Rumantsch è ina lingua naziunala, ma ina lingua parzialmain uffiziala da la Confederaziun, numnadamain en la correspundenza cun persunas da lingua rumantscha. La translaziun d'in decret federal serva a l'infurmaziun, n'ha dentant nagina validitad legala.

Ordinaziun
davart la protecziun da la natira e da la patria

(OPNP)

dals 16 da schaner 1991 (versiun dal 1. da zercladur 2017)

Il Cussegl federal svizzer,

sa basond sin l'artitgel 26 da la Lescha federala dal 1. da fanadur 1966¹ davart la protecziun da la natira e da la patria (LPNP)
sco er sin l'artitgel 44 alinea 1 da la Lescha federala dals 7 d'october 1983² davart la protecziun da l'ambient (LPAmb),
exequind la Convenziun dals 19 da settember 1979³ davart la conservaziun da la vita selvadia e da ses spazis da viver natirals en l'Europa,⁴

decretescha:

¹ SR 451

² SR 814.01

³ SR 0.455

⁴ Versiun tenor la cifra I da la O dals 19 da zercl. 2000, en vigur dapi il 1. d'avust 2000 (AS 2000 1869).

1. secziun
Protecziun da la natira, protecziun da la patria e tgira da monuments tar l'adempliment d'incumbensas federalas⁵

⁵ Versiun tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

Art. 1⁶ Princip

Per ademplir las incumbensas federalas tenor l'artitgel 2 LPNP e per relaschar e midar decrets giuridics sco er concepts e plans secturials per questas incumbensas (art. 13 da la Lescha federala dals 22 da zercladur 1979⁷ davart la planisaziun dal territori) resguardan las autoritads federalas e chantunalas cumpetentas las pretensiuns da la protecziun da la natira, da la protecziun da la patria e da la tgira da monuments.

⁶ Versiun tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

⁷ SR 700

Art. 2 Cooperaziun dals organs spezialisads per la protecziun da la natira, per la protecziun da la patria e per la tgira da monuments⁸

¹ L'Uffizi federal d'ambient (UFAM)⁹, l'Uffizi federal da cultura (UFC) e l'Uffizi federal da vias (UVIAS)¹⁰ stattan a disposiziun sco posts consultativs a las autoritads ch'èn responsablas per ademplir las incumbensas federalas.

² Per ademplir ina incumbensa federala tenor l'artitgel 2 LPNP dumondan las autoritads federalas cumpetentas ina posiziun spezialisada dals chantuns. Per la cooperaziun dal UFAM, dal UFC e dal UVIAS vala l'artitgel 3 alinea 4 LPNP.¹¹

³ Ils chantuns procuran che lur posts spezialisads per la protecziun da la natira, per la protecziun da la patria e per la tgira da monuments coopereschian a l'adempliment da las incumbensas prescrittas tenor l'artitgel 1.¹²

⁴ En il rom da lur cooperaziun giuditgeschan il UFAM, il UFC ed il UVIAS (al. 2) sco er ils posts chantunals spezialisads per la protecziun da la natira, per la protecziun da la patria e per la tgira da monuments (al. 3), sch'i dovra in'expertisa da la cumissiun federala spezialisada (art. 23 al. 2) tenor l'artitgel 7 LPNP.¹³

⁸ Versiun tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

⁹ La designaziun da l'unitad administrativa è vegnida adattada, applitgond l'art. 16 al. 3 da la O dals 17 da nov. 2004 davart las publicaziuns uffizialas (AS 2004 4937). Questa adattaziun è vegnida fatga en tut il text.

¹⁰ Il circul da l'unitad administrativa pertutgada è vegnì adattà, applitgond l'art. 16 al. 3 da la O dals 17 da nov. 2004 davart las publicaziuns uffizialas (AS 2004 4937). Questa adattaziun è vegnida fatga en tut il text.

¹¹ Versiun tenor la cifra II 1 da la O dals 2 da favr. 2000 tar la LF davart la coordinaziun e la simplificaziun da las proceduras da decisiun, en vigur dapi il 1. da mars 2000 (AS 2000 703).

¹² Versiun tenor la cifra II 1 da la O dals 2 da favr. 2000 tar la LF davart la coordinaziun e la simplificaziun da las proceduras da decisiun, en vigur dapi il 1. da mars 2000 (AS 2000 703).

¹³ Versiun tenor la cifra II 1 da la O dals 2 da favr. 2000 tar la LF davart la coordinaziun e la simplificaziun da las proceduras da decisiun, en vigur dapi il 1. da mars 2000 (AS 2000 703).

Art. 3¹⁴

¹⁴ Abolì tras la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, cun effect dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

2. secziun
Sustegn da la protecziun da la natira, da la protecziun da la patria e da la tgira da monuments tras la Confederaziun¹⁵

¹⁵ Versiun tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

Art. 4¹⁶ Agids finanzials globals

¹ Ils agids finanzials a favur da mesiras per mantegnair objects degns da vegnir protegids tenor l'artitgel 13 LPNP vegnan per regla concedids en moda globala sin basa d'ina cunvegna da program.

² La cunvegna da program ha en spezial ils suandants objects:

a.: las finamiras strategicas che duain vegnir cuntanschidas cuminaivlamain cun il program en ils secturs da la protecziun da la natira, da la protecziun da la patria u da la tgira da monuments;
b.: las prestaziuns dal chantun;
c.: las contribuziuns finanzialas da la Confederaziun;
d.: il controlling.

³ La cunvegna da program dura maximalmain 4 onns.

⁴ Il UFAM, il UFC ed il UVIAS decreteschan directivas davart il proceder en connex cun cunvegnas da program sco er davart las indicaziuns e las actas concernent ils objects da la cunvegna da program.

¹⁶ Versiun tenor la cifra I 4 da la O dals 7 da nov. 2007 davart la nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la Confederaziun ed ils chantuns, en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 5823).

Art. 4a¹⁷ Agids finanzials en il cas singul

¹ Excepziunalmain pon agids finanzials vegnir concedids en il cas singul, sche las mesiras:

a.: èn urgentas;
b.: pretendan in giudicament cumplex u specific d'ina dimensiun particulara; u
c.: èn fitg charas.

² Per quest intent fa il UFAM, il UFC u il UVIAS in contract cun il chantun u decretescha ina disposiziun.

³ Il UFAM, il UFC ed il UVIAS decreteschan directivas davart il proceder en connex cun la concessiun d'agids finanzials en il cas singul sco er davart las indicaziuns e las actas concernent la dumonda.

¹⁷ Integrà tras la cifra I 4 da la O dals 7 da nov. 2007 davart la nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la Confederaziun ed ils chantuns, en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 5823).

Art. 4b¹⁸ Dumonda

¹ Il chantun inoltrescha la dumonda per agids finanzials al UFAM, al UFC u al UVIAS.

² La dumonda per in agid finanzial global sto cuntegnair indicaziuns davart:

a.: las finamiras che duain vegnir cuntanschidas cun il program;
b.: las mesiras ch'èn previsiblamain necessarias per cuntanscher las finamiras e la realisaziun da questas mesiras;
c.: l'efficacitad da las mesiras.

¹⁸ Integrà tras la cifra I 4 da la O dals 7 da nov. 2007 davart la nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la Confederaziun ed ils chantuns, en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 5823).

Art. 5¹⁹ Calculaziun da las contribuziuns

¹ L'autezza dals agids finanzials sa drizza tenor:

a.: l'impurtanza naziunala, regiunala u locala dals objects che duain vegnir protegids;
b.: la dimensiun, la qualitad e la cumplexitad da las mesiras;
c.: il grad da la periclitaziun dals objects che duain vegnir protegids;
d.: la qualitad da la furniziun da las prestaziuns.

² L'autezza dals agids finanzials globals vegn negoziada tranter il UFAM, il UFC u il UVIAS ed il chantun pertutgà.

³ En ils secturs da la tgira da monuments, da l'archeologia, da la protecziun dal maletg dals lieus e da la protecziun da las vias da communicaziun istoricas pon ils agids finanzials er vegnir fixads en pertschients dals custs subvenziunabels sin basa da las suandantas contribuziuns maximalas:

a.: 25 pertschient per objects d'impurtanza naziunala;
b.: 20 pertschient per objects d'impurtanza regiunala;
c.: 15 pertschient per objects d'impurtanza locala.

