmain il proprietari dal bain immo­bigliar sez.

3 L'inscripziun posseda tut ses effects gia avant l'emissiun dal titel ipotecar.

Art. 861

1 La brev ipotecara sin palpiri vegn emessa da l'uffizi dal register funsil.

2 Per esser valaivla sto ella vegnir suttascritta da l'administratur dal register funsil. Dal rest fixescha il Cussegl federal sia furma.

3 Ella dastga vegnir surdada al creditur u a la persuna incaricada da quel mo cun il consentiment expressiv dal debitur e dal proprietari dal bain immobigliar engrevgià.

Art. 862

1 Il titel ipotecar ch'è vegnì emess en furma correcta sco brev ipoteca­ra sin palpiri vala tenor ses cuntegn per mintga persuna ch'è sa fidada da buna fai sin quel.

2 Sch'il cuntegn dal titel ipotecar na correspunda betg a l'inscripziun u sche quella manca, è decisiv il register funsil.

3 Tgi che acquista in tal titel ipotecar da buna fai ha dentant il dretg d'ina indemnisaziun tenor las prescripziuns davart il register funsil.

Art. 863

1 La pretensiun che resulta da la brev ipotecara po vegnir alienada, impegnada u insumma fatga valair mo ensemen cun il possess dal titel ipotecar.

2 Resalvà resta il dretg da far valair la pretensiun en ils cas ch'il titel ipotecar vegn annullà u ch'el n'è insumma anc betg vegnì emess.

Art. 864

1 Per transferir la pretensiun che resulta da la brev ipotecara èsi neces­sari da transferir il titel ipotecar a l'acquistader.

2 Sch'il titel ipotecar porta il num d'ina persuna, ston ultra da quai il transferiment ed il num da l'acquistader vegnir menziunads sin il titel.

Art. 865

1 Sch'in titel ipotecar è ì a perder u è vegnì destruì senza l'intenziun da metter fin a l'obligaziun, po il creditur pretender che la dretgira an­nulleschia il titel ipotecar e ch'il debitur vegnia obligà da far il paja­ment; en cas che la pretensiun n'era anc betg scadida, po el pretender ch'i vegnia emess in nov titel ipotecar.

2 L'annullaziun vegn fatga tenor las prescripziuns davart l'amortisa­ziun dals titels al possessur, suenter avair decretà in clom public 6 mais ordavant.

3 Da medema maniera po il debitur pretender l'annullaziun, sch'in titel pajà è ì a perder.

Quart chapitel: L'emissiun da titels d'emprest cun dretg da pegn immobigliar

Art. 875

Obligaziuns per emprests che sa cloman sin il num dals crediturs u sin il possessur pon vegnir garantidas cun in pegn immobigliar:

1.
cun constituir ina ipoteca u ina brev ipotecara per l'entir em­prest e cun designar in represchentant per ils crediturs e per il debitur;
2.
cun constituir in dretg da pegn immobigliar per l'entir emprest a favur da l'institut u da la persuna che fa l'emissiun e cun dar in dretg da pegn vi da questa pretensiun ipotecara als crediturs da las obligaziuns.

Ventgatraisavel titel: Il pegn movibel

Emprim chapitel: Pegn manual e dretg da retenziun

Art. 884

1 Cun resalva da las excepziuns previsas da la lescha pon chaussas moviblas vegnir impegnadas mo, sche lur possess vegn transferì sin il creditur.

2 La persuna che retschaiva en buna fai ina chaussa en pegn survegn il dretg da pegn da quella, er sche l'impegnader n'aveva betg il dretg da disponer da la chaussa; ils dretgs da terzas persunas sin questa chaussa che derivan da l'anteriur possess restan resalvads.

3 Il dretg da pegn n'exista betg uschè ditg che l'impegnader mantegna la pussanza exclusiva da la chaussa.

Art. 885

1 Per garantir pretensiuns d'instituts da daners e d'associaziuns, ch'èn vegnids autorisads da l'autoritad cumpetenta da lur chantun da domicil da far talas fatschentas, poi vegnir constituì in dretg da pegn vi dal muvel, senza transferir il possess, e quai tras l'inscripziun en in regi­ster public e tras in avis a l'uffizi da scussiun.

2 Il Cussegl federal regla, co ch'il register duai vegnir manà.632

3 Per l'inscripziun en il register e per las lavurs ch'èn colliadas cun quai pon ils chantuns pretender taxas; els designeschan ils circuls ed ils funcziunaris ch'èn cumpetents da manar quests registers.633

632 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars), en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1404; BBl 1988 III 953).

633 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars), en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1404; BBl 1988 III 953).

Art. 886

Ina chaussa gia dada a pegn po vegnir impegnada da nov tras quai che l'emprim creditur vegn avisà en chaussa en scrit ed envidà da restituir la chaussa al creditur posteriur suenter avair survegnì il pajament ch'el aveva da bun.

Art. 887

Il creditur po impegnar ad in auter la chaussa survegnida en pegn mo cun il consentiment da l'impegnader.

Art. 888

1 Il dretg da pegn va a fin, uschespert ch'il creditur na posseda betg pli la chaussa impegnada e na po er betg pretender enavos quella da terzs possessurs.

2 Il dretg da pegn n'ha nagin effect uschè ditg che la chaussa sa chatta - cun il consentiment dal creditur - en la pussanza exclusiva da l'im­pegnader.

Art. 889

1 Sch'il dretg da pegn è ì a fin, saja quai tras pajament da la pretensiun u per auters motivs, sto il creditur restituir la chaussa a quel che ha il dretg da quella.

2 Avant ch'el n'è betg vegnì cuntentà dal tuttafatg, na sto el restituir ni ina part ni l'entira chaussa.

Art. 890

1 Il creditur stat bun per il donn che resulta da la reducziun da la valur u da la perdita da la chaussa impegnada, nun ch'el cumprovia ch'il donn è succedì senza sia culpa.

2 Sch'il creditur ha alienà u impegnà vinavant arbitrariamain il pegn, stat el bun per tut il donn che resulta da quai.

Art. 891

1 Il creditur ha il dretg da vegnir pajà or dal retgav ch'è vegnì realisà per il pegn, nun ch'el vegnia cuntentà autramain.

2 Il dretg da pegn al dat la garanzia per la pretensiun inclusiv ils tschains tenor contract, ils custs da scussiun ed ils tschains da retard.

Art. 892

1 Il dretg da pegn engrevgescha la chaussa e sias parts accessoricas.

2 Ils fritgs natirals da la chaussa impegnada sto il creditur restituir al proprietari, uschespert ch'els na furman betg pli ina part integrala da la chaussa, nun ch'i dettia ina cunvegna cuntraria.

3 Fritgs, ch'èn ina part integrala dal pegn il mument che quel vegn realisà, èn suttamess a la garanzia ipotecara.

Art. 893

1 Sche la medema chaussa è impegnada a plirs crediturs, vegnan quels cuntentads tenor lur rang.

2 Il rang vegn stabilì tenor il mument da la constituziun dals dretgs da pegn.

Art. 894

Mintga cunvegna, tenor la quala il creditur duai daventar proprietari dal bain impegnà, sch'el na survegn betg in pajament, è nunvalaivla.

Art. 895

1 Chaussas moviblas e vaglias ch'èn - cun il consentiment dal debitur - en possess dal creditur, po quel retegnair fin che ses dabun è vegnì pajà, uschenavant ch'il termin da pajar è scadì ed il dabun stat tenor sia natira en in connex cun l'object retegnì.

2 Tranter commerziants exista in tal connex, sch'il possess ed il dabun resultan da lur relaziuns da fatschenta.

3 Il creditur dastga retegnair chaussas retschavidas da buna fai er, sch'ellas n'appartegnan betg al debitur, uschenavant che terzas persu­nas n'han betg dretgs che derivan da l'anteriur possess.

Art. 896

1 Il dretg da retenziun na po betg vegnir fatg valair per chaussas che na pon betg vegnir realisadas pervia da lur natira.

2 La retenziun è medemamain exclusa, sch'ella na sa cunvegn betg cun in'obligaziun surpigliada dal creditur u cun ina prescripziun fatga dal debitur avant u suenter ch'el ha surdà la chaussa, ubain sch'ella cuntrafa a l'urden public.

Art. 897

1 En cas d'insolvenza dal debitur ha il creditur in dretg da retenziun er, sch'il termin da scadenza n'è betg scadì.

2 Sche l'insolvenza è resultada u è vegnida enconuschenta al creditur pir suenter che quel ha obtegnì la chaussa, po el far diever da la reten­ziun, er sch'ella na sa cunvegn betg cun sia obligaziun surpigliada ordavant u cun la prescripziun speziala dal debitur.

Art. 898

1 Sch'il creditur na survegn ni in pajament ni garanzias suffizientas, dastga el realisar la chaussa retegnida, sco sch'i fiss in pegn manual, suenter avair infurmà precedentamain il debitur.

2 Sche titels nominals èn vegnids retegnids, sto il funcziunari da scus­siun u da concurs - sco represchentant dal debitur - far quai ch'è necessari per la realisaziun.

Segund chapitel: Il dretg da pegn vi da pretensiuns e vi d'auters dretgs


Art. 899

1 Pretensiuns ed auters dretgs pon vegnir impegnads, sch'els èn trans­feribels.

2 Il dretg da pegn vi da quels è suttamess a las disposiziuns davart il pegn manual, nun ch'i saja disponì autramain.

Art. 900

1 Per impegnar ina pretensiun, per la quala i n'exista betg in document u mo in certificat da debit, sto il contract da pegn esser fatg en scrit ed il titel avant maun sto eventualmain vegnir consegnà al creditur.

2 Il creditur e l'impegnader pon communitgar al debitur ch'il pegn saja constituì.

3 Per impegnar auters dretgs dovri ultra d'in contract da pegn en scrit la furma previsa per il transferiment.

Art. 901

1 Per impegnar titels al possessur basti da surdar quels al creditur.

2 En cas d'autras vaglias sto il document vegnir surdà ensemen cun in indossament u cun ina decleraziun da cessiun.

3 L'impegnaziun da titels contabels sa drizza exclusivamain tenor la Lescha dals 3 d'october 2008634 davart ils titels contabels.635

634 SR 957.1

635 Integrà tras la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 3 d'oct. 2008 davart ils titels conta­bels, en vigur dapi il 1. da schan. 2010 (AS 2009 3577; BBl 2006 9315).

Art. 902

1 Cun impegnar vaglias che represchentan rauba, vegn quella rauba sezza dada a pegn.

2 Sch'igl exista ultra d'ina tala vaglia anc in certificat da pegn spezial (warrant), basta l'impegnaziun da quest certificat da pegn per impe­gnar la rauba, uschenavant che la constituziun dal pegn vegn inditgada sin questa vaglia ensemen cun l'import da la pretensiun e cun il di da la scadenza.

Art. 903

L'impegnaziun posteriura d'ina pretensiun è mo valaivla, sch'il credi­tur da la pretensiun u sch'il creditur posteriur han communitgà quella en scrit a l'anteriur creditur.

Art. 904

1 Sch'ina pretensiun che porta tschains u autras prestaziuns accesso­ricas periodicas, sco dividendas, vegn impegnada, cumpiglia il pegn mo la prestaziun currenta ed il creditur n'ha betg il dretg sin las presta­ziuns scadidas, nun ch'i saja vegnì reglà autramain.

2 Sche talas entradas accessoricas èn represchentadas tras titels spe­zials e sche quai n'è betg reglà autramain, valan quellas sco cumpi­gliadas en il pegn, uschenavant che quel è constituì vi dad ellas en furma correcta.

636 Integrà tras la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 (dretg da ScRL sco er adattaziuns en il dretg d'aczias, en il dretg d'associaziun, en il dretg dal re­gister da commerzi ed en il dretg da firmas), en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 4791; BBl 2002 3148, 2004 3969).

Art. 905

1 Aczias impegnadas vegnan represchentadas en la radunanza generala dals acziunaris e betg dals crediturs.

2 Quotas da basa impegnadas d'ina societad cun responsabladad limi­tada vegnan represchentadas dals associads e betg dals crediturs en la radunanza dals associads.637

637 Integrà tras la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 (dretg da ScRL sco er adattaziuns en il dretg d'aczias, en il dretg d'associaziun, en il dretg dal re­gister da commerzi ed en il dretg da firmas), en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 4791; BBl 2002 3148, 2004 3969).

Art. 906

1 Sch'ina administraziun conscienziusa pretenda la disditga e l'incas­sament da la pretensiun impegnada, po il creditur da quella far quai ed il creditur da pegn dastga pretender che quai vegnia fatg.

2 Suenter esser infurmà davart l'impegnaziun na dastga il debitur betg far pajaments ad in da quels dus senza il consentiment da l'auter.

3 Manca in tal consentiment sto el deponer la summa debitada.

Terz chapitel: L'emprest cunter pegn

Art. 907

1 Tgi che vul exequir la professiun d'emprestar daners cunter pegn, sto avair in'autorisaziun da la regenza chantunala.

2 Ils chantuns pon fixar che questa autorisaziun vegnia dada mo ad instituts publics dal chantun u da las vischnancas sco er ad interpresas d'utilitad publica.

3 Ils chantuns pon pretender taxas dals instituts.

Art. 908

1 L'autorisaziun vegn dada ad instituts privats mo per in tschert temp, po dentant vegnir renovada.

2 Ella po vegnir revocada da tut temp, sche l'institut n'observa betg las disposiziuns, a las qualas el è suttamess.

Art. 909

L'emprest cunter pegn vegn constituì cun surdar l'object a l'institut cunter ina retschavida da pegn.

Art. 910

1 Sch'il pegn na vegn betg retratg fin il termin fixà, po l'institut la­schar vender l'object d'uffizi, suenter avair envidà il debitur tras clom public da pajar ses debit.

2 L'institut na po betg far valair ina pretensiun persunala cunter l'em­prestader.

Art. 911

1 Sch'i resulta da la vendita in pretsch pli aut che la summa ch'è garantida tras il pegn, sto il surpli vegnir restituì a quel che ha il dretg da quel.

2 Pliras pretensiuns cunter il medem creditur dastgan vegnir adidas per quintar il surpli.

3 Il dretg dal surpli surannescha 5 onns suenter che la chaussa impe­gnada è vegnida vendida.

Art. 912

1 Fin ch'il pegn n'è betg vendì, po el vegnir retratg da la persuna interessada cunter la restituziun da la retschavida da pegn.

2 Sche questa persuna n'è betg en il cas da preschentar la retschavida da pegn, po ella tuttina retrair il pegn suenter ch'il termin fixà per la retratga è scadì, sch'ella è en cas da cumprovar ses dretg.

3 6 mais suenter che quest termin è scadì po il pegn vegnir retratg cunter la cumprova dal dretg er, sche l'institut aveva resalvà expressi­vamain da restituir il pegn mo cunter la retschavida da pegn.

Art. 913

1 Sch'il pegn vegn retratg, ha l'institut il dretg da pretender il tschains per l'entir mais current.

2 Sche l'institut ha resalvà expressivamain da dastgar restituir il pegn a mintgin che preschenta la retschavida da pegn, po el far diever da quest dretg, nun ch'el saveva u dueva savair ch'il preschentader da la retschavida haja survegnì quella en possess en moda incorrecta u en moda betg permessa.

Art. 914

La cumpra da pegns cun il patg da recumpra che vegn exequida en moda professiunala è suttamessa a las disposiziuns davart l'emprest cunter pegn.

Art. 915

1 Ils chantuns pon decretar ulteriuras prescripziuns davart la profes­siun d'emprestar daners cunter pegn.

2 ...638

638 Abolì tras la cifra II 21 da la LF dals 15 da dec. 1989 davart l'approvaziun da decrets chantunals tras la Confederaziun, cun effect dapi il 1. da favr. 1991 (AS 1991 362; BBl 1988 II 1333).

Quart chapitel: ...

Art. 916-918639

639 Abolì tras l'art. 52 al. 2 da la LF dals 25 da zer. 1930 davart l'emissiun da brevs da pegn, cun effect dapi il 1. da favr. 1931 (BS 2 747; BBl 1925 III 527).

Terza partiziun: Possess e register funsil

Ventgaquatteravel titel: Il possess

Art. 919

1 Tgi che ha la pussanza effectiva sur d'ina chaussa, è possessur da la chaussa.

2 En cas da servituts funsilas e da grevezzas funsilas ha il diever effec­tiv dal dretg il medem status sco il possess da chaussas.

Art. 920

1 Sch'in possessur ha surdà la chaussa ad in auter per conceder a quel in dretg real limità u in dretg persunal, èn tuts dus possessurs.

2 Tgi che posseda ina chaussa sco proprietari, è possessur independent, mintga auter è possessur dependent.

Art. 921

Il possess na va betg a perder, sche ses diever vegn impedì u interrut tras fatgs da natira transitorica.

Art. 922

1 Il possess vegn transferì cun surdar a l'acquistader la chaussa sezza ubain ils meds che al dattan la pussanza sur da la chaussa.

2 La surdada è exequida, uschespert che l'acquistader è - cun la voluntad dal possessur anteriur - en la situaziun da far diever da la pussanza sur da la chaussa.

Art. 923

Sche la surdada ha lieu tranter absents, è ella exequida, cur che la chaussa è surdada a l'acquistader u a ses substitut.

Art. 924

1 Il possess sur d'ina chaussa po vegnir acquistà senza surdada, sch'ina terza persuna u sche l'alienader sez resta possessur da la chaussa sin basa d'ina relaziun giuridica speziala.