⁴ Excepziunalmain po la procentuala tenor l'alinea 3 vegnir auzada a maximalmain 45 pertschient, sch'i vegn cumprovà che las mesiras indispensablas na pon betg vegnir finanziadas autramain.

¹⁹ Versiun tenor la cifra I 4 da la O dals 7 da nov. 2007 davart la nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la Confederaziun ed ils chantuns, en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 5823).

Art. 6²⁰ Custs subvenziunabels

Subvenziunabels èn mo ils custs ch'èn effectivamain resultads e ch'èn necessaris per ademplir las mesiras en moda adequata.

²⁰ Versiun tenor la cifra I 4 da la O dals 7 da nov. 2007 davart la nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la Confederaziun ed ils chantuns, en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 5823).

Art. 7 Disposiziuns accessoricas

¹ In agid finanzial per in object po vegnir garantì en spezial sut las suandantas cundiziuns e pretensiuns:

a.: l'object sto vegnir mess per adina u durant in tschert temp sut protecziun;
b.: l'object sto vegnir mantegnì en in stadi che correspunda a l'intent da la contribuziun, e per midar il stadi dovri il consentiment dal UFAM, dal UFC u dal UVIAS;
c.: la persuna che ha survegnì la contribuziun sto suttametter periodicamain in rapport davart il stadi da l'object;
d.²¹: ina persuna designada dal UFAM, dal UFC u dal UVIAS dastga far tut las inspecziuns necessarias vi da l'object durant las lavurs;
e.²²: …
f.²³: tut ils rapports, tut ils dissegns e tut las fotografias giavischadas ston vegnir surlaschadas gratuitamain al UFAM, al UFC u al UVIAS;
g.²⁴: vi da l'object sto vegnir montada ina inscripziun stabla davart l'agid e la protecziun da la Confederaziun;
h.: i ston vegnir fatgas las lavurs da mantegniment necessarias;
i.: midadas da maun u autras midadas giuridicas ston vegnir annunziadas immediatamain al UFAM, al UFC u al UVIAS;
k.: il stadi da l'object dastga vegnir surveglià;
l.: l'object sto vegnir rendì accessibel a la publicitad en ina dimensiun ch'è cumpatibla cun ses intent.

² Il UFAM, il UFC ed il UVIAS pon desister da pretender ina documentaziun tenor l'alinea 1 litera f, sch'ina archivaziun adequata e l'accessibladad tar il chantun èn garantidas.²⁵

²¹ Versiun tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

²² Abolì tras la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, cun effect dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

²³ Versiun tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

²⁴ Versiun tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

²⁵ Integrà tras la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

Art. 8²⁶ Excepziuns da l'obligaziun da far menziun en il register funsil

En la garanzia deliberescha il UFAM, il UFC u il UVIAS il proprietari dal bain immobigliar da l'obligaziun da laschar menziunar las mesiras da protecziun e da mantegniment en il register funsil, sche quellas vegnan garantidas autramain en moda equivalenta. En quest connex vegn resguardada l'impurtanza da l'object, sia periclitaziun potenziala sco er las pussaivladads da protecziun existentas tenor il dretg chantunal.

²⁶ Versiun tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

Art. 9²⁷ Cumpetenza da conceder contribuziuns²⁸

¹ Per conceder agids finanzials è cumpetent il UFAM, il UFC u il UVIAS.²⁹

² Questa disposiziun vala er per l'artitgel 14, per l'artitgel 14a ed, uschenavant ch'i na sa tracta betg da l'introducziun d'ina procedura d'expropriaziun, per l'artitgel 15 LPNP.

²⁷ Versiun tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

²⁸ Versiun tenor la cifra I 4 da la O dals 7 da nov. 2007 davart la nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la Confederaziun ed ils chantuns, en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 5823).

²⁹ Versiun tenor la cifra I 4 da la O dals 7 da nov. 2007 davart la nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la Confederaziun ed ils chantuns, en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 5823).

Art. 10³⁰ Pajament

¹ Ils agids finanzials globals vegnan pajads en transchas.

² Ils agids finanzials en il cas singul vegnan pajads sin basa dals rendaquints ch'èn vegnids controllads ed approvads dal post chantunal spezialisà.

³⁰ Versiun tenor la cifra I 4 da la O dals 7 da nov. 2007 davart la nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la Confederaziun ed ils chantuns, en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 5823).

Art. 10a³¹ Rapport e controlla

¹ Il chantun suttametta annualmain al UFAM, al UFC u al UVIAS in rapport davart l'utilisaziun dals agids finanzials globals.

² En furma d'emprovas da controlla controllescha il UFAM, il UFC u il UVIAS:

a.: la realisaziun da singulas mesiras tenor la cunvegna da program, tenor la disposiziun u tenor il contract;
b.: l'utilisaziun da las contribuziuns pajadas.

³¹ Integrà tras la cifra I 4 da la O dals 7 da nov. 2007 davart la nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la Confederaziun ed ils chantuns, en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 5823).

Art. 11³² Adempliment manglus

¹ En cas d'agids finanzials globals retegna il UFAM, il UFC u il UVIAS dal tuttafatg u per part ils pajaments en transchas durant la durada dal program, sch'il chantun:

a.: n'ademplescha betg sia obligaziun da rapportar (art. 10a al. 1);
b.: chaschuna per atgna culpa in disturbi considerabel da sia prestaziun.

² Sch'i sa mussa suenter la durada dal program che la prestaziun en cas d'agids finanzials globals è manglusa, pretenda il UFAM, il UFC u il UVIAS ch'il chantun curregia la prestaziun; quai cun fixar in termin adequat per quest intent.

³ Las consequenzas giuridicas da disturbis da la prestaziun en cas d'agids finanzials garantids en il cas singul e la restituziun d'agids finanzials gia pajads sa drizzan tenor l'artitgel 28 da la Lescha da subvenziuns dals 5 d'october 1990³³.

³² Versiun tenor la cifra I 4 da la O dals 7 da nov. 2007 davart la nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la Confederaziun ed ils chantuns, en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 5823).

³³ SR 616.1

Art. 12 Contribuziuns ad organisaziuns³⁴

¹ Las organisaziuns da la protecziun da la natira, da la protecziun da la patria e da la tgira da monuments d'impurtanza naziunala, che fan valair il dretg d'in agid finanzial tenor l'artitgel 14 LPNP, ston inoltrar ina dumonda motivada al UFAM, al UFC u al UVIAS.³⁵ A la dumonda ston vegnir agiuntadas actas detagliadas davart l'activitad da l'associaziun (quints e rapports) che mussan, en tge dimensiun che prestaziuns subvenziunablas vegnan furnidas en l'interess public.

² Agids finanzials per activitads d'in interess naziunal pon er vegnir pajads:

a.: ad organisaziuns internaziunalas per la protecziun da la natira, per la protecziun da la patria e per la tgira da monuments;
b.: a secretariats da convenziuns internaziunalas per la protecziun da la natira, per la protecziun da la patria e per la tgira da monuments.³⁶

³⁴ Versiun tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

³⁵ Versiun tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

³⁶ Versiun tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

Art. 12a³⁷ Perscrutaziun, scolaziun, lavur da publicitad

¹ Las dumondas per agids finanzials tenor l'artitgel 14a alinea 1 LPNP ston vegnir inoltradas al UFAM, al UFC u al UVIAS.

² Ils agids finanzials als chantuns vegnan concedids en moda globala sin basa da cunvegnas da program. Valair valan ils artitgels 4-11.

³ Ils agids finanzials ad auters retschaviders vegnan concedids da cas a cas. Valair valan ils artitgels 6, 9, 10a ed 11 alinea 3.

³⁷ Integrà tras la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995 (AS 1996 225). Versiun tenor la cifra I 1 da la O dals 2 da favr. 2011 (ulteriur svilup da las cunvegnas da program en il sectur da l'ambient), en vigur dapi il 1. da mars 2011 (AS 2011 649).

3. secziun Protecziun da la flora e da la fauna indigena

Art. 13³⁸ Princip

La protecziun da la flora e da la fauna indigena duai sche pussaivel vegnir cuntanschida tras in'utilisaziun agricula e forestala adequata da lur spazis da viver (biotops). Questa incumbensa premetta ina collavuraziun tranter ils organs spezialisads da l'agricultura e da la selvicultura, da la protecziun da la natira e da la patria, da la protecziun da l'ambient sco er da la planisaziun dal territori.

³⁸ Versiun tenor la cifra I 2 da la O dals 28 da schan. 2015 davart adattaziuns d'ordinaziuns en il sectur da l'ambient, en spezial concernent las cunvegnas da program per la perioda 2016-2019, en vigur dapi il 1. da mars 2015 (AS 2015 427).

Art. 14³⁹ Protecziun dals biotops

¹ La protecziun dals biotops duai segirar la survivenza da la flora e da la fauna selvadia indigena, e quai en spezial ensemen cun la cumpensaziun ecologica (art. 15) e cun las disposiziuns davart la protecziun da las spezias (art. 20).

² Ils biotops vegnan protegids en spezial tras:

a.: mesiras per mantegnair u sche necessari per restabilir lur particularitads e lur diversitad biologica;
b.: il mantegniment, la tgira e la surveglianza per segirar a lunga vista la finamira da protecziun;
c.: mesiras da concepziun che permettan da cuntanscher la finamira da protecziun, d'eliminar donns existents e d'evitar donns futurs;
d.: la determinaziun da zonas da plimatsch suffizientas ord vista ecologica;
e.: l'elavuraziun d'infurmaziuns da basa scientificas.

³ Ils biotops vegnan designads sco degns da vegnir protegids sin basa dals suandants criteris:

a.: ils tips da spazis da viver tenor l'agiunta 1 ch'èn caracterisads en spezial tras indicaturs;
b.: las spezias da plantas e d'animals protegidas tenor l'artitgel 20;
c.: ils peschs ed ils giombers periclitads tenor la legislaziun da pestga;
d.: las spezias da plantas e d'animals periclitadas e raras che figureschan sin las Glistas cotschnas publitgadas u renconuschidas dal UFAM;
e.: ulteriurs criteris sco ils basegns da migraziun da las spezias u la colliaziun tranter ils biotops.

⁴ Ils chantuns pon adattar las glistas tenor l'alinea 3 literas a-d a las relaziuns regiunalas.

⁵ Ils chantuns prevesan ina procedura da constataziun adequata che permetta da prevegnir ad eventuals donns vi da biotops degns da vegnir protegids sco er a violaziuns da las disposiziuns da l'artitgel 20 davart la protecziun da las spezias.

⁶ Ina intervenziun tecnica che po donnegiar biotops degns da vegnir protegids dastga vegnir permessa mo, sch'ella è indispensabla en quest lieu e sch'ella correspunda ad in basegn predominant. Per valitar ils biotops en la consideraziun dals interess n'è betg mo decisiva la dignitad da protecziun tenor l'alinea 3, mabain en spezial er ils suandants criteris:

a.: lur impurtanza per las spezias da plantas e d'animals protegidas, periclitadas e raras;
b.: lur funcziun da cumpensaziun ecologica;
c.: lur impurtanza per la colliaziun tranter biotops degns da vegnir protegids;
d.: lur particularitad biologica u lur caracter tipic.

⁷ Tgi che fa u chaschuna ina intervenziun, sto vegnir obligà da prender las meglras mesiras pussaivlas per proteger u per restabilir ils biotops ubain da prender autras mesiras da cumpensaziun adequatas.

³⁹ Versiun tenor la cifra I da la O dals 19 da zercl. 2000, en vigur dapi il 1. d'avust 2000 (AS 2000 1869).

Art. 15 Cumpensaziun ecologica

¹ La cumpensaziun ecologica (art. 18b al. 2 LPNP) ha en spezial l'intent da colliar in cun l'auter biotops isolads, sche necessari cun stgaffir novs biotops, da promover la diversitad da las spezias, da cuntanscher in'utilisaziun dal terren uschè natirala e moderada sco pussaivel, d'integrar elements natirals en las zonas d'abitadi e da vivifitgar il maletg da la cuntrada.

² Per contribuziuns a prestaziuns ecologicas particularas en l'agricultura vala la noziun da las contribuziuns per la promoziun da la biodiversitad tenor l'Ordinaziun dals 23 d'october 2013⁴⁰ davart ils pajaments directs.⁴¹

⁴⁰ SR 910.13

⁴¹ Integrà tras la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995 (AS 1996 225). Versiun tenor la cifra 3 da l'agiunta 9 tar l'O dals 23 d'oct. 2013 davart ils pajaments directs, en vigur dapi il 1. da schan. 2014 (AS 2013 4145).

Art. 16 Designaziun dals biotops d'impurtanza naziunala

¹ La designaziun dals biotops d'impurtanza naziunala sco er la denominaziun da las finamiras da protecziun e la fixaziun dals termins per ordinar las mesiras da protecziun tenor l'artitgel 18a LPNP vegnan regladas en ordinaziuns spezialas (inventaris).

² Ils inventaris n'èn betg definitivs; els ston vegnir examinads ed actualisads regularmain.

Art. 17 Protecziun e mantegniment dals biotops d'impurtanza naziunala

¹ Ils chantuns reglan las mesiras da protecziun e da mantegniment dals biotops d'impurtanza naziunala sco er la finanziaziun da questas mesiras suenter avair consultà il UFAM.

² e ³ ...⁴²

⁴² Abolì tras la cifra I 4 da la O dals 7 da nov. 2007 davart la nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la Confederaziun ed ils chantuns, cun effect dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 5823).

Art. 18⁴³ Indemnisaziuns per ils biotops e per la cumpensaziun ecologica

¹ L'autezza da las indemnisaziuns globalas per la protecziun e per il mantegniment dals biotops sco er per la cumpensaziun ecologica sa drizza tenor ils suandants criteris:

a.: l'impurtanza naziunala, regiunala u locala dals objects che duain vegnir protegids;
b.: la dimensiun, la qualitad e la cumplexitad da las mesiras sco er la planisaziun da questas mesiras;
c.: l'impurtanza da las mesiras per las spezias d'animals e da plantas ch'èn prioritaras per mantegnair e per meglierar la diversitad biologica;
d.: il grad da la periclitaziun dals objects che duain vegnir protegids;
e.: l'impurtanza da las mesiras per la colliaziun dals biotops degns da vegnir protegids sco er dals effectivs da spezias degnas da vegnir protegidas;
f.: la qualitad da la furniziun da las prestaziuns;
g.: la grevezza dal chantun tras la protecziun da las cuntradas da palì e dals biotops.⁴⁴

² L'autezza vegn negoziada tranter il UFAM ed il chantun pertutgà.

³ Dal rest valan ils artitgel 4-4b e 6-11.

⁴³ Versiun tenor la cifra I 4 da la O dals 7 da nov. 2007 davart la nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la Confederaziun ed ils chantuns, en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 5823).

⁴⁴ Versiun tenor la cifra I 1 da la O dals 2 da favr. 2011 (ulteriur svilup da las cunvegnas da program en il sectur da l'ambient), en vigur dapi il 1. da mars 2011 (AS 2011 649).

Art. 19⁴⁵ Relaziun tar las prestaziuns ecologicas en l'agricultura

Da las indemnisaziuns tenor l'artitgel 18 vegnan deducidas las contribuziuns che vegnan concedidas per la medema prestaziun ecologica sin la surfatscha utilisada da l'agricultura u sin la surfatscha da manaschi tenor ils artitgels 55-62 da l'Ordinaziun dals 23 d'october 2013⁴⁶ davart ils pajaments directs.

⁴⁵ Versiun tenor la cifra 3 da l'agiunta 9 tar l'O dals 23 d'oct. 2013 davart ils pajaments directs, en vigur dapi il 1. da schan. 2014 (AS 2013 4145).

⁴⁶ SR 910.13

Art. 20 Protecziun da las spezias

¹ Senza autorisaziun èsi scumandà da cleger, da chavar ora, da strair ora, da manar davent, d'offrir, da vender, da cumprar u da destruir, en spezial tras intervenziuns tecnicas, las plantas selvadias che figureschan en l'agiunta 2.

² Ultra dals animals selvadis protegids tenor la Lescha federala dals 20 da zercladur 1986⁴⁷ davart la chatscha e la protecziun dals mamifers e dals utschels selvadis valan las spezias che figureschan en l'agiunta 3 sco protegidas. Igl è scumandà:

a.: da mazzar, da blessar u da pigliar animals da questas spezias sco er da destruir u d'allontanar lur ovs, lur larvas, lur poppas u lur gnieus;
b.: da prender cun sai, da trametter, da far amogna, d'exportar, da surlaschar ad autras persunas, da cumprar e da prender en fermanza animals da questas spezias - vivs u morts - inclusiv lur ovs, lur larvas, lur poppas u lur gnieus, u da sa participar a talas acziuns.