2 Vers la terza persuna ha questa surdada dal possess in effect pir, cur che l'alienader l'ha infurmà en chaussa.

3 La terza persuna po refusar da surdar la chaussa a l'acquistader per ils medems motivs sco quai ch'ella avess pudì refusar da surdar la chaussa a l'alienader.

Art. 925

1 Sch'i vegnan emess titels che represchentan rauba ch'è consegnada ad in transportader da rauba u ad in magasin, vala la surdada d'in tal document sco surdada da la rauba sezza.

2 Tgi che ha dentant acquistà la rauba da buna fai, ha la precedenza vers quel che ha acquistà ils titels da buna fai.

Art. 926

1 Mintga possessur dastga sa defender cun forza cunter usurpaziuns.

2 Sch'el è vegnì privà da la chaussa tras violenza u en moda clandesti­na, dastga el sa patrunar immediatamain dal bain immobigliar cun stgatschar l'usurpader e puspè prender davent la chaussa movibla da l'usurpader ch'el ha traplà en flagranti e persequità directamain.

3 El sto dentant s'abstegnair da mintga act da violenza che n'è betg giustifitgà tenor las circumstanzas.

Art. 927

1 Tgi che ha prendì davent ina chaussa d'in auter tras usurpaziun, è obligà da restituir la chaussa, er sch'el pretenda d'avair in meglier dretg sin la chaussa.

2 Sche l'accusà cumprova immediatamain ses meglier dretg e sch'el pudess puspè pretender enavos la chaussa da l'accusader sin basa da quest dretg, po el refusar da restituir la chaussa.

3 Cun il plant duai vegnir cuntanschì che la chaussa vegnia restituida e ch'il donn vegnia indemnisà.

Art. 928

1 Sch'il possessur vegn disturbà en ses possess tras in'usurpaziun, po el purtar plant cunter il disturbader, er sche quel pretenda d'avair in dretg.

2 Cun il plant duai vegnir cuntanschì ch'il disturbi vegnia dismess, che ulteriurs disturbis vegnian tralaschads e ch'il donn vegnia indemnisà.

Art. 929

1 Il plant pervia d'usurpaziun è mo admissibel, sch'il possessur preten­da la restituziun da la chaussa e la dismessa dal disturbi immediata­main suenter ch'el ha survegnì enconuschientscha da l'usurpaziun e da l'usurpader.

2 Il plant surannescha suenter 1 onn; quest termin cumenza a currer cun l'usurpaziun u cun il disturbi, e quai er sch'il possessur ha surve­gnì pir pli tard enconuschientscha da l'usurpaziun e da l'usurpader.

Art. 930

1 I vegn presumà ch'il possessur d'ina chaussa movibla saja proprie­tari da tala.

2 Per mintga possessur anteriur exista la presumziun ch'el saja stà proprietari da la chaussa durant il temp che quella era en ses possess.

Art. 931

1 Tgi che posseda ina chaussa movibla senza vulair esser ses proprie­tari, po far valair la presumziun da proprietad da la persuna, da la quala el ha survegnì la chaussa en buna fai.

2 Sch'insatgi posseda ina chaussa movibla sa referind sin in dretg real limità u sin in dretg persunal, vegn presumada l'existenza da quest dretg; vers la persuna, da la quala el ha survegnì la chaussa, na po el dentant betg far valair questa presumziun.

Art. 932

Vers mintga plant po il possessur d'ina chaussa movibla sa referir a la presumziun che pleda a favur da ses meglier dretg, cun resalva da las disposiziuns davart l'usurpaziun u davart il disturbi dal possess.

Art. 933

Il possess da quel che survegn en buna fai ina chaussa movibla sut il titel da proprietad u d'in dretg real limità sto vegnir protegì, er sche la chaussa era vegnida confidada a l'alienader senza l'autorisaziun da la transferir.

Art. 934

1 Il possessur, dal qual ina chaussa movibla è vegnida engulada, è ida a perder u è vegnida prendida davent autramain cunter sia voluntad, la po pretender enavos da mintga acquistader durant 5 onns. L'artitgel 722 resta resalvà.640

1bis Il dretg da pretender enavos in bain cultural en il senn da l'artitgel 2 alinea 1 da la Lescha federala dals 20 da zercladur 2003641 davart il transferiment da bains culturals, ch'è vegnì prendì davent cunter la voluntad dal proprietari, surannescha 1 onn suenter ch'il proprietari ha survegnì enconuschientscha dal fatg, nua e tar tgi ch'il bain cultural sa chatta, il pli tard dentant 30 onns suenter ch'el è vegnì prendì da­vent.642

2 Sche la chaussa è vegnida acquistada sin in ingiant public, sin il martgà u d'in commerziant che martgadescha cun rauba da la medema spezia, po ella vegnir pretendida enavos da l'emprim acquistader e da mintga acquistader posteriur mo cun indemnisar il pretsch ch'el aveva pajà.

3 Dal rest ha la restituziun lieu tenor las prescripziuns davart ils dretgs dal possessur da buna fai.

640 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 2002 (artitgel da princip concernent animals), en vigur dapi il 1. d'avr. 2003 (AS 2003 463; BBl 2002 4164 5806).

641 SR 444.1

642 Integrà tras l'art. 32 cifra 1 da la LF dals 20 da zer. 2003 davart il transferiment da bains culturals, en vigur dapi il 1. da zer. 2005 (AS 2005 1869; BBl 2002 535).

Art. 935

Daners e titels al purtader na pon betg vegnir pretendids enavos da l'acquistader da buna fai, er sch'els èn vegnids prendids davent dal possessur cunter sia voluntad.

Art. 936

1 Tgi che n'ha betg acquistà il possess d'ina chaussa movibla en buna fai, po vegnir sfurzà da tut temp dal possessur anteriur da dar enavos la chaussa.

2 Sche er il possessur anteriur n'aveva betg acquistà la chaussa en buna fai, na po el betg pretender enavos la chaussa d'in possessur posteriur.

Art. 937

1 Areguard ils bains immobigliars inscrits en il register funsil existan ina presumziun dal dretg ed in plant davart il possess mo per la persuna inscritta.

2 Tgi che ha dentant la pussanza effectiva sur dal bain immobigliar, po purtar plant pervia d'usurpaziun u pervia da disturbi dal possess.

Art. 938

1 Tgi che posseda ina chaussa en buna fai e giauda la chaussa tenor ses dretg presumà, na sto betg indemnisar il creditur.

2 El na sto betg remplazzar quai che va a perder u che vegn donnegià tras questa giudida.

Art. 939

1 Sch'il creditur pretenda la restituziun da la chaussa, po il possessur da buna fai pretender ina indemnisaziun da las expensas necessarias ed utilas e refusar l'extradiziun, fin ch'el ha survegnì l'indemnisaziun.

2 Per autras expensas na po el betg pretender ina indemnisaziun; sch'ina tala na vegn betg offrida ad el, dastga el dentant, avant che restituir la chaussa, deducir las expensas ch'el ha fatg, uschenavant che quai sa lascha far senza donnegiar la chaussa sezza.

3 Ils fritgs retratgs dal possessur vegnan mess a quint a l'indemnisa­ziun che po vegnir pretendida per las expensas.

Art. 940

1 Tgi che posseda ina chaussa en mala fai, la sto dar enavos al creditur ed indemnisar tut ils donns chaschunads tras la retenziun sco er ils fritgs racoltads u tralaschads da racoltar.

2 El po pretender ina indemnisaziun mo per quellas expensas che fis­san stadas necessarias er per il creditur.

3 Uscheditg ch'il possessur na sa betg, a tgi ch'el duai dar enavos la chaussa, sto el star bun mo per donns chaschunads per sia culpa.

Art. 941

Il possessur che ha il dretg sin l'acquist tras giudida dastga quintar il possess da ses antecessur tar ses possess, sche er il possess da ses antecessur aveva las qualitads per l'acquist tras giudida.

Ventgatschintgavel titel: Il register funsil

Art. 942

1 Davart ils dretgs vi dals bains immobigliars vegn manà in register funsil.

2 Il register funsil consista dal register principal e dals documents cumplettants sco plans, sco registers dals bains immobigliars, sco mussaments e sco descripziuns dals bains immobigliars e dal diari.

3 Il register funsil po vegnir manà sin palpiri u cun agid da l'informa­tica.643

4 En cas ch'il register funsil vegn manà cun agid da l'informatica, sur­vegnan las datas ils effects giuridics, sch'ellas èn arcunadas en urden en il sistem e sch'ils apparats da l'uffizi dal register funsil permettan da las leger - grazia als meds d'agid tecnics - sco texts e sco cifras u en furma da plans.644

643 Integrà tras la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 19 da dec. 2003 davart la signatura electronica, en vigur dapi il 1. da schan. 2005 (AS 2004 5085; BBl 2001 5679).

644 Integrà tras la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 19 da dec. 2003 davart la signatura electronica, en vigur dapi il 1. da schan. 2005 (AS 2004 5085; BBl 2001 5679).

Art. 943645

1 Sco bains immobigliars vegnan inscrits en il register funsil:

1.
las immobiglias;
2.
ils dretgs independents e permanents vi da bains immobigliars;
3.
las minieras;
4.
las parts da cumproprietad vi da bains immobigliars.

2 In'ordinaziun dal Cussegl federal fixescha pli detagliadamain las premissas e la moda e maniera per inscriver ils dretgs independents e permanents, las minieras e las parts da cumproprietad vi dals bains immobigliars en il register funsil.

645 Versiun tenor la cifra III da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

Art. 944

1 Ils bains immobigliars che na sa chattan betg en proprietad privata e quels che servan al diever public vegnan inscrits en il register funsil mo, sch'i existan vidlonder dretgs reals che duain vegnir inscrits u sch'il dretg chantunal prescriva d'als inscriver.

2 Sch'in bain immobigliar inscrit en il register funsil sa mida en in tal che na dovra betg vegnir inscrit, vegn el exclus dal register funsil.

3 ...646

646 Abolì tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars), cun effect dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1404; BBl 1988 III 953).

Art. 945

1 Mintga bain immobigliar obtegna in agen fegl ed in agen numer en il register principal.

2 La procedura che sto vegnir observada tar la partiziun d'in bain immobigliar u en cas d'ina reuniun da plirs bains immobigliars, vegn fixada tras in'ordinaziun dal Cussegl federal.

Art. 946

1 Mintga fegl è dividì en differentas rubricas, nua ch'i vegn inscrit:

1.
la proprietad;
2.
las servituts e las grevezzas funsilas ch'èn colliadas cun il bain immobigliar u che giaschan sin quel;
3.
ils dretgs da pegn, cun ils quals il bain immobigliar è engrev­già.

2 Sin dumonda dal proprietari vegnan las appartegnientschas inscrittas en il register funsil, e sche quai è capità, pon ellas vegnir stritgadas or dal register funsil mo cun il consentiment da tut las persunas che pos­sedan dretgs confermads en il register.

Art. 947

1 Cun il consentiment dal proprietari pon plirs bains immobigliars ve­gnir inscrits sin il medem fegl, er sch'els na cunfinan betg in cun l'auter.

2 Las inscripziuns fatgas sin quest fegl valan per tut quests bains immobigliars ensemen, cun excepziun da las servituts funsilas.

3 Il proprietari po pretender da tut temp che singuls bains immobi­gliars vegnian puspè zavrads or dal fegl collectiv, cun resalva dals dretgs ch'existan londervi.

Art. 948

1 Las annunzias per l'inscripziun en il register funsil vegnan inscrittas senza retard en il diari tenor l'urden cronologic cun inditgar la persuna che annunzia e l'object ch'ella annunzia.

2 Ils mussaments, sin fundament dals quals las inscripziuns vegnan fatgas, ston vegnir ordinads en moda adequata e ston vegnir tegnids en salv.

3 En ils chantuns che surlaschan la documentaziun publica a l'admini­stratur dal register funsil, pon ils mussaments vegnir remplazzads tras in protocol; las inscripziuns en quel valan sco document public.

647 Versiun tenor la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 19 da dec. 2003 davart la signatura electronica, en vigur dapi il 1. da schan. 2005 (AS 2004 5085; BBl 2001 5679).

Art. 949

1 Il Cussegl federal fixescha ils formulars per il register funsil, decre­tescha las ordinaziuns necessarias e po prescriver da manar registers auxiliars per reglar ils fatgs dal register funsil.

2 Concernent las inscripziuns dals dretgs reals vi da bains immobi­gliars ch'èn suttamess al dretg chantunal, èn ils chantuns autorisads da decretar disposiziuns spezialas che ston dentant vegnir approvadas da la Confederaziun per esser valaivlas.

Art. 949a648

1 In chantun che vul manar il register funsil cun agid da l'informatica basegna in'autorisaziun dal Departament federal da giustia e polizia.

2 Il Cussegl federal regla:

1.
la procedura d'autorisaziun;
2.
la dimensiun ed ils detagls tecnics da la gestiun dal register funsil cun agid da l'informatica, en spezial il proceder, tras il qual las registraziuns survegnan vigur legala;
3.
sche e sut tge premissas che la correspundenza cun l'uffizi dal register funsil è admissibla sin via electronica;
4.
sche e sut tge premissas che las datas dal register principal, che pon vegnir consultadas senza ina cumprova da l'interess, vegnan messas a disposiziun a la publicitad;
5.
l'access a las datas, la registraziun da las consultaziuns sco er las premissas per la privaziun da l'autorisaziun d'access en cas d'ina applicaziun abusiva;
6.
la protecziun da datas;
7.
la conservaziun da las datas a lunga vista e lur archivaziun.

3 Il Departament federal da giustia e polizia sco er il Departament federal da defensiun, protecziun da la populaziun e sport defineschan models da datas ed interfatschas unitaras per il register funsil e per la mesiraziun uffiziala.

648 Integrà tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars; AS 1993 1404; BBl 1988 III 953). Versiun tenor la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 19 da dec. 2003 davart la signatura electronica, en vigur dapi il 1. da schan. 2005 (AS 2004 5085; BBl 2001 5679).

Art. 949d651

1 Ils chantuns che mainan il register funsil cun agid da l'informatica pon engaschar persunas privatas per:

1.
garantir l'access a las datas dal register funsil en la procedura d'invista;
2.
garantir l'access public a las datas dal register principal che pon vegnir consultadas senza stuair cumprovar in interess;
3.
exequir las fatschentas electronicas cun l'uffizi dal register funsil.

2 Las persunas privatas engaschadas èn suttamessas a la surveglianza dals chantuns ed a la surveglianza suprema da la Confederaziun.

651 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 15 da dec. 2017 (documentaziun publica dal stadi civil e register funsil), en vigur dapi il 1. da schan. 2019 (AS 2018 4017; BBl 2014 3551).

Art. 950652

1 Ils singuls bains immobigliars vegnan inscrits e descrits en il register funsil tenor in plan che sa basa per regla sin ina mesiraziun uffiziala.

2 La Lescha federala dals 5 d'october 2007 davart la geoinfur­ma­ziun653 regla las pretensiuns qualitativas e tecnicas a la mesiraziun uffiziala.

652 Versiun tenor la cifra II da l'agiunta da la LF dals 5 d'oct. 2007 davart la geoinfurma­ziun, en vigur dapi il 1. da fan. 2008 (AS 2008 2793; BBl 2006 7817).

653 SR 510.62

Art. 951

1 Per manar ils registers funsils vegnan furmads circuls.

2 Ils bains immobigliars vegnan inscrits en il register funsil dal circul, en il qual els èn situads.

Art. 952

1 In bain immobigliar situà en plirs circuls vegn inscrit en il register funsil da mintgin da quels, renviond al register dals auters circuls.

2 Las annunzias e las inscripziuns che constitueschan dretgs reals ston vegnir fatgas tar il register funsil dal circul, nua ch'è situada la part la pli gronda dal bain immobigliar.

3 L'administratur dal register funsil sto communitgar las inscripziuns en quest register funsil als uffizis dals auters circuls.

Art. 953

1 L'instituziun dals uffizis dal register funsil, la furmaziun dals circuls, la nominaziun e la salarisaziun dals funcziunaris sco er la surveglianza èn chaussa dals chantuns.

2 Las prescripziuns chantunalas, cun excepziun da quellas concernent la nominaziun e concernent la salarisaziun dals funcziunaris, ston ve­gnir approvadas dal Cussegl federal.654

654 Versiun tenor la cifra II 21 da la LF dals 15 da dec. 1989 davart l'approvaziun da decrets chantunals tras la Confederaziun, en vigur dapi il 1. da favr. 1991 (AS 1991 362; BBl 1988 II 1333).

Art. 954

1 Ils chantuns dastgan pretender taxas per las inscripziuns en il register funsil e per las lavurs da mesiraziun ch'èn colliadas cun questas in­scripziuns.

2 I na dastgan betg vegnir pretendidas taxas per las inscripziuns che stattan en connex cun meglieraziuns dal terren u cun in barat da terren per cuntanscher in'arrundaziun da bains agriculs.

655 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 955

1 Ils chantuns èn responsabels per tut ils donns che naschan dal manar il register funsil.

2 Els pon prender regress sin ils funcziunaris e sin ils emploiads da l'administraziun dal register funsil sco er sin ils organs da la surve­glianza directa, uschenavant ch'ina da questas persunas ha ina culpa.

3 Els pon pretender ina garanzia dals funcziunaris e dals emploiads.

Art. 956656

1 La gestiun dals uffizis dal register funsil è suttamessa a la surve­glianza administrativa dals chantuns.

2 La Confederaziun ha la surveglianza suprema.

656 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 956a657

1 Cunter ina disposiziun ch'è vegnida decretada da l'uffizi dal register funsil poi vegnir fatg recurs tar l'autoritad designada dal chantun; sco disposiziun vala er la refusa u il retardament nungiustifitgà d'in act uffizial.