³ Ultra da las permissiuns excepziunalas tenor l'artitgel 22 alinea 1 LPNP po l'autoritad cumpetenta dar ulteriuras permissiuns excepziunalas:

a.: sche quai serva a mantegnair la diversitad biologica;
b.: per intervenziuns tecnicas ch'èn indispensablas en in lieu e che correspundan ad in basegn predominant. Ils chaschunaders da las intervenziuns ston vegnir obligads da prender las meglras mesiras pussaivlas per proteger ils biotops ubain da prender autras mesiras da cumpensaziun adequatas.

⁴ Ils chantuns reglan la protecziun adequata da las spezias da plantas e d'animals che figureschan en l'agiunta 4 suenter avair consultà il UFAM.⁴⁸

⁵ Tgi che cuntrafa a las disposiziuns dals alineas 1 e 2, è chastiabel tenor l'artitgel 24a LPNP.⁴⁹

⁴⁷ SR 922.0

⁴⁸ Versiun tenor la cifra I da la O dals 19 da zercl. 2000, en vigur dapi il 1. d'avust 2000 (AS 2000 1869)

⁴⁹ Integrà tras la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

Art. 21 Reintroducziun da plantas e d'animals

En enclegientscha cun ils chantuns pertutgads po il Departament federal per ambient, traffic, energia e communicaziun (DATEC) permetter da reintroducir spezias, sutspezias e razzas selvadias ch'èn svanidas en Svizra:⁵⁰

a.: sch'igl exista in spazi da viver grond avunda per la spezia respectiva;
b.: sch'i èn vegnidas prendidas mesiras giuridicas correspundentas per proteger la spezia;
c.: sch'i na resultan nagins dischavantatgs per il mantegniment da la diversitad da la spezia e per la conservaziun da sia particularitad genetica.

⁵⁰ Versiun tenor la cifra II 1 da la O dals 2 da favr. 2000 tar la LF davart la coordinaziun e la simplificaziun da las proceduras da decisiun, en vigur dapi il 1. da mars 2000 (AS 2000 703).

3a. secziun
Palids e cuntradas da palì da bellezza particulara e d'impurtanza naziunala⁵¹

⁵¹ Integrà tras la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

Art. 21a⁵² Protecziun da las palids

La designaziun da las palids da bellezza particulara e d'impurtanza naziunala sco er lur protecziun e lur mantegniment sa drizzan tenor ils artitgels 16-19.

⁵² Integrà tras la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995 (AS 1996 225). Versiun tenor la cifra I 4 da la O dals 7 da nov. 2007 davart la nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la Confederaziun ed ils chantuns, en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 5823).

Art. 22⁵³ Protecziun da las cuntradas da palì

¹ La designaziun da las cuntradas da palì da bellezza particulara e d'impurtanza naziunala sco er la determinaziun da las finamiras da protecziun vegnan regladas en in'ordinaziun speziala (inventari).

² Ils chantuns reglan las mesiras da protecziun e da mantegniment sco er la finanziaziun da questas mesiras suenter avair consultà il UFAM.

³ L'autezza da las indemnisaziuns globalas per la protecziun e per il mantegniment da las cuntradas da palì sa drizza tenor ils suandants criteris:

a.: la dimensiun, la qualitad e la cumplexitad da las mesiras;
b.: il grad da la periclitaziun dals objects che duain vegnir protegids;
c.: la qualitad da la furniziun da las prestaziuns;
d.: la grevezza dal chantun tras la protecziun da las cuntradas da palì e dals biotops.⁵⁴

^3bis L'autezza vegn negoziada tranter il UFAM ed il chantun pertutgà. Per conceder las indemnisaziuns valan dal rest ils artitgels 4-4b, 6-11, 18 e 19.⁵⁵

⁴ Las indemnisaziuns globalas per ils biotops d'impurtanza naziunala che sa chattan entaifer cuntradas da palì da bellezza particulara e d'impurtanza naziunala sa drizzan tenor ils artitgels 18 e 19.⁵⁶

⁵³ Versiun tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

⁵⁴ Versiun tenor la cifra I 4 da la O dals 7 da nov. 2007 davart la nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la Confederaziun ed ils chantuns, en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 5823).

⁵⁵ Integrà tras la cifra I 4 da la O dals 7 da nov. 2007 davart la nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la Confederaziun ed ils chantuns, en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 5823).

⁵⁶ Versiun tenor la cifra I 4 da la O dals 7 da nov. 2007 davart la nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la Confederaziun ed ils chantuns, en vigur dapi il 1. da schan. 2008 (AS 2007 5823).

4. secziun Execuziun

Art. 23⁵⁷ Organs federals

¹ Ils posts federals spezialisads per la protecziun da la natira, per la protecziun da la patria e per la tgira da monuments èn:

a.: il UFAM per ils secturs da la protecziun da la natira e da la cuntrada;
b.: il UFC per ils secturs da la tgira da monuments, da l'archeologia e da la protecziun dal maletg dals lieus;
c.: il UVIAS per il sectur da la protecziun da las vias da communicaziun istoricas.

² Els exequeschan la LPNP, nun che autras autoritads federalas sajan cumpetentas. Tar l'adempliment d'incumbensas federalas tenor ils artitgels 2-6 LPNP procuran els che las autoritads e la publicitad vegnian infurmadas e cussegliadas en moda coordinada.⁵⁸

³ Sche autras autoritads federalas èn cumpetentas per l'execuziun, coopereschan il UFAM, il UFC ed il UVIAS tenor l'artitgel 3 alinea 4.

⁴ La Cumissiun federala per la protecziun da la natira e da la patria (CFNP) e la Cumissiun federala dals monuments istorics (CFMI) èn las cumissiuns spezialisadas consultativas da la Confederaziun en dumondas da la protecziun da la natira, da la protecziun da la patria e da la tgira da monuments.

⁵⁷ Rectifitgà tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995 (AS 1996 225), tenor la cifra II 1 da la O dals 2 da favr. 2000 tar la LF davart la coordinaziun e la simplificaziun da las proceduras da decisiun (AS 2000 703) e tenor l'art. 16 al. 3 da la O dals 17 da nov. 2004 davart las publicaziuns uffizialas, en vigur dapi il 1. da schan. 2005 (AS 2004 4937).

⁵⁸ Versiun tenor la cifra 1 da l'agiunta 2 da la O dals 29 da mars 2017 davart l'inventari federal da las cuntradas e dals monuments natirals, en vigur dapi il 1. da zer. 2017 (AS 2017 2815).

Art. 24⁵⁹ Organisaziun da la CFNP e da la CFMI

¹ La CFNP e la CFMI sa cumponan mintgamai da maximalmain 15 commembers. Per lur cumposiziun vegnan resguardadas las enconuschientschas spezialisadas sco er ils singuls champs d'incumbensas ed ils differents territoris linguistics. Il Cussegl federal elegia ils commembers e designescha il president. Dal rest s'organiseschan las cumissiuns sezzas.

² Sin dumonda da la CFNP e da la CFMI pon il UFAM, il UFC ed il UVIAS nominar persunas cun enconuschientschas spezialas sco consulents permanents. Entaifer lur secturs spezials cusseglian quests consulents las cumissiuns sco er il UFAM, il UFC ed il UVIAS.

³ Il DATEC approvescha il reglament da gestiun da la CFNP, il Departament federal da l'intern (DFI) approvescha quel da la CFMI.⁶⁰

⁴ Il UFAM ed il UFC mainan ils secretariats. Il UFAM, il UFC ed il UVIAS indemniseschan quels proporziunalmain a quint dals credits correspundents.

⁵ La CFNP e la CFMI suttamettan annualmain al DATEC respectivamain al DFI in rapport davart lur activitad.⁶¹

⁵⁹ Versiun tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

⁶⁰ Versiun tenor la cifra II 1 da la O dals 2 da favr. 2000 tar la LF davart la coordinaziun e la simplificaziun da las proceduras da decisiun, en vigur dapi il 1. da mars 2000 (AS 2000 703).

⁶¹ Versiun tenor la cifra II 1 da la O dals 2 da favr. 2000 tar la LF davart la coordinaziun e la simplificaziun da las proceduras da decisiun, en vigur dapi il 1. da mars 2000 (AS 2000 703).