2 Il dretg da far recurs han:

1.
persunas ch'èn pertutgadas spezialmain d'ina disposiziun da l'uffizi dal register funsil e che han in interess ch'è degn da vegnir protegì vi da l'annullaziun u vi da la midada da quella;
2.
l'autoritad chantunala da surveglianza administrativa, sch'il dretg chantunal prevesa per ella il dretg da far recurs;
3.
l'autoritada da surveglianza suprema da la Confederaziun.

3 Cunter ina inscripziun, ina midada u in'extincziun da dretgs reals u da prenotaziuns fatgas en il register principal na poi betg pli vegnir fatg recurs.

657 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 956b658

1 Il termin per far recurs tar l'instanza chantunala da recurs importa 30 dis.

2 Cunter la refusa u il retardament d'in act uffizial tras l'uffizi dal register funsil poi vegnir fatg recurs da tut temp.

658 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 957659

659 Abolì tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), cun effect dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 958

En il register funsil vegnan inscrits ils suandants dretgs vi da bains immobigliars:

1.
la proprietad;
2.
las servituts e las grevezzas funsilas;
3.
ils dretgs da pegn.
Art. 959

1 Dretgs persunals pon vegnir prenotads en il register funsil, sche quai è previs explicitamain da la lescha, sco en cas dal dretg da precumpra e dal dretg da recumpra, dal dretg da cumpra e dals contracts da fit­tan­za e da locaziun.

2 Cun la prenotaziun en il register funsil survegnan els forza e vigur vers tut ils auters dretgs che vegnan acquistads pli tard.

Art. 960

1 Restricziuns dal dretg da disponer per singuls bains immobigliars pon vegnir prenotadas en il register funsil:

1.
sin basa d'ina ordinaziun uffiziala per garantir pretensiuns dispitaivlas u exequiblas;
2.660
sin basa d'ina impegnaziun;
3.661
sin basa d'in act giuridic, per il qual la lescha prevesa ch'el vegnia prenotà en il register funsil, sco per las aspectativas da l'ertavel posteriur.

2 Cun la prenotaziun en il register funsil survegnan las restricziuns dal dretg da disponer forza e vigur vers tut ils auters dretgs che vegnan acquistads pli tard.

660 Versiun tenor la cifra 4 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 1994, en vigur dapi il 1. da schan. 1997 (AS 1995 1227; BBl 1991 III 1).

661 Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

Art. 961

1 Inscripziuns provisoricas pon vegnir prenotadas en il register funsil:

1.
per garantir dretgs reals pretendids;
2.
en cas da la cumplettaziun dal document da legitimaziun ch'è admessa da la lescha.

2 Questas inscripziuns vegnan fatgas cun il consentiment da tut ils participads u sin prescripziun da la dretgira ed han per consequenza ch'il dretg real ha ses effects a partir dal mument ch'el vegn prenotà, per il cas ch'el vegn constatà pli tard.

3 La dretgira decida davart la dumonda e permetta la prenotaziun, suenter ch'il petent ha fatg plausibla l'existenza dal dretg, stabilind exactamain la durada ed ils effects da l'inscripziun e fixond - en cas da basegn - in termin per far valair la pretensiun davant dretgira.662

662 Versiun tenor la cifra II 3 da l'agiunta 1 da la Procedura civila dals 19 da dec. 2008, en vigur dapi il 1. da schan. 2011 (AS 2010 1739; BBl 2006 7221).

Art. 961a663

Ina prenotaziun n'impedescha betg che dretgs d'in grad posteriur vegnian inscrits.

663 Integrà tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars), en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1404; BBl 1988 III 953).

Art. 962664

1 La communitad u in auter institut ch'è responsabel per incumbensas publicas sto laschar menziunar en il register funsil las restricziuns da la proprietad dal dretg public disponidas per in bain immobigliar, che limiteschan duraivlamain il dretg d'utilisar u da disponer dal bain im­mobigliar u che imponan al proprietari in'obligaziun che sa referescha al bain immobigliar.

2 Sche la restricziun da la proprietad extingua, sto la communitad u l'institut ch'è responsabel per incumbensas publicas procurar che la menziun vegnia stizzada dal register funsil. Sche la communitad u l'institut ch'è responsabel per incumbensas publicas resta passiv, po l'uffizi dal register funsil stizzar la menziun d'uffizi.

3 Il Cussegl federal fixescha en tge champs dal dretg chantunal che las restricziuns da la proprietad ston vegnir menziunadas en il register funsil. Ils chantuns pon prevair ulteriuras menziuns. Els fan ina glista da las categorias da menziuns correspundentas e communitgeschan quella a la Confederaziun.

664 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 962a665

En il register funsil pon vegnir menziunads:

1.
il represchentant legal, sin sia dumonda u sin dumonda da l'autoritad cumpetenta;
2.
l'administratur d'ierta, il represchentant dals ertavels, il liqui­datur uffizial e l'executur dal testament, sin lur dumonda u sin dumonda d'in ertavel u da l'autoritad cumpetenta;
3.
il represchentant d'in proprietari, d'in creditur ipotecar u d'in giudider da la servitut nunchattabel, sin sia dumonda u sin dumonda da la dretgira;
4.
il represchentant d'ina persuna giuridica u d'in auter subject giuridic en cas ch'i mancan ils organs prescrits, sin sia dumon­da u sin dumonda da la dretgira;
5.
l'administratur da la cuminanza da proprietaris en condomini, sin sia dumonda u sin dumonda da la radunanza dals proprie­taris en condomini u da la dretgira.

665 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 963

1 Las inscripziuns vegnan fatgas sin fundament d'ina decleraziun en scrit dal proprietari dal bain immobigliar, sin il qual sa referescha la disposiziun.

2 I na dovra betg ina tala decleraziun dal proprietari, sche l'acquistader po sa fundar sin ina prescripziun da la lescha, sin ina sentenzia cun vigur legala u sin in auter document ch'è equivalent a la sentenzia.

3 Ils funcziunaris ch'èn incaricads cun la documentaziun publica pon vegnir incumbensads dals chantuns d'annunziar sez l'inscripziun da las fatschentas ch'els han documentà.

Art. 964

1 Per extinguer u per modifitgar ina inscripziun dovri ina decleraziun en scrit da las persunas che han il dretg da far quai tenor quella inscripziun.

2 Questa decleraziun po vegnir dada cun la suttascripziun en il diari.

Art. 965

1 Disposiziuns en il register funsil sco inscripziuns, midadas u extinc­ziuns dastgan en mintga cas vegnir fatgas mo cun preschentar in docu­ment da legitimaziun davart il dretg da disponer e davart il motiv giu­ridic.

2 Il dretg da disponer vegn stabilì cun il mussament ch'il petent saja la persuna legitimada per quai tenor las indicaziuns en il register funsil u haja in plainpudair da questa persuna.

3 Il motiv giuridic vegn stabilì cun il mussament che las furmas pre­scrittas per sia valaivladad sajan vegnidas ademplidas.

Art. 966

1 Sch'il document da legitimaziun necessari na vegn betg preschentà, vegn refusada l'annunzia per far ina inscripziun en il register funsil.

2 Sch'il motiv giuridic è dentant avant maun e sch'i sa tracta mo da cumplettar il document da legitimaziun davart il dretg da disponer, po vegnir fatga ina inscripziun provisorica cun il consentiment dal pro­prietari u sin disposiziun da la dretgira.

Art. 967

1 Las inscripziuns en il register principal vegnan fatgas tenor la suc­cessiun sco che las annunzias vegnan inoltradas u sco che las do­cu­mentaziuns ubain las decleraziuns vegnan suttascrittas davant l'admi­nistratur dal register funsil.

2 Sin giavisch vegni dà als participads in extract davart tut las inscrip­ziuns.

3 La furma da l'inscripziun e da l'extincziun sco er dals extracts vegn fixada tras in'ordinaziun dal Cussegl federal.

Art. 968

L'inscripziun e l'extincziun da las servituts funsilas vegnan fatgas sin il fegl dal bain immobigliar dominant e sin il fegl dal bain immobi­gliar engrevgià.

Art. 969

1 L'administratur dal register funsil sto communitgar als participads tut las inscripziuns ch'èn vegnidas fatgas senza lur savair; en spezial communitgescha el a las persunas autorisadas, da las qualas il dretg da precumpra è prenotà en il register funsil u exista tenor la lescha e resorta dal register funsil, l'acquist da la proprietad tras ina terza per­suna.666

2 Ils termins ch'èn fixads per contestar talas inscripziuns cumenzan cun la data da la communicaziun.

666 Versiun tenor la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars), en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1404; BBl 1988 III 953).

Art. 970667

1 Tgi che cumprova in interess, ha il dretg da prender invista dal regi­ster funsil e da survegnir in extract da quel.

2 Senza in tal interess ha mintga persuna il dretg da survegnir infur­maziuns davart las suandantas datas dal register principal:

1.
la designaziun dal bain immobigliar e la descripziun dal bain immobigliar;
2.
il num e l'identificaziun dal proprietari;
3.
la furma da proprietad e la data d'acquist.

3 Il Cussegl federal designescha las ulteriuras indicaziuns concernent servituts, grevezzas funsilas ed annotaziuns che dastgan vegnir ren­didas publicas senza stuair cumprovar in interess. En quest connex resguarda el la protecziun da la persunalitad.

4 L'objecziun ch'insatgi n'enconuscheva betg ina inscripziun dal regi­ster funsil, na vegn betg acceptada.

667 Versiun tenor la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 19 da dec. 2003 davart la signatura electronica, en vigur dapi il 1. da schan. 2005 (AS 2004 5085; BBl 2001 5679).

Art. 970a668

1 Ils chantuns pon prevair la publicaziun da l'acquist da la proprietad vi da bains immobigliars.

2 La cuntraprestaziun en cas d'ina partiziun da l'ierta, en cas d'ina ierta anticipada, en cas d'in contract matrimonial u en cas d'ina liqui­daziun dals bains matrimonials na dastga betg vegnir publitgada.

668 Integrà tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars; AS 1993 1404; BBl 1988 III 953). Versiun tenor la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 19 da dec. 2003 davart la signatura electronica, en vigur dapi il 1. da schan. 2005 (AS 2004 5085; BBl 2001 5679).

Art. 971

1 Nua ch'igl e prescrit da far l'inscripziun en il register funsil per con­stituir in dretg real, exista quel sco dretg real mo, sche l'inscripziun è vegnida fatga.

2 En il rom da l'inscripziun po il cuntegn d'in dretg vegnir cumprovà cun ils mussaments u en autra moda.

Art. 972

1 Ils dretgs reals naschan e survegnan lur rang e lur data tras l'inscrip­ziun en il register principal.

2 Lur effects cumenzan cun il mument da l'inscripziun en il diari, pre­mess ch'ils mussaments legals sajan vegnids agiuntads a l'annunzia u sajan, en cas d'ina inscripziun provisorica, vegnids preschentads po­steriuramain anc ad ura.

3 En ils chantuns, nua che la documentaziun publica è confidada a l'administratur dal register funsil e vegn fatga tras l'inscripziun en in protocol, remplazza quella l'inscripziun en il diari.

Art. 973

1 Tgi che ha acquistà proprietad u auters dretgs reals, sa basond en buna fai sin ina inscripziun en il register funsil, sto vegnir protegì en quest acquist.

2 Questa disposiziun na vala betg per cunfins da bains immobigliars en ils territoris ch'èn designads dal chantun sco territoris cun spustaments da terren.669

669 Integrà tras la cifra I da la LF dals 4 d'oct. 1991 davart la revisiun parziala dal Cudesch civil svizzer (dretgs reals immobigliars) e dal Dretg d'obligaziuns (cumpra da bains immobigliars), en vigur dapi il 1. da schan. 1994 (AS 1993 1404; BBl 1988 III 953).

Art. 974

1 Sch'in dretg real è inscrit nungiustifitgadamain en il register funsil, na po ina terza persuna betg sa referir a l'inscripziun, sch'ella enconu­scha u duess enconuscher la mancanza.

2 Ina inscripziun è nungiustifitgada, sch'ella è vegnida fatga senza in motiv giuridic u sin fundament d'in act giuridic nunliant.

3 Tgi ch'è violà en in dretg real tras ina tala inscripziun, po far valair directamain vers la persuna da mala fai che l'inscripziun saja man­glusa.

Art. 974a670

1 Sch'in bain immobigliar vegn dividì, ston vegnir rectifitgadas per mintga parcella las servituts, las prenotaziuns e las menziuns.

2 Il proprietari dal bain immobigliar che vegn dividì sto inditgar a l'uffizi dal register funsil, tge inscripziuns che duain vegnir stizzadas e tgeninas che duain vegnir transferidas sin las parcellas. Cas cuntrari sto la dumonda da divisiun vegnir refusada.

3 Schi resulta dals mussaments u da las circumstanzas ch'ina inscrip­ziun na pertutga betg ina parcella, sto quella vegnir stizzada per questa parcella. La procedura sa drizza tenor las disposiziuns davart l'extinc­ziun d'ina inscripziun.

670 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 974b671

1 Plirs bains immobigliars d'in proprietari pon vegnir reunids mo, sch'i na ston betg vegnir transferids dretgs da pegn immobigliar u gre­vezzas funsilas dals singuls bains immobigliars sin il bain immobigliar reunì u sch'ils crediturs dattan il consentiment per quai.

2 Sch'i èn inscrittas servituts, prenotaziuns u menziuns ch'engrevge­schan ils bains immobigliars, pon quels vegnir reunids mo, sche las persunas autorisadas dattan lur consentiment u sche quellas na vegnan betg restrenschidas en lur dretgs pervia da la natira da las grevezzas.

3 Sche las servituts, las prenotaziuns u las menziuns èn inscrittas a favur dals bains immobigliars, pon quels vegnir reunids mo, sch'ils proprietaris dals bains immobigliars engrevgiads dattan lur consen­timent u sche la grevezza na s'augmenta betg tras la reuniun.

4 Las disposiziuns davart la rectificaziun en cas da divisiun d'in bain immobigliar pon vegnir applitgadas tenor il senn.

671 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

672 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 975

1 Sch'in dretg real è inscrit nungiustifitgadamain en il register funsil u sch'ina inscripziun correcta è vegnida extinguida u midada nungiusti­fitgadamain, po mintgin ch'è vegnì violà qua tras en ses dretgs reals pretender che l'inscripziun vegnia extinguida u modifitgada.

2 Resalvads restan ils dretgs reals ch'èn vegnids acquistads da terzas persunas da buna fai sin fundament da l'inscripziun e las pretensiuns d'indemnisaziun.

Art. 976673

L'uffizi dal register funsil po extinguer d'uffizi ina inscripziun, sche quella:

1.
è limitada temporarmain ed è daventada giuridicamain irrele­vanta, perquai ch'il termin è scadì;
2.
pertutga in dretg d'ina persuna morta che na po betg vegnir transferì u ertà;
3.
na po betg pertutgar il bain immobigliar pervia da la situaziun locala;
4.
pertutga in bain immobigliar ch'è svanì.

673 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 976a674

1 Sch'ina inscripziun n'ha cun gronda probabilitad nagina impurtanza giuridica, en spezial perquai ch'ella na pertutga betg il bain immobi­gliar tenor ils mussaments u pervia da las circumstanzas, po mintga persuna che vegn engrevgiada tras quella pretender l'extincziun.

2 Sche l'uffizi dal register funsil è da l'avis che la pretensiun saja giu­stifitgada, communitgescha el a la persuna autorisada ch'el vegnia ad extinguer l'inscripziun, nun ch'ella fetschia entaifer 30 dis protesta cunter l'extincziun tar l'uffizi dal register funsil.

674 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 976b675

1 Sche la persuna autorisada fa protesta, examinescha l'uffizi dal regi­ster funsil da nov la pretensiun d'extincziun sin dumonda da la persu­na engrevgiada.

2 Sche l'uffizi dal register funsil concluda d'acceptar la pretensiun malgrà la protesta, communitgescha el a la persuna autorisada, ch'el vegnia ad extinguer l'inscripziun en il register funsil, nun ch'ella fetschia enteifer 3 mais recurs tar la dretgira per laschar constatar, sche l'inscripziun haja ina impurtanza giuridica.

675 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 976c676

1 Sche las relaziuns èn sa midadas facticamain u giuridicamain en in territori e sch'in dumber pli grond da servituts, da prenotaziuns u da menziuns è daventà dal tuttafatg u per gronda part obsolet pervia da quai u sche la situaziun n'è betg pli clera, po l'autoritad designada dal chantun decretar la rectificaziun en quest territori.

2 Quest decret sto vegnir menziunà sin ils fegls correspundents dal register funsil.

3 Ils chantuns reglan ils detagls e la procedura. Els pon facilitar anc pli fitg las rectificaziuns u decretar prescripziuns che divergeschan dal dretg federal.

676 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

677 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 977

1 L'administratur dal register funsil na dastga far naginas correcturas senza il consentiment en scrit dals participads, nun ch'i saja avant maun ina disposiziun da la dretgira.

2 Empè da curreger ina inscripziun faussa, po quella vegnir extinguida e fatga da nov.

3 Simpels sbagls da scriver vegnan curregids d'uffizi a norma da l'ordinaziun correspundenta dal Cussegl federal.

Titel final: Disposiziuns davart l'applicaziun e davart l'introducziun dal Cudesch civil678

678 Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).