Art. 25 Incumbensas da la CFNP e da la CFMI⁶²

¹ La CFNP e la CFMI han en spezial las suandantas incumbensas:

a.⁶³: ellas cusseglian ils departaments en dumondas fundamentalas da la protecziun da la natira, da la protecziun da la patria e da la tgira da monuments;
b.: ellas coopereschan sco posts consultativs a l'execuziun da la LPNP;
c.: ellas coopereschan a la preparaziun ed a l'actualisaziun dals inventaris d'objects d'impurtanza naziunala;
d.⁶⁴: ellas giuditgeschan dumondas da la protecziun da la natira, da la protecziun da la patria e da la tgira da monuments per mauns da las autoritads federalas e chantunalas che han d'ademplir incumbensas federalas tenor l'artitgel 2 LPNP (art. 7 ed 8 LPNP);
e.⁶⁵: ellas elavuran expertisas spezialas (art. 17a LPNP), sch'in project, che n'è betg ina incumbensa federala tenor l'artitgel 2 LPNP, pudess donnegiar in object che figurescha en in inventari federal tenor l'artitgel 5 LPNP u che ha in'autra impurtanza particulara.

² Plinavant ha la CFMI las suandantas incumbensas:

a.: sin dumonda dal UFC prenda ella posiziun davart dumondas d'agids finanzials en il sectur da la tgira da monuments;
b.: ella tgira la collavuraziun ed il barat scientific cun tut ils circuls interessads e promova las lavurs da basa praticas e teoreticas.⁶⁶

³ Ils commembers da la CFMI, ils consulents sco er autras persunas qualifitgadas pon vegnir incumbensads dal UFC sco experts per cussegliar e per accumpagnar ils chantuns tar l'execuziun da mesiras.⁶⁷

⁶² Versiun tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 ( AS 1996 225).

⁶³ Versiun tenor la cifra II 1 da la O dals 2 da favr. 2000 tar la LF davart la coordinaziun e la simplificaziun da las proceduras da decisiun, en vigur dapi il 1. da mars 2000 (AS 2000 703).

⁶⁴ Versiun tenor la cifra II 1 da la O dals 2 da favr. 2000 tar la LF davart la coordinaziun e la simplificaziun da las proceduras da decisiun, en vigur dapi il 1. da mars 2000 (AS 2000 703).

⁶⁵ Integrà tras la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

⁶⁶ Integrà tras la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

⁶⁷ Integrà tras la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

Art. 26 Incumbensas dals chantuns

¹ Ils chantuns procuran che las incumbensas constituziunalas e legalas vegnian exequidas en moda adequata ed efficazia. Per quest intent designeschan els uffizis sco posts spezialisads per la protecziun da la natira, per la protecziun da la patria e per la tgira da monuments e communitgeschan questas designaziuns al UFAM, al UFC u al UVIAS.⁶⁸

² En connex cun lur activitads che han in effect sin il territori (art. 1 da l'Ordinaziun dals 2 d'october 1989⁶⁹ davart la planisaziun dal territori) resguardan ils chantuns las mesiras, per las qualas la Confederaziun paja agids finanzials u indemnisaziuns tenor questa ordinaziun. En spezial procuran els ch'ils plans e las prescripziuns, che reglan l'utilisaziun admissibla dal terren en il senn da la legislaziun davart la planisaziun dal territori, tegnian quint da las mesiras da protecziun.

⁶⁸ Versiun da la frasa tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

⁶⁹ [AS 1989 1985, 1996 1534. AS 2000 2047 Art. 50]. Vesair ussa la O dals 28 da zercl. 2000 davart la planisaziun dal territori (SR 700.1).

Art. 27 Communicaziun da decrets e da disposiziuns

¹ Ils chantuns communitgeschan al UFAM, al UFC u al UVIAS lur decrets davart la protecziun da la natira, davart la protecziun da la patria e davart la tgira da monuments.⁷⁰

² Las autoritads cumpetentas communitgeschan las suandantas disposiziuns al UFAM:

a.: excepziuns da las disposiziuns davart la protecziun da las spezias (art. 22 al. 1 e 3 LPNP; art. 20 al. 3);
b.: l'allontanament da la vegetaziun da las rivas (art. 22 al. 2 e 3 LPNP);
c.: disposiziuns da constataziun en la protecziun dals biotops e da las spezias (art. 14 al. 4);
d.: disposiziuns da restabiliment (art. 24e LPNP);
e.⁷¹: disposiziuns che concernan edifizis, stabiliments e midadas dal terren en biotops d'impurtanza naziunala (art. 18a LPNP) u en cuntradas da palì (art. 23b LPNP);
f.⁷²: approvaziuns da planisaziuns d'utilisaziun (art. 26 da la Lescha dals 22 da zercladur 1979⁷³ davart la planisaziun dal territori), sch'i vegnan donnegiadas cuntradas, biotops e cuntradas da palì d'impurtanza naziunala.

³ Sche la CFNP, la CFMI, il UFAM, il UFC u il UVIAS han cooperà ad in project en il senn da l'artitgel 2, als communitgescha l'autoritad cumpetenta la disposiziun correspundenta, sch'els giavischan quai.

⁷⁰ Versiun tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

⁷¹ Integrà tras la cifra I I 1 da la O dals 2 da favr. 2000 tar la LF davart la coordinaziun e la simplificaziun da las proceduras da decisiun, en vigur dapi il 1. da mars 2000 (AS 2000 703).

⁷² Integrà tras la cifra II da la O dals 2 d'avrigl 2014, en vigur dapi il 1. da matg 2014 (AS 2014 909).

⁷³ SR 700

Art. 27a⁷⁴ Surveglianza e controlla dal success

¹ Il UFAM procura per la surveglianza da la diversitad biologica e coordinescha questa surveglianza cun autras mesiras da l'observaziun da l'ambient. Ils chantuns pon cumplettar questa surveglianza. Els coordineschan la surveglianza cun il UFAM ed al mettan a disposiziun lur actas.

² Il UFAM, il UFC ed il UVIAS fan controllas dal success per examinar, co che las mesiras legalas vegnan exequidas e sch'ellas èn adequatas. Els collavuran stretgamain cun ils uffizis federals e cun ils chantuns pertutgads.

⁷⁴ Integrà tras la cifra I da la O dals 19 da zercl. 2000, en vigur dapi il 1. d'avust 2000 (AS 2000 1869).

Art. 27b⁷⁵ Geoinfurmaziun

Il UFAM prescriva ils models da geodatas e da represchentaziun minimals, per ils quals el è designà sco post federal spezialisà en l'agiunta 1 da l'Ordinaziun dals 21 da matg 2008⁷⁶ davart la geoinfurmaziun.

⁷⁵ Integrà tras l'agiunta 2 cifra 2 da la O dals 21 da matg 2008 davart la geoinfurmaziun, en vigur dapi il 1. da fanadur 2008 (AS 2008 2809).

⁷⁶ SR 510.620

5. secziun Disposiziuns finalas

Art. 28 Aboliziun dal dretg vertent

Ils suandants decrets vegnan abolids:

a.: Ordinaziun executiva dals 27 da december 1966⁷⁷ tar la Lescha federala davart la protecziun da la natira e da la patria;
b.: Conclus dal Cussegl federal dals 6 da zercladur 1988⁷⁸ davart l'applicaziun da l'artitgel 18d LPNP.

⁷⁷ [AS 1966 1646, 1977 2273 cifra I 41, 1985 670 cifra I 5, 1986 988]

⁷⁸ Betg publitgà en la AS.

Art. 29 Disposiziun transitorica

¹ Fin ch'il Cussegl federal n'ha betg designà ils biotops d'impurtanza naziunala (art. 16) e las cuntradas da palì da bellezza particulara e d'impurtanza naziunala (art. 22) e fin ch'ils singuls inventaris n'èn betg terminads:

a.: procuran ils chantuns cun mesiras immediatas adequatas ch'il stadi dals biotops, che vegnan considerads sco d'impurtanza naziunala sin basa da las enconuschientschas e da las actas existentas, na daventia betg mender;
b.⁷⁹: fixescha il UFAM - en cas da dumondas da contribuziun - l'impurtanza d'in biotop u d'ina cuntrada da palì en il cas singul sin basa da las enconuschientschas e da las actas existentas;
c.⁸⁰: procuran ils chantuns cun mesiras immediatas adequatas ch'il stadi da las cuntradas da palì, che vegnan consideradas sco da bellezza particulara e d'impurtanza naziunala sin basa da las enconuschientschas e da las actas existentas, na daventia betg mender.