Emprim chapitel: L'applicaziun dal dretg vegl e dal dretg nov679

679 Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).


Art. 1

1 Ils effects giuridics da fatgs ch'èn capitads avant l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil, vegnan giuditgads er suenter l'entrada en vigur dal Cudesch civil tenor las disposiziuns dal dretg federal e dal dretg chantunal ch'eran valaivlas il mument che quests fatgs en capitads.

2 Per consequenza èn ils acts ch'èn vegnids fatgs avant quest mument suttamess - en quai che concerna lur forza obligatorica e lur effects giuridics - er en l'avegnir a las disposiziuns ch'eran valaivlas dal temp ch'els èn vegnids fatgs.

3 Ils fatgs ch'èn capitads pir suenter l'entrada en vigur dal nov Cu­desch civil ston vegnir giuditgads tenor il dretg nov, nun che la lescha prevesia in'excepziun.

Art. 2

1 Las disposiziuns dal nov Cudesch civil ch'èn vegnidas fixadas en l'interess da l'urden public e da la morala publica, vegnan applitgadas - uschespert ch'el è entrà en vigur - per tut ils fatgs, nun che la lescha haja previs in'excepziun.

2 A partir da l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil na dastgan per consequenza las prescripziuns dal dretg vegl che cuntradin tenor il dretg nov a l'urden public ed a la morala publica betg pli vegnir appli­tgadas.

Art. 3

Relaziuns giuridicas cun in cuntegn ch'è reglà da la lescha indepen­dentamain da la voluntad dals participads èn suttamessas al dretg nov a partir dal mument ch'il nov Cudesch civil è entrà en vigur, e quai er sch'ellas èn vegnidas fundadas avant quest termin.

Art. 4

Fatgs ch'èn bain capitads sut il domini dal dretg vegl, or dals quals i n'era però betg naschida ina pretensiun protegida dal dretg il mument ch'il nov Cudesch civil è entrà en vigur, èn - en quai che concerna lur effects giuridics - suttamess al dretg nov a partir da quest mument.

Art. 5

1 L'abilitad d'agir vegn giuditgada en tut ils cas tenor las disposiziuns dal nov Cudesch civil.

2 Tgi che posseda dentant il mument ch'il nov Cudesch civil entra en vigur l'abilitad d'agir tenor il dretg vegl, ma n'avess betg ella tenor il dretg nov, vegn tuttina renconuschì sco abel d'agir er suenter quest termin.

Art. 6

1 La decleraziun da spariziun è suttamessa al nov Cudesch civil suen­ter ch'el è entrà en vigur.

2 Las decleraziuns da mort u d'absenza ch'èn vegnidas decretadas te­nor il dretg vegl possedan suenter l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil ils medems effects sco la decleraziun da spariziun tenor il dretg nov. Las consequenzas giuridicas ch'èn dentant resultadas tenor il dretg vegl avant l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil, sco succes­siun d'ierta u schliaziun da la lètg, n'èn betg pertutgadas.

3 Sch'ina procedura era pendenta il mument ch'il nov Cudesch civil è entrà en vigur, vegn ella cumenzada danovamain tenor las disposi­ziuns dal nov Cudesch civil cun quintar il temp gia currì, u ch'ella vegn manada a fin sin dumonda dals pertutgads cun sa tegnair vi da la procedura e vi dals termins dal dretg vegl.

Art. 6a680

1 Il Cussegl federal regla la midada da la gestiun vertenta dals registers a la gestiun electronica dals registers.

2 La Confederaziun surpiglia ils custs d'investiziun fin a 5 milliuns francs.

680 Integrà tras la cifra I da la LF dals 5 d'oct. 2001 (administraziun electronica dal register dal stadi civil), en vigur dapi il 1. da fan. 2004 (AS 2004 2911; BBl 2001 1639).

681 Versiun tenor la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 (dretg da ScRL sco er adattaziuns en il dretg d'aczias, en il dretg d'associaziun, en il dretg dal re­gister da commerzi ed en il dretg da firmas), en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 4791; BBl 2002 3148, 2004 3969).

Art. 6b682

1 Federaziuns da persunas, instituts u fundaziuns che han acquistà la persunalitad sut il dretg vegl, mantegnan quella sut il dretg nov, er sch'ellas na l'avessan betg acquistada tenor las disposiziuns da quel.

2 Las persunas giuridicas existentas, che dovran - tenor il nov Cu­desch civil - l'inscripziun en in register public per sa constituir, ston dentant far questa inscripziun entaifer 5 onns suenter l'entrada en vi­gur dal dretg nov, er sche quai n'era betg necessari tenor il dretg vegl; sch'ellas na fan betg quai, na vegnan ellas betg pli renconuschidas sco persunas giuridicas suenter la scadenza da quest termin.

2bisLas fundaziuns ecclesiasticas e las fundaziuns da famiglia che n'èn betg inscrittas en il register da commerzi cur che la midada dals 12 da december 2014 (art. 52 al. 2) entra en vigur, restan renconuschidas sco persunas giuridicas. Ellas ston sa laschar inscriver en il register da commerzi entaifer 5 onns suenter l'entrada en vigur. Fixond las pre­tensiuns envers l'inscripziun en il register da commerzi resguarda il Cussegl federal las relaziuns particularas da las fundaziuns ecclesia­sticas.683

3 Il cuntegn da la persunalitad vegn determinà per tut las persunas giu­ridicas tenor il nov Cudesch civil, uschespert ch'el è entrà en vigur.

682 Oriundamain art. 6a. Avant art. 7.

683 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 12 da dec. 2014 davart la realisaziun da las recumandaziuns dal «Groupe d'action financière», revedidas l'onn 2012, en vigur dapi il 1. da schan. 2016 (AS 2015 1389; BBl 2014 605).

Art. 6c684

Las disposiziuns concernent la midada dals 16 da december 2005685 davart la contabilitad e davart il post da revisiun valan a partir da l'emprim onn che cumenza cun l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil u suenter.

684 Integrà tras la cifra 1 da l'agiunta da la LF dals 16 da dec. 2005 (dretg da ScRL sco er adattaziuns en il dretg d'aczias, en il dretg d'associaziun, en il dretg dal re­gister da commerzi ed en il dretg da firmas), en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 4791; BBl 2002 3148, 2004 3969).

685 AS 2007 4791; BBl 2002 3148, 2004 3969

Art. 6d686

Per proceduras ch'èn pendentas il mument da l'entrada en vigur da la midada dals 14 da december 2018 vegn applitgà il dretg nov.

686 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 14 da dec. 2018 davart la meglieraziun da la protecziun da victimas da violenza, en vigur dapi il 1. da fan. 2020 (AS 2019 2273; BBl 2017 7307).

Art. 7687

1 Per la maridaglia vala il dretg nov, uschespert che la Lescha federala dals 26 da zercladur 1998688 è entrada en vigur.

2 Lètgs, per las qualas igl è avant maun in motiv da nunvalaivladad tenor il dretg vegl, pon, uschespert ch'il dretg nov è entrà en vigur, vegnir decleradas sco nunvalaivlas mo tenor las disposiziuns da tal. Per fixar ils termins vegn dentant mess a quint il temp ch'è scadì avant l'entrada en vigur dal dretg nov.

687 Integrà tras la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

688 AS 1999 1118; BBl 1996 I 1.

Art. 7a689

1 Per il divorzi vala il dretg nov, uschespert che la Lescha federala dals 26 da zercladur 1998690 è entrada en vigur.

2 Divorzis, che han survegnì vigur legala tenor il dretg vegl, restan renconuschids; las novas disposiziuns davart l'execuziun vegnan ap­plitgadas per las rentas u per las indemnisaziuns ch'èn vegnidas fixa­das sco cumpensaziun dal mantegniment u sco contribuziun da mante­gniment.

3 La midada da la sentenzia da divorzi vegn fatga tenor las prescrip­ziuns dal dretg vegl cun resalva da las disposiziuns davart ils uffants e davart la procedura.

689 Integrà tras la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

690 AS 1999 1118; BBl 1996 I 1

Art. 7b691

1 Per process da divorzi ch'èn pendents tar l'entrada en vigur da la Lescha federala dals 26 da zercladur 1998692 e che ston vegnir giu­ditgads d'ina instanza chantunala vegn applitgà il dretg nov.

2 Novas pretensiuns giuridicas che vegnan iniziadas tras la midada dal dretg applitgabel èn admissiblas; las parts da la sentenzia che na vegnan betg contestadas restan liantas, uschenavant ch'ellas n'èn betg colliadas materialmain en moda uschè stretga cun pretensiuns giuridi­cas che ston anc vegnir giuditgadas, ch'i sto vegnir fatg raschunaivla­main in giudicament cumplessiv.

3 Il Tribunal federal decida tenor il dretg vegl, sche la decisiun conte­stada è vegnida pronunziada avant l'entrada en vigur da la Lescha federala dals 26 da zercladur 1998; quai vala er en cas d'ina eventuala refusa a l'instanza chantunala.

691 Integrà tras la cifra I 4 da la LF dals 26 da zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

692 AS 1999 1118; BBl 1996 I 1.

Art. 7c693

Per process da divorzi ch'èn pendents tar l'entrada en vigur da la midada dals 19 december 2003694 e che ston vegnir giuditgads d'ina instanza chantunala vala il termin da separaziun tenor il dretg nov.

693 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da dec. 2003 (termin da separaziun en il dretg da divorzi), en vigur dapi il 1. da zer. 2004 (AS 2004 2161; BBl 2003 3927 5825).

694 AS 2004 2161

Art. 7d695

1 Per il provediment professiunal en cas da divorzi vala il dretg nov, uschespert che la midada dals 19 da zercladur 2015 è entrada en vigur.

2 Per process da divorzi ch'èn pendents il mument da l'entrada en vigur da la midada dals 19 da zercladur 2015 davant ina instanza chantunala vegn applitgà il dretg nov.

3 Il Tribunal federal decida tenor il dretg vegl, sche la decisiun con­testada è vegnida pronunziada avant l'entrada en vigur da la midada dals 19 da zercladur 2015; quai vala er en cas d'ina eventuala refusa a l'instanza chantunala.

695 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da zer. 2015 (cumpensaziun dal provediment professiunal en cas da divorzi), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2016 2313; BBl 2013 4887).

Art. 7e696

1 Sche la dretgira ha - en cas d'in divorzi tenor il dretg vegl - con­cedì al consort creditur suenter l'entrada d'in cas da provediment ina indemnisaziun en furma d'ina renta che scada pir cun la mort dal con­sort debitur u creditur, po il consort creditur pretender entaifer 1 onn suenter l'entrada en vigur da la midada dals 19 da zercladur 2015 davant dretgira ch'el survegnia empè da quai ina renta per vita duranta tenor l'artitgel 124a, sch'il consort debitur retira ina renta d'invali­ditad suenter la vegliadetgna reglamentarica da renta u ina renta da vegliadetgna.

2 En cas da decisiuns estras sa drizza la cumpetenza tenor l'artitgel 64 da la Lescha federala dals 18 da december 1987697 davart il dretg internaziunal privat.

3 La renta tenor il dretg vegl vala sco part da la renta attribuida.

696 Integrà tras la cifra I da la LF dals 19 da zer. 2015 (cumpensaziun dal provediment professiunal en cas da divorzi), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2016 2313; BBl 2013 4887).

697 SR 291

Art. 8698

Per ils effects generals da la lètg vala il dretg nov, uschespert che la Lescha federala dals 5 d'october 1984 è entrada en vigur.

698 Versiun tenor la cifra I 4 da la LF dals 26 zer. 1998, en vigur dapi il 1. da schan. 2000 (AS 1999 1118; BBl 1996 I 1).

Art. 8a699

Il consort che ha midà ses num a chaschun da la maridaglia avant l'entrada en vigur da la midada dals 30 da settember 2011 da questa lescha, po declerar da tut temp al funcziunari dal stadi civil ch'el veglia puspè purtar ses num da nubil.

699 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191). Versiun tenor la cifra I da la LF dals 30 da sett. 2011 (num e dretg da burgais), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2012 2569; BBl 2009 7573 7581).

Art. 8b700

La Svizra che ha maridà sut il dretg vegl po declerar visavi l'autoritad cumpetenta da ses anteriur chantun d'origin entaifer 1 onn dapi l'en­trada en vigur dal dretg nov ch'ella reprendia puspè il dretg da burgais ch'ella ha gì sco nubila.

700 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

701 Per l'applicaziun dal dretg transitoric guardar er las anteriuras disposiziuns dal sisavel titel a la fin dal CCS.

Art. 9702

Per ils effects concernent ils bains matrimonials da lètgs ch'èn vegni­das serradas avant il 1. da schaner 1912 valan las disposiziuns dal Cudesch civil davart l'applicaziun dal dretg vegl e dal dretg nov, ch'èn entradas en vigur quest di.

702 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

703 Guardar las disposiziuns a la fin dal text qua avant maun ch'èn stadas en vigur fin ils 31 da dec. 1987.

Art. 9a704

1 Per lètgs ch'existan il mument che la Lescha federala dals 5 d'octo­ber 1984 entra en vigur vala il dretg nov, nun ch'i saja vegnì fixà in­satge auter.

2 Per ils effects concernent ils bains matrimonials da lètgs ch'èn vegnidas divorziadas avant l'entrada en vigur da la Lescha federala dals 5 d'october 1984 vala il dretg vegl.

704 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Art. 9b705

1 Per consorts ch'èn stads suttamess fin ussa al stadi da l'uniun dals bains, valan - concernent lur relaziuns vicendaivlas e vers terzas per­sunas - las prescripziuns davart la participaziun als acquists.

2 Las valurs da facultad da mintga consort daventan ses bain propri u ses acquist tenor las prescripziuns davart la participaziun als acquists; ils bains reservads ch'èn fundads tras il contract matrimonial daventan bains propris.

3 La dunna reprenda la proprietad dals bains ch'ella ha appurtà en la lètg e ch'èn passads en la proprietad dal consort u fa valair per quels ina pretensiun d'indemnisaziun.

705 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Art. 9c706

Las disposiziuns vertentas davart las pretensiuns d'indemnisaziun da la consorta per bains ch'ella ha appurtà en la lètg e che n'èn betg pli avant maun en cas d'in concurs e d'ina impegnaziun da valurs da facultad dal consort, restan applitgablas anc 10 onns suenter l'entrada en vigur dal dretg nov.

706 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Art. 9d707

1 Suenter l'entrada en vigur dal dretg nov sa drizza la liquidaziun dals bains matrimonials tranter ils consorts per l'entira durada da l'anteriur stadi dals bains e dal nov stadi ordinari dals bains tenor las prescrip­ziuns davart la participaziun als acquists, nun ch'ils consorts hajan, il mument da l'entrada en vigur dal dretg nov, gia terminà la liquidaziun dals bains matrimonials tenor las disposiziuns davart l'uniun dals bains.

2 Avant l'entrada en vigur dal dretg nov po mintga consort dar part a l'auter en scrit, che lur anteriur stadi dals bains stoppia vegnir schlià tenor las disposiziuns dal dretg vegl.

3 Sch'il stadi dals bains è vegnì schlià perquai ch'in plant, ch'è vegnì inoltrà avant l'entrada en vigur dal dretg nov, è vegnì approvà, vegn la liquidaziun dals bains matrimonials fatga tenor il dretg vegl.

707 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Art. 9e708

1 Consorts che vivan en il stadi da l'uniun dals bains, senza avair midà quel tras in contract matrimonial, pon sa cunvegnir da mantegnair l'uniun dals bains cun inoltrar ina decleraziun cuminaivla en scrit a l'uffizi da registraziun dals bains matrimonials da lur domicil sin il pli tard 1 onn suenter l'entrada en vigur dal dretg nov; l'uffizi da regi­stra­ziun dals bains matrimonials maina ina glista uffiziala da las declera­ziuns che po vegnir consultada da mintgin.

2 Il stadi dals bains po vegnir fatg valair vers terzas persunas mo, sch'ellas enconuschan u duessan enconuscher quel.

3 Per ils bains reservads dals consorts valan en l'avegnir las novas pre­scripziuns davart la separaziun dals bains.

708 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Art. 9f 709

Sche la separaziun dals bains e vegnida fatga pervia da la lescha u sin ordinaziun da la dretgira, valan per ils consorts las novas disposi­ziuns davart la separaziun dals bains.

709 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Art. 9g710

1 Per pèrs da la medema schlattaina che han maridà a l'exteriur avant che la midada dals 18 da december 2020 è vegnida messa en vigur definitivamain, vala retroactivamain a partir dal mument da la marida­glia l'urden ordinari dals bains da la participaziun als acquists, nun ch'els hajan fixà insatge auter cun in contract matrimonial u cun in contract da facultad.

2 Avant che questa midada entra definitivamain en vigur, po mintga consort infurmar l'auter en scrit, che l'anteriur urden dals bains tenor l'artitgel 18 da la Lescha da partenadi dals 18 da zercladur 2004711 (LPart) vegnia mantegnì fin a quest mument.

3 L'anteriur urden dals bains tenor l'artitgel 18 LPart vegn er man­tegnì, sch'igl è - il mument che questa midada entra en vigur defini­ti­vamain - pendent in plant che chaschuna la schliaziun da l'urden dals bains tenor dretg svizzer.

4 Las ordinaziuns correspundentas prevesan che pèrs che giavischan quai, vegnian inditgads sin actas, sin documents e sin formulars sco con­sorta e consort respectivamain sco bab e mamma areguard lur uffants.

710 Integrà tras la cifra I da la LF dals 18 da dec. 2020 (lètg per tuts), en vigur dapi il 1. da schan. 2022, al. 1, 3 e 4 en vigur dapi il 1. da fan. 2022 (AS 2021 747; BBl 2019 8595; 2020 1273).

711 SR 211.231

Art. 10712

1 Sch'ils consorts han fatg in contract matrimonial tenor las disposi­ziuns dal Cudesch civil, vala quest contract vinavant e lur entir stadi dals bains matrimonials resta suttamess a las disposiziuns da fin ussa, cun resalva da las disposiziuns da quest titel davart ils bains reservads, davart la vigur legala vers terzas persunas e davart la separaziun dals bains tenor il contract matrimonial.

2 Per ils bains reservads dals consorts valan en l'avegnir las novas pre­scripziuns davart la separaziun dals bains.

3 Cunvegnas davart la participaziun ad augments ed a deficits en cas d'ina uniun dals bains na dastgan betg pregiuditgar ils dretgs a la part obligatorica dals uffants betg cuminaivels e da lur descendents.

712 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Art. 10a713

1 Il stadi dals bains po vegnir fatg valair vers terzas persunas mo, sch'ellas enconuschan u duessan enconuscher quel.

2 Sch'il contract matrimonial n'ha betg vigur legala vers terzas persu­nas, valan per las relaziuns cun quellas da qua envi las disposiziuns davart la participaziun als acquists.

713 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Art. 10b714

1 Consorts che vivan en il stadi da l'uniun dals bains e che han midà quel tras in contract matrimonial, pon sa cunvegnir da suttametter lur relaziuns giuridicas al nov stadi ordinari dals bains da participaziun als acquists cun inoltrar ina decleraziun cuminaivla en scrit a l'uffizi da registraziun dals bains matrimonials da lur domicil sin il pli tard 1 onn suenter l'entrada en vigur dal dretg nov.

2 En quest cas vala la participaziun contractuala a l'augment en il futur per la summa totala dals augments da tuts dus consorts, nun ch'i saja vegnì fixà insatge auter en il contract matrimonial.

714 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Art. 10c715

Sch'ils consorts han concludì ina separaziun dals bains sut il dretg vegl, valan per els en il futur las novas disposiziuns davart la separa­ziun dals bains.

715 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Art. 10d 716

Contracts matrimonials ch'èn vegnids fatgs avant l'entrada en vigur da la Lescha federala dals 5 d'october 1984, che duain dentant avair lur effects pir sut il dretg nov, na ston betg vegnir approvads da l'autori­tad tutelara.

716 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Art. 10e717

1 Cun l'entrada en vigur da la Lescha federala dals 5 d'october 1984 na vegnan betg pli fatgas novas inscripziuns en il register dals bains matrimonials.

2 Il dretg da prender invista dal register resta garantì.

717 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Art. 11718

Sch'il pajament da debits en daners u sche la restituziun da chaussas debitadas chaschuna al consort debitur grondas difficultads en cas d'ina liquidaziun dals bains matrimonials en connex cun l'entrada en vigur dal dretg nov, po el pretender da survegnir termins da pajament; sche las circumstanzas giustifitgeschan quai, sto vegnir prestada ina garanzia.

718 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Art. 11a719

Sch'il dretg dals bains matrimonials sa mida cun l'entrada en vigur da la Lescha federala dals 5 d'october 1984, valan - en quai che concerna la responsabladad - las disposiziuns davart la protecziun dals crediturs en cas da midadas dal stadi dals bains.

719 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, en vigur dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122 153 art. 1; BBl 1979 II 1191).

Art. 12720

1 La constituziun ed ils effects da la relaziun da figlialanza èn sutta­mess al dretg nov uschespert ch'il nov Cudesch civil è entrà en vigur; il num da famiglia ed il dretg da burgais ch'èn vegnids acquistads tenor il dretg vegl restan mantegnids.

2 Ils uffants che sa chattan sut avugadia il mument da l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil e ch'èn - tenor il dretg nov - suttamess tenor la lescha a la pussanza dals geniturs, vegnan suttamess a la pussanza da lur geniturs il pli tard 1 onn suenter che quest dretg nov è entrà en vigur, nun ch'i saja vegnì ordinà il cuntrari sin basa da las disposiziuns davart la retratga da la tgira genituriala.

3 In transferiment u ina retratga da la tgira genituriala, ch'è vegnida disponida d'ina autoritad sut il dretg vegl, mantegna sia vigur legala er suenter l'entrada en vigur dal dretg nov.

4 Sche mo in genitur ha la tgira genituriala il mument che la midada dals 21 da zercladur 2013 entra en vigur, po l'auter genitur - entaifer 1 onn suenter l'entrada en vigur da questa midada - dumandar l'auto­ritad cumpetenta da disponer la tgira genituriala cuminaivla. L'artitgel 298b vegn applitgà tenor il senn.721

5 Il genitur, dal qual la tgira genituriala è vegnida privada a chaschun d'in divorzi, po sa drizzar sulet a la dretgira cumpetenta mo, sch'il di­vorzi ha gì lieu main che 5 onns avant l'entrada en vigur da la midada dals 21 da zercladur 2013.722

720 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

721 Integrà tras la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

722 Integrà tras la cifra I da la LF dals 21 da zer. 2013 (tgira genituriala), en vigur dapi il 1. da fan. 2014 (AS 2014 357; BBl 2011 9077).

Art. 12a723

1 L'adopziun ch'è vegnida pronunziada avant l'entrada en vigur da las novas disposiziuns da la Lescha federala dals 30 da zercladur 1972 davart la midada dal Cudesch civil svizzer, è suttamessa vinavant al dretg ch'è entrà en vigur il 1. da schaner 1912724; ils consentiments ch'èn vegnids dads tenor quest dretg restan en mintga cas valaivels.

2 Persunas che n'èn betg anc 20 onns veglias il mument che la Lescha federala dals 7 d'october 1994 entra en vigur pon anc vegnir adop­tadas tenor las disposiziuns davart persunas minorennas er suenter ch'ellas èn daventadas maiorennas, premess che lur dumonda vegnia inoltrada entaifer 2 onns dapi l'entrada en vigur da la lescha federala ed avant lur 20avel anniversari.725

723 Integrà tras la cifra I 3 da la LF dals 30 da zer. 1972, en vigur dapi il 1. d'avr. 1973 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200).

724 Art. 465 CCS en la versiun dal 1. da schan. 1912: 1 L'uffant adoptà e ses descendents han il medem dretg d'ierta vers l'adoptader sco ils descendents legitims. 2 L'adoptader e ses parents consanguins n'han nagin dretg d'ierta vers l'uffant adoptà.

725 Integrà tras la cifra I da la LF dals 7 d'oct. 1994, en vigur dapi il 1. da schan. 1996 (AS 1995 1126; BBl 1993 I 1169).

Art. 12b726

Per proceduras d'adopziun ch'èn pendentas il mument da l'entrada en vigur da la midada dals 17 da zercladur 2016 vala il dretg nov.

726 Integrà tras la cifra I 3 da la LF dals 30 da zer. 1972 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200). Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 12c727

Las disposiziuns da la midada dals 17 da zercladur 2016 concernent il secret d'adopziun, concernent las infurmaziuns davart ils geniturs bio­logics e davart lur descendents sco er concernent la pussaivladad da concluder relaziuns persunalas tranter ils geniturs biologics e l'uffant valan er per adopziuns ch'èn vegnidas pronunziadas avant lur entrada en vigur u ch'èn pendentas il mument da lur entrada en vigur.

727 Integrà tras la cifra I 3 da la LF dals 30 da zer. 1972 (AS 1972 2819; BBl 1971 I 1200). Versiun tenor la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 12cbis 728

728 Integrà tras la cifra 2 da l'agiunta da la LF dals 22 da zer. 2001 tar la Convenziun da Den Haag davart las adopziuns e davart las mesiras per proteger l'uffant en adopziuns internaziunalas (AS 2002 3988; BBl 1999 5795). Abolì tras la cifra I da la LF dals 17 da zer. 2016 (adopziun), cun effect dapi il 1. da schan. 2018 (AS 2017 3699; BBl 2015 877).

Art. 12d729

Las disposiziuns dal dretg nov davart la contestaziun da la renconu­schientscha d'in uffant suenter la maridaglia dals geniturs valan tenor il senn per la contestaziun d'ina legitimaziun ch'è vegnida fatga tenor il dretg vegl.

729 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 13730

1 In plant ch'è pendent il mument da l'entrada en vigur dal dretg nov vegn giuditgà tenor il dretg nov.

2 Ils effects fin a l'entrada en vigur dal dretg nov sa drizzan tenor il dretg vegl.

730 Versiun tenor la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 13a731

1 Sche l'obligaziun dal bab da furnir prestaziuns en daners è stada stabilida tras ina decisiun giudiziala u tras in contract avant ch'il dretg nov è entrà en vigur e sche l'uffant n'aveva betg anc cumplenì 10 onns il mument da l'entrada en vigur dal dretg nov, po el purtar plant entaifer 2 onns per laschar constatar la relaziun da figlialanza tenor las disposiziuns dal dretg nov.

2 Sche l'accusà po cumprovar che sia paternitad saja exclusa u main probabla che quella d'in terz, extingua il dretg da l'uffant sin contri­buziuns per il mantegniment futur.

731 Integrà tras la cifra I 1 da la LF dals 25 da zer. 1976, en vigur dapi il 1. da schan. 1978 (AS 1977 237; BBl 1974 II 1).

Art. 13b732

Tgi che daventa maioren tras l'entrada en vigur da la Lescha federala dals 7 d'october 1994, po en mintga cas inoltrar anc durant 1 onn in plant per constatar u per contestar la relaziun da figlialanza.

732 Integrà tras la cifra I da la LF dals 7 d'oct. 1994, en vigur dapi il 1. da schan. 1996 (AS 1995 1126; BBl 1993 I 1169).

Art. 13c733

Contribuziuns da mantegniment a l'uffant ch'èn vegnidas fixadas avant l'entrada en vigur da la midada dals 20 da mars 2015 en in con­tract da mantegniment approvà u en ina decisiun, vegnan fixadas da nov sin dumonda da l'uffant. Sch'ellas èn vegnidas fixadas ensemen cun contribuziuns da mantegniment al genitur, dastgan ellas vegnir adattadas mo en cas d'ina midada considerabla da las relaziuns.

733 Integrà tras la cifra I da la LF dals 7 d'oct. 1994 (AS 1995 1126; BBl 1993 I 1169). Versiun tenor la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

Art. 13cbis 734

1 Per proceduras ch'èn pendentas il mument da l'entrada en vigur da la midada dals 20 da mars 2015 vegn applitgà il dretg nov.

2 Il Tribunal federal decida tenor il dretg vegl, sche la decisiun con­testada è vegnida pronunziada avant l'entrada en vigur da la midada dals 20 da mars 2015; quai vala er en cas d'ina eventuala refusa a l'in­stanza chantunala.

734 Integrà tras la cifra I da la LF dals 20 da mars 2015 (mantegniment dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2015 4299; BBl 2014 529).

Art. 13d735

1 Sch'ils geniturs n'han betg pli in num da famiglia cuminaivel sin fundament d'ina decleraziun tenor l'artitgel 8a da quest titel suenter che la midada dals 30 da settember 2011 da questa lescha è entrada en vigur, pon els declerar entaifer 1 onn dapi l'entrada en vigur dal dretg nov, che l'uffant survegnia il num da nubil dal consort che ha fatg questa decleraziun.

2 Sche la tgira genituriala per in uffant da geniturs betg maridads è vegnida surdada als geniturs u sulettamain al bab avant che la midada dals 30 da settember 2011 da questa lescha è entrada en vigur, po la decleraziun ch'è previsa tenor l'artitgel 270a alineas 2 e 3 vegnir fatga entaifer 1 onn dapi l'entrada en vigur dal dretg nov.

3 Il consentiment da l'uffant resta resalvà sa basond sin l'artitgel 270b.

735 Integrà tras la cifra I da la LF dals 30 da sett. 2011 (num e dretg da burgais), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2012 2569; BBl 2009 7573 7581).

Art. 14736

1 Per la protecziun da creschids vala il dretg nov, uschespert che la midada dals 19 da december 2008737 è entrada en vigur.

2 Persunas ch'èn vegnidas avugadadas tenor il dretg vegl, stattan sut curatella cumplessiva cun l'entrada en vigur dal dretg nov. L'autoritad per la protecziun da creschids fa d'uffizi uschè svelt sco pussaivel las adattaziuns necessarias dal dretg nov. En cas che la tgira genituriala vegn prolungada èn ils geniturs deliberads da l'obligaziun d'inventa­risar, da l'obligaziun da far in rapport periodic ed in rendaquint sco er da l'obligaziun da dumandar il consentiment per tschertas fatschentas, fin che l'autoritad per la protecziun da creschids decida insatge auter en chaussa.

3 Las ulteriuras mesiras ch'èn vegnidas ordinadas tenor il dretg vegl scadan il pli tard 3 onns suenter l'entrada en vigur da la midada dals 19 da december 2008, nun che l'autoritad per la protecziun da cre­schids las haja transferidas en mesiras dal dretg nov.

4 Ina privaziun da la libertad per motivs da provediment ch'in medi ha ordinà sin basa da l'artitgel 397b alinea 2 da la versiun dal 1. da scha­ner 1981738 per ina persuna ch'è ha ina malsogna psichica vegn man­tegnida. L'institut communitgescha il pli tard 6 mais suenter l'entrada en vigur dal dretg nov a l'autoritad per la protecziun da creschids, sch'el è da l'avis che las premissas dal plazzament sajan ademplidas er vinavant. L'autoritad per la protecziun da creschids fa ils scleriments ch'èn necessaris tenor las disposiziuns davart l'examinaziun periodica e conferma eventualmain la decisiun da plazzament.

736 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

737 AS 2011 725

738 AS 1980 31

Art. 14a739

1 Cun l'entrada en vigur da la midada dals 19 da december 2008740 cuntinuescha la nova autoritad cumpetenta cun las proceduras pen­dentas.

2 Il nov dretg da procedura vegn applitgà.

3 L'autoritad decida, sche e quant enavant che la procedura veglia sto vegnir cumplettada.

739 Integrà tras la cifra II da la LF dals 6 d'oct. 1978 (AS 1980 31; BBl 1977 III 1). Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

740 AS 2011 725

Art. 15

1 La successiun d'ierta d'ina persuna ch'è morta avant l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil vegn reglada tenor il dretg vegl er suenter quest termin; il medem vala er per ils effects dals bains matrimonials ch'èn nunseparabels da l'ierta tenor il dretg chantunal e che naschan cun la mort dal bab, da la mamma u d'in consort.

2 Questa prescripziun sa referescha tant als ertavels sco er a la succes­siun d'ierta.

Art. 16

1 Sch'in testader ch'è abel da disponer ha fatg u ha revocà - avant l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil - ina disposiziun per causa da mort tenor il dretg ch'era en vigur da quel temp, na po quest act betg vegnir contestà cun la motivaziun, ch'il testader saja mort suenter l'entrada en vigur dal dretg nov e na fiss betg stà abel da disponer tenor quel.

2 Ina disposiziun testamentara na po betg vegnir contestada pervia d'ina mancanza formala, sche las formalitads, che valevan il temp cur che l'act è vegnì fatg u cur ch'il testader è mort, èn vegnidas obser­vadas.

3 Sch'il testader è mort suenter l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil, vegni decidì en mintga cas tenor il dretg nov, sch'ina disposiziun per causa da mort vegn contestada cun la motivaziun che la part di­spo­nibla saja surpassada u che la maniera da disponer na saja betg ad­messa.

Art. 17

1 Ils dretgs reals ch'existan il mument ch'il nov Cudesch civil entra en vigur restan renconuschids er sut il dretg nov, cun resalva da las prescripziuns davart il register funsil.

2 Concernent lur cuntegn èn la proprietad ed ils dretgs reals limitads però suttamess al dretg nov suenter l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil, nun che quel prevesia in'excepziun.

3 Dretgs reals che na pudessan betg pli vegnir constituids tenor il dretg nov, restan suttamess al dretg vegl.

Art. 18

1 Sch'ina pretensiun che ha l'intent da constituir in dretg real è vegnida fundada avant l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil, vegn ella renconuschida sco valaivla, sch'ella correspunda a la furma dal dretg vegl u dal dretg nov.

2 L'ordinaziun davart il register funsil fixescha, tge documents d'iden­titad che ston vegnir preschentads per laschar inscriver tals dretgs.

3 Sch'il cuntegn d'in dretg real e stabilì tras in act giuridic, fatg avant l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil, vegn el er renconuschì sut il dretg nov, uschenavant ch'el sa cumporta cun tal.

Art. 19

1 A partir dal mument ch'il nov Cudesch civil è entrà en vigur, sa driz­za l'acquist tras giudida tenor il dretg nov.

2 Sch'in acquist tras giudida che correspunda er al dretg nov ha cu­menzà sut il dretg vegl, vegn il temp ch'è passà avant l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil mess a quint proporziunalmain al termin dal dretg nov.

Art. 20741

1 Dretgs da proprietad ch'existan vi da bostga sin terren ester vegnan renconuschids er vinavant tenor il dretg chantunal.

2 Ils chantuns èn autorisads da restrenscher u d'abolir questas rela­ziuns da dretg.

741 Versiun tenor la cifra IV da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

Art. 20bis 742

La proprietad en condomini, dominada dal dretg chantunal vegl, è sut­tamessa a las novas prescripziuns dal nov Cudesch civil, er sch'ils plauns u sche las parts da plauns n'èn betg abitaziuns u localitads da fatschenta che furman unitads entiras.