² La finanziaziun tenor l'alinea 1 literas a e b sa drizza tenor ils artitgels 17 e 18, la finanziaziun tenor l'alinea 1 litera c sa drizza tenor l'artitgel 22.⁸¹

³ Las autoritads ed ils uffizis da la Confederaziun sco er da ses instituts e da ses manaschis prendan là, nua ch'els èn cumpetents tenor la legislaziun federala speziala applitgabla, las mesiras immediatas tenor l'alinea 1 literas a e c.⁸²

⁷⁹ Versiun tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

⁸⁰ Versiun tenor la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

⁸¹ Versiun tenor la cifra I 2 da la O dals 28 da schan. 2015 davart adattaziuns d'ordinaziuns en il sectur da l'ambient, en spezial concernent las cunvegnas da program per la perioda 2016-2019, en vigur dapi il 1. da mars 2015 (AS 2015 427).

⁸² Integrà tras la cifra I da la O dals 18 da dec. 1995, en vigur dapi il 1. da favr. 1996 (AS 1996 225).

Art. 30 Entrada en vigur

Questa ordinaziun entra en vigur il 1. da favrer 1991.

Agiunta 1⁸³

⁸³ Versiun tenor la cifra II da la O dals 19 da zercl. 2000, en vigur dapi il 1. d'avust 2000 (AS 2000 1869).

(art. 14 al. 3)

Glista dals tips da spazis da viver degns da vegnir protegids

num scientific	rumantsch
Prads funtanitschs, auas
adiantion	vegetaziun da tuf chaltschinus en sfessas da grips
cratoneurion (commutati)	prà da funtauna alcalina
cardamino-montion	prà da funtauna acida
ranunculion fluitantis	zona da la brama e dal barbun (epipotamon)
glycerio-sparganion	vegetaziun da las rivas d'auas currentas
charion	tschispet d'algas-chandalier
potamion	vegetaziun da fregarellas
lemnion	vegetaziun da lentiglias d'aua
nymphaeion	vegetaziun da nimfas
Palids autas, palids transiziunalas
sphagnion magellanici	palì auta cun mistgels da turba
caricion lasiocarpae	palì transiziunala
sphagno-utricularion	vegetaziun da puzs d'uderetta
betulion pubescentis	guaud da badugns en palids
piceo-vaccinienion uliginosi (sphagno-pinetum mugi)	guaud da tieus cun mistgels da turba
sphagno-piceetum	guaud da pigns cun mistgels da turba
Rivas, vegetaziun da terrenisaziun e palids planivas
phragmition	channaida da lais e da rivas
phalaridion	channaida da palids
littorellion	vegetaziun temporara da gera
magnocaricion	palì da charetsch grond
cladietum	palì da paludin
caricion fuscae	palì acida da charetsch pitschen
caricion davallianae, rhynchosporion	palì da charetsch pitschen da chaltschina
calthion	prà da flur-paintg da palì
molinion	prà da mulinetta
filipendulion	prà da filipendula
Tschispets sitgs, prads maghers e pastgiras
alysso-sedion	prà cun cuverta da vegetaziun sin gera chaltschinusa
caricion ferrugineae	prà frestg sin terren chaltschinus
elynion	tschispet sin terren chaltschinus exponì al vent
arabidion caeruleae	valletta da naiv chaltschinusa
salicion herbaceae	valletta da naiv acida
stipo-poion	tschispet da steppa alpin
cirsio-brachypodion	tschispet mez sitg continental
xerobromion	tschispet sitg subatlantic
diplachnion	tschispet sitg insubric
mesobromion	tschispet mez sitg subatlantic
Vegetaziun da las zonas umidas
epilobion fleischeri	terren alluvial cun vegetaziun piuniera d'ervas
caricion bicolori-atrofuscae	rivas da torrents alpins cun vegetaziun alluviala
nanocyperion	vegetaziun da plantas bassas d'in onn a la riva
bidention	vegetaziun da plantas nitrofilas d'in onn
salicion elaeagni	chagliom da saleschs sin terren alluvial
salicion cinereae	chagliom da saleschs sin terren palidus
alnion glutinosae	guaud d'ogns sin terren bletsch
salicion albae	guaud da saleschs sin terren alluvial
alnion incanae	guaud d'ogns grischs sin terren alluvial
fraxinion	guaud da fraissens sin terren alluvial
Guauds da chavorgias, guauds sin spundas stippas e guauds sitgs
lunario-acerion	guaud da chavorgia d'ischis da muntogna
tilion platyphylli	guaud da tigls maschadà termofil
cephalanthero-fagenion	guaud da faus sin terren chaltschinus d'orchideas
carpinion betuli	guaudet da ruvers e da charpins
quercion pubescenti-petraeae	guaudet da ruvers pailus
orno-ostryon	guaud da vertinets dal sid da las Alps
molinio-pinion (incl. cephalanthero‑pinion)	guaud da tieus subatlantic sin spundas marnusas da mulinettas
erico-pinion sylvestris, cytiso-pinion	guaud da tieus subcontinental sin terren chaltschinus
ononido-pinion	guaud da tieus continental sin terren da steppa
dicrano-pinion	guaud da tieus mesofil sin terren da silicat
asplenio-abieti-piceetum (abieti‑piceion)	guaud da pigns e d'aviezs sin grava
larici-pinetum cembrae	guaud da schembers e da lareschs
cirsio tuberosi-pinetum montanae (erico-pinion mugo)	guaud da tieus alpins cun charduns tuberus
Vegetaziun dals urs da guauds, chagliom e pastgiras
aegopodion, alliarion	ur d'ervas nitrofil mesofil
geranion sanguinei	ur d'ervas xerotermofil
berberidion	chaglias xerotermofilas sin terren basic
calluno-genistion	pastgira da chaglias bassas subatlantica
juniperion sabinae	pastgira da chaglias bassas continentala
ericion (carneae)	pastgira subalpina sin terren chaltschinus
juniperion nanae	pastgira da chaglias bassas subalpina sitga, pastgira da ginaiver nanin
rhododendro-vaccinion	pastgira da chaglias bassas subalpina mesofila
loiseleurio-vaccinion	pastgira da chaglias bassas alpina arctica
Prads sin grippa, gera, carst e grava
asplenion serpentini	prà sin grippa serpentina
sedo-veronicion	prà termofil sin gera da silicat
thlaspion rotundifolii	prà sin gera chaltschinusa alpina
drabion hoppeanae	prà sin plattamorta chaltschinusa alpina
petasition paradoxi	prà sin grava chaltschinusa umida alpina
androsacion alpinae	prà sin grava da silicat alpina
galeopsion segetum	prà sin grava da silicat termofila
Zerclim dad ers, prads ruderals
chenopodion rubri	zerclim sin terrens arschiglius acids
agropyro-rumicion	prà zappitschà umid
onopordion (acanthii)	vegetaziuns ruderalas termofilas da plirs onns

Agiunta 2⁸⁴

⁸⁴ Versiun tenor la cifra II da la O dals 19 da zercl. 2000, en vigur dapi il 1. d'avust 2000 (AS 2000 1869, 2001 1662).

(art. 20 al. 1)

Glista da las plantas protegidas

num scientific	rumantsch
Angiospermae	Plantas cun flur
adonis vernalis L.	adonia tempriva
androsace sp.	androsa, tut las spezias
anemone sylvestris L.	anemona da guaud
apium repens (Jacq.) Lag.	sellerin ruschnant
aquilegia alpina L.	aquilegia alpina
armeria sp.	armeria, tut las spezias
artemisia sp. (gruppa a. glacialis)	assens da glatscher pitschen, tut las spezias
asphodelus albus Mill.	asfodela alva
calla palustris L.	ragisch-serp
carex baldensis L.	charetsch baldens
daphne alpina L.	dafna alpina
daphne cneorum L.	dafna cneora
delphinium elatum L.	sparunetta lunga
dianthus glacialis Haenke	negla da glatscher
dianthus gratianopolitanus Vill.	negla da Grenoble
dianthus superbus L.	negla franzlada
dictamnus albus L.	dictam alv
dracocephalum sp.	chau-dragun, tuttas duas spezias
droseraceae	drosera, tut las spezias (incl. aldrovanda)
ephedra helvetica C. A. Mey.	efedra helvetica
eriophorum gracile Roth	minalva gracila
eritrichium nanum (L.) Gaudin	araldin nanin
eryngium alpinum L.	chardun blau
eryngium campestre L.	chardun champester
erythronium dens-canis L.	dent-chaun
fritillaria meleagris L.	fritilera cumina
gentiana pneumonanthe L.	genziana da palì
gladiolus sp.	gladiola, tut las spezias
inula helvetica Weber	alant helvetic
iris pseudacorus L.	iris melna
iris sibirica L.	iris sibirica
leucojum aestivum L.	galantina da stad
lilium bulbiferum L. s.l.	gilgia cotschna, tuttas duas sutspezias
lilium martagon L.	gilgia tirca
lindernia procumbens (Krock.) Philcox	lindernia ruschnanta
melampyrum nemorosum L.	melampir da guaudet
myosotis rehsteineri Wartm.	chalamandrin da Rehsteiner
nuphar sp.	nimfa, tut las spezias
nymphaea alba L.	nimfa alva
orchidaceae	orchideas, tut las spezias
paeonia officinalis L.	peonia
papaver f. alpinum (aurantiacum, sendtneri, occidentale)	papaver alpin, tut las spezias
paradisea liliastrum (L.) Bertol.	gilgia-paradisia
pulsatilla vulgaris Mill.	anemona cumina
saxifraga hirculus L.	fendacrap da palì
sempervivum grandiflorum Haw.	semperviv a flurs grondas, semperviv da Gaudin
sempervivum wulfenii Mert. & W. D. J. Koch	semperviv da Wulfen
silene coronaria (L.) Desr.	silena curunada
sisymbrium supinum L.	rutgetta bassa
sorbus domestica L.	sorber dumesti
trapa natans L.	chastogna d'aua
trifolium saxatile All.	traifegl da grip
tulipa sp.	tulipana, tut las spezias
typha minima Hoppe	channatscha pitschna
typha shuttleworthii W. D. J. Koch & Sond.	channatscha da Shuttleworth
Pteridophyta	Feleschs / fletga
adiantum capillus-veneris L.	felesch da chavels da Venus
botrychium sp. (senza b. lunaria)	glinetta, tut las spezias (senza glinetta cumina)
marsilea quadrifolia L.	felesch-quatterfegl
matteuccia struthiopteris (L.) Tod.	felesch da strut
phyllitis scolopendrium (L.) Newman	lieunga-tschierv
polystichum braunii (Spenn.) Fée	felesch scut da Braun
polystichum setiferum (Forssk.) Woyn.	felesch-scut spinus
Bryophyta	Mistgels
barbula asperifolia Mitt.
breutelia chrysocoma (Hedw.) Lindb.
bryum versicolor B. & S.
drepanocladus vernicosus (Mitt.) Warnst.
frullania parvistipula Steph.
leucobryum glaucum aggr.	mistgel-plimatsch alv
phaeoceros laevis ssp. carolinianus (Michx.) Prosk.
riccia breidleri Steph.
ricciocarpos natans (L.) Corda
sphagnum sp.	mistgels da turba, tut las spezias
tayloria rudolphiana (Garov.) B., S. & G.
Lichenes	Litgens
gyalecta ulmi (Sw.) Zahlbr.
heterodermia sp.	tut las spezias
hypotrachina laevigata (Sm.) Hale
leptogium burnetiae Dodge
leptogium hildenbrandii (Garov.) Nyl.
lobaria sp.	tut las spezias
nephroma expallidum (Nyl.) Nyl.
nephroma laevigatum Ach.
parmotrema reticulatum (Taylor) Choisy
parmotrema stuppeum (Taylor) Hale
peltigera hymenina (Ach.) Delise
ramalina dilacerata (Hoffm.) Hoffm.
ramalina roesleri (Hochst. ex Schaerer) Hue
sphaerophorus globosus (Hudson) Vainio
sphaerophorus melanocarpus (Sw.) DC.
squamarina lentigera (Weber) Poelt
stereocaulon sp.	tut las spezias
sticta sp.	tut las spezias
usnea cornuta (Körber)
usnea glabrata (Ach.) Vainio
usnea longissima Ach.
usnea wasmuthii (Räsänen)
Basidiomycetes	Bulieus gronds
boletus regius Krombholz	tgirun retg
clavaria zollingeri Léveille	claver da Zollinger
hygrocybe calyptraeformis (Berk. & Br.) Fayod
lariciformes officinalis (Vill.: Fr.) Kotl. & Pouz.
lyophyllum favrei Haller & Haller
pluteus aurantiorugosus (Trog.) Sacc.
sarcodon joeides (Pass.) Pat.	barber violet
squamanita schreieri Imbach
suillus plorans (Roll.) Sing.	tgirun da schember
tricholoma caligatum (Viv.) Rick.	chavalier crocodil
tricholoma colossum (Fr.) Quélet	chavalier coloss
verpa conica Swartz ex Pers. (= v. digitaliformis)	verpa conica, verpa-diclar

Agiunta 3⁸⁵

⁸⁵ Versiun tenor la cifra II da la O dals 19 da zercl. 2000, en vigur dapi il 1. d'avust 2000 (AS 2000 1869).

(art. 20 al. 2)