742 Integrà tras la cifra IV da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

Art. 20ter 743

1 Ils chantuns pon er suttametter a las novas disposiziuns la proprietad en condomini ch'è vegnida inscritta en il register funsil en las furmas dal dretg ch'è entrà en vigur il 1. da schaner 1912.

2 Questa submissiun entra en vigur cun las midadas correspundentas da las inscripziuns en il register funsil.

743 Integrà tras la cifra IV da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

Art. 20quater 744

Per pudair suttametter la proprietad en condomini transfurmada a las novas prescripziuns e per inscriver la proprietad en condomini originala en il register funsil, pon ils chantuns ordinar ch'ils registers funsils vegnian rectifitgads e decretar prescripziuns da procedura spe­zialas per quest intent.

744 Integrà tras la cifra IV da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

Art. 21

1 Las servituds funsilas ch'èn vegnidas constituidas avant l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil restan valaivlas suenter l'introducziun dal register funsil er senza ch'ellas sajan inscrittas en quel; ellas na pon dentant betg vegnir fatgas valair vers terzas persunas da buna fai, uschè ditg ch'ellas n'èn betg inscrittas.

2 Obligaziuns colliadas accessoricamain cun servituts ch'èn vegnidas constituidas avant l'entrada en vigur da la midada dals 11 da december 2009745 e che resultan mo da mussaments dal register funsil, pon ve­gnir fatgas valair er vinavant vers terzas persunas ch'èn sa fidadas da buna fai sin il register funsil.746

745 AS 2011 4637

746 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 22

1 Ils titels da pegn ch'existan il mument ch'il nov Cudesch civil entra en vigur, restan valaivels senza ch'els stoppian vegnir adattads al dretg nov.

2 Igl è dentant resalvà als chantuns da prescriver ch'ils titels da pegn existents vegnian renovads ed adattads a las disposiziuns dal dretg nov entaifer in tschert termin.

Art. 23

1 Suenter l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil dastgan vegnir con­stituidas mo quellas spezias da dretgs da pegn funsil ch'èn renconu­schidas dal dretg nov.

2 Fin a l'introducziun dal register funsil vegnan els constituids tenor las furmas dal dretg chantunal da fin ussa.

Art. 24

1 Suenter ch'il dretg nov è entrà en vigur, vegnan sias disposiziuns applitgadas per extinguer u per midar titels, per decretar in pegn e per chaussas sumegliantas.

2 Uschè ditg ch'il register funsil n'è betg introducì, ston vegnir obser­vadas las furmas tenor il dretg chantunal.

Art. 25

1 Per tut ils dretgs da pegn funsil vegn la dimensiun da la garanzia ipotecara determinada tenor il dretg nov.

2 Sche tscherts objects determinads èn vegnids dads en pegn al credi­tur ensemen cun il bain immobigliar, e quai en moda giuridicamain valaivla sin basa d'ina cunvegna speziala, restan quests objects sutta­mess al pegn, er sch'els na pudessan betg vegnir impegnads tenor il dretg nov.

Art. 26

1 Ils dretgs e las obligaziuns dals crediturs e dals debiturs concernent ils pegns immobigliars ch'existan il mument da l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil vegnan reglads tenor il dretg vegl, uschenavant ch'i sa tracta d'effects da contracts.

2 Er per quests pegns immobigliars vala a partir da quest mument il dretg nov, sch'i sa tracta d'effects ch'èn stabilids tenor la lescha e che na pon betg vegnir midads tras contracts.

3 Sch'il pegn cumpiglia plirs bains immobigliars, restan quels engrev­giads tenor il dretg vegl.

Art. 27

Ils dretgs dal creditur durant la durada dal pegn, en spezial quels da far ordinar mesiras da garanzia, èn suttamess al dretg nov per tut ils pegns immobigliars, e quai a partir dal mument ch'il nov Cudesch civil entra en vigur; il medem vala er per ils dretgs dal debitur.

Art. 28

Per disdir credits ch'èn garantids tras pegns immobigliars sco er per transferir ils titels d'ina persuna ad in'autra sto vegnir observà il dretg vegl, sch'i sa tracta da pegns ch'èn vegnids constituids gia avant l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil; resalvadas restan dentant las prescripziuns dal dretg nov ch'èn absolutamain liantas.

Art. 29

1 Il rang dals dretgs da pegn vegn fixà dal dretg vegl fin ch'ils bains immobigliars èn inscrits en il register funsil.

2 A partir dal mument da l'introducziun dal register funsil vegn il rang dals crediturs fixà tenor las disposiziuns dal nov Cudesch civil davart il register funsil.

Art. 30

1 Concernent il post da pegn fix u concernent il dretg dal creditur d'entrar e da s'avanzar en in post liber vegn applitgà il dretg nov a partir da l'introducziun dal register funsil, ed en mintga cas 5 onns suenter ch'il nov Cudesch civil è entrà en vigur; ils dretgs spezials ch'existan a favur dal creditur restan resalvads.

2 Ils chantuns pon fixar ulteriuras disposiziuns transitoricas.747

747 Versiun tenor la cifra II 21 da la LF dals 15 da dec. 1989 davart l'approvaziun da decrets chantunals tras la Confederaziun, en vigur dapi il 1. da favr. 1991 (AS 1991 362; BBl 1988 II 1333).

Art. 33

1 Las leschas introductivas chantunalas pon fixar che l'ina u l'autra spezia da pegn immobigliar dal dretg vegl vegnia - en general u mo per tschertas relaziuns - tractada da medema maniera sco la furma correspundenta dal dretg nov.

2 Uschenavant che quai vegn fatg, vegnan tals dretgs da pegn chan­tu­nals er reglads tras las disposiziuns dal nov Cudesch civil a partir dal mument ch'el è entrà en vigur.

3 ...749

749 Abolì tras la cifra II 21 da la LF dals 15 da dec. 1989 davart l'approvaziun da decrets chantunals tras la Confederaziun, cun effect dapi il 1. da favr. 1991 (AS 1991 362; BBl 1988 II 1333).

Art. 33a750

1 Brevs da rendita sco er brevs ipotecaras emessas en serias restan inscrittas en il register funsil.

2 Ellas èn suttamessas er vinavant a las disposiziuns dal dretg vegl.

3 Il dretg chantunal po prevair la transfurmaziun da brevs da rendita ch'èn vegnidas constituidas sin basa da dretg federal u da dretg vegl en spezias da pegn dal dretg vertent. Per imports minimals po la trans­furmaziun er cuntegnair l'introducziun d'ina responsabladad persunala dal proprietari dal bain immobigliar impegnà.

750 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 33b751

Il proprietari d'in bain immobigliar e las persunas che han in dretg sin il bain immobigliar pon pretender cuminaivlamain en scrit ch'ina brev ipotecara sin palpiri, ch'è vegnida inscritta avant l'entrada en vigur da la midada dals 11 da december 2009752, vegnia transfurmada en ina brev ipotecara registrada.

751 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

752 AS 2011 4637

Art. 34

1 A partir da l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil pon ils pegns movibels vegnir constituids mo en las furmas che vegnan previsas da quel.

2 Pegns movibels ch'èn vegnids constituids avant quest mument e tenor in'autra furma extinguan suenter 6 mais dapi l'entrada en vigur dal dretg nov, sch'il termin da pajament era gia scrudà, ed en cas ch'il termin scroda pli tard, a partir dal mument ch'el scroda u a partir dal mument che la pretensiun po vegnir disditga.

Art. 35

1 Ils effects dal pegn movibel, ils dretgs e las obligaziuns dal creditur da pegn, da l'impegnader u dal debitur da pegn sa drizzan tenor il nov Cudesch civil a partir dal mument ch'el è entrà en vigur, e quai er, sch'il pegn è vegnì constituì gia avant il mument da l'entrada en vigur.

2 In contract da scadenza dal pegn a favur dal creditur ch'è vegnì fatg avant l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil, daventa nunvalaivel a partir da quest mument.

Art. 36

1 Il dretg da retenziun tenor il nov Cudesch civil s'extenda er sin talas chaussas ch'èn vegnidas en ils mauns dal creditur avant sia entrada en vigur.

2 Il creditur po far valair quest dretg er per pretensiuns ch'èn naschidas avant quest mument.

3 Ils dretgs da retenziun ch'èn naschids pli baud èn - en quai che con­cerna lur effects - suttamess a las disposiziuns dal nov Cudesch civil.

Art. 37

Il possess è suttamess al dretg nov a partir dal mument ch'il nov Cudesch civil entra en vigur.

Art. 38

1 Suenter avair tadlà ils chantuns fixescha il Cussegl federal il plan general per introducir il register funsil. Questa cumpetenza po el trans­ferir al departament u a l'uffizi cumpetent.753

2 ...754

753 Versiun tenor la cifra II da l'agiunta da la LF dals 5 d'oct. 2007 davart la geoinfurma­ziun, en vigur dapi il 1. da fan. 2008 (AS 2008 2793; BBl 2006 7817).

754 Abolì tras la cifra II da l'agiunta da la LF dals 5 d'oct. 2007 davart la geoinfurmaziun, cun effect dapi il 1. da fan. 2008 (AS 2008 2793; BBl 2006 7817).

Art. 40

1 Per regla duai la mesiraziun preceder l'introducziun dal register funsil.

2 Cun il consentiment dal Cussegl federal po il register funsil gia vegnir constituì pli baud, sch'i èn avant maun registers dals bains immobigliars ch'èn precis avunda.

Art. 41

1 ...756

2 La mesiraziun e l'introducziun dal register funsil pon vegnir realisa­das ina suenter l'autra per ils singuls districts d'in chantun.

756 Abolì tras la cifra II da l'agiunta da la LF dals 5 d'oct. 2007 davart la geoinfurmaziun, cun effect dapi il 1. da fan. 2008 (AS 2008 2793; BBl 2006 7817).

Art. 43

1 A chaschun da l'introducziun dal register funsil duain vegnir inscrits ils dretgs reals ch'existan gia da quel temp.

2 Per quest intent sto vegnir decretà in clom public cun l'invitaziun d'annunziar e da laschar inscriver quests dretgs.

3 Ils dretgs reals ch'èn inscrits en registers publics tenor il dretg vegl, vegnan transferids d'uffizi en il register funsil, uschenavant ch'els pon vegnir constituids tenor il dretg nov.

Art. 44

1 Ils dretgs reals tenor il dretg vegl che na vegnan betg inscrits man­te­gnan bain lur valaivladad, els na pon dentant betg vegnir fatgs valair vers terzas persunas ch'èn sa fidadas da buna fai sin il register funsil.

2 Igl è resalvà a la legislaziun federala u chantunala da declerar tut ils dretgs reals che n'èn betg vegnids inscrits en il register funsil sco abo­lids a partir d'in tschert termin, suenter ch'igl è vegnì decretà in clom public.

3 Las grevezzas funsilas da dretg public e las ipotecas legalas da dretg chantunal ch'èn resultadas avant l'entrada en vigur da la midada dals 11 da december 2009758 e che n'èn betg inscrittas pon vegnir fatgas valair anc durant 10 onns suenter l'entrada en vigur da la midada vers terzas persunas ch'èn sa fidadas da buna fai sin il register funsil.759

758 AS 2011 4637

759 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 45760

1 Dretgs reals che na pon betg pli vegnir constituids tenor il dretg dal register funsil, sco per exempel la proprietad da bostga sin terren ester, dretgs da pegns da giudida e dretgs sumegliants, na vegnan betg inscrits en il register funsil; els ston dentant vegnir remartgads en quel en moda opportuna.

2 Sch'els èn ids a perder per in motiv u l'auter, na pon els betg pli vegnir constituids da nov.

760 Versiun tenor la cifra IV da la LF dals 19 da dec. 1963, en vigur dapi il 1. da schan. 1965 (AS 1964 993; BBl 1962 II 1461).

Art. 46

1 Cun l'autorisaziun dal Cussegl federal pon ils chantuns spustar d'introducir il register funsil tenor las prescripziuns dal nov Cudesch civil, uschespert che las furmas dal dretg chantunal, cun u senza cum­plettaziuns, paran dad esser suffizientas per garantir ils effects dal register funsil en il senn dal dretg nov.

2 En quest cas stoi vegnir fixà exactamain, cun tge furmas dal dretg chantunal ch'ils effects dal dretg nov duain esser colliads.

Art. 47

Il dretg real dal nov Cudesch civil entra generalmain en vigur er senza ch'ils registers funsils sajan vegnids constituids.

Art. 48

1 Cun l'entrada en vigur dal dretg real ed avant l'introducziun dal regi­ster funsil pon ils chantuns designar las furmas, a las qualas ils effects dal register funsil vegnan attribuids immediatamain (omologaziun, inscripziun en registers da bains immobigliars, d'ipotecas u da servi­tuts).

2 Ils chantuns pon fixar che questas furmas possedan er senza u avant l'introducziun dal register funsil ils effects ch'èn colliads cun tal e che concernan la constituziun, il transferiment, la midada e l'extincziun dals dretgs reals.

3 Effects dal register funsil a favur da terzas persunas da buna fai n'existan percunter betg avant ch'il register funsil è vegnì introducì u avant ch'in auter institut è vegnì declerà sco equivalent.

Art. 49761

1 Sch'il dretg nov fixescha in termin pli lung ch'il dretg vegl, vala il dretg nov, uschenavant che la surannaziun tenor il dretg vertent n'è betg anc entrada.

2 Sch'il dretg nov fixescha in termin pli curt, vala il dretg vegl.

3 L'entrada en vigur dal dretg nov n'ha nagins effects sin il cumen­zament d'ina surannaziun currenta, nun che la lescha disponia insatge auter.

4 Dal rest vala il dretg nov per la surannaziun a partir dal mument ch'el entra en vigur.

761 Versiun tenor la cifra 3 da l'agiunta da la LF dals 15 da zer. 2018 (revisiun dal dretg da surannaziun), en vigur dapi il 1. da schan. 2020 (AS 2018 5343; BBl 2014 235).

Art. 50

Contracts ch'èn vegnids fatgs avant l'entrada en vigur dal nov Cu­desch civil restan valaivels, er sche lur furma na correspunda betg a las prescripziuns dal dretg nov.

Segund chapitel: Disposiziuns introductivas e transitoricas

Art. 51

Cun l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil èn abolidas tut las di­spo­siziuns da dretg civil dals chantuns, nun ch'il dretg federal prevesia insatge auter.

Art. 52

1 Ils chantuns decreteschan las disposiziuns ch'èn previsas per cum­plettar il nov Cudesch civil, en spezial en quai che concerna la cum­pe­tenza da las autoritads e l'organisaziun dals uffizis dal stadi civil, dals uffizis d'avugadia762 e dal register funsil.

2 Uschenavant ch'il dretg nov dovra, per pudair vegnir applitgà, ne­cessariamain ina cumplettaziun tras disposiziuns chantunalas, èn ils chantuns obligads da decretar talas; els pon far quai ad interim tras ordinaziuns.763

3 Las disposiziuns chantunalas davart il dretg da register ston vegnir approvadas da la Confederaziun.764

4 Las ulteriuras disposiziuns chantunalas ston vegnir suttamessas a l'Uffizi federal da giustia per laschar prender enconuschientscha.765

762 Oz: autoritads per la protecziun da creschids (guardar art. 440).

763 Versiun tenor la cifra II 21 da la LF dals 15 da dec. 1989 davart l'approvaziun da decrets chantunals tras la Confederaziun, en vigur dapi il 1. da favr. 1991 (AS 1991 362; BBl 1988 II 1333).

764 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

765 Integrà tras la cifra II 21 da la LF dals 15 da dec. 1989 davart l'approvaziun da decrets chantunals tras la Confederaziun (AS 1991 362; BBl 1988 II 1333). Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 19 da dec. 2008 (protecziun da creschids, dretg da persunas e dretg dals uffants), en vigur dapi il 1. da schan. 2013 (AS 2011 725; BBl 2006 7001).

Art. 53

1 Sch'in chantun n'ha betg decretà ad uras las disposiziuns necessa­rias, decretescha il Cussegl federal quellas provisoricamain empè dal chantun, annunziond quai a l'Assamblea federala.

2 Sch'in chantun na decretescha betg in'ordinaziun cumplettanta en ina chaussa, nua ch'ina tala n'è betg absolutamain necessaria, vegnan applitgadas las prescripziuns dal nov Cudesch civil.

Art. 54

1 Nua ch'il nov Cudesch civil discurra d'ina autoritad cumpetenta, decidan ils chantuns, tge autoritad ch'exista gia u che sto anc vegnir creada, che duai esser cumpetenta.

2 Nua che la lescha na discurra betg expressivamain da la dretgira u d'ina autoritad administrativa, èn ils chantuns libers da designar sco cumpetenta in'autoritad giudiziala u administrativa.

3 Tant enavant ch'il Cudesch da procedura civila dals 19 da december 2008766 n'è betg applitgabel, reglan ils chantuns la procedura.767

766 SR 272

767 Versiun tenor la cifra II 3 da l'agiunta 1 da la Procedura civila dals 19 da dec. 2008, en vigur dapi il 1. da schan. 2011 (AS 2010 1739; BBl 2006 7221).

768 Versiun tenor la cifra I 2 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

Art. 55

1 Ils chantuns fixeschan per lur territori las modalitads da la documen­taziun publica.

2 Els han er da decretar las disposiziuns che reglan la constituziun da documentaziuns publicas en ina lingua estra.

Art. 55a769

1 Ils chantuns pon autorisar ils funcziunaris da documentaziun da far copias electronicas da documents publics ch'els han emess.