Glista dals animals protegids

num scientific	rumantsch
Invertebrata	Invertebrads
Mollusca	Molluscs (glimajas / lindornas, conchiglias)
charpentieria thomasiana (Pini)	lindorna-tur da Studer
tandonia nigra (K. Pfeiffer)	lindorna niva naira
trichia biconica (Eder)	lindorna pailusa sutsilvana
unio crassus Philipsson	conchiglia pitschna da flum, conchiglia d'aual cumina
unio mancus Lamarck	conchiglia pictura dal sid
zoogenetes harpa (Say)	lindorna d'erva
Insecta	Insects
Odonata	Libellas
aeshna caerulea Ström.	libella a mosaic alpina
aeshna subarctica Walker	libella a mosaic da palì
boyeria irene Fonsc.	libella paschaivla
calopteryx virgo meridionalis Selys	libella bella meridiunala
ceriagrion tenellum Villers	libella delicata
coenagrion lunulatum Charp.	libella blaua a glinettas
coenagrion mercuriale Charp.	libella blaua a chapellina
epitheca bimaculata Charp.	libella bitaclada
gomphus simillimus Selys	libella a cugn melna
gomphus vulgatissimus L.	libella a cugn cumina
lestes dryas Kirby	libella verda da palì
leucorrhinia albifrons Burm.	libella da palì al frunt alv
leucorrhinia caudalis Charp.	libella da palì da cua lunga
leucorrhinia pectoralis Charp.	libella da palì al torax grond
nehalennia speciosa Charp.	libella nanina
onychogomphus forcipatus L.	libella pitschna a zanga
onychogomphus uncatus Charp.	libella gronda a zanga
ophiogomphus cecilia Fourc.	libella a cugn verda
oxygastra curtisii Dale	libella-smaragd da Curtis
sympecma braueri Bianchi	libella invernala da Brauer
sympetrum depressiusculum Selys	libella da pastgira platta
sympetrum flaveolum L.	libella da pastgira taclada
Mantodea	Mantodeas
mantis religiosa L.	manta religiusa
Orthoptera	Ortopters (salips, grigls)
aiolopus thalassinus (Fabr.)	salip da riva verd
calliptamus italicus (L.)	salip da champagna talian
calliptamus siciliae Ramme	salip da champagna provenzal
chrysochraon keisti Nadig	salip dad aur svizzer
epacromius tergestinus (Charp.)	salip da flum
ephippiger ephippiger vitium Serville	salip da steppa a sella
locusta migratoria cinerascens (Fabr.)	salip migrant
oedaleus decorus (Germar6)	salip da champagna grazius
oedipoda caerulescens (L.)	salip da gonda ad alas blauas
oedipoda germanica (Latr.)	salip da gonda ad alas cotschnas
pachytrachis striolatus (Fieber)	salip strivlà dal sid
pholidoptera littoralis insubrica Nadig	salip da chaglia da Fieber
platycleis tessellata (Charp.)	salip dentà taclà brin
polysarcus denticauda (Charp.)	salip buttatschà cumin
psophus stridulus (L.)	salip scrollant ad alas cotschnas
saga pedo (Pallas)	stria gronda dentigliada
sphingonotus caerulans (L.)	salip da sablun ad alas blauas
stethophyma grossum (L.)	salip da palì
tettigonia caudata (Charp.)	salip da fain oriental
Neuroptera, ascalaphidae	Neuropters
libelloides sp.	ascalafas, tuttas duas spezias
Lepidoptera, papilionidea	Tgirallas dal di
arethusana arethusa Denis & Schiff.
chazara briseis L.	egliet da la grippa
coenonympha hero L.	egliet da pastgira da guaud
coenonympha oedippus Fabr.	egliet da palì
erebia christi Raetzer	brinet da Raetzer
erebia nivalis Lorkovic & de Lesse	brinet da naiv
erebia sudetica Staudinger	brinet da las Sudetas
eurodryas aurinia aurinia Rott.	giagliet aurà
iolana iolas (Ochs.)	blauet da senna
limenitis populi L.	nobelet da paplas
lopinga achine Scop.	baccantin
lycaeides argyrognomon Bergstr.	blauet da curunella u blauet cumin
lycaena dispar Haworth	tgiralla da fieu da Haworth
maculinea alcon (Denis & Schiff.)	blauet da giansauna da palì
maculinea arion L.	blauet da timian
maculinea nausithous Bergstr.	blauet da palì stgir
maculinea teleius Bergstr.	blauet da palì
mellicta britomartis Assmann	giagliet d'Assmann
mellicta deione Dup.	giagliet provenzal
parnassius apollo L.	apollo
parnassius mnemosyne L.	apollo nair
Lepidoptera, hesperioidea	Chaugross
carcharodus baeticus Rambur	chaugross da marubina
pyrgus cirsii Rambur	chaugross da punschun
Lepidoptera, sphingidae	Tgirallas da la notg (sfingids)
hyles hippophaes Esper	tgiralla da spina da grava, tgiralla da ramner
proserpinus proserpina Pallas	proserpina
Lepidoptera, lasiocampidae	Tgirallas da la notg (lasiocampids)
eriogaster catax L.
Coleoptera, carabidae	Baus curridurs
abax oblongus Dej.
calosoma inquisitor (L.)	bau-magliapoppas pitschen
calosoma sycophanta (L.)	bau-magliapoppas grond
carabus creutzeri Fabr.
cychrus cordicollis Chaud.
cymindis variolosa (Fabr.)
licinus cassideus (Fabr.)
nebria crenatostriata Bassi
platynus cyaneus (Dej.)
poecilus kugelanni (Panz.)
trechus laevipes Jeann.
Coleoptera, dysticidae	Baus nudaders
graphoderus bilineatus (Geer)
Coleoptera, buprestidae	Baus traglischants
anthaxia candens (Panz.)
anthaxia hungarica (Scop.)
anthaxia manca (L.)
chalcophora mariana (L.)
coroebus florentinus (Herbst)
coroebus undatus (Fabr.)
dicerca aenea (L.)
dicerca alni (Fischer)
dicerca berolinensis (Herbst)
dicerca furcata (Thunberg)
dicerca moesta (Fabr.)
eurythyrea austriaca (L.)
eurythyrea micans (Fabr.)
eurythyrea quercus (Hbst.)
poecilonota variolosa (Paykull)
scintillatrix dives (Guillebeau)
scintillatrix mirifica (Mulsant)
scintillatrix rutilans (Fabr.)
Coleoptera, scarabaeidae	Baus da barschuns
oryctes nasicornis (L.)	bau-corn
osmoderma eremita (Scop.)	bau eremit
polyphylla fullo (L.)	bau fullader
Coleoptera, lucanidae	Baus-diavel
lucanus cervus (L.)	bau-diavel
Coleoptera, cerambycidae	Baus-buc
akimerus schaefferi (Laich.)
cerambyx cerdo L.
cerambyx miles Bonelli
corymbia cordigera (Fuesslins)
dorcadion aethiops (Scop.)
dorcadion fuliginator (L.)
dorcatypus tristis (L.)
ergates faber (L.)
lamia textor (L.)
lepturobosca virens (L.)
mesosa curculionoides (L.)
morimus asper Sulzer
necydalis major L.
necydalis ulmi Chevrolat
pachyta lamed (L.)
pedostrangalia revestita (L.)
plagionotus detritus (L.)
purpuricenus kaehleri (L.)
rhamnusium bicolor (Schrank)
rosalia alpina (L.)
saperda octopunctata (Scop.)
saperda perforata (Pallas)
saperda punctata (L.)
saperda similis Laich.
tragosoma depsarium (L.)
Hymenoptera, formicidae	Insects cun alas transparentas
formica s.str. (rufa, aquilonia, lugubris, paralugubris, polyctena, pratensis, truncorum)	furmiclas da guaud cotschnas (da la gruppa formica rufa)
polyergus rufescens (Latr.)	furmicla amazona
Vertebrata	Vertebrads
Amphibia	tut ils amfibis (raunas, rustgets, rustgs, salamanders, piutschas)
Reptilia	tut ils reptils (tartarugas da palì, serps, luschards, orvettas)
Mammalia	Mammals
Insectivora	Insectivors
crocidura leucodon (Hermann)	misarogn da prada
crocidura suaveolens (Pallas)	misarogn d'iert
neomys anomalus Cabrera	misarogn da palì
neomys fodiens Pennant	misarogn da l'aua
Rodentia	Ruiders
dryomys nitedula (Pallas)	durmigliet tirolais
micromys minutus (Pallas)	mieur nanina
muscardinus avellanarius L.	mieur calancra, muscardin
Chiroptera	tut ils utschels-mezmieur

Agiunta 4⁸⁶

⁸⁶ Versiun tenor la cifra II da la O dals 19 da zercl. 2000, en vigur dapi il 1. d'avust 2000 (AS 2000 1869, 2001 1662).

(art. 20 al. 4)

Glista da las spezias ch'èn da proteger sin plaun chantunal

Spezias da plantas

num scientific	rumantsch
Angiospermae	Plantas cun flur
bromus grossus DC.	tschintschigniva grossa
caldesia parnassifolia (L.) Parl.	caldesia
najas flexilis (Willd.) Rostk. & W. L. E. Schmidt	erva-nimfa flexibla
Bryophyta	Mistgels (mistgels feglius, mistgels plats e.u.v.)
andreaea blyttii Schimp. ssp. angustata (Limpr.) Schultze-Mot. (= a. heinemannii)	mistgel spalancà da Blytt
andreaea rothii Web. & Mohr	mistgel spalancà da Roth
atractylocarpus alpinus (Milde) Lindb.
barbula rigidula ssp. verbana (Nich. & Dix.) Podp.
bryum argenteum ssp. veronense (De Not.) Amann	mistgel argientà
buxbaumia viridis (Lam. & DC.) Moug. & Nestl.	mistgel palantin verd
dicranum viride (Sull. & Lesq.) Lindb.	mistgel-furtga verd
distichophyllum carinatum Dix. & Nich.
frullania cesatiana De Not.
hypnum sauteri Schimp.
jamesoniella undulifolia (Nees) K. Müll.
mannia triandra (Scop.) Grolle
meesia longiseta Hedw.
orthotrichum rogeri Brid.
orthotrichum scanicum Grönv.
pseudoleskea artariae Thér.
pyramidula tetragona (Brid.) Brid.
scapania helvetica Gott.
scapania massalongi (K. Müll.) K. Müll.
scapania scapanioides (Mass.) Grolle
seligeria austriaca Schauer
seligeria carniolica (Breidl. & Beck) Nyh.
tetrodontium ovatum (Funck) Schwaegr.
ulota rehmannii Jur. ssp. macrospora (Bauer & Warnst.) Podp. (= u. macrospora)

Spezias d'animals

Annelida	Annelids
hirudo officinalis L.	sanguetta
Mollusca	Molluscs (glimajas / lindornas, conchiglias)
helix pomatia L.	lindorna bella
Mammalia	Mammals
Insectivora	Insectivors
erinaceus europaeus L.	erizun
soricidae, sp.	misarogns, tut las spezias
Rodentia	Ruiders
gliridae, sp.	durmigliets, tut las spezias

Ordinaziun davart la protecziun da la natira e da la patria

(OPNP)

Ordinaziun
davart la protecziun da la natira e da la patria