2 Els pon er autorisar ils funcziunaris da documentaziun da certifitgar electronicamain che las copias electronicas ch'els han emess corre­spundian als documents originals sin palpiri sco er da legalisar l'au­tenticitad da suttascripziuns.

3 Il funcziunari da documentaziun sto duvrar ina signatura electronica qualifitgada che sa basa sin in certificat qualifitgà d'in purschider ren­conuschì da servetschs da certificaziun en il senn da la Lescha federala dals 18 da mars 2016770 davart la signatura electronica.771

4 Il Cussegl federal decretescha las disposiziuns executivas che garan­teschan l'interoperabilitad dals sistems d'informatica sco er l'inte­gri­tad, l'autenticitad e la segirezza da las datas.

769 Integrà tras la cifra I 2 da la LF dals 11 da dec. 2009 (brev ipotecara registrada ed ulteriuras midadas en il dretg real), en vigur dapi il 1. da schan. 2012 (AS 2011 4637; BBl 2007 5283).

770 SR 943.03

771 Versiun tenor la cifra II 3 da l'agiunta da la LF dals 18 da mars 2016 davart la signatura electronica, en vigur dapi il 1. da schan. 2017 (AS 2016 4651; BBl 2014 1001).

Art. 56772

Fin ch'i vegn decretada ina lescha federala davart la concessiun da dretgs d'aua, vala la suandanta disposiziun:

Las concessiuns da dretgs vi dad auas publicas pon vegnir inscrittas en il register funsil sco dretgs independents e permanents, uschenavant ch'ellas en vegnidas dadas per almain 30 onns u per in temp nundeter­minà ed uschenavant ch'ellas n'èn betg colliadas sco servituts vi d'in bain immobigliar.

772 Guardar ussa l'art. 59 da la LF dals 22 da dec. 1916 davart l'utilisaziun da las forzas idraulicas (AS 33 189; BBl 1912 II 669, 1916 III 411).

Art. 57773

773 Abolì tras l'art. 53 al. 1 lit. b da la LF dals 8 da nov. 1934 davart las bancas e las cassas da spargn, cun effect dapi il 1. da mars 1935 (AS 51 117; BBl 1934 I 171).

Art. 58774

La Lescha federala dals 11 d'avrigl 1889775 davart scussiun e concurs vegn midada sco suonda suenter l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil:

...776

774 Nova numeraziun dals ultims quatter artitgels en consequenza da l'aboliziun dals anteriurs art. 58 e 59, tenor la cifra I da las Disp. trans. dal DO, en vigur dapi il 1. da schan. 1912 (AS 27 317; BBl 1905 II 1, 1909 III 725, 1911 I 845).

775 SR 281.1

776 Text guardar en la LF numnada. Per la versiun dals art. 132bis, 141 al. 3 e 258 al. 4 guardar AS 24 233 titel final art. 60.

Art. 59777

1 La Lescha federala dals 25 da zercladur 1891778 davart las relaziuns da dretg civil dals domiciliads e dals dimorants mantegna sia vigur per las relaziuns da dretg dals Svizzers a l'exteriur e dals esters en Svizra ed uschenavant ch'i dat conflicts pervia dal dretg chantunal different.

2 ...779

3 La Lescha federala dals 25 da zercladur 1891 cuntegna la suandanta integraziun: art. 7a-7i

...

777 Nova numeraziun dals ultims quatter artitgels en consequenza da l'aboliziun dals anteriurs art. 58 e 59, tenor la cifra I da las Disp. trans. dal DO, en vigur dapi il 1. da schan. 1912 (AS 27 317; BBl 1905 II 1, 1909 III 725, 1911 I 845).

778 [BS 2 737; AS 1972 2819, 1977 237 II 1, 1986 122 II 1; AS 1988 1776 agiunta cifra I lit. a]. Guardar ussa la LDIP dals 18 da dec. 1987 (SR 291).

779 Abolì tras la cifra I 2 da la LF dals 5 d'oct. 1984, cun effect dapi il 1. da schan. 1988 (AS 1986 122; BBl 1979 II 1191).

Art. 60780

1 Cun l'entrada en vigur dal nov Cudesch civil èn abolidas tut las disposiziuns dal dretg civil da la Confederaziun che stattan en cuntra­dicziun cun quel.

2 En spezial èn abolidas:
la Lescha federala dals 24 da december 1874781 davart ils acts dal stadi civil e la maridaglia;
la Lescha federala dals 22 da zercladur 1881782 davart l'abilitad d'agir persunala;
la Lescha federala dals 14 da zercladur 1881783 davart il Dretg d'obli­gaziuns.

3 En vigur restan las leschas spezialas davart il dretg da viafiers, da bastiments a vapur, da posta, da telegraf e da telefon, davart l'impe­gnaziun e la liquidaziun sfurzada da las viafiers, quellas davart la lavur en fabrica e la responsabladad en manaschis da fabrica ed en au­tras interpresas sco er tut las leschas federalas davart objects dal Dretg d'obligaziuns, ch'èn vegnidas decretadas ultra da la Lescha federala dals 14 da zercladur 1881 davart il Dretg d'obligaziuns.

780 Versiun tenor la cifra I da la disp. trans. dal DO, en vigur dapi il 1. da schan. 1912 (AS 27 317; BBl 1905 II 1, 1909 III 725, 1911 I 845).

781 [AS 1 506]

782 [AS 5 556]

783 [AS 5 635, 11 490; BS 2 784 art. 103 al. 1]

Art. 61784

1 Il nov Cudesch civil entra en vigur il 1. da schaner 1912.

2 Cun il consentiment da l'Assamblea federala po il Cussegl federal metter en vigur gia pli baud singulas disposiziuns.

784 Nova numeraziun dals ultims quatter artitgels en consequenza da l'aboliziun dals anteriurs art. 58 e 59, tenor la cifra I da las Disp. trans. dal DO, en vigur dapi il 1. da schan. 1912 (AS 27 317; BBl 1905 II 1, 1909 III 725, 1911 I 845).

Text da las anteriuras disposiziuns785 dal sisavel titel

785 BS 2 3. Questas disposiziuns èn anc applitgablas sco dretg transitoric, uschenavant ch'ils art. 9a ss. dal titel final (revisiun dal dretg matrimonial dals 5 d'oct. 1984) prevesan quai.

Sisavel titel: Il dretg dals bains matrimonials dals consorts

Emprim chapitel: Prescripziuns generalas

Art. 178

Ils consorts èn suttamess a las prescripziuns davart l'uniun dals bains, nun ch'els fixeschian insatge auter cun in contract matrimonial u ch'els sajan suttamess a l'urden extraordinari dals bains.

Art. 179

1 Il contract matrimonial po vegnir fatg tant avant sco er suenter mari­dar.

2 Ils spus u ils consorts ston surpigliar per lur contract in dals urdens dals bains ch'èn previs en questa lescha.

3 In contract matrimonial ch'è vegnì fatg suenter maridar na dastga betg periclitar la responsabladad vertenta da la facultad vers terzas persunas.

Art. 180

1 Per far, per midar e per annullar in contract matrimonial ston las parts contrahentas avair l'abilitad da giuditgar.

2 Sch'ellas èn minorennas u avugadadas, dovri il consentiment da lur represchentanza legala.

Art. 181

1 Per far, per midar e per annullar en moda valaivla in contract matri­monial dovri ina documentaziun publica sco er la suttascripziun da las persunas contrahentas e da lur represchentanzas legalas.

2 Contracts matrimonials che vegnan fatgs durant la lètg basegnan ultra da quai il consentiment da l'autoritad tutelara.

3 Il contract matrimonial entra en vigur vers terzas persunas tenor las prescripziuns davart il register dals bains matrimonials.

Art. 182

1 Sch'ils crediturs han gì perditas tar il concurs d'in consort, vegn ina separaziun dals bains fatga tenor la lescha.

2 Sch'i èn avant maun - il mument ch'ils spus maridan - crediturs, che possedan attests da perdita, pon ils spus constituir la separaziun dals bains cun laschar registrar quest urden dals bains en il register dals bains matrimonials avant la maridaglia.

Art. 183

La dretgira sto ordinar la separaziun dals bains sin dumonda da la consorta, sche:

1.
il consort n'ha betg quità dal mantegniment da la dunna e da l'uffant tenor sia obligaziun;
2.
el na presta betg la garanzia pretendida per il bain ch'è vegnì apportà da la consorta;
3.
il consort u il bain cuminaivel è surdebità.
Art. 184

La dretgira sto ordinar la separaziun dals bains sin dumonda dal consort, sche:

1.
la consorta è surdebitada;
2.
la consorta refusa nungiustifitgadamain da dar a ses consort il consentiment ch'è necessari tenor la lescha u tenor l'urden dals bains per disponer davart la facultad matrimoniala;
3.
la consorta ha pretendì garanzias per il bain ch'ella ha apportà.
Art. 185

La dretgira sto ordinar la separaziun dals bains sin dumonda d'in creditur, sche quel ha gì ina perdita tras la scussiun sin impegnaziun ch'è vegnida fatga cunter in consort.

Art. 186

1 La separaziun dals bains pervia da concurs cumenza il mument ch'ils attests da perdita vegnan emess; en quai che concerna la facultad ch'ils consorts han acquistà tras ierta u en in'autra moda e maniera dapi l'avertura dal concurs ha ella dentant pir effect a partir dal mu­ment da l'acquist.

2 La separaziun giudiziala dals bains cumenza il mument che la du­monda vegn fatga.

3 En cas d'in concurs u d'ina sentenzia giudiziala vegn la separaziun dals bains annunziada d'uffizi al register dals bains matrimonials per vegnir inscritta.

Art. 187

1 La separaziun dals bains ch'è entrada pervia d'in concurs u ch'è vegnida ordinada pervia d'ina perdita tras scussiun sin impegnaziun na vegn betg abolida mo cun cuntentar ils crediturs.

2 Sin dumonda d'in consort po la dretgira ordinar che l'urden dals bains vegl vegnia restabilì.

3 Il restabiliment sto vegnir annunzià d'uffizi per l'inscripziun en il register dals bains matrimonials.

Art. 188

1 Cun liquidar ils bains matrimonials tranter ils consorts u cun midar l'urden dals bains na dastgan ils crediturs d'in consort u da la cu­minanza conjugala betg vegnir restrenschids en lur dretg da vegnir indemnisads or da la facultad dal consort u da la cuminanza conjugala.

2 Sch'ina tala facultad è passada en proprietad d'in consort, sto quel pajar ils debits. El po però sa deliberar da questa obligaziun, sch'el cumprova che la facultad obtegnida na basta betg per pajar quests debits.

3 La summa che la consorta survegn or dal concurs dal consort u or da l'impegnaziun adesiva, resta privada dals crediturs dal consort, nun che quels sajan er crediturs da la consorta.

Art. 189

1 Sche la separaziun dals bains ha lieu durant la lètg, sa divida la facultad matrimoniala - cun resalva dals dretgs dals crediturs - en il bain propri da l'um ed en il bain propri da la dunna.

2 In avanzament vegn attribuì als consorts tenor l'urden dals bains vegl, ina diminuziun sto il consort surpigliar, nun ch'el cumprovia che la consorta haja chaschunà quella.

3 Sch'il consort salva la pussanza da disponer dal bain propri da la consorta durant la liquidaziun, sto el - sin dumonda da la consorta - prestar garanzias.

Art. 190

1 Il bain reservà vegn constituì tras in contract matrimonial, tras ina contribuziun da terzas persunas u tenor la lescha.

2 La part obligatorica ch'in consort survegn da ses parents tras ierta, n'al po betg vegnir attribuida sco bain reservà.

Art. 191

Tenor la lescha èn bains reservads:

1.
ils objects che servan ad in consort exclusivamain per il diever persunal;
2.
las valurs da facultad dal bain da la consorta, cun las qualas la consorta pratitgescha ina professiun u in mastergn;
3.
il gudogn da la consorta che deriva d'ina lavur independenta.
Art. 192

1 Il bain reservà suttastat per regla, ed en spezial en vista a l'obligaziun da la consorta da gidar a purtar ils custs da la lètg, a las reglas da la separaziun dals bains.

2 La consorta sto duvrar ses gudogn che deriva da la lavur - sche necessari - per ils basegns da la chasada.

Art. 193

Sch'in consort pretenda ch'ina valur da facultad appartegnia al bain reservà, sto el cumprovar quai.

Segund chapitel: L'uniun dals bains

Art. 194

1 L'uniun dals bains reunescha tut las facultads, che appartegnan als consorts il mument da la maridaglia u che passan ad els durant la lètg, a la facultad matrimoniala.

2 Exceptads da quai è il bain reservà da la consorta.

Art. 195

1 La part da la facultad matrimoniala che tutga a la consorta il mument ch'ella marida u che passa gratuitamain ad ella durant la lètg per motiv d'ierta u en autra moda e maniera, è il bain ch'ella ha apportà en la lètg e resta en sia proprietad.

2 Il consort ha la proprietad dal bain ch'el ha apportà en la lètg e da tut las facultads matrimonialas che na tutgan betg tar il bain da la con­sorta.

3 Il gudogn da la consorta e dals fritgs natirals dal bain da la consorta daventa proprietad dal consort il mument da sia scadenza u da la separaziun, cun resalva da las disposiziuns davart ils bains reservads.

Art. 196

1 Sch'in consort pretenda ch'ina valur da facultad appartegnia al bain da la consorta, sto el cumprovar quai.

2 Sch'i vegnan fatgas acquisiziuns durant la lètg per remplazzar valurs da facultad da la consorta, vegni supponì che quellas tutgian tar il bain da la consorta.

Art. 197

1 Tant il consort sco er la consorta pon pretender da tut temp ch'i vegnia fatg in inventari public dals bains propris ch'els han apportà en la lètg.

2 Sch'in tal inventari vegn fatg entaifer 6 mais suenter ch'ils bains èn vegnids apportads, vegn quel supponì sco correct.

Art. 198

1 Sch'i vegn colliada ina stimaziun cun l'inventari e sche la stimaziun vegn fatga en in document public, vegn l'obligaziun vicendaivla dals consorts da cumpensar las valurs da facultad mancantas fixada tras questa stimaziun.

2 Sche objects èn vegnids alienads da buna fai durant la lètg per in pretsch pli bass che la valur da stimaziun, remplazza il retgav la summa da stimaziun.

Art. 199

Tras la stimaziun po vegnir colliada - 6 mais suenter ch'il bain da la consorta è vegnì apportà - la disposiziun ch'il bain da la consorta pas­sa en la proprietad dal consort per la summa da stimaziun e ch'il bain da la consorta na duai betg vegnir midà, resguardond las prescrip­ziuns davart il contract matrimonial.

Art. 200

1 Il consort administrescha la facultad matrimoniala.

2 El surpiglia ils custs da l'administraziun.

3 La consorta ha il dretg d'administrar la facultad matrimoniala, uschenavant ch'ella è autorisada da represchentar la cuminanza con­jugala.

Art. 201

1 Il consort ha il dretg d'utilisar il bain che la consorta ha apportà en la lètg ed è responsabel per quel sco in giudider.

2 Questa responsabladad na vegn betg augmentada tras la stimaziun dal bain da la consorta en l'inventari.

3 Daner blut, autras chaussas ed auters titels al purtader remplazzabels ch'èn vegnids fixads mo tenor lur gener, passan a la proprietad dal consort; la consorta daventa creditura da las valurs.

Art. 202

1 Per disponer davart las valurs da facultad dal bain che la consorta ha apportà en la lètg e che n'è betg passà en la proprietad dal consort dovra quel il consentiment da la consorta, sch'i sa tracta da dapli che da l'administraziun usitada.

2 Terzas persunas dastgan dentant premetter quest consentiment, sch'ellas na san betg u na duessan betg savair ch'el manca, u sch'i na sa tracta betg da valurs da facultad che mintgin po enconuscher sco valurs che appartegnan a la consorta.

Art. 203

La consorta po disponer da la facultad matrimoniala, sche la repre­schentanza da la cuminanza conjugala giustifitgescha quai.

Art. 204

1 Per refusar ina ierta dovra la consorta il consentiment dal consort.

2 Sch'il consort refusa da dar ses consentiment, po la consorta recurrer a l'autoritad tutelara.

Art. 205

1 Sin dumonda da la consorta è il consort obligà d'infurmar ella da tut temp davart il stadi dal bain ch'ella ha apportà en la lètg.

2 La consorta po pretender da tut temp ina garanzia.

3 Il plant da contestaziun tenor la Lescha federala dals 11 d'avrigl 1889786 davart scussiun e concurs resta resalvada.

Art. 206

Il consort stat bun:

1.
per ses debits d'avant la lètg;
2.
per ils debits ch'el ha fatg durant la lètg;
3.
per ils debits che resultan tras la represchentanza da la cuminanza conjugala tras la consorta.
Art. 207

1 La consorta stat buna cun sia entira facultad, senza prender resguard dals dretgs dal consort che derivan da l'urden dals bains:

1.
per ses debits d'avant la lètg;
2.
per ils debits ch'ella fa cun il consentiment dal consort u a favur dal consort cun il consentiment da l'autoritad tutelara;
3.
per ils debits che resultan cun pratitgar regularmain sia profes­siun u ses mastergn;
4.
per ils debits or d'iertas che pervegnan ad ella;
5.
per ils debits tras acts illegals.

2 Per ils debits ch'ella u che ses consort fa per la chasada cuminaivla stat ella buna, sch'il consort è insolvent.

Art. 208

1 Durant e suenter la lètg sto la consorta star buna mo cun la valur da ses bains reservads:

1.
per ils debits ch'ella fa sco debits dal bain reservà;
2.
per ils debits ch'ella fa senza il consentiment dal consort;
3.
per ils debits ch'ella fa, surpassond sia cumpetenza da repre­schentar la cuminanza conjugala.

2 Resalvadas restan las pretensiuns che resultan tras enritgiment nun­giustifitgà.

Art. 209

1 Sch'ils debits, per ils quals il bain che la consorta ha apportà en la lètg stat bun, èn vegnids pajads cun il bain dal consort u sch'ils debits dal consort èn vegnids pajads cun il bain che la consorta ha apportà en la lètg, exista ina pretensiun d'indemnisaziun che sto dentant vegnir pajada pir, cur che l'uniun dals bains vegn annullada, cun resalva da las excepziuns legalas.

2 Sche debits che derivan dal bain reservà da la consorta vegnan pa­jads cun la facultad matrimoniala u sche debits, per ils quals la facul­tad matrimoniala stat buna, vegnan pajads cun il bain reservà, po la gulivaziun vegnir pretendida gia durant la lètg.

Art. 210

1 La consorta po far valair sias pretensiuns d'indemnisaziun per il bain ch'ella ha apportà en la lètg e che n'exista betg pli tar il concurs e tar l'impegnaziun da las valurs da facultad dal consort.

2 Las cuntrapretensiuns dal consort vegnan deducidas.

3 Las valurs da facultad ch'èn anc avant maun po la consorta surpigliar sco proprietaria.

Art. 211

1 Sch'il bain che la consorta ha apportà en la lètg na vegn betg cuvrì per la mesadad, en cas ch'ella surpiglia sia proprietad e ch'ella sur­vegn garanzias, vegn la pretensiun d'indemnisaziun per il rest da que­sta mesadad privilegiada tenor la Lescha federala dals 11 d'avrigl 1889787 davart scussiun e concurs.

2 La cessiun dal privilegi sco er la renunzia al privilegi a favur da singuls crediturs èn nunvalaivlas.

Art. 212

1 Sche la consorta mora, croda il bain ch'ella ha apportà en la lètg a ses ertavels, cun resalva da las pretensiuns dal dretg d'ierta dal con­sort.

2 Quai che manca sto il consort indemnisar, sch'el è responsabel, cun metter a quint sias pretensiuns a la consorta.

Art. 213

Sch'il consort mora, prenda la consorta enavos il bain ch'ella ha ap­portà en la lètg e ch'è anc avant maun; ella po far valair cunter ils erta­vels la pretensiun d'indemnisaziun per las parts che mancan.

Art. 214

1 Sch'i resulta in avanzament suenter la determinaziun dal bain dal consort e da la consorta, tutga el per in terz a la consorta u a ses ertavels ed il rest al consort u a ses ertavels.

2 Sche la facultad matrimoniala vegn diminuida, surpiglian il consort u ses ertavels la diminuziun, nun ch'i vegnia cumprovà che la consorta haja chaschunà quella.

3 Tras in contract matrimonial poi vegnir fixada in'autra participaziun a l'avanzament u a la diminuziun.

Terz chapitel: La cuminanza dals bains

Art. 215

1 La cuminanza generala dals bains unescha la facultad e las entradas dal consort e da la consorta en in unic bain cuminaivel; quel appar­te­gna nundivididamain e cumplettamain a tuts dus consorts.

2 Ni il consort ni la consorta na po disponer da sia part dal bain cu­mi­naivel.

3 Sch'in consort pretenda ch'ina valur da facultad n'appartegnia betg al bain cuminaivel, sto el cumprovar quai.

Art. 216

1 Il consort administrescha il bain cuminaivel.

2 Ils custs da l'administraziun van a quint dal bain cuminaivel.

3 La consorta ha il dretg d'administrar il bain cuminaivel, uschenavant ch'ella è autorisada da represchentar la cuminanza conjugala.

Art. 217

1 Per disponer da las valurs da facultad dal bain cuminaivel dovri ina decleraziun dals dus consorts u il consentiment d'in consort als acts da disposiziun da l'auter, nun ch'i sa tractia da l'administraziun ordinaria.

2 Terzas persunas dastgan dentant premetter quest consentiment, sch'ellas na san betg u na duessan betg savair ch'el manca, u sch'i na sa tracta betg da valurs da facultad che mintgin po enconuscher sco valurs che appartegnan al bain cuminaivel.

Art. 218

1 Per refusar iertas dovra in consort durant la lètg il consentiment da l'auter.

2 Sche ses consentiment è vegnì refusà, po el recurrer a l'autoritad tutelara.

Art. 219

Il consort stat bun persunalmain e cun il bain cuminaivel:

1.
per ils debits da tuts dus consorts d'avant la lètg;
2.
per ils debits che resultan tras la represchentanza da la cumi­nanza conjugala tras la consorta;
3.
per tut ils auters debits che vegnan fatgs durant la lètg tras el u - sin donn e cust dal bain cuminaivel - tras la consorta.
Art. 220

1 Ultra dal bain cuminaivel stat la consorta buna persunalmain:

1.
per ses debits d'avant la lètg;
2.
per ils debits ch'ella fa cun il consentiment dal consort u a favur dal consort cun il consentiment da l'autoritad tutelara;
3.
per ils debits che resultan cun pratitgar regularmain sia pro­fes­siun u ses mastergn;
4.
per ils debits or d'iertas che pervegnan ad ella;
5.
per ils debits tras acts illegals.

2 Per ils debits ch'ella u che ses consort fa per la chasada cuminaivla stat ella buna, sch'il bain cuminaivel na basta betg.

3 Per ils auters debits dal bain cuminaivel na stat ella betg buna per­su­nalmain.

Art. 221

1 Durant e suenter la lètg sto la consorta star buna mo cun la valur da ses bains reservads:

1.
per ils debits ch'ella fa tras debits dals bains reservads;
2.
per ils debits ch'ella fa senza il consentiment dal consort;
3.
per ils debits ch'ella fa, surpassond sia cumpetenza da repre­schentar la cuminanza conjugala.

2 Resalvadas restan las pretensiuns che resultan tras enritgiment nun­giustifitgà.

Art. 222

Durant la cuminanza dals bains sa drizza l'execuziun sfurzada per ils debits, per ils quals il bain cuminaivel stat bun, cunter il consort.

Art. 223

1 Sche debits, per ils quals il bain cuminaivel stat bun, vegnan pajads or dal bain cuminaivel, na resultan naginas pretensiuns d'indemnisa­ziun tranter ils consorts.

2 Sche debits cuminaivels vegnan pajads or dals bains reservads u sche debits dals bains reservads vegnan pajads or dal bain cuminaivel, re­sulta ina pretensiun d'indemnisaziun che po vegnir fatga valair gia durant la lètg.

Art. 224

1 En il concurs dal consort ed en cas d'ina impegnaziun da valurs da facultad dal bain cuminaivel po la consorta far valair ina pretensiun per ses bain appurtà; per la mesadad da questa pretensiun giauda ella in privilegi tenor la Lescha federala dals 11 d'avrigl 1889788 davart scussiun e concurs.

2 La cessiun dal privilegi sco er la renunzia al privilegi a favur da sin­guls crediturs èn nunvalaivlas.

Art. 225

1 Sch'in consort mora, va ina mesadad dal bain cuminaivel al consort survivent.

2 L'autra mesadad va als ertavels dal defunct, cun resalva da las pre­tensiuns dal dretg d'ierta dal survivent.

3 Sch'il consort survivent n'è betg degn d'ertar, na po el pretender en nagin cas dapli or da la cuminanza dals bains che quai ch'el surve­gniss en cas da divorzi.

Art. 226

1 Empè da la partiziun mez a mez poi vegnir fixada in'autra partiziun en in contract matrimonial.

2 Ils descendents dal consort defunct han dentant en mintga cas il dretg sin in quart da la facultad totala ch'è avant maun il mument da sia mort.

Art. 227

1 Il consort survivent resta persunalmain responsabel per tut ils debits dal bain cuminaivel.

2 La consorta surviventa sa deliberescha - refusond sia part da l'ierta - da mintga responsabladad per ils debits dal bain cuminaivel che n'èn betg a medem temp ses debits persunals.

3 Sch'ella surpiglia sia part da l'ierta, è ella responsabla; ella po dentant sa deliberar da questa responsabladad, uschenavant ch'ella po cumprovar ch'ils bains surpigliads na bastan betg per pajar il debit.

Art. 228

Tar la partiziun po il consort survivent pretender che las valurs da fa­cultad ch'el ha appurtà vegnian surlaschadas ad el, imputond quellas a sia part.

Art. 229

1 Il consort survivent po cuntinuar la cuminanza dals bains cun ils uf­fants cuminaivels.

2 Sch'ils uffants èn minorens, dovri il consentiment da l'autoritad tute­lara per quest intent.

3 Sche la cuminanza dals bains vegn cuntinuada, na pon vegnir fatgas valair naginas pretensiuns dal dretg d'ierta, fin che la cuminanza dals bains è terminada.

Art. 230

1 La cuminanza dals bains cuntinuada cumpiglia - ultra da la facultad matrimoniala vertenta - las entradas e l'acquist dals participads, cun excepziun dals bains reservads.

2 Quai che pervegn als uffants u al consort durant questa cuminanza en consequenza da la successiun d'ierta u en in'autra moda gratuita, daventa lur bain reservà, nun che quai saja disponì autramain.

3 L'execuziun sfurzada è limitada tranter ils participads da medema maniera sco tranter ils consorts.

Art. 231

1 Sch'ils uffants èn minorens, ha il consort survivent d'administrar e da represchentar la cuminanza dals bains cuntinuada.

2 Sch'els èn maiorens, poi vegnir fixà insatge auter en ina cunvegna.

Art. 232

1 Il consort survivent po abolir da tut temp la cuminanza dals bains cuntinuada.

2 Ils uffants maiorens pon extrar da tut temp individualmain u cumi­naivlamain da la cuminanza.

3 Per uffants minorens po l'autoritad tutelara declerar l'extrada.

Art. 233

1 La cuminanza dals bains cuntinuada vegn abolida tenor la lescha:

1.
sch'il consort survivent mora u marida puspè;
2.
tras il concurs dal consort survivent u dals uffants.

2 Sche mo in dals uffants fa concurs, pon ils ulteriurs participads pre­tender l'exclusiun da quest uffant.

3 Sch'il bab fa concurs sco er sche valurs da facultad dal bain cumi­nai­vel vegnan impegnadas, remplazzan ils uffants la mamma defuncta.

Art. 234

1 Sch'in creditur ha subì ina perdita en la scussiun sin impegnaziun fatga cunter in dals uffants, po el pretender da la dretgira che la cuminanza dals bains vegnia abolida.

2 Sche questa aboliziun vegn pretendida dal creditur d'in uffant, pon ils ulteriurs participads pretender l'exclusiun da quest uffant.

Art. 235

1 Sch'in uffant marida, pon ils ulteriurs participads pretender l'ex­clu­siun da quest uffant.

2 Sch'in uffant mora, laschond enavos descendents, pon ils ulteriurs par­ticipads pretender l'exclusiun da quests descendents.

3 Sch'in uffant mora, senza laschar enavos descendents, resta sia part tar il bain cuminaivel, cun resalva dals dretgs d'ertavels che na fan betg part da la cuminanza.

Art. 236

1 Sche la cuminanza dals bains cuntinuada vegn schliada u sch'in uffant vegn exclus, ha la partiziun u l'indemnisaziun lieu tenor la situaziun da la facultad ch'è avant maun quest mument.

2 Il consort mantegna las pretensiuns da dretg d'ierta sin las parts che pervegnan als singuls uffants.

3 La liquidaziun na dastga betg vegnir fatga da temp maladattà.

Art. 237

1 Tras in contract matrimonial pon ils consorts fixar ina cuminanza dals bains limitada, excludend da la cuminanza singulas valurs da facultad u tschertas spezias da bains, sco en spezial las immobiglias.

2 Las valurs da facultad exclusas èn suttamessas a las reglas da la separaziun dals bains.

Art. 238

1 Tras in contract matrimonial po il bain da la consorta ch'è exclus da la cuminanza vegnir suttamess a las reglas da l'uniun dals bains.

2 Ina tala cunvegna vegn presumada, sche la consorta ha surlaschà al consort l'administraziun e l'utilisaziun da questa facultad tras il con­tract matrimonial.

Art. 239

1 Tras in contract matrimonial po la cuminanza dals bains vegnir limitada a l'acquist.

2 Quai ch'è vegnì acquistà durant la lètg, senza quai ch'è vegnì acqui­stà per remplazzar valurs da facultad appurtadas, furma l'acquist ed è suttamess a las reglas da la cuminanza dals bains.

3 La facultad appurtada dals consorts al cumenzament e durant la lètg è suttamessa a las reglas da l'uniun dals bains.

Art. 240

1 In avanzament ch'è avant maun, cur che la cuminanza vegn abolida, vegn partì mez a mez tranter ils consorts u lur ertavels.

2 Ina diminuziun vegn surpigliada dal consort u da ses ertavels, nun ch'i vegnia cumprovà ch'ella è vegnida chaschunada da la consorta.

3 Tras in contract matrimonial poi vegnir fixada in'autra participaziun a l'avanzament u a la diminuziun.

Quart chapitel: La separaziun dals bains

Art. 241

1 La separaziun dals bains che vegn constituida tenor la lescha u tras ina sentenzia giudiziala sa referescha a l'entira facultad da tuts dus consorts.

2 Sch'ella vegn constituida tras in contract matrimonial, sa referescha ella a l'entira facultad, nun ch'il contract cuntegnia excepziuns spezia­las.

Art. 242

1 Mintga consort mantegna la proprietad vi da sia facultad sco er l'administraziun e l'utilisaziun da tala.

2 Sche la consorta ha surdà l'administraziun al consort, vegni presumà ch'el n'haja betg da dar quint ad ella durant la lètg e ch'el dastgia uti­lisar las entradas or da la facultad transferida sco contribuziun per las grevezzas matrimonialas.

3 La consorta na po betg renunziar valaivlamain a ses dretg da puspè surpigliar da tut temp l'administraziun.

Art. 243

1 Il consort stat bun persunalmain per ses debits d'avant la lètg sco er per ils debits che vegnan fatgs durant la lètg dad el ubain da la con­sorta, represchentond ella la cuminanza conjugala.

2 La consorta stat buna persunalmain per ses debits d'avant la lètg sco er per ses debits che resultan durant la lètg.

3 Per ils debits che vegnan fatgs dal consort u da la consorta per la chasada cuminaivla stat la consorta buna en cas d'insolvenza dal con­sort.

Art. 244

1 En il concurs dal consort ed en cas d'impegnaziun da valurs da facultad dal consort n'ha la consorta nagin privilegi, er betg sch'ella ha surdà al consort l'administraziun da sia facultad.

2 Resalvadas restan las disposiziuns davart la taglia matrimoniala.

Art. 245

Las entradas e l'acquist appartegnan a quel consort che las ha procurà tras sia facultad u tras sia lavur.

Art. 246

1 Il consort po pretender che la consorta al prestia ina contribuziun adequata per purtar las grevezzas matrimonialas.

2 Sch'ils consorts n'arrivan betg da sa cunvegnir davart l'autezza da la contribuziun, vegn quella fixada da l'autoritad cumpetenta sin gia­visch dad in dad els.

3 Il consort na sto betg indemnisar las prestaziuns da la consorta.

Art. 247

1 Il contract matrimonial po fixar ina summa dal bain da la consorta, che la consorta attribuescha sco taglia matrimoniala al consort per pur­tar las grevezzas matrimonialas.

2 Quai che la consorta surlascha da tala maniera al consort, è sutta­mess a las reglas da l'uniun dals bains, nun che quai saja vegnì reglà autramain.

Tschintgavel chapitel: Il register dals bains matrimonials

Art. 248

1 Ils contracts matrimonials e las disposiziuns giudizialas che concer­nan il dretg dals bains sco er ils acts giuridics tranter consorts concer­nent il bain appurtà da la consorta u il bain cuminaivel, ston vegnir inscrits en il register dals bains matrimonials e vegnir publitgads, per ch'i entrian en vigur vers terzas persunas.

2 Ils ertavels dal consort defunct na vegnan betg considerads sco terzas persunas.

Art. 249

1 Inscrittas vegnan las disposiziuns che duain avair in effect vers terzas persunas.

2 L'inscripziun vegn fatga sin giavisch d'in dals consorts, nun che la lescha disponia autramain u ch'il contract matrimonial n'excludia betg expressivamain l'inscripziun.

Art. 250

1 L'inscripziun vegn fatga en il register dal domicil dal consort.

2 Sch'il consort transferescha ses domicil en in auter district da regi­ster, sto l'inscripziun vegnir fatga entaifer 3 mais er al nov domicil.

3 L'inscripziun en il register dal domicil anteriur perda ses effect giuri­dic suenter 3 mais, quintà a partir da la midada dal domicil.

Art. 251

1 Il register dals bains matrimonials vegn manà da l'uffizi dal register da commerzi, nun ch'ils chantuns designeschian districts spezials e manaders dal register spezials.

2 Mintgin ha il dretg da prender invista dal register dals bains matri­monials u da pretender extracts.

3 La publicaziun dals contracts matrimonials sto mo inditgar, tge urden dals bains ch'ils consorts han tschernì.